Alıntı:
FİİL (EYLEM) *İş, oluş, hareket, kılış, durum bildiren kelimelerdir.Gel, Otur, Kalk, Çık, Uyu, Döv Not: Olumsuzluk eklerini alabilirler. Gelme, Oturma, Kalkma, Çıkma, Uyuma, Dövme Not: Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, bir sözcüğün fiil olduğunu anlamak için, sözcüğün yalın haline “-mek,-mak” eklerini getirebiliriz. Gelebiliyorsa fiildir. Not: Fiiller kip ve kişi eklerini alabildikleri gibi, hiç ek almadan da kip ve kişi bildirebilirler. Gel-di-m. (“-di” Görülen geçmiş zaman eki. “-m” 1. tekil şahıs eki) Gel. (Ek yoktur. Bu nedenle Emir kipi. 2. tekil şahsı bildirmektedir.) Not: Fiil, tek başına bir cümle özelliği gösterebilir. Kapat. (Bu bir kurallı cümledir.) Not: Fiiller, anlam özelliklerine göre üçe ayrılır: 1)Kılış Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşir. Yaz, Oku, Çiz, Diz, İç, Sil 2)Durum Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşmez. Uyu, Ağla, Gül, Dur, Eğlen 3)Oluş Fiilleri: Varlığın zaman içindeki değişimini bildiren fiillerdir. Büyü (mek), Morar (mak), Çirkinleş (mek), Yeşer (mek), Piş (mek), Paslan (mak) Not: Fiillerin çekimi kip ve kişi ekleri yardımıyla yapılır. KİP EKLERİ *Fiillere zaman yada dilek anlamı katan eklerdir.A)HABER (BİLDİRME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir.1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder. Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar 2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder. Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar 3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta) *Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder. Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta 4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak) *Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder. Yatacak, Çıkacak, Sevecek 5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır) *Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder. Kırar, Erir, Gözler, Görür Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir. Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür. Gördü / Gömedi Görür / Görmez B) DİLEK (İSTEME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildirmeyen kip ekleridir. İsteme, şart, gereklilik veya emir anlamları içerirler.1- İstek Kipi: (-e, -a) *İsteme anlamı katar. Çıkayım, Yiyesin, Kıralım Not: En sık kullanımı “-eyim, -ayım, -elim, -alım” dır. 2- Şart (Koşul) Kipi: (-se, -sa) *Şart anlamı katar. Koşsak, Sevsen, Yaşasam 3- Gereklilik Kipi: (-meli, -malı) *Gerekme ve ihtimal anlamı katar. Düşünmeliyiz, Yürümelisiniz, Olmalı 4- Emir Kipi: (Sabit eki yok) *Emretme anlamı katar. *Emir kipinde fiil, şahıslara göre ek alır. * 1. Tekil ve 1. Çoğul kişilerin emir çekimi yoktur. 1. T: -............................1. Ç: - 2. T: Gel..........................2. Ç: Gel-in 3. T: Gel-sin.....................3. Ç: Gel-sinler BASİT ZAMANLI FİİLLER: (Basit Çekimli Fiiller) *Tek bir kip eki alan fiillerdir.Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki Sür+dü+m Görülen Geçmiş Zaman Bak+mış+sın Öğrenilen Geçmiş Zaman BİLEŞİK ZAMANLI FİİLLER: (Bileşik Çekimli Fiiller) *Birden fazla kip eki alan fiillerdir.Fiil + 1. Kip Eki + 2. Kip Eki (-di, -miş, -se) + Şahıs Eki Not: 2. Kip eki aslında ek-fiildir. Ve bu ekler sabittir. Git+miş+ti+n Gid+ecek+miş+iz Git+miş+se+niz Bileşik zamanlı Fiiller Üçe Ayrılır: 1- Hikaye Bileşik Zaman: (-di) Fiil+Kip eki+(-di)+Şahıs eki Baksaydık, Okumalıydın, Oturacaktım 2- Rivayet Bileşik Zaman: (-miş) Fiil+Kip eki+(-miş)+Şahıs eki Arıyormuş, Çıkaymışsın, Silecekmişiz 3- Şart Bileşik Zaman: (-se) Fiil+Kip Eki+(-se)+Şahıs Eki Gelmişseniz, Yatmalıysan, Boyadıysak Not: Emir kipinin bileşik zamanı yoktur. Not: Katmerli bileşik zaman: Gel+iyor+du+y+sa+m Yap+acak+mış+sa FİİLERDE ANLAM-ZAMAN KAYMASI: *Kip eklerinin görevi dışında, başka bir kip ekinin yerine kullanılmasıyla oluşur. *Bileşik zamanlı fiillerde anlam-zaman kayması olmaz. *Dua ve dileklerde genelde görülür. Yarın maça gidiyor muyuz? (aslında “gidecek miyiz?” olmalı… ) Bu yıl ÖSS haziran ayında yapılıyor. ( “yapılacak.” ) Akşamları erken yatıyorum. ( “yatarım.” ) Küçük yaştayken futbol oynamaya başlıyor. ( “başlamış.” ) Hoca bir gün ağaca çıkar. ( “çıkmış.” ) Her şey gönlünüzce olsun. ( “ola.” ) |
ek fiil nedir |
Alıntı:
Vikipedi, özgür ansiklopedi Ek fiiller ya da ek eylemler, Türkçe'de isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden birleşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri. Türkçe'deki ek fiiller şunlardır:
Ek fiiller isimlerin ve sıfat, zarf zamir gibi isim soylu sözcüklere eklenerek yüklem görevi görmelerini sağlarlar. 1.1. Görülen geçmiş zaman "Köşkün bekçisi, şimdiye kadar gördüğüm en uzun adamdı." (adam isim)1.2. Öğrenilen geçmiş zaman "Bahçeniz çok güzelmiş." (güzel sıfat)1.3. Şart çekimi "Durumu kötüyse evde kalsın." (kötü sıfat)NOT: Kural harici olarak, şart çekiminde eki alan sözcük cümlenin yüklemi değildir. 1.4. Geniş zaman çekimi 1.4.1. -im, sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler ekleri kullanılarak yapılır. "Günlerdir hastayım." (hasta sıfat, [Hasta sözcüğü aynı zamanda isim olarak da kullanılmaktadır.])1.4.2. "-dir" ek fiili gizli halde bulunmakla beraber çoğu zaman özellikle konuşma dilinde düşer ve yüklem olan sözcüğe eklenmez. Gizli -dir eki yazılı metinlerde belirtilmek istendiğinde yükleme parantez içinde, (dir) şeklinde eklenir. "Bugün hava çok güzel(dir)."1.4.3. "-dir" eki ayrıca “bildirme eki” olarak adlandırılır ve kesinlik yada ihtimal anlamı katacak şekilde kullanılır. "Evde olmadığına göre, arkadaşına gitmiştir." (ihtimal) 1.5. Olumsuz İsimlerde ve isim soylularda cümlenin olumsuzu "değil" edatı ile yapılır. "Koşmama rağmen yorgun değilim." 2. Basit Zamanlı Fiilerde Ek fiiler, basit zamanlı fiillere eklenip, bileşik zamanlı filer oluştururlar. "Ben de sizi soruyordum." "Kitap için bir yayınevi ile anlaşacakmış." |
çok teşekkürler. Ama daha fazla cümle olsaydı daha iyi olurdu. :) :) :) :) :) |
Alıntı:
Ek Fiiller (Ek Eylemler) Yaptığı iki ayrı görevi göre tanımı yapılabilir. 1. Ad soylu sözcüklere eklenerek onların yüklem görevi üstlenmelerini sağlayan ek biçiminde fiildir (i-mek eylemidir). Belirli geçmiş, belirsiz geçmiş ve geniş zaman ile "koşul" çekimleri vardır: idi, imiş, ise, dir. Tekil ve çoğul kişi eklerini aynen fiillerdeki gibi alır. Çatı özelliği taşımaz. Yani geçişlilik, etkenlik, ettirgenlik gibi özellikler ekeylem için söz konusu değildir * Meğer beni korkutan, sevimli bir kedi yavrusuymuş. * Annem o zaman bu kasabada öğretmendi. * O sözleri söyleyen ben değilim. * Sen bugün nöbetçi değilmişsin. 2. Basit kipli eylemleri birleşik zamanlı yapan ek biçimindeki fiildir. Dört çekimi vardır: geliyordu - geliyor idi, geliyormuş, geliyor imiş, geliyorsa, geliyor ise, geliyordur. (Bu birleşik çekimler daha sonraki sayfalarda ayrıntılı anlatılacaktır.) Not: Ek eYlemlerin farklı görevde kullanılması sorulduğunda şu durumlara bakılır: 1. Ad soylu sözcükleri yüklem yapması * Bu şiirdi beni hülyalara daldıran. (isme geldi onu yüklem yaptı) 2. Eylemleri birleşik zamanlı hale getirmesi: * Yürüyordum, ağlıyordu ırmaklar. (Fiillere gelerek onları bileşik zamanlı yaptı) Not: -dır ek eylemi, eklendiği yüklemlere "kesinlik" ya da olasılık" anlamı katar: * Benim gerçek dostum kitaptır. (isme geldi ve kesinlik anlamı kattı) * Bu saatte köye varmıştır. (İsme geldi ve olasılık anlamı kattı) Not: "değil" sözcüğü olumsuzluk edatı olarak kabul edilir. Kendinden önceki sözcükle öbekleşmeden cümlede görev yapamaz. Dolayısıyla, cümlede tek başına yüklem olması mümkün değildir. Ancak konuşma içindeki yanıtlarda tek başına görev yapabilir. -Bu kitap sizce özgün mü? -Değil. Ek fiilin di'li Geçmiş Zamanı:"idi" (-di, -di, -dü, -du, -ti, -ti, -tü, tu) biçiminde kullanılır. * Kapını çalan ben-di-m. (ben idi-m) * Saksıdaki bir tür kabak-tı.(... kabak idi) * Öğrenci-(y)di-m, öğrenci-(y)di-n, öğrenci-(y)di, * Öğrenci-(y)di-k, öğrenci-(y)di-niz, öğrenci-(y)diler * Öğrenci değildim. Öğrenci miydim? Öğrenci değil miydim? (Olumsuz, olumlu ve olumsuz soru) * Gelmiştim (gelmiş idi-m), gelmiştin (gelmiş idi-n) ... Ek fiilin miş'li Geçmiş Zamanı:"-miş" (imiş) biçiminde kullanılır. * İyi bir çocukmuş, (imiş) (Tamamı yüklem) * Yandaki fabrikanın bekçileri(y)miş. (Tamamı yüklem) * Kapımı çalan oymuş (o imiş) * Meğer ben ne odun-muş-um. * Kibar-mış-sın, iyi-(y)miş ölü-(y)müş-üz, diri-(y)miş-siniz, iyi-(y)miş-ler, (iyiler-miş) * İyi bir çocuk değilmiş. İyi bir çocuk muymuş? * İyi bir çocuk değil miymiş? * Çalışıyormuşum (çalışıyor imiş-im), çalışıyormuşsun (çalışıyor imiş-sin)... (Olumsuz, olumlu ve olumsuz soru) Koşul (Şart) Kullanımı:-se (-sa, ise) biçiminde kullanılır. Tam bir yargı bildiremez. Arkadan tamamlayıcı asıl yargı gelir: * Hava orada da iyiyse, güzel eğleniriz. * Söylendiği kadar akıllıysa işimize yarar. * Akıllı-(y)sa-m, akıllı-(y)sa-n, akıllı-(y)sa * Akıllı-(y)sa-k, akıllı-(y)sa-nız, akıLlı(y)sa-lar, (akıllılarsa) * Akıllı değilse... Akıllıysa mı dediniz? Akıllı değilse mi? (olumsuz, olumlu, soru ve olumsuz soru) * Anlıyorsam (anlıyor ise-m), anlıyorsan (anlıyor ise -n) ... Ekfiilin Geniş Zamanı:"-im, -sin, -dir; -iz, -siniz, -dirler" biçiminde kullanılır. * Ben bir şairim. * Sen onurlusun. * Ahmet Dayı köylüdür. * Biz şairiz. * Sizler onurlusunuz. * Onlar köylüdürler. Not: -im, -sin, -iz, -siniz eklerini diğer çekim ekleriyle karıştırmamalıyız: * Defter-im kayboldu. (iyelik eki) * Çalışıyor-um. (kişi eki) * Ben çalışkan-ım(ek eylem) Not: Ekeylemin geniş zaman 3. tekil biçimi (-dir) çoğu kez kullanımdan düşer: * Bu çocuk çok efendi. (efendidir) * Burası benim memleketini. (... memleketimdir.) Anlama kesinlik katmak gerektiğinde "-dir" eki özellikle kullanılır, düşürülmez. * Bu çocuk çok efendidir. * O benimdir: o. benim milletimindir ancak. Aynı ek basit çekimli fiillere kesinlik ya da olasılık anlamı katar: * Toplantımız bitmiştir, gidebilirsiniz. (kesinlik) * Şu sıralarda Bodrum civarına gelmişlerdir. (tahmin) "-mek" mastar ekinin ardından "ile" durum ekiyle birlikle "-dir" eki kullanıldığında, fiilimsi şimdiki zaman anlamı kazanır: * Annesi bu duruma için için sevinmektedir. (...seviniyor) * Düğün alayı köye yaklaşmaktadır. (...yaklaşıyor.) ÖRNEK SORU: Ad cümlelerinde kimi zaman ekeylemin 3. tekil kişi ekinin kullanılmadığı da olur. Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir cümle vardır? A) En sevdiğim aydır ağustos. B) Güz mevsimi, hasat demektir Anadolu insanı için. C) Şu kara üzümler daha tatlıdır ötekilere göre. D) Yükünden dalları eğilmiş elma ağaçları bir başka güzelliği bu bahçelerin. E) Kavunun, karpuzun en bol olduğu zamandır şimdi. ÖYS - 1997 Cevap: D |
--- ek fiil nedir |
Alıntı:
|
acaba fiilerin hepsini yazabilirmisiniz ? yaparsanız çok memnun olurum ;D |
fiillerin anlamı ne olur bana fiillerin anlamını ve kipleri anlatın çabuk yanımda bomma var |
FİİLLERDE KİP FİİLDE KİP HABER KİPLERİ 1.GEÇMİŞ ZAMAN FİİLİN GEÇMİŞTE YAPILDIĞINI İFADE EDER.2YE AYRILIR. 1.1.GÖRÜLEN(BİLİNEN)GEÇMİŞ ZAMAN(-Dİ,-DU,Tİ,TI,TU,TÜ) FİİLİN YAPILDIĞINI DAİMA GÖRMÜŞÜZDÜR. ALİ İLE VELİ OKULDA KAVGA ETTİ. ETTİ -Tİ EKİNİ ALMIŞTIR. 1.2.ÖĞRENİLEN(DUYULAN)GEÇMİŞ ZAMAN(-MIŞ,-MUŞ,,-MİŞ,-MÜŞ) FİİL BAŞKASI TARAFINDAN DUYULMUŞTUR. ARABA TIRIN ALTINA GİRİNCE EZİLMİŞ. EZİL-MİŞ -MİŞ EKİNİ ALMIŞTIR. 2.ŞİMDİKİ ZAMAN -YOR EKİ GETİRİLEREK YAPILIR.FİİLİN ŞU ANDA YAPILDIĞINI İFADE EDER. +BABAN NEREDE? -İŞE GİDİYOR. GİDİ-YOR -YOR EKİ ALMIŞTIR. 3.GELECEK ZAMAN -ECEK,-ACAK EKİ GETİRİLEREK YAPILIR.İŞİN SONRDAN YAPILACAĞINI İFADE EDER. ANAYASAMIZ BU SENE YENİLENECEK. YENİLEN-ECEK EKİ ALMIŞTIR. 4.GENİŞ ZAMAN -(I,İ,U,Ü,A,E)R İLE YAPILIR.İŞİN HEP YAPILDIĞINI İFADE EDER. ANNEANNESİNE HERGÜN YEMEK GÖTÜRÜR. DİLEK KİPLERİ(-MELİ-SA-yA EMİR YOK.) 1.GEREKLİLİK KİPİ -MELİ,-MALI EKİ İLE YAPILIR.ZORUNLULUK DURUMUDUR. BU ÖDEVLERİ YAPMALI YOKSA NOTU DÜŞER. 2.İSTEK KİPİ -SA,-SE EKİ İLE YAPILIR. KEŞKE ŞU ARAZİ SATILSA DA BİZE DE PARA GELSE. 3.DİLEK KİPİ -A,-E İLE YAPILIR. AH ŞU OKULU BİTİREYDİ. 4.EMİR KİPİ 1.TEKİL VE ÇOĞUL ŞAHISI YOKTUR.EKSİZDİR. 2.TEKİL: KAPAT ŞU PENCEREYİ 3.TEKİL:KAPATSIN O ÇENESİNİ 2.ÇOĞUL:BANA SU GETİRİN 3.ÇOĞUL:BU EVİ YIKMASINLAR İNŞALLAH GÖNDERİM İŞE YARAR. |
Saat: 22:48 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık