[KK] Monosakkaritler nelerdir?

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Cevaplanm�� (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/)

- - Monosakkaritler nelerdir? (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/295737-monosakkaritler-nelerdir.html)

Monosakkaritler nelerdir?

Monosakkarit nedir?

Monosakkarit

Monosakkaritler, su ile daha k��k birimlere par�alanamad�klar�ndan basit �ekerler, tek �ekerler, monozlar olarak da bilinirler.
Bu sekerler karbonhidratlar�n en k��k yap� birimidir. �o�u Cn(H2O)n form�l�ne uyar. Baz� monosakkaritler tatl�d�r. Zincir veya halkal� yap�ya sahip olup, genellikle 3-6 aras�nda karbon C atomu ta��rlar. Molek�llerindeki karbon say�lar�n�n Latincelerinin sonuna -oz eki getirilerek grupland�r�l�rlar. �� karbonlu olanlar trioz, d�rt karbonlular tetroz, be� karbonlular pentoz, alt� karbonlular heksoz ad�n� al�rlar. Pentozlardan riboz (C5H10O5) ve deoksiriboz (C5H10O4) n�kleik asitlerin yap�s�na girer. H�cre zar�ndan dif�zyon ile kolay ge�erler.
Besin kayna�� bak�m�ndan �nemli olan monosakkaritler heksozlard�r. Bunlardan glikoz, fruktoz (lev�loz) ve galaktoz en �nemlileridir. Sindirilmeden kana kar��rlar. Hepsinin kapal� form�lleri C6H12O6 �eklinde olup birbirlerinin izomeridirler.

��erdikleri C say�s�na g�re monosakkaritler:

3C'li �ekerler: Gliser aldehit (Triozlar)
5C'li �ekerler: Riboz, Deoksiriboz (Pentozlar)
6C'li �ekerler: Glikoz, Galaktoz, Fruktoz (Hegsozlar)

6 C'li monosakkaritlerin dif�zyon h�zlar� ��yledir:

Galaktoz > Glikoz > Fruktoz

Bunun yan�nda Glikozun ayrac� Fehling veya Benedik ��zeltisidir. Ayra� glikozla birle�ince k�rm�z� olur.

Monosakkaritler
• Sindirime u�ramazlar.
• Yaln�zca ototroflar taraf�ndan sentezlenir.
• ��erdikleri C say�s�na g�re 2'ye ayr�l�rlar.

a) 5C'lu �ekerler: Riboz, Deoksiriboz (Pentozlar)
b) 6C'lu �ekerler: Glikoz, Galaktoz, Fruktoz (Hegsozlar)

• Riboz: ATP ve RNA'da bulunur.
• Deoksiriboz: DNA'da bulunur.
• Glikoz: H�zl� emilir ve insan bey�ninin enerji kayna��d�r. Yenilen b�t�n g�dalardaki �ekerler, kanda glikoz �eklinde bulunur. Bal, �z�m ve incirde bol bulunur. A�l�k ve koma an�nda kullan�l�r.
• Fruktoz: Meyve �eke�ri. Serbest �ekilde en �ok balda bulunur, ayr�ca meyvalarda da �ok bulunmaktad�r. Glikoz ile beraber ev �ekerinin (beyaz �ekerin) yap�s�na da girer. Bal ve olgun meyvelerde bol bulunur.
• Galaktoz: Tek ba��na de�il de, umumiyetle di�er �ekerlerle birlikte bulunur. Mesel� s�t�n karbonhidratlar�ndan biri olan laktoz; galaktoz ve glikozun birle�imin�den meydana gelir. S�t ve s�t �r�nlerinde bol bulunur (=s�t �ekeri). Tabiatta az bulunur. Hayvansal bir besin kayna��d�r.
• Monosakkaritlerin dif�zyon h�zlar� ��yledir.

Galaktoz > Glikoz > Fruktoz

KAYNAK

En basit karbonhidratlard�r ve basit �ekerler olarak adland�r�l�r. Monosakkaritler daha k��k birimlere par�alanamazlar.
Cn(H2O)n genel form�l� ile g�sterilir (n = 3, 4, 5,.... gibi rakamlar� g�sterir). Fakat bu form�l b�t�n karbonhidratlara uygulanamaz. Mesela, deoksiriboz (C5H10O4) ve rammoz (C6H12O5) �eker olduklar� halde yukar�daki form�le uymazlar. Di�er taraftan C3H6O3 form�l� ile g�sterilen laktik asit, karbonhidratlar�n genel form�l�ne uymas�na ra�men bir �eker de�ildir.

Monosakkaritlerin, karbon say�s� 3-8 aras�nda de�i�ir.
Biyolojik a��dan �nemli monosakkaritler;
5 C'lu pentoz ve 6'lu heksoz �ekerlerdir. Riboz ve deoksiriboz, 5 C'lu �ekerlerdir.
Glikoz (�z�m �ekeri, kan �ekeri), galaktoz (s�t �ekeri) ise 6 C'lu �ekerlerdir. Suda ��z�n�rler ve tatl�d�rlar.

Monosakkaritler(Basit �ekerler)

Karbonhidratlar�n en basitidir.
Kullan�lmaya haz�r enerji kaynaklar�d�r.
Genel form�lleri (CnH2nOn )dir.
�o�u basit �eker tatl�d�r ve suda eriyebilir.
Karbon say�lar� 3 - 9 aras�ndad�r.

Karbon say�lar�na g�re monusakkaritler:

3 karbonlu �ekerler: Triozlar (�rnek:Gliseraldehit)
4 karbonlu �ekerler: Tetrozlar (�rnek: Eritroz)
5 karbonlu �ekerler: Pentozlar

6 karbonlu �ekerler: Heksozlar

Bitkisel monosakkarritler nelerdir k�saca