Asya Hun Devleti'nin kulland�� silahlar�n fark� nedir?

Sadece hafif z�rhla korunmu� ve tamam� atl� ok�ulardan olu�an bir ordunun, nas�l bunca ordular� yok etti�i ve hatt� iyi e�itimli, tam z�rhl� ve y�ksek tecr�beli Roma lejyonlar�n� yendi�i, ilk bak��ta hayret vericidir. Bu zaferlerin s�rr�n� ��zebilmek i�in, Hunlar'�n sava� taktiklerini, silahlar�n� ve nas�l organize olduklar�n� iyi bilmek gerekir.

Atlar, Hun asker� kuvvetinin temel ta��yd�. Daha sonralar� Avarlar ve Macarlar gibi T�rk kavimleri de at�, atalar� Hunlar gibi iyi kullanm��lard�r. Hun atlar�, Avrupa atlar�ndan farkl�d�r. Bunlar daha k��k, t�yl� ve daha dayan�kl�, cesurdular. Bu atlar sayesinde Hunlar, d��manlar�ndan 5 kat daha uzun mesafeleri, onlarla e�it s�rede alabiliyorlard�. B�t�n askerler, yanlar�nda en az iki at ta��rlard� ve bu yedek atlar say�s�, 5 e kadar ��kard�. Bunun, iki nedeni vard�. E�er sava�ta at� �l�rse, di�er atlardan birini kullanabiliyordu ve �stelik �ok say�da at, d��manlar�n, Hun kuvvetlerinin miktar�n� tam olarak kestirmesini engelliyordu. Hun askerleri, ikmal yollar� kurmazlard�. Her asker, yiyece�ini, silah�n�, �ad�r�n�, sefere ��kmadan �nce ayarlamak zorundayd� ve bunlar� yedek atlara y�klerdi. Hun atlar� da, askerleri gibi, �ok hafif z�rhl� idiler. Hunlar, semeri kullanmas�n� biliyorlard�, fakat, �zengiyi kullanmam��lard�r. Asl�nda kullanmalar�na gerek olmad�� da baz� �in ve Avrupa tarih�ileri taraf�ndan bahsedilmektedir. ��nk�, Hun askerleri, ata, s�zleri ile hakim olabiliyorlar, b�ylece ok ve k�l�� kullan�rken, �ok rahat hareket edebiliyorlard�. Emirlerle atlar�n d��man atlar�n� �s�rmas� ve yere d��en d��man askerinin ezilmesi sa�lan�yordu. �zengi, Avarlar sayesinde 5. y�zy�lda Avrupa'da yay�lmaya ba�lam��t�r.

Hun atl� ok�ular�, "Birle�ik Yay" diye bilinen, �ok g��l� ve etkili, a�a�tan yap�lma, boynuz ve deriyle kaplanm�� bir yay kullan�yorlard�. Elbetteki bu yaylar, yerin alt�nda binlerce y�l kald�klar�ndan, bug�n sadece kemikle kaplanm�� k�s�mlar� mevcuttur. Bir Macar ok�uluk uzman� ve seyisi, Lajos Kassai, y�llar sonra Hun hik�yelerine, buluntulara ve arkeolojik kaz�lara dayanarak Macar, Hun ve Mo�ol yaylar�n� �retmeyi ba�arm��t�r. Bu �ekilde bir yayla, bir asker, 2 yaya sahip olmu� oluyordu. Bu yaylar, kuru tutulmak zorundayd�lar. Askerler, yanlar�nda deriden yap�lma bir sadak ta��rlard�. Bu �e�it bir yay� �retmek, genelde yar�m sene al�yordu. �ncelikle kay�n ya da ak�a a�a� diye bilinen uygun ve �ekil alabilir bir a�a� olmas� gerekiyordu. Yay'�n g�vdesine, boynuz ve sert odun par�alar� yap��t�r�l�yordu. Deriyle kaplanarak, nem kar��s�nda �nlemler al�nm�� oluyordu. Bu yay sayesinde, Avrupal� askerlerin kulland�klar� yaylardan daha etkili ve h�zl� bir �ekilde at�� yapabiliyorlar, daha az yoruluyorlard�. �imdi d��n�n, 10 000 atl� asker, d��man kar��s�nda ve atlar�n� sadece s�zleri ve diz hareketleri ile y�netiyorlar, ellerinde en az 3-4 ok var, yani bu bir dakikadan az bir s�rede, ayn� anda 40 000 ok demek.

Hun ordusu yak�n sava�a pek girmese de, mecbur kald��nda genellikle m�zrak ya da pala, han�er kullan�rlard�. Askerler, k��k ya�tan itibaren e�itilmeye ba�lan�r, onlara at s�rmesi, yay ve k�l�� kullanmas� ��retilirdi. Ok�uluk talimleri, genellikle fare, ku�, gelincik, daha sonra tav�an ve tilki gibi k��k hayvanlara kar�� yapt�r�l�rd�. B�ylece, b�y�d��nde m�kemmel derecede at s�ren ve yay kullanan, kusursuz bir atl� ok�u sava�� yeti�irdi.

Hunlar gibi atl� g��ebe milletler, genellikle sava�larda mahvediciydiler. Kulland�klar� taktikler, Avrupa ordular� ve �in piyadeleri i�in bilinmeyen ve sezilemeyen tuzaklarla doluydular. Hun askerleri, hep say�ca �st�n kuvvetlerle sava�t�klar� i�in, �ncelikle onlar�n say�lar�n� etkisiz hale getirene kadar ok ya�muruna tutar, iyice y�pranan d��mana m�zrak ve k�l�� h�cumuna ��karlard�. Oklara kar�� kalkan kullanmay� deneyen ordulara kar�� ise, grup halindeki ok�ularla ate� ederlerdi. �nce havadan ok ya�muru ba�lar, di�er grup da hemen, kalkanlar�n� havaya kald�rm�� askerleri oklard�. Genellikle, pusu kurarak h�cum etme takti�i kullan�l�rd�. Avrupal� ve �inli tarih�iler, Hunlar'�n en tehlikeli ve hileli takti�ini, yani bizim bildi�imiz Turan Takti�ini ��yle tan�mlam��lard�r: Ordu b�t�n kuvvetleri ile d��man hatlar�na h�cum eder, k�sa bir s�re �arp��t�ktan sonra, bir i�aretle geri �ekilir, g�z�n� h�rs b�r�m�� d��man, zaferi kazand��na inan�p Hun ordusunu takibe koyulur, ancak ani bir i�aretle Hun atl�lar�, e�erlerinin �zerinde ters d�ner ve 3-5 ok atarak �n h�cum hatt�n�n sald�r�s�n� k�rarlar ve bu s�rada yanlara a��lm�� Hun ok�ular�, d��man� iyice �evirmi�tir. Avrupa tarih�ileri bile, bu taktikleri ve iyi organize olmu� sava� d�zenini, barbar ve kana susam�� ilkel kavimlerin yapamayaca��n� kabul etmi�tir.