[KK] Ebu Hanife El-Dinaveri

Ebu Hanife Ahmed bin Davud Dinaveri veya sadece el-Dinaveri (828 - 896) , astronomi, botanik, metal�rji, co�rafya, matematik ve tarih gibi �ok �e�itli alanlarda �al��malarda bulunmu� K�rt k�kenli bir M�sl�man bilim adam�. Bug�n bat� �ran'da kalan, Dinaver b�lgesindendir. �sfahan'da astronomi, matematik ve mekanik, Kufe ve Basra'da ise filoloji ve �iir e�itimi alm��t�r. 24 Temmuz 896'da do�du�u kent olan Dinaver'de vefat etmi�tir.

Dinaveri �zellikle de Kitab el-Nebat ("Bitkiler Kitab�") isimli eseriyle tan�nmaktad�r. Bu eseri sebebiyle s�kl�kla Arap(�a) botani�inin babas� olarak adland�r�lm��t�r. Eserde Arap notanik gelenekleri, bitki incelemeleri ve bilgisinin yan� s�ra Fars� k�kenli bitki bilgileri de mevcuttur ve y�llarca botanik alan�nda standart kitap olmu�tur. Alman bilim adam� Bruno Silberberg eserin �nemini ��yle anlat�r:

"�lmi �al��malar�n 1000 sene sonras�nda Greklerin botani�i Theophrastus (M.�. 372-287) ve Pedanius Dioskorides (M.�. 1 y�zy�l)'in eserlerinde �zetlenmi�tir; oysa Dinaver�'nin kitab�, m�sl�man ilminin sadece ikinci asr�nda, Greklerin seviyesine ��kmakla kalmaz, fakat onlar� �ok daha geride b�rak�r. Dinaver�'nin kendi eserini tasnif etti�i devirde Dioskorides'in kitab�n�n hen�z Arap�aya terc�me edilmemi� oldu�unu da burada i�aret etmek l�z�md�r. �u halde bu eser m�sl�manlar�n orijinal bir �al��mas�d�r..."

Nitekim eser baz� kaynaklarca erken �slam botani�inin en �nl� eserlerinden biri olarak adland�r�l�r. Botanik �al��malar�n�n yan� s�ra K�rt etnik grubu �zerine de �al��malar� olmu�, K�rtlerin atalar�n� ara�t�ran ilk bilim adamlar�ndan olmu�tur. Bu alandaki �al��malar�n� Ensab el-Ekrad ("K�rtlerin Atalar�") isimli eserinde toplam��t�r. Dinaveri ayr�ca matematik ve Kur'an �zerine de bir�ok eser kaleme alm��t�r; her ne kadar bu kitaplar�n bilinen hi�bir n�shas� �a��m�za ula�mam��sa da ba�ka yazarlar�n �a��m�za ula�an eserlerinde Dinaveri'nin bu eserlerinden �e�itli al�nt�lar vb. ifadeler yer almaktad�r. K�rdistan tabirini ilk kez EBU HAN�FE AHMED D�NEVER� (820-896) “Ahbar el-Tival” adl� eserindeki haritada kullanm��t�r.

Matematik ve do�a bilimleri

Kit�b el-Cebr ve'l-muk�bele ("Cebir Kitab�")
Kit�b el-Neb�t ("Bitkiler Kitab�")
Kit�b-�l-K�s�f ("G�ne� Tutulmalar� Kitab�")
Kit�b el-His�b ("Aritmetik Kitab�")
Kit�b'�l-Bahsi f� His�b il-Hind ("Hint Aritmeti�i Analizi")
Kit�b'�l-Cem ve't-Tefr�k("Aritmetik Kitab�")
Kit�b'�l-K�ble Ve'z-Zev�l
Kit�b'�l-Env� ("Hava Durumu Kitab�")
�sl�h'ul-Mant�k ("Mant��n Islah�")

Sosyal ve be�er� bilimler

Ahb�r'�t-Tiv�l ("Genel Tarih")
Kit�b el-Keb�r (bilim tarihinde "B�y�k Kitap")
Kit�b el-Fus�ha ("Retorik Kitab�")
Kit�b'�l-B�ld�n ("Co�rafya Kitab�")
Kit�b e�-��r ve'�-�u'ar� ("�iir ve �airler Kitab�")
Ens�b el-Ekr�d ("K�rtlerin Atalar�").

Kaynak