Ünsüz Düşmesi Nedir? ÜNSÜZ DÜŞMESİ Ünsüz düşmesinin görüldüğü yerler: 1. Türkçede ikiz ünsüz bulunmaz. Bu yüzden Arapçadan dilimize geçmiş olan ve sonunda ikiz ünsüz bulunduran kelimeler yalın durumunda kullanıldığında ünsüzlerden biri düşer. hakk→hak, redd→ret, hiss→his, zann→zan, zemm→zem, hall→hal, şıkk→şık, afv→af... 2. k sesi ile biten kelimelerde –cik eki getirildiğinde kelime sonundaki k’lerin düştüğü görülür: ufak→ufacık, alçak→alçacık, minik→minicik, küçük→küçücük, büyük→büyücek... Not: Bu ekin somut isim türettiği durumlarda kelime sonundaki k düşmez: kulak→kulakçık, karın→karıncık, kapak→kapakçık... Alıntı kelimelerden ft, st ünsüz çiftleriyle bitenlerin bir kısmında t sesi söyleyişte düşme eğilimi gösterse de yazıda korunur. çift, rast, serbest... „Farsça “hane” kelimesiyle yapılan birleşik kelimelerde “ha” hecesi korunmalıdır. Hastahane, pastahane, postahane, muayenehane, yazıhane, sarphane, dökümhane, yatakhane, yemekhane, dershane, eczahane... „Fransızca’dan dilimize girmiş olan sürpriz kelimesindeki r, yazıda da konuşmada da korunur. |
Ünsüz Uyumu ve Ünsüz Düşmesi Dilimizde tonsuz (sert) ünsüzle biten kelimelere gelen ekler tonsuz (sert) ünsüzle başlar: aç-tı, aş-çı, bak-tım, bas-kı, çiçek-ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, süt-çü. Ünsüz Türemesi (y, v) İki ünlünün yan yana bulunduğu bazı alıntı kelimelerde ünlüler arasında y, v sesleri türemiştir: fiyat (< fiat), zayıf (< zaif); konservatuvar, laboratuvar, pisuvar, repertuvar, tretuvar, tuval, tuvalet. Ünsüz Düşmesi Arapçadan dilimize girmiş olan ve sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimelerin yalın durumunda ünsüzlerden biri düşer (ünsüz tekleşir): hak (< hakk), his (< hiss), ret (< redd), zan (< zann), zem (< zemm). Bu tür kelimelere ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde düşen ünsüz ortaya çıkar: hak, hakka; his, hissimiz; ret, reddi; zan, zannımca; zem, zemmi. n > m Değişmesi Türkçede kullanılan bazı kelimelerdeki b ünsüzünden önce gelen n ünsüzü m‘ye dönüşür: saklambaç (< saklanbaç), dolambaç (< dolanbaç), ambar (< anbar), amber (< anber), cambaz (< canbaz), çember (< çenber), kümbet (< gunbed), memba (< menba), mümbit (< munbit), tambur (< tanbur). SES DÜŞMESİ Sözcüğün aslında bulunduğu halde, ek geldiğinde bazı sesler düşebilir. Bu düşme hem ünlülerde hem ünsüzlerde görülür. Ünlü Düşmesi Sözcüğün aslında bulunan bir ünlünün düşmesidir. Örnek: “Yapraklar daha şimdiden sarardı.” cümlesinde sözcüğün aslı “sarı”dır; “-ar-” eki geldiğinde sözcüğün sonundaki “ı” düşmüştür. Ünlü düşmesinin en yaygın kullanımı ise “Hece düşmesi” adıyla anılan kuraldır. Buna göre, sözcüğün son hecesinde bulunan dar ünlüler, ünlüyle başlayan bir ek sözcüğe eklendiğinde düşer. Bu özellik bazı organ isimlerinde, Arapçadan dilimize geçen bazı sözcüklerde, bazı Türkçe fiillerde görülür. sabır - ı > sabrı akıl - ı > aklı burun - u > burnu gönül - üm > gönlüm Örneğin; “Kahvaltıya hazırlanın.” cümlesinde altı çizili söz “kahve altı” sözlerinin birleşmesinden oluşmuş, bu sırada “kahve” sözündeki “e” düşmüştür. Ünsüz Düşmesi Sözcüğün aslında bulunan ünsüzün, ek geldiğinde düşmesidir.küçük - cük > küçücük büyük - cek > büyücek örneklerinde sözcüklerin sonlarında bulunan “k” ünsüzlerinin düştüğü görülüyor. detaylı bilgi için alttaki linki tıklayın Türkiye Türkçesindeki Ses Olayları |
Ünsüz Düşmesi Sözcüğün aslında bulunan ünsüzün, ek geldiğinde düşmesidir. Bazı sözcükler ek alırken kök ve gövde ek ile birleşmez. Bu esnada kök veya gövdeden bir ünsüz düşer. Bu olaya "ünsüz düşmesi" denir. Örnek:
- Alıntıdır - |
Ünsüz düşmesi Vikipedi, özgür ansiklopedi Git ve: kullan, ara Bazı sözcükler ek alırken kök ve gövde ek ile birleşmez. Bu esnada kök veya gövdeden bir ünsüz düşer. Bu olaya "ünsüz düşmesi" denir. Örnek:
→ -la / le ,-ar /-er…gibi bazı ekleri alan kimi kelimelerde de ünlü düşmesi olabilir: Yumurta-la→yumurtla-, sızı-la→sızla-, ileri-le→ilerle-, sızı-la→sızla-, koku-la →kokla-, uyku-la→uyukla-; oyun-a→ oyna; uyu-ku→uyku; sarı-ar-→sarar-… |
akıl-ım =>aklım (ı harfi düştü) hapis-almak=>hapsalmak (i harfidüştü) küçükcük=>küçücük (k harfi düştü) sabıret=>sabret (ı harfi düştü) şüküret=>şükrey(ü harfi düştü) kayıpol=>kaybol( ı harfi düştü) |
Ünsüz Düşmesi Kimi sözcüklerde türetme ve birleştirme sırasında ünsüz düşmesi görülür.
|
Kimi sözcüklerde türetme ve birleştirme sırasında “ünsüz düşmesi” görülür. küçük – cük → küçücük ünsüz düşmesi ufak – cık → ufacık ünsüz düşmesi yüksek – l → yüksel– ünsüz düşmesi alçak – l → alçal– ünsüz düşmesi seyrek – l → seyrel– ünsüz düşmesi ad – daş → adaş ünsüz düşmesi ast – teğmen → asteğmen ünsüz düşmesi üst – teğmen → üsteğmen ünsüz düşmesi |
ünsüz düşmesi Ufak-l→ufalmak Küçük-mse →.küçümsemek. yüksek – l → yüksel ünsüz düşmesi seyrek – l → seyrel ünsüz düşmesi ad – daş → adaş ünsüz düşmesi ast – teğmen → asteğmen ünsüz düşmesi üst – teğmen → üsteğmen ünsüz düşmesi |
Saat: 02:01 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık