Bir b�lgede n�fusun yo�un olma sebepleri nedir?

T�rkiye'de Kentsel Yerle�me

T�rkiye'de, n�fusu 10.000 den fazla olan yerle�melere kentsel yerle�me denmektedir.
1935'e kadar n�fusun % 80'i k�ylerde otururken, kent n�fusu % 20'sini olu�turuyordu.
1997 y�l�nda yap�lan say�m sonu�lar�na g�re, ise n�fusun % 65'i kentlerde % 35'i k�rsal kesimde toplanm��t�r. �lkemizde �zellikle sanayinin geli�mesine paralel olarak g�� olay� artm�� ve yeni kentler ortaya ��km�� ya da kentlerde a��r� b�y�meler meydana gelmi�tir.
T�rkiye'de kentle�me h�z� sanayile�me h�z�ndan daha y�ksektir. Bu durum gecekondula�ma gibi bir �ok problemi beraberinde getirmi�tir.
1997 y�l� n�fus say�m� sonu�lar�na g�re, kentle�me oran�n�n en y�ksek oldu�u b�lge Marmara'd�r. Bu durum, b�lgenin �ok g�� ald��n� ve sanayile�mede ileri gitti�ini g�sterir. Marmara'y�, Ege, i� Anadolu, Akdeniz, G�neydo�u ve Do�u Anadolu b�lgeleri takip eder. Kentle�me oran� en az Karadeniz B�lgesi'nde g�r�l�r.
�ehirler fonksiyonlar�na g�re �u gruplara ayr�l�r:
1. Tar�m �ehirleri
�ehrin kurulmas�, geli�mesi ve halen devam etmesinde tar�m faaliyetleri etkilidir.
Karadeniz B�lgesi'nde; Giresun, Rize, D�zce,
Bafra, Erbaa, Niksar
Marmara B�lgesi'nde; K�rklareli, �neg�l, L�leburgaz
Ege B�lgesi'nde; Akhisar, Turgutlu, Salihli, Ala�ehir, �demi�, S�ke, Tire
Akdeniz B�lgesi'nde; Kadirli, Ceyhan, Kilis, K�r�khan, Burdur
�� Anadolu B�lgesi'nde; Karaman, Aksaray, K�r�ehir, Nev�ehir ve Ni�de tar�m �ehirlerine en iyi �rneklerdir.
2. Ticaret �ehirleri
Genellikle ula��m yollar� �zerinde bulunan bu �ehirlerde i� ve d�� ticaret canl�d�r. �stanbul ve �zmir en �nemli ticari �ehirleridir. Denizli, Manisa, Ayd�n, Kayseri, Konya, Eski�ehir, Erzurum, Malatya, Elaz��, Van, �anl�urfa, Gaziantep ve Diyarbak�r �nemli ticaret �ehirleridir.
istanbul, �zmir, Mersin ve Trabzon gibi �ehirlerde, serbest ticaret b�lgeleri kurulmu�tur. Bu b�lgelerin i�lerlik kazanmas� ile, ticarete dayal� faaliyetler geli�ecek ve �ehirlerin ticari fonksiyonlar� artacakt�r.
3. Liman �ehirleri
�thal ve ihra� �r�nlerimizin deniz yoluyla geldi�i limanlara sahip �ehirlerdir
�stanbul, �zmir, Mersin, Antalya, Trabzon, Samsun, Zonguldak, Ere�li ve iskenderun �rnek olarak verilebilir. istanbul ayn� zamanda en b�y�k liman �ehrimizdir
4. Sanayi �ehirleri
Kentlerin h�zl� b�y�mesinde en etkili olan fakt�rd�r. Fabrikalar�n ve at�lyelerin yo�un oldu�u �ehirlerdir.
�stanbul, �zmit, Adapazar�, Bursa izmir, Adana, Batman, Karab�k, Ere�li, iskenderun, Seydi�ehir gibi merkezler �rnektir.
5. �dari, Askeri ve K�lt�rel �ehirler
Ankara ve Diyarbak�r gibi iller idari �ehirler h�viyetindedir. Sar�kam��, Erzurum, Erzincan, Konya, Malatya gibi �ehirlerde de askeri fonksiyonlar a��r basmaktad�r. �stanbul, Ankara ve izmir gibi �ehirler ayn� zamanda k�lt�r �ehirleridir.
6. Turizm �ehirleri
Gelirlerinin �nemli bir b�l�m�n� turizmden kar��layan �ehirlerdir, istanbul, �zmir, Antalya, Alanya, Ku�adas�, Marmaris, Bodrum, Nev�ehir, G�reme, Fethiye, Bursa turizm �ehirlerine en iyi �rnektir.
Turizm �ehirlerinde, n�fus y�l boyunca sabit olmay�p, mevsimler aras�nda b�y�k de�i�meler g�r�lebilir.
7. Maden ve Enerji Kaynaklar�n�n Bulundu�u �ehirler
Zonguldak, Soma, Tav�anl�, Elbistan, Batman, Seydi�ehir gibi merkezler �rnek verilebilir. Bu �eh�rlenn n�fuslar� maden zenginli�inin bitmesine g�re azalabilir.

T�rkiye'de Kentsel Yerle�menin Sorunlar�

T�rkiye'de �zellikle 1950'li y�llardan sonra h�zla �ehirle�me ba�lam��, bu �ehirle�me beraberinde bir�ok sorun getirmi�tir. �ehirlerin sorunlar� ba�l�ca ��yle s�ralanabilir. .
1. Gecekondula�ma
�ehirlerin en b�y�k sorunlar�ndand�r. �ehirle�me sonunda, gecekondular h�zla artm�� ve �ehir i�inde ayr� bir semt meydana gelmi�tir. Gecekondulardan olu�an semtlerde yol, kanalizasyon gibi alt yap� hizmetleri yetersiz kalm��t�r. istanbul, Ankara, izmir, Adana, Mersin, Gaziantep gibi �ehirler, gecekondu semtlerinin en yayg�n oldu�u �ehirlerdir. �zellikle istanbul n�fusunun yakla��k % 25'i gecekondularda ya�amaktad�r.
2. D�zensiz yap�la�ma
H�zl� �ehirle�me, d�zensiz yap�la�may� da beraberinde getirmi�tir. Sanayi tesisleri, yerle�im alanlar�na ve tar�m arazileri �zerine kurulmu�tur. Bunun sonucunda �evre kirlenmi�tir. �ehirle�me h�z� fazla oldu�undan, �nceden bulunan ana caddeler trafik y�k�n� kald�ramaz hale gelmi�, trafik d�zensizli�i ba�lam��t�r.
3. Ye�il ve a��k alanlar�n yetersizli�i
Bug�n, �ehirlerimizin hepsinde insanlar�n dinlenebilece�i, �ocuklar�n oynayabilece�i ye�il ve a��k alanlar yetersizdir. Bu durum h�zl� kentle�menin bir sonucudur.
4. Hava kirlili�i
�zellikle k�� aylar�nda, hava kirlili�i b�t�n �ehirlerimizde artmaktad�r. Ankara'da g�r�len hava kirlili�i do�al gaz ve ithal k�m�r sayesinde �nemli oranda giderilmi�tir. Ancak �stanbul, �zmir ve Bursa'da hava kirlili�i �nemli �l��de devam etmektedir.
5. ��plerin toplanmas� ve depolanmas�ndaki zorluklar
Yo�un n�fuslu �ehirlerde, sanayi tesislerinde ve meskenlerden ��kan kat� at�klar�n toplanmas� ve depolanmas�nda �nemli zorluklarla kar��la��lmaktad�r. Bu durum �evre kirlili�ine yol a�maktad�r. �zellikle sanayi tesislerinden ��kan kirli ve zehirli maddeler �evre kirlili�ini en �st d�zeye ��karmaktad�r, izmit ve �zmir k�rfezleri ile �stabul'da Hali� kirlilik konusunda �n yapm��lard�r.
6. Sosyal ve k�lt�rel geli�imin sa�lanamamas�
Normal �artlar alt�nda, �ehirler, �lkeye sosyal ve k�lt�rel alanda �nc�l�k etmelidirler. Ancak, �ehirlerdeki h�zl� n�fus art�� sosyo-k�lt�rel yap�la�may� alt-�st etmi�tir. Bu nedenle, �zellikle gecekondu semtlerinin yayg�n oldu�u kentlerde k�rsal k�lt�r devam etmektedir.
7. �ehirlerde rahat ve modern bir �ekilde ya�ama durumunun ortadan kalkmas�
�ehirlerdeki sanayi tesisleri ve di�er sekt�rler, h�zla artan n�fusun hepsini istihdam edememektedir. Bunun sonucunda da i�siz say�s� azalmaktad�r. Ekonomik zorluklar artt�� i�in. insanlar ge�imini temin etmekte g��l�ler �ekmektedir.

Kaynak: Bir b�lgede n�fusun yo�un olma sebepleri nedir?