Ge�mi�ten g�n�m�ze �pek Yolu hakk�nda bilgi verir misiniz?

�PE��N TAR�H�ES�

Milattan y�zy�llar �nce M�s�rl�lar, daha sonra da Romal�lar�n �inlilerden ipek sat�n al�rlard�. Ula��m ise, daha sonra �pek Yolu ad� verilen g�zergahlar� izleyen kervanlarla sa�lan�rd�. M.S. 555 y�l�nda, ke�i�ler ilk ipek kozalar�n� �in’den Bizans’a, Anadolu’ya getirdiler. �pek b�cek�ili�i �stanbul’dan Yunanistan’a, 7. y�zy�ldan itibaren de �talya, �spanya ve Fransa’ya ge�mi�tir.

ANADOLU’DAK� �PEK YOLLARI

Co�rafi konumu nedeniyle Anadolu, eski �a�lardan beri do�u ile bat� aras�nda bir k�pr� i�levi g�rm��t�r. Anadolu’da Hitit D�nemine kadar dayanan, do�al ge�itlerin kullan�ld�� bir yol �ebekesinin var oldu�u bilinmektedir. Bu yollar, daha sonraki d�nemlerde de kullan�lm��t�r. Herodot Tarihi’nde, Sart’tan ge�en Susa-Efes kervan yolu �zerinde 30-40 km aral�klarla yer alan ve posta te�kilat� kuryelerinin konaklama yerleri olan Flaktra’lardan s�z edilmektedir. Roma ve Bizans d�nemlerinde, yakla��k 75 km.lik menzillerde konaklama ve askeri ama�l� yap�lar�n varl��, Anadolu’da ister ticari ister dini veya askeri olsun, bir yol �ebekesinin bulundu�unu g�stermektedir.

Anadolu, �pek Yolunun da en �nemli kav�ak noktalar�ndan biri olmu�tur. Orta �a�’da, �pek Yollar� �in’den ba�lay�p Orta Asya’da birden fazla g�zergah� izleyerek ve Anadolu’yu ge�erek Trakya �zerinden Avrupa’ya uzanm��t�r. Ayr�ca, Ege k�y�lar�nda Efes ve Milet, Karadeniz’de Trabzon ve Sinop, Akdeniz’de Alanya ve Antalya gibi �nemli limanlar� kullanarak deniz yolu ile de Avrupa’ya ula�m��t�r.

Anadolu’da �pek Yolu;

Kuzeyde : Trabzon, G�m��hane, Erzurum, Sivas, Tokat, Amasya, Kastamonu, Adapazar�, �zmit, �stanbul, Edirne,

G�neyde : Mardin, Diyarbak�r, Ad�yaman, Malatya, Kahramanmara�, Kayseri, Nev�ehir, Aksaray, Konya, Isparta, Denizli, Antalya

merkezlerini izlemektedir.

Ayr�ca, Erzurum, Malatya, Kayseri, Ankara, Bilecik, Bursa, �znik, �zmit, �stanbul g�zergah�n�n da kullan�ld�� bilinmektedir.

Sel�uklular, Anadolu’daki ticari faaliyetleri canl� tutmak amac�yla, yabanc�larla anla�malar yapm��lar, ticaret yapan kimselere, yolculuklar�nda kar��la�abilecekleri soygunlara ve her t�rl� zarara kar�� devlet g�vencesi vererek, ilk “Devlet Sigorta Sistemi”ni ba�latm��lar ve g�mr�k vergilerinde uygulad�klar� indirimlerle ticari hayat� �zendirmeye �al��m��lard�r.

Kervansaraylar, bu canl� ticari ortamda �nemli g�revler y�klenmi� kurulu�lard�. Iss�z yollar �zerinde kaleyi and�ran g�r�n�mleri, zengin ta� s�slemeleri, geli�mi� mekan tasar�mlar� ile mimari a��dan da �ok etkileyici olan kervansaraylar, seyahat ve ticareti g�ven alt�na alan, sosyal dayan��may� sa�layan, gelenlerin mallar�n� pazarlad�klar� durak yerleri, ordunun sefer zaman�nda ikmalini kolayla�t�ran �s’lerdi. Genellikle, y�r�y��le 8-10 saati ge�meyen, 30-40 km aral�klarla in�a edilmi�lerdir. Her t�rl� hizmetin vak�f olarak kar��land�� bu yap�lar�n i�inde nalbant, araba ve ko�um tak�m� onar�c�lar�, doktor, veteriner ile hamam, �e�me, mescit gibi b�l�mler bulunmaktayd�.

�PEK YOLU PROJES�

Bakanl��m�z�n, turizmin �lke sath�na ve t�m y�la yayg�nla�t�r�lmas� politikas� �er�evesinde y�r�tt�� al��malardan birisi olan “�pek Yolu Projesi” ile, k�lt�rel miras�m�z�n en �nemli unsurlar�ndan olan ve �o�u do�aya ve �evresel etkenlere yenik d��m�� bulunan bu hanlar�n (kervansaraylar�n) korunmas�, bir koruma -kullanma dengesi i�inde ya�at�larak “Tarihi �pek Yolu”nun canland�r�lmas� planlanm��t�r.

Bu kapsamda yap�lan �n �al��malarda, ana tur g�zergahlar� ile �ak��an �pek Yollar� �zerinde yer alan 11 kervansaray belirlenmi�tir. Bunlar;

1- Sultan Han� (Aksaray)
2- Sar� Han (Nev�ehir)
3- �arapsa Han (Antalya)
4- Ak Han (Denizli)
5- A�z�kara Han (Aksaray)
6- Alara Han (Antalya)
7- Silahtar Mustafa Pa�a
Kervansaray� (Malatya)
8- �ardak Han (Denizli)
9- Susuz Han (Burdur)
10-�ncir Han (Burdur)
11-Alay Han (Aksaray) d�r.

Ad� ge�en kervansaraylar�n turizm ama�l� kullan�labilmelerine olanak sa�layacak bir i�birli�i protokol� Vak�flar Genel M�d�rl�� ve Bakanl��m�z aras�nda 22 �ubat 1993 tarihinde imzalanm��t�r. Bu protokol ile, Vak�flar Genel M�d�rl�� taraf�ndan idare edilen eski eser nitelikli hanlar�n (kervansaraylar), ad� ge�en Genel M�d�rl�k taraf�ndan 2886 say�l� Devlet �hale Kanunu'na g�re ve Bakanl��m�z i�birli�i ile ihale edilerek, restore et-i�let-devret modeli �er�evesinde turizme kazand�r�lmalar� hedeflenmi�tir.

Protokol esaslar� gere�i, yat�r�m projeleri K�lt�r Varl�klar� Koruma Kurulunca onayland�ktan sonra m�lga Turizm Bakanl��ndan Turizm Yat�r�m Belgesi ve daha sonra Turizm ��letme Belgesi alacaklard�r.

Protokol�n imzalanmas�n� takiben Eyl�l 1994'te bir ihale yap�larak, Nev�ehir'deki Sar� Han turizm ama�l� kullan�lmak �zere kiraya verilmi�tir. Haziran 1998’de 7 kervansaray (Denizli-Ak Han ve �ardak Han, Burdur-Susuz Han ve �ncir Han, Antalya-Alara Han, Aksaray-Alay Han, Malatya-Silahtar Mustafa Pa�a Kervansaray�) i�in a��lan ihalede de Antalya’daki Alara Han, g�n�birlik tesis olarak restore edilmek ve kullan�lmak �zere, bir yat�r�mc�ya tahsis edilmi�tir. �ki han 2001 y�l�nda Turizm ��letme Belgesi alarak hizmete a��lm��lard�r.

Protokolde yer alan di�er kervansaraylar�n turizm ama�l� de�erlendirilmelerini sa�lamak �zere zaman i�erisinde yeniden ihaleleri planlanm��t�r.