Attila

(yaklaþýk olarak 406-453)
Avrupa Hunlarýnýn ünlü hükümdarý.

Babasý Hun beylerinden Muncuk'tur. 434 ya da 435'te amcasý Hun Kralý Rua'nýn ölümü üzerine kardeþi Bleda ile birlikte Hunlarýn baþýna geçti, ama 445'lerde kardeþini öldürterek Hunlarýn tek yöneticisi oldu. Ýmparatorluðu Alpler'den ve Baltýk Denizi'nden Hazar Denizi'ne kadar uzanýyordu. 442-450 yýllarý arasýnda Bizans'ýn birçok yerlerini aldý. 451'de Galya'yý ele geçirdi. Niþanlýsý ve Ýmparator III. Valentianus'un kýz kardeþi olan Honoria'nýn drahomasý olarak Roma Ýmparatorluðu'nun yarýsý üzerinde hak iddia etti. Ayný yýl yarým milyonluk ordusuyla Catalaunum'da (ya da Mauricia'da) Roma-Vizigot ordusuyla çarpýþtý. Savaþýn sonucu belli olmadý. 452'de tekrar Ýtalya'ya saldýrdý. Birçok kenti ele geçirdikten sonra Roma'ya doðru ilerlemeye baþladý. Papa I. Leo, Attila'ya Roma'yý istilâdan vazgeçmesi için ricada bulundu. Hun ordusu salgýnlar yüzünden bitkin düþtüðünden Attila bu ricayý kabul etti. Ertesi yýl Ýldiko (ya da Hilda) adlý bir Got kýzýyla evlendiði gece öldü. Mezarý gizli kalsýn diye cenazesinde bulunanlarýn daha sonra Hunlar tarafýndan öldürüldüðü rivayet edilir.

Hun imparatoru

(400-453).

Amcasý Küba'nýn ölümünden sonra, Doðu Hun Ýmparatorluðu'nun yönetimini ele aldý (434). Batýda hüküm süren aðabeyi Bleda'yý 445'te öldürerek imparatorluðun tek hâkimi oldu. Sahip olduðu geniþ topraklarla yetinmedi. Hükümdarlýðý süresince Bizans'ý ve Batý Roma Ýmparatorluðu'nu ele geçirmeðe çalýþtý. Bunun için de sürekli bir anlaþmazlýðý körükledi. Bizans'ý vergi ödemek zorunda býraktý; Batý Roma'da hak iddia ederek toprak istedi, istekleri yerine getirilmedikçe de saldýrdý.

Üstün savaþ gücü sayesinde Roma ve Bizans'a korkulu günler yaþattý. 450'de Roma ordusuyla birleþen Gotlar karþýsýnda çarpýþarak Roma'ya kadar ilerledi. Batý Got Krallýðý'nýn sýnýrlarýný zorladý, Catalaunum Ovasý'nda yapýlan kanlý çarpýþmalarda her iki taraf da kayýp vermiþti ama, Attilâ 452'de Ýtalya'ya ikinci bir saldýrý yapmaktan vazgeçmedi. Milano'yu aldý. Roma'ya doðru ilerledi. Fakat açlýk ve salgýn hastalýk yüzünden ordusunun kýrýlmasý onu papa Leo'nun teklifini kabul etmek zorunda býraktý. Üçüncü bir saldýrýya geçemeden de öldü.

Attilâ bir diktatördü, çevresinde âdeta dini bir korku uyandýrýrdý, ama adalete saygýlý ve iyiliksever bir yöneticiydi. Gururluydu, pek az gülerdi. Hurafelere inanýr, durmadan falcýlara danýþýrdý. Roma'yý ele geçirmekten vazgeçmesine de boþ inançlara baðlýlýðý sebep oldu.