Cumhuriyet ne zaman ilan edildi?
 

Cumhuriyet Rejimi Neredeve Ne Zaman Ýlan Edildi
Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi kuruluþundan beri hem askeri hem de siyasi alanda bir çok baþarýlara imza attý. Yeni Türk devletinin kurulmasý, 1921 Anayasasý’nýn kabulü, Kurtuluþ Savaþý’nýn zaferle sonuçlanmasý, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin olaðanüstü çabalarýyla gerçekleþti. Ayný Meclis, Ankara’yý Yeni Türk Devleti’nin baþkenti olarak kabul etti. Böylece, cumhuriyetin ilaný yolunda olumlu bir ortam hazýrlanmýþ oldu.

Cumhuriyet Rejimi 29 Ekim 1923’te Ankara’da Ýlan Edilmiþtir.
Mustafa Kemal, Çankaya Köþkü’ne bir gece çaðýrdýðý Ýsmet Paþa, Kazým Paþa ve Fethi Bey ile bir toplantý yaparak “Yarýn cumhuriyeti ilan edeceðiz” demiþtir. Konu üzerinde fikir birliðine varýlýnca Mustafa Kemal Paþa ile Ýsmet Paþa anayasada deðiþiklik öngören bir kanun teklifi hazýrlamýþlardýr. Hazýrlanan kanun teklifince:

• Türkiye Devleti’nin hükümet þekli cumhuriyettir.
• Türkiye Devleti, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafýndan yönetilir.

29 Ekim 1923 tarihinde Atatürk ve çalýþma arkadaþlarýnýn, Anayasanýn bazý maddelerini deðiþtiren bu teklifi TBMM’de alkýþlarla ve oybirliði ile kabul edilmiþtir. Böylelikle Anayasanýn birinci maddesinde, "Türkiye Devletinin hükümet biçimi, Cumhuriyettir" ibaresine yer verilmiþtir. Bununla birlikte de ayný günün gecesi, Mustafa Kemal Paþa (Atatürk), Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk olarak Cumhurbaþkanlýðýna seçilmiþtir. Saltanatýn kaldýrýlmasý ve cumhuriyetin Ýlanýndan sonra da sistem içinde varlýðýný sürdüren "Halifelik" de artýk mevcut yeni rejim içerisinde gereksiz ve iþlevsiz bir duruma düþmüþtü. Bu sebeple 3 Mart 1924′de Urfa Milletvekili Þeyh Saffet Efendi ve arkadaþlarýnýn verdikleri bir kanun teklifi TBMM’de kabul edilmiþ ve hilafet kaldýrýlmýþtýr

Cumhuriyet Ne Zaman Ýlan Edildi ?
29 Ekim 1923 .
Cumhuriyet'in Ýlaný, milletin yönetilme þeklinin belirlenmiþ olduðu, Atatürk'ün siyasi devrimlerinden bir tanesidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) 29 Ekim 1923'te ortaya çýkan kabine bunalýmý sonucunda, bu yönetim þeklinin kusurlarý daha net ortaya çýkmýþ ve 29 Ekim'de Anayasanýn ilgili maddeleri deðiþtirilerek, ülkenin yönetim þekli cumhuriyet olarak belirlenmiþtir.

Cumhuriyetin Ýlaný

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasým 1922'de aldýðý tarihi kararýnda, saltanata son vermiþtir. Bu tarihi kararýn da açýk bir belirtisi olarak, 1921 Anayasasý ile yeni siyasal rejime geçilmiþtir. Ancak, Cumhuriyet resmen ilan edilmemiþtir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Nisan 1923'te seçimlerin yenilenmesine karar vermiþ ve yeni kurulan Meclis, Lozan'da elde edilen antlaþmayý onaylamýþtýr. Lozan Barýþ Antlaþmasý'nýn kabulü ve 6 Ekim 1923'te Türk Ordusunun Ýstanbul'a girmesi ile Türk vatanýnýn bütünlüðü gerçekleþmiþ ve böylece bir devir kapanmýþ ve yeni bir devir açýlmýþtýr. Siyasal rejimin 23 Nisan 1920'den itibaren kaydettiði geliþmelere uygun devlet þeklini bulmak da bir zorunluluk haline gelmiþtir.

Cumhuriyet'in Kabulü 25 Ekim 1923 günü geliþen bir kabine bunalýmý, Büyük Millet Meclisi'nde çalýþma güçlüðünü ortaya çýkardý. 28 Ekim 1923 günü akþamýna kadar kabine kurulamamasý üzerine, Gazi Mustafa Kemal Paþa, Çankaya köþkünde yemek sýrasýnda arkadaþlarýna; "Yarýn Cumhuriyet ilan edeceðiz" diyerek görüþünü açýklamýþtýr. 29 Ekim günü Halk Fýrkasý Meclis Grubunda, Bakanlar Kurulunun oluþturulmasý konusunda tartýþýldý. Sorun çözülemeyince, Gazi Mustafa Kemal Paþa'dan düþüncelerini açýklamasý istendi. Mustafa Kemal Paþa, bunalýmdan çýkýþ yolunu Anayasanýn deðiþtirilmesi zorunluluðu ile açýkladý. Cumhuriyetin ilanýný hedefleyen tasarýyý da grubun bilgisine sundu.

Devamý > Cumhuriyetin ilaný hakkýnda bilgi verir misiniz?