[KK] T�rk bilim adamlar�n�n adlar� ve hayatlar� hakk�nda bilgi verir misiniz?

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 1603511)

atomla iligilenenn t�rk bilim adamalr� ve �al��malar�

Atomla U�ra�an Bilim Adamlar�

Sir Joseph John Thomson

Ayn� k�tle-y�k oranl� benzer tanecikler, mor�tesine tutulan metaller ve akkor derecede �s�t�lan karbon taraf�ndan da sal�n�yordu. Mor�tesi ��k alt�nda �fotoelektrik� de�arj olay�yla y�k �l��lebiliyordu B�ylece, elektron k�tlesinin, en hafif atomlardan bin kez daha hafif oldu�u ortaya ��kt�. Katot ��n� tanecikleri hep ayn� �zellikleri g�sterdikleri i�in, Thomson bunlar�n, maddelerin yap� ta�lar� olduklar�n� ve art� elektrikli k�re i�inde, belirli bir bi�im ve say�da dizilerek, elementlerin kimyasal �zelliklerini belirlediklerini' �ne s�rd�. Katot ��nlar� konusundaki ara�t�rmalar� nedeniyle, 1906'da Nobel fizik �d�l�n� kazand�.

Thomson'un atom modeli, sonradan Rutherford taraf�ndan de�i�tirilmesine kar��l�k, atom numaras� kavram�n�n (elementin �zelli�i, bir n�tr atomun elektron say�s�) temelini olu�turmu�tur. Thomson, iyonla�ma konusunda ara�t�rma yaparken, katot ��nlar�n� tamamlayan art� ��nlarla da ilgilenmi� (bunlar, magnetik ve elektrik alanda, bi�imi kaynakland�klar� elementin atom a��rl��na ba�l� paraboller olu�turmaktayd�), b�ylece 1913'te, neonun ��ZOTOP� ad� verilen, yaln�zca a��rl�klar� farkl� iki t�r� oldu�unu bulmu�tur.

James Chadwick
Atomun par�alar�ndan n�tronu bulmas�yla tan�n�r.

�yi bir ilk ve orta e�itimden sonra Manchester �niversitesi fizik b�l�m�nden 20 ya��nda mezun oldu. Verilen bir burstan yararlanarak ve Geiger ile �al��mak amac�yla Almanya’ya gitti. Almanya sava�a girince bir at ah�r�na kapat�ld�. Fakat �e�itli Alman fizik�ilerinin yard�mlar�yla 1919 y�l�nda �ngiltere’ye d�n�p ara�t�rmalar�na ba�lad�. Rutherford ile birlikte �e�itli elementlerin alfa par�ac�klar�yla bombard�man� �zerinde �al��t�.

Bu deneylerden elde etti�i verileri atomlar�n �ekirdekleri �zerindeki art� y�k�n hesab�nda kulland�. Ald�� sonu�lar Moseley’in geli�tirdi�i atom numaralar� kuram�na uyuyordu.

1920 y�l�nda atomun iki par�ac�� oldu�u biliniyordu: J.J. Thomson’un buldu�u elektron ve Rutherford’un ke�fetti�i proton. Protonlar�n tamam� �ekirdekteydi. Ama �ekirdek atom k�tlesinin �o�unu olu�turacak say�da proton i�eriyorsa y�k� b�y�k bir art� de�erde oluyordu. �rne�in, helyumun d�rt protonluk bir k�tlesi vard� fakat y�k� iki proton kar��l�� idi. O halde, �ekirdekte geri kalan iki protonluk y�k� giderecek birka� elektron bulunmal�yd�. Fakat elektronlar �ok hafif par�ac�klar olduklar�ndan k�tleyi etkileyemezlerdi. Hatta elektronlar, protonlar� bir arada tutan “�imento” gibi d��n�l�yordu. ��nk� elektron olmadan ayn� y�kteki protonlar�n bir arada duramay�p ayr�lacaklar� san�l�yordu. Bu g�r��e g�re, helyum �ekirde�inde d�rt proton ve iki elektron bulunmal�yd� ki k�tlesi d�rt ve y�k� net art� iki olsun.

Aristoteles

Aristotales: Milattan �nce 384-322 y�llar� aras�nda ya�am�� olan �nl� Yunanl� bilim adam� ve filozof. Mant��, metafizi�i, fizi�i ve biyolojisiyle, modern �aga kadar tek ve en b�y�k otorite olmu� olan d��n�r.

Aristoteles'in temel eserleri, mant�k ve bilgi kuram� �zerine alt� incelemeden olu�an Organon, do�a felsefesini a��klad�� G�kler �zerine, Fizik ve Varl��a Geli� ve Yokolu� �zerinedir. Psikoloji konusundaki iki temel eseri, Hayvana Dairle, Parva Naturalia olan Aristoteles'in varl�k konusundaki �nl� eseri Metafiziktir. Siyaset felsefesi alan�nda Politikay�, estetik alan�nda, Poetika ve Retoriki yazm�� olan filozofun, ahlak alan�ndaki temel kitab� Nikomakhos'a Ahlakt�r.

Temel �lkeleri: Aristoteles'in bir filozof olarak en �nemli �zelligi, onun sa�duyuya olabildi�ince yak�n bir d��n�r olmas�d�r. Hem Platon'un �dealar�na ve hem de Demokritos'un maddi atom g�r��ne kar�i �ikan Aristoteles, hem ahlaki de�erleri teminat alt�na alacak bir teori ve hem de bilimsel do�rular� ortaya koyacak bir kuram, bilime ve ahlaka hakk�n� verebilmek i�in, atomlar veya �dealar benzeri g�zle g�r�lemez varl�klar�n varolu�unu �ne s�rmeyecek bir teori aray�� i�inde olmu�tur. Onun buldu�u ��z�m t�z �gretisidir. Buna g�re, t�zler t�m �zellikler i�in dayanak olan nihai ger�eklik ve �znelerdir. S�z konusu nihai ger�eklikler somut �eylerdir ve somut �eyler i�in de Aristoteles'in g�zde �rnekleri biyolojik bireylerdir. T�zler nihai ger�ekliklerdir, zira t�zler varolmad�� takdirde, ba�ka hi�bir �ey, t�z�n �zellikleri olarak t�meller de varolmayacakt�r.

John Dalton

John Dalton’un 1808’de yay�nlad�� New System of Chemical Philosophy (Kimyasal Felsefenin Yeni Sistemi) kitab�, modern atom teorisinin anlat�ld�� bir ba�lang�� say�l�r. Bu kitap, 2400 y�l �nce Anadolu’nun bilim merkezi Milet’te do�an ve G�ney Trakya’da Abdera �ehrinde �al��malar�n� s�rd�ren Leucippus ve �rgencisi Democritus taraf�ndan ortaya at�lan “Atomos” maddenin b�l�nemeyen en k��k par�as� fikrinin deneye dayal� bilimsel sonu�lar�n� veren en �nemli eserdir.

Leucippus ve Democritus'un M� 440’ta felsefi olarak ortaya att�klar� atomos fikri, Dalton’a kadar �ok az de�i�ikli�e u�ram��t�r. ”D�nyan�n yeni durumu” adl� yaz�s�nda Democritus atom i�in “maddenin temel ta��” demekte ve maddenin cinsi ve �zelliklerine g�re de�i�ik atom olaca��n� ileri s�rmektedir. Daha da ileri giderek canl�lar�n k��k yuvarlak atomlardan, ruhun ise hava ve �s� atomlar�ndan oldu�unu ileri s�rmektedir. B�t�n bu �al��malar felsefi olup bir deneye dayanmamaktad�r. Fakat maddenin yap�s� hakk�nda y�llarca kalan ve “atom” kelimesini bug�nlere ta��yan �nemli bir �al��mad�r.

1582de �talyan bilgini Giordeno Bruno “do�ada bulunan her �eyin b�l�n�m�, b�l�nemeyen bir par�a ile son bulur” demekte, Pierre Gassendi (1592-1655) ise Bruno’yu desteklemekte ve atom fikrini “atomlar yeniden yarat�lamazlar ve yok edilemezler, kat� ve a��rl�� olan bellidir b�y�kl�kte �ok k��k par�ac�klard�r" �eklinde tarif etmektedir. Sonraki y�llarda Robert Boyle (1627-1691) corpuscular (par�ac�k), Isaac Newton (1642-1727) Primitive particles (ilkel par�ac�klar) deyimini kullanan bilim adamlar�d�r.

Modern kimyan�n do�u�u genellikle Lavosier’in 1789’da yazd�� Traite Elementarie de Chemie kitab�yla an�l�r. Lavosier (1743-1794), �al��malar�n� deneylerle y�r�ten ve teraziyi kullanan ilk kimyac�lardand�r. Lavosier, Prestly’nin ke�fetti�i oksijenin yanma i�in �art oldu�unu g�stermi�tir. Benzer �ekilde Dalton, atom teorisi �al��malar�na ba�lad��nda, kimyan�n felsefi y�nle de�il de deneysel y�nle �al��lmas� gerekti�ini anlam�� ve kantitatif �al��malara ba�lam��t�r.

Ernest Rutherford

Ernest Rutherford (30 A�ustos1871 - 19 Ekim1937), Yeni Zelandal�-�ngiliz n�kleer fizik�i. 1908 y�l� Nobel Kimya �d�l� sahibi.
Yeni Zelanda'ya g�� etmi� �sko�ya'l� bir ailenin 12 �ocu�undan d�rd�nc�s�yd�. Babas� tekerlek yap�mc�s�yd�. Liseyi burslu olarak okudu. Yine burslu olarak devam etti�i Christchurch'teki Canterbury College'tan 1892'de lisans, ertesi y�lda �st�n ba�ar�yla y�ksek lisans derecelerini ald�. Bir y�l daha okulda kalarak demirin y�ksek frekansl�manyetik alanlardaki m�knat�slanma �zzellikleri �zerinde ara�t�rmalar yapt�. Hertz'in yaln�zca birka� y�l �nce bulmu� oldu�u elektromanyetik dalgalar� sezebilen bir dedekt�r yapmay� ba�ard�.
1895' te �ngiltere'ye giden Rutherford, Cambridge Universitesi'ndeki Cavendish Laboratuar�'nda J.J. Thomson'�n yan�nda �al��maya ba�lad�. Burada elektromanyetizma �zerindeki deneylerini s�rd�rd� ve Hertz dalgalar�n� 3 km uzakl�ktan g�nderip almay� ba�ard�. Aral�k 1895'te Wilhelm Conrad R�ntgen'in X I��n�'n� buldu�unu a��klamas�n�n ard�ndan, J.J. Thomson ve Rutherford bu konuda �al��maya ba�lad�lar ve X I��n�'n�n gazlar i�inden ge�erken �ok say�da art� ve eksi elektrik y�kl� par�ac�k ortaya ��kmas�na, yani iyonla�maya yol a�t��n�, bu par�ac�klar� yeniden birle�tirerek n�tratomlar olu�turdu�unu buldular. Rutherford ayr�ca bu iyonlar�n h�z�n� ve birbirleriyle birle�erek yeniden gaz molek�lleri olu�turma s�resini belirlemeye y�nelik bir y�ntem geli�tirdi. �yonla�ma g�c� y�ksek olan ama kolayl�kla so�urulabilen ��n t�r�n� alfa ��nlar�, daha az iyonla�maya yol a�an, ama girim g�c� daha y�ksek olan ��nlar� da beta ��nlar� olarak adland�rd�.
19. y�zy�l�n sonuna gelinirken pek �ok bilim adam� art�k fizikte ger�ekle�tirilecek bir yenilik kalmad�� kan�s�ndayd�. Ama Rutherford �� y�l gibi k�sa bir s�re i�inde t�m�yle yeni bir fizik dal� ortaya ��kard�: Radyoaktiflik. Radyoaktifli�in bir elementin atomlar�n�n ba�ka bir elementin atomlar�na kendili�inden d�n��me s�reci oldu�u sonucuna vard�. Maddenin de�i�mezli�i kavram�na s�k� s�k�ya ba�l� bir�ok bilim adam� bu g�r��e kar�� kacak, ama Rutherford'un g�r��lerinin do�rulu�u k�sa s�rede anla��lacakt�.
Bu b�y�k ba�ar� �zerine Rutherford 1903'te Royal Society �yeli�ine se�ildi. Ertesi y�l ayn� kurumun �st�n ba�ar�l� bilim adamlar�na verdi�i �zel bir �d�l olan Rumford Madalyas� ile �d�llendirildi. Alfa ��nlar�n�n elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya u�rad��n� 1903'te belirleyen Rutherford, sapman�n y�n�n� inceleyerek, bu ��nlar�n art� elektrik y�kl� par�ac�klardan olu�tu�u sonucuna vard�. Ayr�ca bu par�ac�klar�n h�z�n� ve elektrik y�k�/k�tle oran�n� �l�meyi ba�ard�.
Rutherford'un 1911'de geli�tirdi�i "Atom Modeli" onun bilime en b�y�k katk�s�d�r. Alfa par�ac�klar�n�n ince metal levhalardan ge�i�ini inceleyen Rutherford, alfa par�ac�� art� y�kl� oldu�undan, levhadan ge�i�i s�ras�nda metal atomlar�ndaki art� y�klerin itici etkisiyle sapmaya u�rayaca��n�, ama par�ac��n k�tlesi �ok b�y�k oldu�u i�in, bu sapmalar�n �ok k��k olaca��n� d��n�yordu. Yap�lan deneylerde alfa par�ac�klar�n�n ger�ekten de genel olarak �ok k��k sapmalar g�sterdi�i(%90 oran�nda), ama arada b�y�k a��larla sapan par�ac�klar�nda bulundu�u, hatta bazen bir par�ac��n hareket y�n�n� de�i�tirip geriye d�nd�� g�zlendi. B�ylesine b�y�k k�tleli alfa par�ac��n� bu kadar sapt�rabilmesi i�in atomdaki b�t�n art� y�klerin ve k�tlenin �ok k��k bir hacme yo�unla�m�� olmas� gerekiyordu.Buna dayanarak atomun bo�luklu bir yap�dan olu�tu�unu ke�fetti.Rutherford'un bu g�r��ten yola ��karak olu�turdu�u model Rutherford Atom Modeli ya da �ekirdekli Atom Modeli olarak adland�r�l�r.
1908'de Nobel Kimya �d�l�' n� alan, 1914'te kendisine Baron unvan� verilen Rutherford, 1922'de Royal Society'nin en b�y�k �d�l� olan Copley Madalyas�' ile �d�llendirilmi�tir. 1925'te ise bu kurumun ba�kanl��na se�ilmi�tir.

Empedokles
�onia'da Abdera'da yeti�mi� olan Demokritos (I.�. 460-370) ise, Elea okulu ile Herakleitos'un felsefelerini, �atomculuk� diye �n salan g�r�� i�inde uzla�t�rmaya �al��m��t�r. Hayat� hakk�nda kesin bilgilere sahip olmad��m�z Leukippos'un, Demokr�tos'a ��retmenlik etti�i s�ylenir. Atomculuk anlay��na g�re, varl��n asl�, belli bir zamanda ortaya ��kmam��t�r, yok olamaz, de�i�emez ve her zaman nas�lsa �yle kal�r. Bu temel varl�k yani anamadde, say�lar� sonsuz olan ve nitelik bak�m�ndan aralar�nda fark bulunmad�� halde, nicelik bak�m�ndan farkl� olan par�ac�klar, yani atomlard�r. Atomlar, yer kaplarlar ama b�l�nemezler.

Birbirlerinden, sadece hacim, bi�im ve a��rl�k bak�m�ndan farkl�d�rlar. Atomlar�n niteliksel bir de�i�meye u�ramalar� m�mk�n de�ildir. Bundan �t�r�, evrendeki varl�klar�n �oklu�u ve �e�itlili�i bu atomlar�n kendi i�inde ger�ekle�en dinamik bir de�i�me ile a��klanamaz. Evren i�indeki �okluk ve �e�itlilik, bu atomlar�n, bi�imleri, duru�lar� ve yanyana geli� d�zenleri ile yani �e�itli birle�me d�zenleri ile a��klanabilir. Dikkat edilecek olursa, atomcular da, Miletos'lu filozoflara ve Herakleitos'a kar��t olarak, t�pk� Empedokles gibi, mekanik bir tabiat g�r�� ileri s�rmektedirler.

Atomlar, mek�n i�inde, �e�itli h�zlarla ve kendiliklerinden hareket ederler. Birbirleriyle kar��la�malar�ndan ve y��lmalar�ndan �e�itli unsurlar ve nesneler meydana gelir. Evren, atomlar�n �arp��malar�ndan ve birbirleri �zerinde g�sterdikleri etkilerden ortaya ��km��t�r ve bu zorunlu olarak b�yle olmu�tur. Demek ki, evrende, mekanik kanunlar ve zorunluk h�kimdir. Ruh da atomlardan yap�lm��t�r. Bu a��klamalar, Demokritos'un, ilk�a�da ya�ayan en tutarl� ve bilin�li maddeci (materyalist) oldu�unu g�steriyor. ��nk� Demokritos, b�t�n varl��, madd� par�ac�klarla ve bunlar�n mekanik bir �ekilde birle�mesiyle a��kl�yor ve bu birle�menin kendi i�inde bir zorunluk ta��d��n�, d��tan herhangi bir amaca ya da etkiye g�re olmad��n� yani kendili�inden ger�ekle�ti�ini s�yl�yor. Bu bak�mdan, Demokritos'un g�r��leri, felsefe ve bilim tarihinde bir�ok kere yeniden ele al�narak de�erlendirilmi� ve etkili olmu�tur.