Fiiller ile ilgili �rnekler verir misiniz?

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Soru-Cevap (https://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/)

- - Fiiller ile ilgili �rnekler verir misiniz? (https://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/297439-fiiller-ile-ilgili-ornekler-verir-misiniz.html)

fiillerle ilgili �rnek verirmisiniz ??? :)

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 1650322)

fiillerle ilgili �rnek verirmisiniz ??? :)

Konu ba�l�klar�

[gizle]

1 Haber kipleri (Bildirme)
2 G�r�len (Bilinen) Ge�mi� Zaman Kipi
3 Duyulan (��renilen) Ge�mi� Zaman Kipi
4 Gelecek Zaman Kipi
5 �imdiki Zaman Kipi
6 Geni� Zaman Kipi
7 Dilek Kipleri
8 �art Kipi
9 Gereklilik Kipi
10 �stek Kipi
11 Emir Kipi

Haber kipleri (Bildirme) [de�i�tir]

Zaman anlam� verirler.Haber kipleri i�in, olu�un veya hareketin zaman ve �ahsa ba�l� olarak meydana geldi�ini bildiren kiplerdir. Bunlara bildirme kipleri de denir
G�r�len (Bilinen) Ge�mi� Zaman Kipi [de�i�tir]

(-di,-d�,-du,-d�,-ti...) Ge�mi�te kesin olarak yap�ld��n� bildi�imiz ve g�rd��m�z fiilleri ifade eder.
Fiillerde bulunan ekleri -di'li ge�mi� zaman� belirtirler.
Ki�i �ekimi

g�r-d�-m
g�r-d�-n
g�r-d�
g�r-d�-k
g�r-d�-n�z
g�r-d�-ler

Duyulan (��renilen) Ge�mi� Zaman Kipi [de�i�tir]

(-m��,-mi�,-mu�,-m��) Bir i�in yap�ld��n� ba�kas�ndan duydu�umuz fiilleri ifade eder. Kesinlik olmayabilir.
Fiillerde bulunan -mi�, ekleri -mi�'li ge�mi� zaman� belirtirler.
Ki�i �ekimi

g�r-m��-�m
g�r-m��-s�n
g�r-m��
g�r-m��-�z
g�r-m��-s�n�z
g�r-m��-ler

Gelecek Zaman Kipi [de�i�tir]

Eylem ile anlat�mdan sonra yap�laca��n� bildiren zamand�r
Seyhan ma�a gidecek. Gelecek zaman kipinin ses uyumuna g�re -acak, -ecek't�r Yar�n size gelece�im
�imdiki Zaman Kipi [de�i�tir]

Eylem ile anlat�m�n birlikte oldu�unu bildiren zamand�r ve (YOR) ekini al�r.
Ders �al��yorum.Al�� veri� yap�yorum. Geni� Zaman Kipi [de�i�tir]

Eylem her zaman yap�labilece�ini bildiren zamand�r
Ak�amlar� oyun oynar�m.Her sabah erkenden ko�ar�m. Geni� zaman kipinin ekleri "-ar, -er, -r" dir.
Dilek Kipleri [de�i�tir]

Zaman anlam� vermezler.Bir eylemin yap�lmas� ya da bir olu�un harekat�n�n bildirimi anlatan kiplerdir. D�rde ayr�l�r.
�art Kipi [de�i�tir]

-sa, -se ekleri getirilerek yap�l�r. Ay�e bu ak�am bize gelse
Ki�i �ekimi

ara-sa-m
ara-sa-n
ara-sa
ara-sa-k
ara-sa-n�z
ara-sa-lar

Gereklilik Kipi [de�i�tir]

Bir i�, olu� veya hareketin oldugunu bildirir. Ekleri ses uyumuna g�re "-meli, -mal�" d�r.
Haftada bir kitap okumal�y�mOnu bulmal�s�n.s�navdan iyi not almal�y�mS�nava iyi �al��mal�y�m. �stek Kipi [de�i�tir]

Bir i�, olu� veya hareketin yap�lmas�n�n, olmas�n�n istendi�ini belirten kiptir. Ekleri ses uyumuna g�re "-e, -a" d�r
�imdi aff�n� yazay�m.�u konuyu ��reneyim Buradaki e harfi istek kipidir.

��ren-e-yim
��ren-e-sin
��ren
��ren-e-lim
��ren-e-siniz
��ren-e-ler

Fiile gelen (-sa,-se)ekleri ile yap�l�r.Fiilin yap�lmas�n� ko�ula ba�l� olarak anlat�r.Bir eylemin ba�l� oldu�u durumlarda kullan�l�r.
Emir Kipi [de�i�tir]

Bir i�, olu� veya hareketin olmas�n�, yap�lmas�n� veya yap�lmamas�n� emretmek i�in kullan�l�r. Eki yoktur.
Bir bardak su ver. Kap�y� kapat�n.

Mehmet topu at=Y�kLem

Ali ata bin=Y�kLem

Batuhan bize gel=Y�klem
Gibi �rnekler verilebilir

#NOT:Y�klem her zaman sonda olmaz.

valla g�zel site ama bide c�mle olsayd� daha �okk i�ime yarard� :):D

farkl� bir fiil bulabilirmisini performans �devim i�in �ok laz�m!(farkl� bulana hoca 100 vericek) l�tfen ama simdi laz�m

fiillerle ilgili ��z�ml� sorular

TEST

1. (I) Bir vapur yana��yor Emin�n�'ndeki vapur iskelesine. (II) Mart�lar ona ��l�klar�yla e�lik ediyor. (Ill) G�n�n ilk ��klar�yla birlikte insan lar birer iki�er ��k�yorlar kald�r�mlara. (IV) Yol kenar�ndaki taksiler, gecenin yorgunlu�unu at�yor. (V) Caminin avlusundaki g�vercinler u�u�uyor.

Yukar�daki numaralanm�� c�mlelerden hangisinin y�klemi ge�i�li bir fiildir?

A)l. B) II. C) III. D) IV. E) V.

2. A�a��daki dizelerin hangisinde y�klem �at� bak�m�ndan �tekilerden farkl�d�r?

A) Melekler dolan�r bu kuytu yerde.

B) Ufukta pas tuttu birdenbire yaz.

C) Ak�am, sanki bo�luk i�ime dolar.

D) R�zg�rda bir kad�n, sa��n� yolar.

E) G�n �abuk ge�ti, ak�am tez oldu.

3. I. Ya�l� kad�n odas�nda s�ylendi, durdu.

II. Kurallar ona da s�ylenmemi� mi?

III. B�t�n koridorlar y�kanm��.

IV. Herkes kazand��ma �ok sevinmi�ti.

V. Son olarak parkta g�r�lm��t�.

Yukar�daki c�mlelerde alt� �izili fiillerden hangileri d�n��l� �at�l�d�r?

A) I. ve II. B)l. ve IV. C) I. veV.

D) II. ve III. E) II. ve IV.

4. A�a��daki atas�zlerinden hangisi nesne -y�klem ili�kisi bak�m�ndan �tekilerden farkl�d�r?

A) Dost ba�a d��man aya�a bakar.

B) G�r�nen k�y k�lavuz istemez.

C) Aya��n� yorgan�na g�re uzat.

D) �yilik eden iyilik bulur.

E) Duvar� nem, insan� gam y�kar.

5. A�a��daki c�mlelerin hangisinde �at� �zelli�i aranmaz?

A) Bu kitab�, yak�nlar�m i�in bir kolayl�k ol sun diye yazd�m.

B) Ben, kendimi oldu�um gibi anlat�yorum.

C) Burada kusurlar�m apa��k g�r�lecektir.

D) Kendime �eref kazand�rmak akl�mdan hi� ge�medi.

E) Anlatt��m hayat, yal�n ve g�steri�sizdir.

6. A�a��daki dizelerin hangisinde y�klem, ge�i�li bir eylemdir?

A) Y�r�yorum, arkama bakmadan y�r�yo rum.

B) Sanki beni bekleyen bir hayal g�r�yo rum.

C) Geceler topra�a benimle inmi�.

D) Bana, yakan g�zlerle bir kerecik bakt� n�z.

E) Gidiyor, gidiyor nurdan heykeller.

7. A�a��daki dizelerin hangisinde y�klem, oldurgan bir fiildir?

A) Otuz �� y�l, saatim i�lemi�, ben durmu �um.

B) Al�p beni g�t�rs�n, tam d�rt inanm�� adam.

C) Bana, ger�ekleri s�yledi her biri.

D) Onu bir kez g�rd�m bundan alt� y�l ev vel.

E) Y�llarca gezdirdim hoyrat ba��m�.

8. A�a��daki c�mlelerin hangisinde �zne -y�klem ili�kisi "�ocuklar g�n boyu �al��t� lar." c�mlesindekiyle ayn�d�r?

A) O ak�am, k�t� haber duyuldu.

B) Evin etraf� ku�at�lm��t�.

C) E�yalar, d�rd�nc� kata ta��nd�.

D) Ger�ek dostlu�un ne oldu�unu bilirim.

E) Yar��man�n kurallar� a��kland�.

9. ��imde damla damla bir korku birikiyor;

I

San�yorum, her sokak ba��n� kesmi�, devler.

II III

�st�me camlar�n�, hep simsiyah, dikiyor.

IV

G�z�ne mil �ekilmi�, bir �m� gibi evler.

V

Yukar�daki dizelerde numaral� s�zc�kler den hangisi, �at�s� bak�m�ndan �tekiler den ayr�l�r?

A)l. B) II. C) III. D) IV. E)V.

10. A�a��daki c�mlelerin hangisinde y�klem, d�n��l� bir fiildir?

A) �ekti�i foto�raflarla durmadan �v�n� yordu.

B) En kaliteli hal�lar burada dokunuyor.

C) Bu a�a�lar�n hepsi budanacak.

D) Her gece b�t�n cadde y�kan�yordu.

E) �imler her g�n sulanmal�yd�.

11. A�a��dakilerden hangisi �zne - y�klem ili�kisi y�n�nden �tekilerden farkl�d�r?

A) Kampta sabaha kadar �ark�lar s�ylendi.

B) Ba�ar�l� ��rencilere �d�lleri verildi.

C) �ocu�undan haber alamayan ya�l� ka d�n kayg�land�.

D) Perdeler yeni �t�lendi.

E) �zinsiz g�steri yapanlar �ok ge�meden yakaland�.

12. A�a��dakilerin hangisinde y�klem edilgen �at�l� bir fiildir?

A) Her dakikas�n� ayr� hat�rlar�m Erenk�y'de ge�en zaman�n

B) Bir g�n bizim de dokunacak Atlas�m�z �al��kan ellerde

C) S�z�yor ufukta bir k�z�l yeri ��i karanl�kla dolu g�zleri

D) Yanan bir k��tta k��k bir sat�r Yaz� gibi ak�am onu karart�r

E) Y�llar bir g�zya�� olup da kaym�� Nurlu ihtiyar�n yanaklar�nda

13. ��te� fiiller genellikle nesne almaz. A�a��dakilerin hangisinde bu kurala ayk�r� bir kullan�m vard�r?

A) Onunla dershaneye gelirken kar��la�t�k.

B) Araya amcam girince bar��t�lar.

C) Artan yiyecekleri payla�t�lar.

D) Bir ara g�l��t�ler.

E) A�a�lar�n g�vdeleri iyice kal�nla�m��t�.

14. A�a��dakilerin hangisinde �zne, yapt�� i�ten yine kendisi etkilenmektedir?

A) Korkmas�nlar diye amcam da yanlar�nda bulundu.

B) Yoksullara yiyecek, i�ecek ve yakacak yard�m� yap�ld�.

C) Binece�imiz ara�lar belli oldu.

D) A�� yapt�rmayan �ocuklar hastaland�.

E) Tapular, da��t�lmaya ba�land�.

15. I. Haz�rl�klar k�sa s�rede tamamland�.

II. At iyice huysuzla�t�.

III. Onun kendisini sevdi�ini biliyordu.

IV. Araba kullan�rken sa�a sola bakmaz.

V. Yazd�� d�rtl�� y�ksek sesle okudu.

Numaralanm�� c�mlelerden hangi ikisinin y�klemi hem �zne - y�klem hem de nes ne - y�klem ili�kisi bak�m�ndan �zde�tir?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) ll.veV. D) III. ve V. E) IV. ve V.

16. A�a��dakilerden hangisinin y�klemi d� n��l� bir eylemdir?

A) Kimlerle gidece�imiz konu�ulacakt�.

B) Y�r�y�� sonras� mutlaka y�kan�rd�.

C) G�mleklerimin hepsi de �ok g�zel �t�lenmi�ti.

D) Tasar� kabul edilmedi.

E) Tak�lar�n bir k�sm� s�ylenmedi.

17. (I) Evimin balkonundan arka bah�elere baka rak sonbahar� g�n� g�n�ne izliyorum. (II) Sonbahar bu y�l da bana her zamankinden daha yak�n geliyor. (Ill) Ama yine de yaz�n �zerimdeki etkilerinden bir t�rl� s�yr�lam�yorum. (IV) Sanki avucumdan birdenbire kay�p gitti yaz. (V) Adalar Denizi'nin bol y�ld�zl� ge�celerinin tad�na varamadan sonbahar geli verdi.

Bu par�ada numaralanm�� c�mlelerden hangisinin y�klemi ge�i�li bir fiildir?

A)l. B) II. C) III. D) IV. E)V.

Cevap Anahtar�: 1)D 2)A 3)B 4)A 5)E 6)B 7)B 8)D 9)E 10)A 11)C 12)B 13)C 14)A 15)D 16)B 17)A

fiil �rnekleri verirmisiniz?

Ya l�tfen c�mlelerde olsun �ok �nemli :D yaparsan�z sevinicez yani

Fiilerin durum mu i� mi oldu�unu bilmek i�in onu kelimesini fiilin �n�ne koyar�z.e�er mant�kl� bir c�mle olursa i� olmazsa durum fiilidir;ancak ilk olarak olu� fiili olup olmad��na bakar�z sonra durum i� mi diye soruyu cevaplar�z.Olu� oldu�unda belli bir de�i�me g�zlemlenmesi gerekir.�rnek;
izliyor =onu izliyor=i� fiili oldu�undan i� fiili
ko�uyor =onu ko�uyor=olamad��ndan durum fiili
��r�mek=olu� fiili=fiilde de�i�me g�zleniyor

ben y�ksel kaan asal, facete y�ksel kaan asal ,msnem y.kaan2000@hotmail.com ,aksarayda oturuyorum ,merkez, emlak kredi i.�.o 4 facem var

olumsuzunu g�r�nt�leyebilirmisiniz

l�tfen olu� fiili ile ilgili �rnek c�mleler payla��n �ook lzm

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 1650322)

fiillerle ilgili �rnek verirmisiniz ??? :)

�iir t�rleri ile ilgili �rnekler verir misiniz?

Al�nt�:

Misafir adl� kullan�c�dan al�nt� (Mesaj 2665582)

�iir t�rleri ile ilgili �rnekler verir misiniz?

.Lirik �iir: A�k, sevgi, ayr�l�k, hasret gibi duygusal temalar i�leyen �iirlerdir.
"Bu ak�am r�yamda Leyla�y� g�rd�m
Derdini a�larken yanan bir muma;
�pek sa�lar�n� elimle �rd�m,
Ve bir kemend gibi takt�m boynuma
Bu ak�am r�yamda Leyla�y� g�rd�m."
Ahmet Hamdi Tanp�nar, Leyla �iirinden.

Epik �iir: Kahramanl�k, vatan sevgisi, yi�itlik gibi destans� �zellikler g�steren �iirlerdir.
"Sava��rken ya�amak,
Anam s�t� kadar helal gibi,
�l�m hem b�y�kt� hem kolayd�,
Mustafa Kemal gibi!"
Faz�l H�sn� Da�larca, Mustafa Kemallerce �iirinden.

Pastoral �iir: Do�ay� ve �oban ya�amlar�n� anlatan �iirlerdir.
"G�n biter, s�r� yatar ve sararsan bir ayla,
�oban hicranlar�n� basar ba�r�na yayla.
Kuru bir yaprak gibi kalbini eline al,
Diye h��k�r�r kaval:
Bir �oban par�as�s�n, olmasan bile koyun,
Daima e�eceksin ba�kalar�na boyun;
H�lyana kar��mas�n ne �ehir, ne de �ar��,
Yama�larda her ak�am batan g�ne�e kar��
U�an ku�lar� d��n, ge�en kervanlar� an,
Mademki kara baht�n ad�n� koydu �oban!"
Kemalettin Kamu, Bing�l �obanlar� �iirinden.

Didaktik �iir: Bir d��nceyi a��lamak ve bir konuda bilgi vermek i�in yaz�lan e�itici �iirlerdir.
"G�zel dil, T�rk�e bize,
Ba�ka dil, gece bize.
�stanbul konu�mas�
En saf, en ince bize"
Ziya G�kalp, Lisan �iirinden.

Satirik �iir: Ta�lama veya i�neleme amac�yla yaz�lan �iirlerdir.
"Tahir Efendi bana kelp demi�
�ltifat� bu s�zde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
�tikad�mca kelp tahirdir"

F��LLER (EYLEMLER)
Bir olu�u, bir durumu veya bir k�l�� kip ve ki�iye ba�layarak anlatan s�zc�klere denir.
Pratik olarak ismi fiilden ay�rmak i�in –me, -ma olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini kullan�r�z.E�er bir kelimenin sonuna –ma ,-me olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini getirebiliyorsak o kelime fiil demektir.Getiremiyorsak o kelime isim soylu bir kelimedir.

*Geldi——— gelmedi ,gelmek

*Oturmu�—— oturmam��, oturmak
*S�yl�yorum———- s�ylemiyorum, s�ylemek
G�r�ld�� gibi yukar�daki kelimelere –ma,-me ve –mak,-mek getirebilmekteyiz. �yleyse bu kelimeler fiildir.
*Kitap——— kitapma , kitapmak
Yukar�daki ‘kitap’ s�zc��ne ise bu ekleri getiremiyoruz. �yleyse bu kelime isimdir.
Fiiller, anlatt�klar� hareketin niteli�ine g�re de�i�ik �zellikler g�sterir.Bunlar� �� grupta inceleyebiliriz:

a)K�l�� fiilleri
b)Durum fiilleri
c)Olu� fiilleri.
Bunlar� birbirinden ay�rt etmek i�in pratik olarak �u bilgiyi kullanabiliriz: E�er bir fiil ge�i�li ise (yani ‘neyi’, ‘kimi’ sorular�n� sorabiliyorsak) k�l�� fiilidir.
*K�rmak ,atmak , dikmek, i�mek, ezmek,delmek,yolmak,dizmek….
G�r�ld�� gibi yukar�daki fiillere ‘neyi k�rmak?, neyi atmak…’sorular�n� y�neltebiliyoruz.
�yleyse bu fiiller ge�i�lidir ve ge�i�li oldu�u i�in de k�l�� fiilidir.
Fiil, �znenin kendi iradesi d��nda ge�irdi�i de�i�imi anlat�yorsa ve bir hareket bildirmiyorsa o fiil olu� fiilidir.
*Sararmak ,Ya�lanmak,Uzamak, Paslanmak,b�y�mek,solmak,ac�kmak…
G�r�ld�� gibi yukar�daki fiiller ge�i�li olmad�� i�in k�l�� fiili olamaz.Bir hareket olmad�� i�in ve eylem �znenin kendi iste�i d��nda ger�ekle�ti�i i�in bu fiiller olu� fiilidir.
Fiil, �znenin kendi iradesinde yani kendi iste�i ile ger�ekle�iyorsa ve fiil bir hareket ifade ediyorsa o fiil durum fiilidir.
*Y�r�mek, oturmak, gitmek, ��kmak,a�lamak…
G�r�ld�� gibi yukar�daki fiiller , bir hareket bildirmektedir ve bu hareket ki�inin kendi iste�iyle ger�ekle�mektedir bu y�zden yukar�daki fiiller durum fiilleridir.
Not: Durum fiilleri de olu� fiilleri de ge�i�siz fiillerdir.
F��LDE K�P: Kipler, haber (bildirme) ve dilek (isteme) kipleri olmak �zere ikiye ayr�l�r.
a)Haber Kipleri: Zaman eklerinin hepsine birden haber kipleri denir.Haber kipleri �unlard�r:
1)��renilen(duyulan) (mi�’li) Ge�mi� Zaman: Fiillere –mi� ,-m��, -mu�,-m�� ekleri getirilerek sa�lan�r.Bu eylemler daha �ok ba�kas�ndan duyulma, aktar�lma anlam� ta��rlar. Bazen de fark�nda olmadan yap�lma bildirir.
*Evleri yanm��.(ba�kas�ndan duyma)
*Seni sormu�lar. (ba�kas�ndan duyma)
*Aaa ! �orab�m ka�m��. (sonradan fark�na varma)
*Mutfakta elimi kesmi�im. (sonradan fark�nda olma)
*Bu solmu� elbiseleri giymemelisin.(s�fat fiil eki)
2)G�r�len (di’li) Ge�mi� Zaman: Eylemlere “d�,di,du,d�,t�,ti,tu,t�” ekleri getirilerek yap�l�r. Anlatan ki�i harekete bizzat tan�k olmu�tur, eylemi g�rm��t�r.
*Evleri yand�.
*Hep birlikte geziye gittik.
*S�nav� kazanabilece�ini s�yledi.
*Kalbim Ege’de kald�.
*Beraber y�r�d�k bu sahillerde.
*Burada her zaman tan�d�k insanlara rastlayabilirsiniz.(s�fat-fiil eki)
3)�imdiki Zaman: Eyleme –yor eki getirilerek yap�l�r.Eylem ile anlat�� ayn� zamanda ger�ekle�ir.
*Ders �al��yorum.
*Ne diyor?
*�ocuklar yine kavga ediyor.
Not: -makta,-mekte eki de fiile �imdiki zaman anlam� katar.
*Bir so�uk yatakta b�z�lmekteyim.
*L�tfen sessiz olun �u an ders �al��maktay�m.
4)Geni� Zaman: Eylemlere –r, -ar, -er ekleri getirilerek yap�l�r.
*Senden sana s��n�r�m.
*Her sabah y�r�r�m.
*Bu yolun sonu nereye ��kar?
*Hep b�yle g�ler y�zl� m�s�n? (s�fat-fiil eki)
Not: Geni� zaman�n olumsuzu –mez, -maz’d�r. Ancak 1.tekil ve 1.�o�ul �ekimlerde –me ,-ma �eklini al�r.
*Gelmezsiniz ___ gelirsin *gelmem____gelirim
5)Gelecek Zaman: Eylemlere –ecek , -acak eki getirilerek yap�l�r.
*Sana olan a�k�m� hayk�raca��m.
*Gelecek de bir g�n gelecek.
*Mektuba yazacak s�z�m kalmad�.
*Okuyacak da adam olacak.
*A�acak nerede?
b)Dilek Kipleri: Fiilin ger�ekle�mesini ya da ger�ekle�memesini dilek,istek,gereklilik veya emir kavramlar� i�erisinde veren kiplerdir. Bunlar haber kipleri gibi belirli bir zaman anlam� ta��mazlar.
1)Dilek-�art kipi: Fiillerin k�k ya da g�vdelerine –se ,-sa eki getirilerek yap�l�r.Dilek- �art kipi c�mleye bazen ‘�art(ko�ul)’ anlam� katarken bazen de ‘dilek’ anlam� katar.
*Ah �u s�nav� bir kazansam!
*Sana olan duygular�m� a��k�a bir s�yleyebilsem!
*�al��rsan kazan�rs�n.
*Yaramazl�k yaparsan bir daha seni getirmem.
2)�stek kipi: Fiil k�k ya da g�vdelerine –e, -a, -ay�m, -eyim, -al�m, -elim getirilerek yap�l�r.
*Sana duyduklar�m� anlatay�m
*Seninle yine g�r��elim.
*Bunu b�yle bilesin
3)Gereklilik Kipi: Fiil k�k ya da g�vdelerine –meli,-mal� getirilerek olu�turulur.
*Bu deneme s�nav�nda birinci olmal�y�m.
*Bu sorunun bir ��z�m yolu olmal�.
*�imdiye eve varm�� olmal�. (olas�l�k, ihtimal)
4)Emir Kipi:Eylemin g�sterdi�i hareketin emir bi�iminde yap�lmas� gerekti�ini ifade eder.
*S�yle yan�ma gelsin.(3.tekil ki�i emir eki)
*��eri buyrunuz. (2.tekil ki�i emir eki)
*L�tfen i�lerinizi iyi yap�n�z. (2.�o�ul ki�i emir eki)
*�eneni kapa. (2.tekil ki�i emir eki)
*Beni beklesinler (3.�o�ul ki�i emir eki)
Not: Emir ekleri ile �ah�s eklerini birbiri ile kar��t�rmamak gerekir.�ah�s ekleri hi�bir zaman fiilin �zerine direkt olarak gelmez; ancak bir kip ekinden sonra gelebilir.Emir ekleri ise fiilin �zerine direkt olarak gelir.
*Geliyorsun ,gitmelisin (�ah�s eki)
*Gelsin ,gitsin (emir eki)
F��LLERDE B�RLE��K ZAMAN: Fiillere kip eklerinden sonra –idi ,-imi�, -ise ekeylemlerinden biri getirilerek yap�l�r.K�sacas�, iki kip ekinin �st �ste gelmesi durumudur.
*Y�z�me bu t�rl� bakmayacakt�n. (Gelecek zaman�n hikayesi)
*G�z�nden akan bir damla ya�mur olsayd�m.(�art kipinin hikayesi)
*Sen de gelecekmi�sin.(Gelecek zaman�n rivayeti)
*Bunu daha �nce yapmal�ym��m. (Gereklilik kipinin rivayeti)
*Bu konuyu anlarsan�z netleriniz de artar. (Geni� zaman�n �art�)
*G�l�yorsam mutlu oldu�umdan de�ildir. (�imdiki zaman�n �art�)
*Bu k�yde iki gen� ya�arm��.(Geni� zaman�n rivayeti)
F��LLERDE ANLAM (K�P,ZAMAN) KAYMASI: Fiil �ekimlerinde kullan�lan kip ve zaman ekleri her zaman kendi anlamlar�nda kullan�lmazlar.Bu ekler birbirlerinin yerlerine de ge�ebilir. ��te bir zaman kipi ya da bir dilek kipi ba�ka bir kipin yerine kullan�lm��sa burada bir zaman (anlam , kip) kaymas� var demektir.
*Derslerime her hafta d�zenli olarak �al��yorum.
*Arkada�lar, bundan sonra daha yo�un bir �ekilde �al��yoruz.
*Fatih, o y�llarda pek �ok sefer yapar.
*Sorular� sonra ��zersiniz.
*Mektubu yar�n al�r.
*B�t�n bu sorular� ��zeceksin.
*Eser Sel�uklulardan kalma olacak.
*Sabahlar�, erken kalkmay� seviyorum.
*Allah’�m bize yard�m et.
EK-F��L (EK-EYLEM): Ekfiil “i” fiilidir tek ba��na bir anlam� yoktur.Ekfiilin iki g�revi vard�r:1)�sim ve isim soylu kelimelere gelerek bu kelimelerin c�mlede y�klem olmas�n� sa�lar.(O iyi bir ��renciydi.) 2)�ekimlenmi� fiillere gelerek birle�ik zamanl� fiiller yapar. (Ko�uyordum)
“-imek” d�rt basit �ekimi vard�r.Basit �ekimli durumlarda sadece isim soylu s�zc�klerde bulunur.
1)Bilinen Ge�mi� Zaman(idi): �al��kand�m (�al��kan idim) ,�al��kand�n ,�al��kand� ,�al��kand�k, �al��kand�n�z,�al��kand�lar
Ekfiil sadece isme de�il edata ,zamire,s�fata, tamlamalara da gelebilir.
*��te t�m bunlar� yapan oydu. (o idi) (ekfiil zamire eklenmi�tir)
*Bu yapt�klar�m senin i�indi.(i�in idi) (ekfiil edata eklenmi�tir)
2) ��renilen Ge�mi� Zaman (imi�): ��iymi�im (i��i imi�im) ,i��iymi�sin,i��iymi�,i��iymi�iz, i��iymi�siniz, i��iymi�ler
3)�art Kipi (ise): ��retmensem (��retmen isem) ,��retmensen ,��retmense ,��retmensek ,��retmenseniz, ��retmenseler
4)Geni� Zaman: Ekfiilin geni� zaman�nda “i” fiili bug�n tamamen d��m��t�r.Ekfiilin geni� zaman ekleri sadece isme gelir.�ekimi �u �ekildedir:
*�yiyim ,iyisin ,iyi(dir),iyiyiz,iyisiniz,iyidirler
Ekfiilin olumsuzu “de�il”dir.Ekfiili bulmak i�in isme “de�il” ekleriz.
*��renciyim ———- ��renci de�ilim.
�nemli Uyar�: Ekfiilin geni� zaman�na �ekilce benzeyen di�er eklerle ekfiilin geni� zaman� kar��t�r�lmamal�d�r:
*Geliyorum (�ah�s eki)
*Hastay�m (ekfiilin geni� zaman�)
*Babam (iyelik eki)
*Babay�m (ekfiilin geni� zaman�)
*�l�m (Fiilden isim yap�m eki)
*Benim karde�im [tamlayan (ilgi) eki]
*Sen ne kadar g�zelsin. (Ekfiilin geni� zaman�)
*Sen yine bana d�neceksin. (�ah�s eki)
YAPILARINA G�RE F��LLER:
Yap�lar�na g�re fiiller �� grupta incelenir.
A) Basit Fiiller:
Hi�bir yap�m eki almam�� fiillerdir. Fiil k�klerine gelen �ekim ekleri (zaman, �ah�s) fiilin anlam�n� de�i�tirmedi�inden b�yle fiillere de basit fiil denir.
* Durmu� bir saat de g�nde iki kez do�ruyu g�sterir.
* G�zel s�z s�yleyebilmek i�in g�zel d��nmek gerekir.
* Dostluk bir �emsiyeye benzer.�nsan onlar� ancak k�t� havalarda ister.
* �stedi�im her �eyi yapt�m; ��nk� yapamayaca��m� d��nd��m �eyi istedim.
* B�y�k adam b�y�k oldu�unu; b�y�kl��n k��kl�k oldu�unu bilir.
B) T�remi� (G�vde) Fiiller:
Yap�m eki alm�� fiillerdir. T�rk�ede fiil t�retmenin iki yolu vard�r:
1) �sim k�k ya da g�vdelerinden fiil t�retme:
* g�zel-le� *sar�-ar *��l-da *g�z-le
*az-al *ben-imse *ince-l *d�z-el
*su- sa * sivri-l *ya�-a * kan-a
2) Fiilden fiil t�retme:
* sev-in *��k-ar * k�z-�� *bak-��
* �l-d�r * ta��-t *at-�l *kan-d�r *ko�-tur
C) B�RLE��K F��LLER:
En az iki s�zc��n birle�mesiyle olu�an fiillerdir.
�� grupta incelenir:
A) Anlamca Kayna�m�� Birle�ik Fiiller:
Bir isimle bir fiilin anlam y�n�nden birle�ip kayna� -mas�yla olu�ur. Bu s�zc�klerden biri ya da ikisi ger -�ek anlam�n� yitirir.Deyimlerin �o�u bu t�re �rnektir.
* Sen kimsin ki bana kafa tutuyorsun?
* Bu tehditlerinle g�z�m� korkutamazs�n.
* Annemin yemekleri ho�una gitti mi?
* Odas�nda kitaplar�na g�z at�yordu.
* Adama laf anlatmaktan dilimde t�y bitti.
* Konu�ulanlara ben de kulak kabartt�m.
* �� i�in y�zlerce ki�i ba�vurmu�tu.
B) Yard�mc� Fiillerle Yap�lan Birle�ik Fiiller:
�sim soylu bir s�zc��n �zerine –et , -ol , -k�l , -eyle gibi yard�mc� eylemler getirilerek yap�l�r.
* Seven bu g�n�l seni asla terk etmeyecek.
* Hayat uykuyla uyan�kl�k aras�nda raks eder.
* Bu usan� duyan g�zlerim bir �eyde karar k�ld�.
* Seyreyleyelim mehtab� y�ld�zlar�n alt�nda.
UYARI 1: Bu t�rle yap�lan birle�ik fiilin isim k�sm�nda bir �nl� d��mesi ya da bir �ns�z t�remesi varsa birle- �ik fiil biti�ik yaz�l�r.
* Ak�am� seyredeyim senin bak��lar�nda.
* Benli�ime hakim olur bir deli r�zgar.
* Bir g�n yeniden bana d�nece�ini hissediyorum.
* Ama d�nsen de seni asla affetmeyece�im.
* Sabreden dervi� murad�na ermi�.
UYARI 2 : Et- , ol- yard�mc� eylemleri tek ba��na bir anlam ta��yorsa ve �n�ndeki isimle kayna�mam��sa kendi g�revinde kullan�lm�� demektir yani as�l fiildir.
* Ben ettim sen etme.
* K�y�m�zde �imdi kirazlar olmu�tur.
* Elindeki g�mlek ancak be� milyon lira eder.
* Bo� zamanlar�mda k�t�phanede olurum.
C) �ZEL ( KURALLI ) B�RLE��K F��LLER:
�ki fiilin birle�mesi yoluyla olu�ur. Tamam� biti�ik yaz�l�r. D�rt grupta incelenir:
1) Yeterlilik Fiili ( fiil + ebil-) :
C�mleye g�c� yetme ve olas�l�k anlam� katar.Fiilin �zerine ebilmek getirilerek olu�turulur.
* Okula ge� kal�rsam ��retmenim k�zabilir. (o)
* Bu gen� ya��mda �lebilirim (o)
*En g�zel �iirlerimi s�ylemeden gidebilirim buralardan (o)
* Bir gece ans�z�n gelebilirim. (o)
* Sevin�ten kap�nda bay�labilirim.
* S�n�f� ge�ebilirim (g.y)
UYARI: Yeterlilik fiilinin olumsuzunda bil- fiili d��er. Fiilin �zerine –ama , -eme getirilerek yap�l�r.
* Yapabilirim > yapamam. (yeterlilik birle�ik fiilinin olumsuzu)
* yapar�m > yapmam ( geni� zaman�n olumsuzu)
* G�rebilirsin > g�remezsin (yeterlilik birle�ik fiilinin olumsuzu)
* Atamam kendimi mavi denize d�nya g�zel. (atabilirim: yeterlilik birle�ik fiilinin olumsuzu)
2. Tezlik Birle�ik Fiili: (Fiil+iver-):
C�mleye tezlik �abukluk anlam� katar.
* Uzan�p tutuver elimi ne olur geri d�n.
* Ak�am�n derin k�z�ll��nda kayboluverdim.
* Uzan�verse g�vdem ta�lara boydan boya.
* Polisler ka�an h�rs�z� yakalay�verdi.
* Annesini g�r�nce yan�na ko�uverdi.
NOT: Olumsuzluk eki –ma, -me as�l eylemden sonra gelirse �nemsizlik, yard�mc� fiil olan verden sonra gelirse olumsuz tezlik bildirir.
* Sen de o filmi g�rmeyiver. (�nemsizlik)
* Her �eye maydanoz oluverme. (olumsuz tezlik)
3. S�reklilik Birle�ik Fiili (fiil+ edur, kal, gel):
C�mleye devam etme, s�reklilik anlam� katar.
* Bu hikaye y�llard�r s�regelir.
* Televizyonun kar��s�nda uyuyakalm��m.
* Gidedursun turnalar, gurbet ellere.
* Listede ismimi g�remeyince listeye bakakald�m.
4. Yakla�ma Fiili (fiil+ eyaz) :
Eylemin ger�ekle�mesine �ok az bir zaman kald��n� ifade eder.Az kals�n olacakt� anlam� verir.
* Kald�r�mda y�r�rken d��eyazd�m.
* Onu kar��mda g�r�nce korkudan �leyazd�m.

Haber kipleri 5e ayr�l� 1.i�in bir.�rnek vereyim.(gel-di-m
)

l�tfen c�mle i�inde kullan�m�na �rnek verinn l�tfen l�tfen acilllllllllllll

kip ve �ekimli fiiller ile ilgili 15 tane c�mle bulabilirmisiniz ?

B�RLE��K F��LLER

Birle�ik Fiiller :

�ki veya daha fazla s�z�n bir araya gelerek kendi anlamlar�ndan farkl� bir anlam verecek ve bir hareketi kar��layacak bi�imde kal�pla�mas�yla olu�an fiillerdir. Yap�l��na g�re �� grupta incelenebilir:

a. Yard�mc� Fiille Yap�lan Bile�ik Fiiller

Bir yard�mc� fiille ondan �nce gelen adsoylu bir s�zc�kten olu�ur. Yard�mc� fiil olarak �etmek, olmak, eylemek, k�lmak� gibi fiiller kullan�l�r.
Etmek
�Bu olay beni �ok tedirgin etti.�
�Gelmeden �nce mutlaka telefon ederdi.�
�Ak�amki yemek beni rahats�z etti.�
�Her �ey yoluna girer, biraz sabret.�
c�mlelerinde alt� �izili s�zler bile�ik fiildir. Bu fiillerde daha �ok isim g�revindeki s�zc��n anlam� hakimdir.
�Etmek� yard�mc� eylemi baz� c�mlelerde kendi anlam�nda da kullan�labilir.
�Bu ev s�ylendi�i kadar etmez.�
c�mlesinde �etmek� eylemi �de�er, tutar� anlam�nda kullan�lm��t�r.
Bazen �etmek� yard�mc� fiiliyle isim aras�na ba�ka s�zc�kler girebilir.
��ok a��r i�ler y�klendi s�rt�na, ama �ikayet bile etmedi adam.�
Bu t�r fiillerde isim soylu s�zc�k �o�u zaman �ekim eki alamaz. Ancak bazen istisnalar g�r�lebilir.
�Hele bir dedi�ini yapma, sana ne i�ler eder g�r�rs�n.� c�mlesinde �i�ler� s�zc�� o�ul eki alm��t�r.

Olmak
�Adam birden ortal�ktan yok oldu.�
�So�ukta uzun s�re kal�nca hasta olmu�.�
�Konu�mac�n�n s�zlerine herkes mest oldu.�
�Bu k��k odaya iki g�nd�r hapsolduk sanki.�
c�mlelerinde alt� �izili eylemler bile�ik eylemdir.
�Karde�im bu y�l doktor olacak.�
c�mlesinde �olmak� eylemi meslek bildirmi�. Bu t�r kullan�mlarda da bile�ik fiil yapm��t�r.
�Olmak� yard�mc� eylemi kendi anlam�nda da kullan�labilir.
�Benim de bazen hayallere dald��m olmu�tur.�
�Olmak� fiilinin bile�ik eylem yap�p yapmad��n� anlamak i�in onu kendinden �nceki s�zc�kle kullanabiliriz. �rne�in �doktor olmak� anlaml� bir fiildir de �dald��m olmak� anlaml� de�ildir.

Bunlar�n d��nda kullan�lan �eylemek, k�lmak� gibi yard�mc� eylemler g�n�m�zde yerlerini �etmek� eylemine b�rakm��lard�r.
Seyreyledim e�kal-i hayat�
Ben havz-� hayalin sular�nda
dizelerinde alt� �izili eylem �eylemek� yard�mc� eylemiyle yap�lan bir bile�ik eylemdir.
�S�z� etkili k�lmak i�in s�zc�kleri iyi se�mek gerekir.�
c�mlesindeki �etkili� s�zc�� de �k�lmak� yard�mc� eylemiyle yap�lm��t�r.

b. Kurall� Bile�ik Fiiller
Bunlar belli kurallara g�re yap�lan ve her birinin �zel bir adla kar��land�� fiillerdir. Yard�mc� eylemden �nce bir fiil unsurunun getirilmesiyle yap�l�r. D�rt grupta incelenir.

Yeterlik Fiili
Yapmaya g�c� yetmek anlam�nda olan bu fiilin yap�l�� fiil + a(e) + bilmek� �eklindedir.
�Kap�y� biraz a�abilir miyiz?�
�Sizinle ben de gelebilirim.�
c�mlelerinde alt� �izili fiiller yeterlik fiilleridir. Bu fiilin olumsuzunda yard�mc� eylem tamamen ortadan kalkar.
�Soruyu kimse ��zemedi.�
��ok arad�m, ama bulamad�m.�
c�mlelerinde alt� �izili s�zc�kler yeterlik fiilinin olumsuz �ekilleridir. G�r�ld�� gibi yard�mc� eylem yoktur. Fiile �-ama-, -eme-� �eklinde bir ek getirilerek olu�turulmu�tur.
Bazen bir fiile yeterlik fiilinin hem olumlu hem olumsuz �ekilleri getirilebilir.
�Bu soruyu o da ��zemeyebilir.�

Tezlik fiili
Anlam�nda bir �abukluk ifadesi olan tezlik fiilinin yap�l�� fiil + � (i, u, �) + vermek� �eklindedir.
�O kadar soruyu bir saatte ��z�verdi.�
��u paketleri ��nc� kata ��kar�ver.�
c�mlelerinde alt� �izili fiiller tezlik fiilidir. Bu fiilin olumsuzu, az da olsa kullan�l�r:
�O kadar bekledim, bana bir mektup bile yaz�vermedin.�
Olumsuz bir fiilin tezlik fiili olmas� durumunda ise, fiil �vazge�me, b�rakma� anlamlar� verir:
�Adam�n �zerine fazla gitmeyin, sonra bir daha gelmeyiverir.�

S�rerlik Fiili
Anlam�nda bir devaml�l�k g�r�len bu fiilin yap�l��
�u �ekildedir: Fiil + a(e) + kalmak
durmak
gelmek
�Kavga edenlerin haline bakakald�.�
�Sen olay� d��nedur, ben �u yaz�y� m�d�re verip geleyim.�
�As�rlar �ncesinden s�regelen bu adetleri b�rakmak kolay de�il.�
c�mlelerinde alt� �izili fiiller s�rerlik fiilleridir. Bu fiillerin olumsuzlar� kullan�lmaz.

Yakla�ma Fiili
Anlam�nda �az kals�n olacakt�� ifadesi g�r�len bu fiilin yap�l�� fiil + a(e)+ yazmak� �eklindedir; yaz� dilinde pek kullan�lmaz, yerel bir s�yleyi�tir.
��e giderken yolda d��eyazd�m.�
c�mlesinde alt� �izili s�zc�k yakla�ma fiilidir.

c. Anlamca Kayna�m�� Bile�ik Fiiller
Belli bir yard�mc� fiili olmayan, s�zc�klerin kendi anlamlar� d��nda bir anlam verecek bi�imde kayna�t�klar� bile�ik fiillerdir. Bunlar�n b�y�k �o�unlu�unu deyimler olu�turur.
�T�m canl�lar dile gelmi�ti sanki.�
�Her yeni d��nceye kar�� kman do�ru de�il.�
�Burada ge�en y�l meydana gelen olayda, iki ki�i �lm��t�.�
�Bu davran��, onu herkesin g�z�nden d��rd�.�
c�mlelerinde alt� �izili s�zler birer anlamca kayna�m�� bile�ik fiildir.

Fiillerle �rnek verirmisiniz