MsXLabs

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)
-   Uzay Bilimleri (https://www.msxlabs.org/forum/uzay-bilimleri/)
-   -   Yıldızların Spektrumu (https://www.msxlabs.org/forum/uzay-bilimleri/136767-yildizlarin-spektrumu.html)

nünü 20 Mart 2008 15:35

Yıldızların Spektrumu
 
Yıldızların Spektrumu
Yıldız tayflarının çoğu sürekli bir tayf üzerinde siyah çizgilerden meydana gelir. Kirchhoff yasalarından, yıldızların, sürekli tayfını meydana getiren sıcak bir iç kısım ve bunu çevreleyen daha soğuk dış kısımdan (az yoğun gazlardan) oluştuğu söylenebilir. Çizgiler gaz atomlarının bağlı geçişlerinden doğar. Soğurma çizgilerine sahip olmasına rağmen bir yıldız kara cisim ışımasına çok yakın tayf verir. Yıldızlar kara cisme benzer ise bu durumda yıldızların tayfı Planck yasasına çok benzer olmalıdır. Tayfta bir tepe bulunmalıdır. Wien yasasına göre (tepe = 2900 mikron/T) sıcaklığı tahmin edebiliriz.

Sürekli spektrum, çok basit olarak yıldızın sıcak yüzeyinden geliyormuş gibi düşünülebilir. Yüzeyin üzerindeki atmosferde bulunan atomlar, bu ışınımın belirli dalga boylarını absorblar ve spektrumda bunlara karşılık gelen yerlerde, koyu yarıklar meydana gelir. Gerçekte, yüzeyle atmosfer arasında kesin bir ayrım yoktur. Bütün tabakalar ışınımı yayınlar ve absorblar, fakat bunların net sonucu, absorbsiyon çizgilerinin dalga boylarında, daha az enerji yayınlandığıdır. Bizler yıldızların sıcak yüzeyi olan fotosferinden üretilen enerjiyi görebilmekteyiz. Güneş için fotosferi yaklaşık 100 km derinliktedir. Sıcaklık 6000 °K civarındadır.
William Wollastan 1802 yılında Güneş tayfındaki siyah çizgileri keşfetmiştir fakat bunların düzenli gözlemlerini Joseph Fraunhofer 1820 de yapmaya başlamıştır. Kuvvetli çizgilerin çoğu bugünde Fraunhofer’ in verdiği harflerle tanınmaktadır. Bu soğurma çizgilerine Fraunhofer çizgileri de denir. Gustav Kirchhoff 1859 da tayf kanunlarını ifade etmiştir. Bu kanunlar çeşitli tayfların özelliklerini ifade eder.
Yıldızların fiziksel özellikleri hakkındaki bütün bilgiler, spektrumların incelenmesinden elde edilir. Özellikle çeşitli absorbsiyon çizgilerinin şiddetleri incelenerek; yıldızların ,kütleleri, sıcaklıkları ve kimyasal yapıları hakkında sonuç çıkarılır. Çizginin şekli, atmosferik prosesler hakkında ayrıntılı bilgi verir.
Bazı tayflar çok karışıktır. Bazıları ise çok basit görünüşte oldukları halde bir çoğu belli düzen gösteremeyen binlerce çizgiden meydana gelirler. Bazen salma çizgileri de görülür. Fakat çoğu soğurma çizgileridir. Esas olarak tanınmaları çok zor değildir. Çeşitli elementlerin ve bileşenlerinin çeşitli sıcaklık ve elektron basınçlarında laboratuar tayfları yıldız tayfları ile mukayese edilerek çizgiler tanınır. Çizgilerin üst üste gelmesi ve kuvvetleri tanınmalarını zorlaştırır. Uygulamada bazı karışıklıklar olmasına rağmen en çok görülen çizgilerin çoğu bugüne kadar yapılan çalışmalar ile tanınmıştır. Bu incelemeler yıldızı oluşturan madde çeşidi ve durumunu bize verir. Fakat madde oranlarının tayini oldukça karışık analizler gerektirir.

Tayfta mevcut çok dar çizgiler yıldızın dikine hızlarını doğru olarak bulmamızı sağlar. Yıldız tayfında ölçülen dalga boyu laboratuar kaynağının aynı çizgiye ilişkin dalga boyu ile mukayese edilerek dalga boyu kayması bulunur. Kayma, Doppler olayından ileri geldiğine göre dikine hız hesaplanabilir.


Safi 28 Mart 2016 02:01

2 ek
Yıldızların spektral sınıflandırılması
O –
türü : (30.000 – 50.000 K) Nötr ve iyonlaşmış Helyuma ait çizgiler ve Hidrojenin Balmer serisi çizgileri hakimdir (Örneğin Zeta Pub yıldızı)
Alıntıdaki Ek 46282


B –
türü : (10.000 – 30.000 K) Nötr He çizgileri (Rigel)

A –
türü : (7.500 – 10.000 K) Çok şiddetli Hidrojen çizgileri (Vega)

F –
türü : (6.000 – 7.500 K) İyonlaşmış kalsiyum çizgileri, birçok metal çizgileri (Manganez, demir, titanyum…) (Procyon)

G –
türü : (4.500 – 6.000 K) Çok sayıda metal çizgileri, kuvvetli iyonlaşmış kalsiyum çizgileri, iyonlaşmış ve nötr demir (Güneş)

K –
türü : (3.500 – 4.500 K) Şiddetli nötr metal çizgileri (Aldebaran)

M –
türü : (2.000 – 3.500 K) Moleküllerin özellikle sıkı bağlı titanyum oksit molekülünün şerit spektrumu (Betelgeuse)

Q –
türü : Novalara ilişkin spektrum sınıfı. Bu tayflar zamanla değişirler

P –
türü : Gezegenimsi bulutsuların spektrum türü. Salma çizgileri vardır

W –
türü : Wolf-Rayed yıldızları O – türü yıldızlarla benzerlik gösterirler, fakat iyonlaşmış He, C ve N çizgileri geniş salma halinde bulunurlar (google.com.asartonline.org/astrofizik.php). Bu yıldızlar 1876 da Wolf ve Rayed tarafından keşfedilmiştir

R ve N –
türü : Bu yıldızlar dev yıldızlardır, spektrumları K ve M türü yıldızlarla benzerlik gösterirler. Fakat C (karbon) oranı bu türlerde daha fazladır. Bu yıldızlara karbon yıldızları da denir (google.com.asartonline.org/astrofizik.php).

Alıntıdaki Ek 46283


Safi 28 Mart 2016 02:09

1 ek
Yıldızların spektral sınıflandırılması
Alıntıdaki Ek 46284


Safi 28 Mart 2016 02:10

1 ek
Yıldızların spektral sınıflandırılması
Alıntıdaki Ek 46285


nötrino 15 Aralık 2016 15:47

4 ek

Yıldızların Spektrumu (Tayfı) ve Kirchhoff Yasaları!


Alıntıdaki Ek 60199
Spektrograf takılı bir teleskopla yıldız tayfı ölçülerek farklı dalgaboylarındaki parlaklıkların ölçülmesi sağlanır. Hemen hemen bütün yıldızlar "sürekli bir zemin" üzerinde "soğurma" çizgileri gösterir. Bazı yıldızlar "salma" çizgileri gösterir. Bütün yıldızların tayfı aynı değildir!

Sürekli Tayf!


Soğurma çizgilerine sahip olmasına rağmen bir yıldız karacisim ışımasına çok yakın tayf verir. Sadece yıldızların sıcak yüzeyi olan fotosferinden üretilen enerji görülebilir. Güneş fotosferi 100 km derinliktedir (T ~ 6000 K).Eğer yıldızlar karacisme benzer ise bu durumda yıldızların tayfı Plank yasasına çok benzer olmalıdır. Tayfta bir tepe bulunmalıdır. Bu bağlamda Wien yasasına göre (lamdatepe = 2900 micron/T) sıcaklığı tahmin edilebilir.

Yıldızların Fotometrisi!


Bir yıldızın tayfının maksimum olduğu noktayı belirleyebilmek için elektromanyetik spektrumun bütün dalgaboylarında tayfının alınması gerekir. Renk filitreleri kullanılarak bir yıldızın "rengi" belirlenebilir. Bu işlemle herbir renk filitresinde ne kadar akının bulunduğu bilinebilir. Örneğin yeşil bir filitre sadece yeşil dalgaboylarındaki fotonları geçirir.

UBV Sistemi!


Alıntıdaki Ek 60202
UBV sistemi, kabaca tayfsal bilgi veren bir dizi renk filitresidir. Sıcak bir yıldızın akısı U filitresindeki akısı, soğuk bir yıldızın V filitresindeki akısından daha fazla olacaktır. İlgili görselde sıcaklıklar, morötesi, mavi ve görünür renkleri temsil etmektedir.

Alıntıdaki Ek 60203
Verilen görselde sıcak bir yıldız ile soğuk bir yıldızın karşılaştırılması sunulmuştur.Yıldızların tayflarında görülen çizgiler (soğurma) çok önemlidir. Kayıp fotonlar yıldızların kimyası, sıcaklığı ve yoğunluğu hakkında bilgi verir. Kirchhoff yasaları ise yıldız tayfına etkiyen nedenlerin bulunduğu bölgeler konusunda bilgiler sunar.

Bir Yıldızda Soğurma Çizgilerinin Oluşumu!


Alıntıdaki Ek 60204
19. yüzyılın sonlarına doğru astronomlar yıldızların tayflarını hidrojenin soğurma çizgilerine göre sınıflandırmışlardır. A, B, ... sırası güçlüden zayıf çizgilere doğru bir değişimi göstermekteydi. Fakat bu şekilde bir sınıflama için hatalı bir yöntem kullanılmıştı! Annie Jump Cannon yıldızların tayflarını sıcaklıklarına göre (500,000 yıldızdan fazla yıldızı) inceleyerek bir sınıflandırma yapmıştır.

Kaynak: Astronomi Bilimi


nötrino 13 Ocak 2017 14:45

1 ek

Yıldız Tozlarındaki Atomlar Tayf Ölçüm Tekniğiyle Belirlendi!


Bilim adamları, insan vücudunun kütlesinin yüzde 97'sini oluşturan atomların yıldız tozlarında da bulunduğunu bildirdi.Bilim adamları, insanoğlunun "yıldız tozu" taşıdığına dair eski bir inanışı yapılan bir araştırmayla destekledi. Sloan Dijital Gökyüzü Araştırmaları'nda (SDSS) görevli bilim adamları, yıldızların atmosferlerindeki kimyasallarla ilgili bilgi edinmek amacıyla New Mexico'da, Apache Point Gözlemevi'ndeki teleskobu kullandı.

Alıntıdaki Ek 61296
Çalışmaları sırasında tayf ölçümü tekniğiyle bir yıldızın her elementi ne miktarda içerdiğini ölçen bilim adamları, yaşam için kilit öneme sahip karbon, hidrojen, oksijen, fosfor ve sülfür elementlerinin hepsini içeren 150 binden fazla yıldızdan oluşan bir katalog hazırladı.

New Mexico Üniversitesi'nden Sten Hasselquist, teknik sayesinde ilk kez Samanyolu Galaksisi'nde elementlerin dağılımını inceleyebildiklerini belirterek, ölçüm yaptıkları elementlerin, insan vücudunun kütlesinin yüzde 97'sini oluşturan atomları içerdiğini söyledi.Katalogda her bir yıldız için yaklaşık iki düzine elementin miktarı listeleniyor. Çalışmada, yaşam için gerekli her bir elementin mevcudiyetinin, galakside bulunduğu bölgeye göre farklılık gösterdiği de belirtildi.

Kaynak: AA / Ntvmsnbc (11 Ocak 2017)


nötrino 21 Ocak 2017 19:25

1 ek

Enerjisi Azalan Yıldız (KIC 8462852) Hakkında Yeni Bir Teori!


Alıntıdaki Ek 61540
Bir dönem ışığında farklılık tespit edilen ve devasa bir uzaylı gemisi olabileceği belirtilen KIC 8462852 isimli yıldız hakkında Columbia Üniversitesi'nde bulunan bilim insanlarının yürüttüğü araştırmalar sonucunda, enerjisinin ya da ışığının normal olmadığı tespit edilen yıldızın neden böyle olduğuna dair bir teori ortaya atıldı. Araştırmaya göre, KIC 8462852 ismi verilen yıldız bir ya da daha fazla gezegeni yemesi sonucunda enerjisini kaybetmiş olabilir.

Kepler Teleskobu'nun gözlemlediği yıldızın 1890 ile 1989 yılları arasında enerjisinin %14 azaldığı tespit edildi. Ancak teleskobun son dönemdeki gözlemlerinde yıldızın ışığında %22 bir azalma tespit edilmiş ve bu durum bilim dünyasında büyük yankı bulmuştu. Yıldızın parlaklığındaki azalmanın yaklaşık 10.000 yıl önce gerçekleşmiş olabileceği şu an belki de yıldızın normal değerlerine dönmüş olabileceği düşünülüyor.

Kaynak: Bilimnet (14 Ocak 2017)


nötrino 9 Aralık 2018 10:56

Yıldız Spektrumlarının Kataloglanması!


Yıldız spektrumlarının kataloglanması yeni keşiflerin önünü açtı, çünkü bir yıldızın spektral tipinin yıldızın içsel parlaklığı ile bir bağlantısının olduğu kısa sürede belli oldu. Bununla birlikte, bir yıldızın uzaklaşıp, uzaklaşmayacağı görüldüğü için bir yıldızın içsel parlaklığı (veya mutlak büyüklüğü ), uzaklığı belirlemek için bir yol olmadığı sürece bilinemez. Bu bağlamda Amerikalı astronom Henry Norris Russell, 1913 yılında uzaklıkların iyi tespit edildiğine karar verdiği yıldızları kullanarak, spektral tipte mutlak büyüklüğü ilişkilendiren bir dağılım taslağı yayınladı.



Saat: 17:25

©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık