[KK] Kemik Nedir - Kemi�in Yap�s� Ve G�revleri

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- T�p Bilimleri (https://www.msxlabs.org/forum/tip-bilimleri/)

- - Kemik Nedir - Kemi�in Yap�s� Ve G�revleri (https://www.msxlabs.org/forum/tip-bilimleri/405824-kemik-nedir-kemigin-yapisi-ve-gorevleri.html)

Misafir

14 Ocak 2010 10:24

1 ek

KEM�K NED�R, NASIL OLU�UR

�nsan ve omurgal� hayvanlarda iskeleti olu�turan sert madde. Kemik, v�cudu olu�turan dokular aras�nda en sert olan�d�r. Organizmada ger�ek anlamda destek g�revi yapan dokudur. Ayr�ca organizman�n kalsiyum depolar�d�r. Kalsiyum bak�m�ndan doymu� olduklar�ndan serttir. Sert olmalar�na ra�men k�k�rdak dokusundan farklar� damar i�ermeleridir. Bu doku yap�s�nda �e�itli tipte h�creler (osteosit, osteoblast, osteoklast) ve h�creleraras� madde (matrix) bulunmaktad�r. Kemi�in enine kesiti incelendi�inde d�� ve i� y�zeyleri bir zarla �rt�l�d�r. Bunlardan d��takine; periosteum, i� y�zeydekine; endosteum denir. Bu zarlar d�zensiz s�k� ba� dokusundan yap�lm��lard�r. Periosteumun hemen alt�nda d�� halkasal sistem yer al�r. Endosteumun hemen �st�nde ise i� halkasal sistem bulunur.

Kemik ya�ayan ve geli�en bir yap�d�r. Yap�s�, kollajen ad� verilen ve yumu�ak bir �at� sa�layan bir protein ile bu �at�ya g�� veren ve sa�lamla�t�ran bir mineral olan kalsiyum fosfattan olu�maktad�r. Bu kombinasyon kemi�i g��lendirirken �zerine uygulanan kuvvetlere kar�� da esnek hale getirir. V�cudun kalsiyumunun %99'undan fazlas� kemiklerde ve di�lerde yer almaktad�r. %1'i de kanda bulunur. Ya�am boyunca eski kemikler y�k�ma u�rar (rezorpsiyon) ve iskelete yeni kemik eklenir (formasyon).�ocukluk ve ergenlik �a�lar�nda yeni kemik olu�umu kemik rezorpsiyonundan daha h�zl�d�r. Bunun sonucunda kemikler daha b�y�r, a��rla��r ve yo�unlu�u artar. 30 ya� civar�nda pik kemik k�tlesine (maksimum kemik yo�unlu�u ve g�c�) ula��lana kadar, kemik yap�m�, kemik y�k�m�ndan daha h�zl�d�r. 30 ya��ndan sonra yava� yava� kemik y�k�m� kemik olu�umunu ge�er.

Kemikler canl� kemik h�crelerinden ve cans�z ara maddeden olu�ur.Kemik h�crelerine "osteosit"denir.Osteositler �ok say�da sitoplazmik uzant�ya sahiptir.Kemik doku ara maddesine "osein"denir.Osein,protein(h�creler taraf�ndan salg�lan�r)ve inorganik tuzlardan(kalsiyum fosfat,kalsiyum karbonat,kalsiyum flor�r gibi) olu�ur.

Kemik dokuda h�crelerin irtibat�n� sa�layan havers ve volkman kanallar� vard�r.

Kemikler bebeklerde k�k�rdak halindedir.Bu �zellik bebekte esnekli�i ve direnci artt�r�r.K�k�rdak bir m�ddet sonra kemikle�ir.Kemiklerimiz k�k�rdak ve ba� dokudan geli�ir.�rne�in bebeklerin kafatas�ndaki yumu�ak k�s�m olan b�ng�ldak ba� dokudan olu�ur.Daha sonra ba� doku kemikle�ip sertle�ir.V�cudumuzdaki kol ve bacaklar�m�z gibi kemiklerimiz ise k�k�rda��n kemikle�mesiyle olur.Kemik doku yap� bak�m�ndan iki k�sma ayr�l�r.Bunlar;sert kemik(s�k� kemik)ve s�ngerimsi kemiktir.

SERT KEM�K

Sert bir yap�ya sahiptir.Kemik doku i�inde bo�luklar yoktur(g�zeneksizdir).Sert kemikteki havers kanallar� kan damar� ve sinirlerin girmesini sa�lar.Sert kemi�in ortas�nda sar� ilik bulunur.

S�NGER�MS� KEM�K

G�zenekli bir yap�dad�r.��inde d�zensiz bo�luklar vard�r.Bu bo�luklar�n i�ini k�rm�z� kemik ili�i doldurur.S�ngerimsi kemik yumu�ak bir yap�ya sahiptir.Kemiklerimiz s�rekli kendilerini yenilerler.Yani kemik doku bir taraftan yap�l�r bir taraftan da y�k�l�r.Gen� evrede yap�m y�k�mdan fazla,orta ya�ta yap�m ve y�k�m e�it,ileri ya�larda ise y�k�m yap�mdan fazlad�r.Bundan dolay� ya�l� insanlar�n kemikleri kolay k�r�l�r.Ayr�ca ya�lan�nca boyda da bir k�salma olur.

Kemiklerin d��nda "periost"denilen kemik zar� bulunur.Kemik zar�,kemi�in enine kal�nla�mas�n�,k�r�lan kemi�in onar�m�n� ve kemi�in beslenmesini sa�lar.�skeletimizi olu�turan kemikler �ekillerine g�re;uzun kemik,k�sa kemik ve yass� kemik olmak �zere �� e�ittir.

Kemik �e�itleri,

V�cut iskeletimizde 3 �e�it kemik bulunur, bunlar

Uzun Kemikler,
K�sa Kemikler,
Yass� Kemiklerdir.

Uzun Kemikler:
Uzun kemikler d��tan kemik zarlar� ve k�k�rdakla sar�l�d�rlar. Bunlar kemi�in beslenmesi onar�lmas� ve b�y�mesini sertle�mesine yard�mc� olurlar.
Uzun kemi�in i�ine kanal vard�r bu kanal i�erisinde sar� ilik vard�r, sar� ilikler alyuvar �retirler.
Kemik ba�lar�nda g�zenekler vard�r bu g�zeneklerde k�rm�z� ilik vesilesi ile kemik h�creleri �retitir.

Boyu eninden uzun olan kemiklerdir.
V�cudun hareketini sa�layan kemiklerdir.
Kol ve bacaklarda bulunur.
Sar� ilik ve kemik kanal� vard�r.

K�sa Kemikler,
Ayak ve ellerimizde bulunur ve bu kemiklerin i�inde sar� ilik olmaz.

Boyu, eni ve geni�likleri hemen hemen ayn� olan kemiklerdir.
Sar� ilik ve kemik kanal� yoktur.
Omurga, el ve ayak bilek kemikleri k�sa kemiklerdir.

Yass� Kemikler,
Yass� kemikler kaburga, g��s kafesi, kafa tas�nda bulunur. Yass� kemikle s�ngerimsi yap�ya sahip olduklar�ndan s�nme �zelliklerine sahiptirler. En ve boylar� fazla ama �ok kal�n de�ildirler.
Yass� kemiklerde sar� ilik yoktur ama kemik h�cresi �reten k�rm�z� ilikler mevcuttur.

Yass� g�r�n�ml� kemiklerdir.
Sar� ilik ve kemik kanal� voktur.
G��s, kafatas� ve kaburga kemikleri yass� kemiklerdir.

_KleopatrA_

16 Mart 2010 19:11

3 ek

�SKELET VE KEM�K �E��TLER�

�SKELET �E��TLER�

Hayvanlar�n �o�unda, v�cuda destek olan, koruyan ve kaslara ba�lanarak hareketi sa�layan iskelet sistemi bulunur. Hayvanlarda g�r�len iskelet d�� ve i� iskelet olmak �zere iki tiptir.

1. D�� skelet
D�� iskelet �zel h�creler taraf�ndan d��ar�ya salg�lanan organik ve inorganik maddelerden meydana gelir. D�� iskelete sahip canl�larda iskelet g�revi yapan k�s�mlar v�cut d��nda bulundu�u i�in kaslar iskelete i�eriden ba�lan�r. Eklem bacakl�larda ve baz� yumu�ak�alarda g�r�l�r.
D�� iskelet b�y�meyi s�n�rland�r�r. Bu nedenle d�� iskelete sahip hayvanlar, geli�me d�neminde iskeletini ya tamamen atarlar veya daha b�y��n� olu�tururlar. Bu olaya deri veya kabuk de�i�tirme denir.

2. �� skelet
�� iskelet embriyonun mezoderm (orta deri) tabakas�ndan farkl�la��r. Genellikle k�k�rdak ve kemikten meydana gelir. Kaslar iskelete d��ar�dan ba�lan�r. Canl�n�n b�y�mesini s�n�rland�rmaz. Aksine boyca uzamay� sa�lar.
Omurgas�zlarda yayg�n olarak i� iskelet g�r�lmez. Sadece derisi dikenlilerde geli�mi� bir i� iskelet vard�r.
Omurgal�larda i� iskelet, k�k�rdak ve kemik dokudan meydana gelmi�tir.

Kemiklerin Yap�s�

Kemiklerde bulunan, % 25 su, % 45 inorganik madensel tuzlar (kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, magnezyum fosfat az miktarda sodyum ve demir) kemi�in sert yap�s�n�, % 30 organik maddeler ise esnekli�i sa�lar. Canl� kemik h�crelerine osteosit ve bu h�creler taraf�ndan salg�lanan organik ara maddeye osein denir. Bu iki yap� kemik dokusunu meydana getirir.Kemik dokusu, insan ve omurgal� hayvanlar�n iskeletini olu�turan dokudur. Bu doku, canl� kemik h�creleri ile bu h�creleri salg�lad�� ara maddeden olu�ur. Kemik h�crelerine osteosit, ara maddeye ise osein denir. Kemik h�creleri �ok say�da sitoplazmik uzant�lara sahiptir. Ara. maddelerin �o�unu protein yap�s�ndaki kollegen ba� dokusu lifleri olu�turur. Bu liflerin aras�nda magnezyum, fosfat, kalsiyum karbonat, kalsiyum.flor�r gibi inorganik tuzlar birikerek kemik dokusunu sertle�tirirler. Kemik dokusu s�k� ve s�ngerimsi yap�da olmak �zere iki k�s�md�r.
�rne�in humerus kemigi.Kemik h�crelerinin her biri v�cudun hangi b�lgesinde, nas�l bir �ekil alacaklar�n� ve ne kadar b�y�yeceklerini �ok iyi bilirler. B�y�me hormonunun verdi�i emirleri eksiksiz yerine getirirler. V�cudumuzdaki h�creler aras�ndaki bu ileti�im sayesinde orant�l� bir v�cuda sahip oluruz.

Kemikler yap�lar� y�n�yle iki k�sma ayr�l�r.
a. S�k� Kemik Dokusu :
�skeleti olu�turan b�t�n kemiklerin d�� y�zeyi ile uzun kemiklerin g�vdesi, s�k� kemik dokusundan meydana gelir. Bu doku i� i�e daireler halinde s�ralanm�� lamelli yap�dad�r.
Lamellerin ortas�nda kan damarlar� ve sinirlerin ge�ti�i Havers kanal� bulunur. Havers kanal�ndaki kan damarlar�ndan kemik h�crelerine besin ve oksijen iletilirken art�k maddeler ayn� yoldan geri al�n�r.
Havers kanallar�n� birbirine ba�layan yan kanallara da Volkman kanallar� denir. Ortas�nda havers kanal�, etraf�nda halkasal kemik h�creleriyle aralar�n� bo�luk b�rakmadan doldurmu� ara maddeden yap�lm�� lamelli birimlere Havers sistemi denir.

b. S�ngerimsi Kemik Dokusu :
K�rm�z� kemik ili�i ve d�zensiz bo�luklar�n bulundu�u ince kemik lamellerinden olu�mu�tur. S�k� kemi�e oranla daha yumu�akt�r. Uzun kemiklerin ba� k�sm� ile di�er kemiklerin i� k�sm�nda bulunur.

Kemik �e�itleri

Kemik �e�itleri
Yap� bak�m�ndan �� e�it kemik bulunur.
1. Uzun kemikler
2. Yass� kemikler
3. K�sa kemikler

Uzun Kemikler

Boyu eninden uzun olan kemiklerdir.
V�cudun hareketini sa�layan kemiklerdir.
Kol ve bacaklarda bulunur.
Sar� ilik ve kemik kanal� vard�r.

Kol ve bacaklarda bulunur. Uzun kemi�i d��tan saran kemik zar� (periyost) kemi�in enine b�y�mesini, onar�lmas�n� ve beslenmesini sa�lar. Ayr�ca periyost kemi�in sertle�mesine de katk�da bulunur.
Uzun kemi�in ba�� ile g�vdesi aras�nda bulunan k�k�rdak tabakas�, kemi�in boyuna b�y�mesini sa�lar. Uzun kemiklerin i� k�sm�ndaki kanalda akyuvarlar�n olu�umunu sa�layan sar� kemik ili�i bulunur. Kemik ba�lar�n� i� k�sm�, s�nger gibi d�zensiz g�zenekli bir yap�dad�r. G�zeneklerin i�inde k�rm�z� ilik bulunur. K�rm�z� kemik ili�i, kan h�crelerinin �retildi�i iliktir.

Yass� Kemikler

Yass� g�r�n�ml� kemiklerdir.
Sar� ilik ve kemik kanal� voktur.
G��s, kafatas� ve kaburga kemikleri yass� kemiklerdir.

Yass� Kemikler yass� g�r�n�ml� kemiklerdir. Sar� ilik ve kemik kanal� yoktur. G��s, kafatas� ve kaburga kemikleri yass� kemiklerdir. Koruma fonksiyonlar� vard�r. �ki kompakt kemik tabakas� ile, aralar�nda bulunan ve diplo� ad� verilen spongios kemik tabakas�ndan ibarettir.
Yass� kemiklerin kal�nl�� geni�li�inden ve boyundan daha az olan kemiklerdir.Yass� kemikler g��s, kafatas�, k�rek ve kaburga kemiklerinden olu�ur. Yass� kemiklerde sar� ilik kanal� bulunmaz. Bu tip kemiklerde s�ngerimsi kemik dokusu s�k� kemik dokusundan fazlad�r. Eni ve boyu fazla kal�nl�� ok az olan kemiklerdir.
Yass� ve k�sa kamiklerin s�ngerimsi dokular� i�inde uzun kemiklerin ba� k�sm�nda oldu�u gibi alyuvarlar�n yap�m�n� sa�layan k�rm�z� kemik ili�i bulunur.

Yass� kemikleri �zetlemek gerekirse;

Yass� g�r�n�ml� kemiklerdir.
Sar� ilik ve kemik kanal� voktur.
G��s, kafatas� ve kaburga kemikleri yass� kemiklerdir.

K�sa Kemikler

Boyu, eni ve geni�likleri hemen hemen ayn� olan kemiklerdir.
Sar� ilik ve kemik kanal� yoktur.
Omurga, el ve ayak bilek kemikleri k�sa kemiklerdir.

Omurgada, el ve ayak bileklerinde bulunur. Sar� ilik kanal� bulunmaz. Yakla��k olarak eni boyu ve kal�nl�� e�it olan kemiklerdir.

Kemik Olu�umu ve Kontrol�

Kemiklerin sa�l�kl� olarak b�y�y�p geli�ebilmesi i�in, bir yandan yeterli miktarda kemik h�cresinin yap�lmas� bir yandan da yeterli ara maddenin olu�mas� gerekir. Bu olaylar baz� i� ve d�� fakt�rler taraf�ndan d�zenlenir. Kemik olu�umunda etkili olan fakt�rleri teker teker inceleyecek olursak;

Hormonlar :
Kemi�in sertle�mesi i�in gerekli olan Ca, P, K minerallerinin kemi�e ge�mesi ve bunlar�n kandaki miktar�n�n belirli bir seviyede tutulmas� gerekir. �zellikle, kalsiyumun kemikten kana, kandan kemi�e ge�i�i tiroid bezinden salg�lanan kalsitonin (tirokalsitonin) hormonu ve paratiroid bezinden salg�lanan parathormon ile d�zenlenir.
Hipofiz bezinden salg�lanan b�y�me hormonu (STH) yetersiz oldu�unda c�celik, (nanizm) a��r� salg�land��nda devlik hali (jigantizm) ortaya ��kar. Timus bezi hormonu embriyonik geli�imde iskeletin olu�umunda etkilidir.

Vitaminler :
D vitamini kemiklerde Ca ve P birikmesini sa�layarak kemiklerin sertle�mesini sa�lar. D vitamini eksikli�inde ba��rsaktan kalsiyum ve fosfat�n emilmesi azal�r.
Sonu�ta kemiklerde yumu�ama ve e�ilme olur. Bu da �ocuklarda ra�itizm, yeti�kinlerde ise osteomalazi denen kemik hastal��n� yapar.

Mineraller :
Kalsiyum, ma�nezyum, fosfor kemiklerin yap�s�nda bulunur. B�y�me ve hamilelik s�ras�nda �ok miktarda al�nmas� gereklidir.

Genetik Fakt�rler :
Kemi�in b�y�mesi ile son �eklini almas�nda genetik fakt�rler de �nemlidir.

�skelet Sisteminin G�revleri

V�cudun �at�s�n� olu�turmak.
V�cuda diklik ve sertlik sa�lamak.
Baz� i� organlar� d�� etkenlerden korumak.
�� organlara ve kaslara ba�lanma y�zeyi sa�lamak.
Eklemlerin yard�m�yla v�cuda hareketlilik sa�lamak.
V�cudun ihtiyac� olan baz� minarelleri depo etmek.
Kan yap�m�nda g�rev almak.

Daisy-BT

17 Mart 2010 23:12

2 ek

�skelet Sistemindeki Kemik �e�itleri

�skelet sistemini olu�turan kemikler �ekillerine g�re; uzun kemikler, yass� kemikler ve k�sa kemikler olmak �zere �� e�ittir.

Uzun Kemikler :

Uzunlu�u kal�nl��ndan fazla olan silindir �eklindeki kemiklerdir. Kol ve bacaklarda bulunan kemiklerin �o�u uzun kemiktir. �nsan v�cudundaki en uzun kemik uyluk kemi�idir.
Uzun kemi�in yap�s�nda; eklem k�k�rda��, s�ngerimsi kemik doku, sert kemik doku, k�rm�z� kemik ili�i, sar� kemik ili�i, kemik zar�, kan damarlar� ve sinirler bulunur.

Yass� Kemikler :

Uzunlu�u ve geni�li�i fazla, kal�nl�� az olan kemiklerdir.
Yass� kemi�in yap�s�nda; eklem k�k�rda��, s�ngerimsi kemik doku, sert kemik doku, k�rm�z� kemik ili�i, kemik zar�, kan damarlar� ve sinirler bulunur. Yass� kemikte sar� kemik ili�i bulunmaz.

K�rek kemi�i
Kal�a kemi�i
Kaburga kemi�i
G��s kemi�i
Kafatas� kemikleri

K�sa Kemikler :

Uzunlu�u, geni�li�i, kal�nl�� birbirine yak�n olan kemiklerdir.
K�sa kemi�in yap�s�nda; eklem k�k�rda��, s�ngerimsi kemik doku, sert kemik doku, k�rm�z� kemik ili�i, kemik zar�, kan damarlar� ve sinirler bulunur. K�sa kemikte sar� kemik ili�i bulunmaz.

El bilek kemi�i
Ayak bilek kemi�i
Omurgay� olu�turan omur kemikleri

Uzun Kemi�in Yap�s� :

Uzun kemi�in yap�s�nda; eklem k�k�rda��, s�ngerimsi kemik doku, sert kemik doku, k�rm�z� kemik ili�i, sar� kemik ili�i, kemik zar�, kan damarlar� ve sinirler bulunur.

1- Kemik Ucu (Kemik Ba��) :
Uzun kemi�in iki ucundaki �i�kin k�sma kemik ucu (ba��) denir.

2- Kemik G�vdesi :
Uzun kemikte iki kemik ucu aras�nda kalan uzun k�sma kemik g�vdesi denir.

3- Kemik Zar� (Periost) :
Kemi�in d�� k�sm�nda bulunan, kemi�i d�� etkilere kar�� koruyan, kemi�in beslenmesini, enine kal�nla�mas�n� ve k�r�lan, �atlayan kemiklerin onar�lmas�n� sa�layan k�sma kemik zar� (periost) denir.
Kemik zar� g�revini yerine getiremezse kemiklerin enine b�y�mesi ger�ekle�mez, k�r�lan kemikler iyile�emez, kemikler beslenemez ve buna ba�l� olarak kemik geli�iminde bozukluklar g�r�l�r.

4- Eklem K�k�rda�� :
Kemik ba��n�n u� k�sm�nda bulunan, kemiklerin boyca uzamas�n� sa�layan, eklem yerlerindeki kemiklerin u� uca de�erek s�rt�n�p a��nmas�n� �nleyen yap�ya eklem k�k�rda�� denir. (Eklem k�k�rda�� 2�5 mm kal�nl��ndad�r. Kan damarlar� ve sinir u�lar� k�k�rda�a girmez. K�k�rdak, sinir ucu i�ermemesi nedeni ile a�r�ya duyars�zd�r).

5- S�ngerimsi Kemik Doku :
Kemik ba��n�n i�ini dolduran s�nger �eklindeki yumu�ak dokuya s�ngerimsi kemik doku denir. S�ngerimsi kemik doku, d�zensiz bo�luklar�n bulundu�u g�zenekli yap�ya sahiptir. S�ngerimsi kemik dokunun yap�s�nda bulunan bo�luklar kemi�in dayan�kl�l��n� azaltmaz, kemi�in esnekli�ini artt�r�r.
S�ngerimsi kemik doku g�revini yerine getiremezse k�rm�z� kemik ili�i �retilemez.

6- K�rm�z� Kemik �li�i :
S�ngerimsi kemik dokunun i�inde bulunan ve alyuvarlar denilen kan h�cresini �reten k�sma k�rm�z� kemik ili�i denir.
K�rm�z� kemik ili�i g�revini yerine getiremezse kan h�cresi �retimi ger�ekle�mez.

7- Sar� Kemik �li�i :
Kemik g�vdesinin i�ini dolduran, ya� depolayan (dokudan olu�an), akyuvarlar denilen kan h�cresini �reten, i�inde kan damarlar� ve sinirlerin bulundu�u k�sma sar� kemik ili�i denir. (K�rm�z� kemik ili�inin yetersiz kald�� durumlarda kan h�cresi �retir).
Sar� kemik ili�i g�revini yerine getiremezse ya� depolanamaz ve kan h�cresi �retimi ger�ekle�mez.

8- Sert (S�k�) Kemik Doku
Kemi�in d�� k�sm�nda bulunan, madensel tuzlar ile sertlik kazanan ve kemi�in sert olmas�n� sa�layan ve kemik zar�n�n (hemen) alt k�sm�nda bulunan dokuya sert (s�k�) kemik doku denir. Sert kemik dokunun 2/3� � madensel tuzlardan (minerallerden = Ca ve P), 1/3� � kemik h�crelerinden olu�mu�tur. (Sirke, kemi�in yap�s�ndaki kalsiyumu uzakla�t�rd�� i�in sirkede bekletilen kemik yumu�ar ve b�k�lebilir hale gelir).

_Ya�mur_

29 Nisan 2010 17:19

1 ek

Kemiklerin Yap�s�

Kemiklerimiz canl� ve cans�z b�l�mlerden olu�ur. Kemi�in canl� b�l�mleri, k�k�rdak h�creleri, kemik h�creleri, f�br�z ba� dokusu, kan damarlar� ve sinirlerdir. K�k�rdak ve kemik h�creleri mineral kal�nt�lar� ile �evrelenmi�tir. Bu mineraller jelatin i�erisinde ��kelir. Genellikle kalsiyum karbonat ve kalsiyum fosfat yap�s�ndad�rlar. Yeti�kin bir ki�ide, canl�, ��eler toplam kemik yap�s�n�n ��te birini, cans�z ��eler ise ��te ikisini olu�turur. K��k bir bebekte kemiklerin b�y�k �o�unlu�u k�k�rdak halindedir. �ocuklarda iskelet sisteminin daha esnek ve d�� etkilere kar�� daha diren�li olmas�n� sa�layan bir yap� �zelli�idir bu. B�y�klerde kemikler kuru bir a�a� dal�n�n k�r�lmas� gibi kopma bi�iminde ikiye ayr�l�r. Oysa k��k �ocuklarda; kemikler, ya� a�a� dal� gibi bir tarafta b�t�nl��n� s�rd�recek bi�imde k�r�l�r. Buna, ya� a�a� kar�� denir.

K�k�rda��n, minerallerin ��kelmesiyle sertle�mesine kemikle�me denir. Kemikle�me ilerledik�e kemikler, daha sert ve daha b�y�k a��rl�klara diren�li hale gelir. Fakat k�r�lma olay� daha kolayla��r. Ya�l�larda kemiklerin canl� b�l�m� �ok azalm��t�r. Onlarda en ufak bir d��me sonucu �nemli tanklar meydana gelmesinin nedeni budur.

�nsan Kemik yap�s�ndaki k�k�rdak, ge�ici k�k�rdak ve kal�c� k�k�rdak olmak �zere iki �ekilde bulunur. Ge�ici k�k�rdak kemi�in olu�umunda �nc�l�k yapar. Kal�c� k�k�rdak ise hayat boyu �zenli�ini korur. D�� kulak k�k�rda��, burun k�k�rda��, soluk borusu k�k�rdaklar� kal�c� k�k�rda�a �rnek verilebilir. Omurlar� birle�tiren omurga diskleri de k�k�rdak yap�lard�r. Kal�c� k�k�rdaktan yap�lm�� bu gibi yap�lar, iskelet sistemine diren� ve sanki bir amortis�r gibi esneklik verirler. Burnumuzdaki k�k�rdak yap� olmasayd�, en ufak bir darbede burun k�r�labilirdi.

Bir kemik uzunlu�una kesilecek olursa, en d��ta periost denilen ve kemi�in ana g�vdesini saran bir zar yap� g�r�l�r. Kemi�in kan damarlar�ndan en zengin b�l�m� buras�d�r. Bu damarlar, periostu delerek kemi�in i� b�l�mlerine de ilerler. Periost, kemi�in beslenmesini ve kendisini yenilemesini sa�lar. Kemi�in sertle�mesine, h�crelerin �remesine k�r�lan kemi�in onar�lmas�na katk�da bulunur.

Kemiklerin iki ucunda eklem k�k�rda�� denilen kaygan bir yap� bulunur. Hareket s�ras�nda kemiklerin u� uca de�erek a��nmas�n� engeller. Bunun alt�nda kemi�in u�taki b�l�m�nde s�nger kemik yap�s� vard�r. S�nger gibi g�zenekli oldu�u i�in bu isim verilmi�tir. Bunlar�n i�erisinde kan yap�m�nda g�rev alan k�rm�z� kemik ili�i vard�r. Kemi�in ortas�ndaki bo�lukta ise b�y�k oranda ya� dokusundan ibaret sar� kemik ili�i vard�r. Kemik ili�inin bu tipinde de zengin kan damarlar� bulunur ve bir k�s�m akyuvarlar�n yap�m�nda g�rev al�r.

Kemik g�vdesinin ana yap�s�n� periostun yapt�� sert kemik dokusu olu�turur. �ok say�ca havers kanal�ndaki kan damarlan kemi�in beslenmesini sa�lar.

KEM�KLERE DAYANIKLILIK KAZANDIRAN YAPI

Kemi�in i� yap�s�, dayan�kl�l�� nedeniyle bir mikroskobik harikad�r. V�cutta olduk�a b�y�k bir alan kaplay�p, �ok �nemli i�levleri olan iskeletin bu kadar hafif, ancak bir o kadar da dayan�kl� olmas�ndaki s�r, kemiklerin yap�s�ndad�r. Bilimadamlar�n�n bir �m�hendislik harikas�� olarak adland�rd�klar� kemiklerin i�leri, hayranl�k uyand�racak bir tasar�ma sahiptir.

Hatta m�hendisler yirminci y�zy�l�n ikinci yar�s�nda yap�m� olduk�a zor, uzun ve masrafl� olan g�kdelen, k�pr� gibi b�y�k ve y�ksek yap�lar i�in kemi�in yap�s�na benzeyen bir teknik geli�tirdiler. Kafes sistemi ad� verilen bu y�nteme g�re yap�n�n ta��y�c� elemanlar� tek par�a de�il, birbiri i�ine ge�mi� kafes �eklinde �ubuklardan olu�maktayd�. Ancak bilgisayarlar�n yapabilece�i karma��k hesaplarla, kemiklerin tasar�m�ndaki bu y�ntem kullan�larak, b�y�k k�pr�ler ve end�striyel yap�lar �ok daha dayan�kl� ve daha ucuza in�a edildi.

Kemiklerdeki kafes yap�n�n sa�laml�� m�hendisler i�in de esin kayna�� olmu�tur. Kemi�in yap�s�na benzeyecek �ekilde geli�tirilen in�aat teknikleri sayesinde �ok daha dayan�kl� ve ucuz yap�lar in�a edilmi�tir.
Ancak burada g�zard� edilmemesi gereken �ok �nemli bir nokta vard�r. Kemi�in i�indeki sistem bu binalar�n in�as�nda kullan�lan teknikten �ok daha komplekstir. Kemikler birbirine z�t gibi g�r�nen iki �zelli�e ayn� anda sahiptir. Sa�laml�k ve hafiflik� M�hendislerin in�a ettikleri binalar ise kullan�lan malzeme nedeniyle ayn� anda bu iki �zelli�e birden sahip de�ildir. Kemiklerdeki g�zenekli ve bo�luklu yap� ise onun hafif olmas�na neden olmaktad�r. Ancak bunun yan�nda kemikler �ok sa�lam ve dayan�kl�d�rlar.

Kemi�in yap�s�ndaki hafiflik ve sa�laml�k kriterlerinin alt�n� bir kez daha �izmekte fayda vard�r. ��nk� bu iki �zelli�in birarada olmas� insana �ok b�y�k kolayl�klar sa�larken, tam aksi insan i�in �ld�r�c� olabilirdi. Kemikler bu �zelliklerden yaln�zca birine sahip olsalard�, �rne�in sa�lam olup ayn� zamanda a��r olsalard�, t�m iskelet insan�n ta��yabilece�i a��rl��n �ok �zerinde olurdu.

Bu a��rl�k nedeniyle insan�n hareket imkan� azal�r, g�nl�k hayat� �ok k�s�tlan�rd�. Ayr�ca bu sertlik ve gevrekli�in sonucu olarak en ufak bir darbede kemiklerde k�r�lma ve �atlama olabilirdi.
Bunun tam aksi olsayd� yani kemikler yine hafif olup, sert olmasayd�, bu durumda v�cut �u an oldu�u �ekliyle olmaz, pelte halinde bir deri k�tlesine benzerdi. Bu haldeyken beyin, kalp gibi hayati �neme sahip bir�ok organ her an tehlikeye maruz kal�rd�.
�stelik insan v�cudundaki kemikler bulunduklar� b�l�me g�re farkl� �zelliklere sahip olurlar. B�t�n kemikler esnektir ve dayan�kl�d�r, ancak bunlar�n oran� birbirinden farkl� olabilmektedir.

�rne�in g��s kafesinde, kalp ve akci�er gibi hayati organlar� koruyacak kadar sa�lam olan kemikler, ayn� zamanda s�rekli olarak akci�erlere havan�n dolmas�n� ve bo�almas�n� sa�layacak �ekilde geni�leme ve b�z�lme �zelli�ine de sahiptirler. E�er akci�eri koruyan g��s kemikleri kafatas� gibi sert kemiklerden olu�mu� olsayd�, nefes almak neredeyse imkans�zla��r, akci�er her nefes al��m�zda bu sert kemikler aras�nda s�k��r kal�rd�. Buraya kadar s�ralanm�� zelliklerinde de g�r�ld�� gibi kemiklerdeki tek bir �zelli�in dahi ayr�nt�l� olarak incelenmesi insan�n �n�ne pek �ok yarat�l�� mucizesini ��karmaktad�r. Ancak kemiklerdeki �zel yap�lar sadece bunlarla s�n�rl� de�ildir.

_Ya�mur_

29 Eyl�l 2010 20:48

1 ek

Kemik �li�i Nedir?

Kemik ili�i nakli nedir? Neden �nemlidir?

Kemik ili�ini; k�k h�crelerden k�rm�z� kan h�creleri, beyaz kan h�creleri ve kan pulcuklar�n�n yap�ld�� bir fabrika olarak kabul edebiliriz. Bu fabrikadaki bir hasar, direkt olarak k�k h�creleri bozabilece�i i�in kan h�crelerinin yap�m� da bundan etkilenir. Bu nedenle, baz� hastal�klarda tedavi i�in k�k h�creleri yerine koymak gerekebilir.

Halk aras�nda kemik ili�i nakli olarak bilinir ancak ger�ekte; kemik ili�i, dola�an kan, kordon kan� gibi kaynaklardan toplanan k�k h�crelerin naklidir. Kan h�creleri; k�rm�z� kan h�creleri (Alyuvarlar), beyaz kan h�creleri (akyuvarlar) ve kan pulcuklar�d�r (trombositler). K�rm�z� kan h�creleri (alyuvarlar), v�cut i�in hayati �nem ta��yan oksijeni dokulara ta��r, beyaz kan h�creleri (akyuvarlar) enfeksiyonlarla m�cadeleye ve kan pulcuklar� (trombositler) ise kanamay� kontrole yard�m ederler. Sa�l�kl� bir insan i�in, bu �� serinin d�zenli �al��mas� gereklidir. Ya�amak i�in, sa�l�kl� kemik ili�i ve kan h�creleri �artt�r. Hastal�k kemik ili�ini etkileyip d�zg�n i�lev yapamaz hale getirdi�inde, bir kemik ili�i veya kordon kan� nakli en iyi tedavi se�ene�i olabilir.

Hangi hastal�klar kemik ili�i naklini gerektirir?
� L�semi ve Lenfomalar
� Multiple myeloma ve baz� durumlarda di�er plazma h�cre bozukluklar�
� Myelodisplastik sendrom ve myeloproliferatif hastal�klar
� Ciddi aplastik anemi ve di�er kemik ili�i yetmezli�i durumlar�
� Ciddi kombine imm�n yetmezlik ve di�er genetik imm�n sistem bozukluklar
� Hemoglobinopatiler
� Hurler Sendromu ve di�er genetik metabolik bozukluklar
� Di�er habis t�m�rler

Kemik ili�i i�levleri
K�rm�z� kan h�crelerinin (eritrositler) dokulara oksijen ta��rlar.

Trombosit ya da thrombocytes (megakaryocytes ' t�retilmi�) kanama �nlemek ve kan p�ht�la�mas� yard�m yard�mc�.

GRAN�LOS�TLER (n�trofil, bazofil ve Eozinofiller) ve makrofajlar (topluca Miyeloid h�cre olarak da bilinir) bakteri, mantar ve di�er parazit enfeksiyonlar� m�cadele. Onlar da �l� h�creleri kald�rmak ve doku ve kemiklerin yeni model.

t-lenfositleri do�rudan �ld�rmek veya i�gal h�creleri izole ederken lenfositler b antikorlar� �retirler.
rbc canl� yakla��k 170 g�n ve geri kalan k�sa ya�am�� ve s�rekli doldurulan gerekir. Ortalama bir insan, her g�n i�in yakla��k bir y�z milyar yeni hematopoetik h�crelerin gerektirir. Bu hematopoetik k�k h�cre (HSCs) taraf�ndan ger�ekle�tirilir.

Kemik ili�i ve k�k h�cre
Merkez Mezenkimal K�k h�cre kemik ya da merkez sin�s yalan ta��yordu. Bu h�creler (olu�turan kemikler) osteoblasts, (olu�turan k�k�rdak) kondrosit, (Bu kaslar formu) miyositler ve di�er h�creler gibi v�cudun �e�itli h�cre olu�turmak i�in kapasitesine sahiptir. Bunun d��nda kan damarlar�n� olu�turan endotel k�k h�creler vard�r.

Kemik ili�i patoloji ve Tan�
Kemik ili�inde l�semi, Multipl Miyelom, myelodisplastik Sendrom (mds) ve pancytopenia gibi baz� hastal�klar, anemi vs kemik ili�i doku incelenmesi gerekir. Bu kemik ili�i aspirasyon veya kemik ili�i biyopsisi ad� verilir. Bir i�ne, kemik ili�i �rnekleri geri �ekmek i�in kullan�l�r. Bu genellikle �ok sanc�l� bir s�re�tir.

Kemik ili�i kanseri kemoterapi kullan�m� ile bast�r�l�r. Bu �iddetli RBCs (anemi i�in lider), (riski hayat� tehdit eden enfeksiyonlar lider) WBCs ve trombosit (e�ilimler kanama riski lider) �retim d��e yol a�ar.

T�p biliminin ortaya ��kmas�yla �imdi hastal�kl� bireyler kemik ili�i nakli i�in m�mk�nd�r. Bu s�reci bir dizi kanserli hastalarda ba�ar� g�stermi�tir.

Kemik �li�i Biyopsisi
Kemik ili�i kemiklerin ortas�nda bulunan s�ngerimsi dokudur. G�revi k�rm�z� ve beyaz kan h�creleri ile trombosit �retimidir. A��rl�kl� olarak kafatas�, kaburga, omurga, omuz kemikleri, kal�a kemikleri, g��s kemikleri ile uzun kemiklerin u�lar�nda bulunur. Kemik ili�i biyopsisi anemi, kanser ve enfeksiyonel baz� hastal�klara kar�� yap�lan testlerde kullan�lan bir y�ntemdir. �likten biyopsi i�in �rnek i�neyle al�nmaktad�r.

Nas�l Yap�l�r?
Kemik ortas�nda bulunan ili�e ula�mak i�in y�zeyden bat�r�lan i�ne kullan�l�r. ��ne ili�e ula�t��nda test i�in yeterli miktarda �rnek al�n�r.

Nas�l Haz�rlan�l�r?
Genellikle kemik ili�i biyopsisi �ncesinde hastane taraf�ndan size teste izin verdi�inize dair bir form imzalat�l�r. Test g�n� a�r� kesici alaca��n�z i�in eve d�n��te araba kullanmay�n. Baz� hastalar� sakinle�tirmek i�in yat��t�r�c� ila�lar verilebilir.

E�er uyu�turucu ila�lara kar�� alerjiniz varsa (bu t�r ila�lar genellikle di��ilerde kullan�l�r) doktorunuza bunu s�yleyin. Ayr�ca ins�lin al�yorsan�z test �ncesi doktorunuzla konu�un. Aspirin, steroid olmayan anti-inflamatuar ila� kulland�ysan�z ya da d�zenli olarak kulland��n�z ba�ka bir ila� varsa bunu doktorunuza bildirin. Baz� durumlarda test s�ras�nda kanama sorununa kar�� doktor kemik ili�i biyopsisinden bir s�re �nce kan testi yapt�rman�z� isteyebilir.

Genellikle testten �nceki gece yar�s�ndan sonra bir �ey yememeniz s�ylenecektir. Bu ertesi g�n kayg�y� giderecek ila�lar ald��n�zda mide bulant�s�na neden olabilir.

-derlemedir.

_Ya�mur_

1 Mart 2011 10:01

1 ek

Kemik

v�cudu olu�turan dokular aras�nda en sert olan�d�r. Organizmada ger�ek anlamda destek g�revi yapan dokudur. Ayr�ca organizman�n kalsiyum depolar�d�r. Kalsiyum bak�m�ndan doymu� olduklar�ndan serttir. Sert olmalar�na ra�men k�k�rdak dokusundan farklar� damar i�ermeleridir. Bu doku yap�s�nda �e�itli tipte h�creler (osteosit, osteoblast, osteoklast) ve h�creleraras� madde (matrix) bulunmaktad�r. Kemi�in enine kesiti incelendi�inde d�� ve i� y�zeyleri bir zarla �rt�l�d�r. Bunlardan d��takine; periosteum, i� y�zeydekine; endosteum denir. Bu zarlar d�zensiz s�k� ba� dokusundan yap�lm��lard�r. Periosteumun hemen alt�nda d�� halkasal sistem yer al�r. Endosteumun hemen �st�nde ise i� halkasal sistem bulunur.

Havers sistemleri ise (osteon) i� ve d�� halkasal sistemlerin aras�n� doldurur. Volkmann kanallar� ise kom�u Havers kanallar�n� birle�tirir.

Yeti�kin bir insan iskeleti 207 kemikten olu�maktad�r. Fakat yeni do�an bir bebe�in ise 300'e yak�n kemi�i bulunmaktad�r. Bu farkl�l��n sebebi ise insan�n yeti�kin haline gelirken kemiklerin zamanla birle�mesiyle yeni kemiklerin ortaya ��kmas�d�r.

Kemiklerin Yap�s� ve �e�itleri

1. K�sa Kemikler
Boylar� k�sa olan k�bik yap�l� kemiklerdir. Omurlar, el ve ayaklardaki bilek parmak kemikleri� bu gruba girer.

2. Yass� Kemikler
Kal�nl�klar� az, levha �eklindeki kemiklerdir. Kaburga, k�rek kal�a, y�z ve kafatas� kemikleri� bu gruba girer.

3. Uzun Kemikler
Boylar� uzun silindirik kemiklerdir. Kol ve bacaklarda bulunan kemiklerdir. (uyluk, kaval, paz�, �nkol� kemikleri gibi).

4. D�zensiz �ekilli Kemikler
Uzun veya k�sa belirli bir �ekle sahip olmayan kemiklerdir. Omurgay� olu�turan omur kemikleri bu gruba girer.

Kemiklerin Yap�s�

Kemik zar� (Periost) : Kemi�in enine b�y�mesini, beslenmesini, k�r�lma ve �atlamalarda onar�lmas�n� sa�lar.
K�k�rdak Doku : Eklem b�lgelerinde, hareket esnas�ndaki kemi�in a��nmas�n� �nler.
S�ngerimsi Kemik : ��inde k�rm�z� ili�i bulundurur. K�rm�z� kemik ili�i kan h�creleri �retir.
Sar� ilik : Ya� depolar ve kan h�creleri (akyuvarlar) �retir.
Sert (s�k�) Kemik : 2/3 � minerallerden (kalsiyum, fosfor), 1/3 de h�crelerden olu�ur. Kemi�e sertlik ve diren� kazand�r�r.
K�rm�z� �lik : S�ngerimsi kemikte bulunur. Alyuvarlar� �retir.
Kan damarlar� : �retilen kan� v�cut damarlar�na ta��r.

Daisy-BT

6 Eyl�l 2011 23:36

1 ek

G��s

G��s insan ve �e�itli di�er hayvanlar�n anatomik bir par�as�d�r. V�cudun boyunla kar�n aras�nda bulunan, solunum ve dola��m organlar�n�n yer ald�� b�l�m�d�r.

Kaburga kemikleri ya da g��s kafesi denilen 12 �ift esnek kemikle �evrilir. Bu kemikler, arkada g��s omurlar�na ba�l�d�r. �stten ilk yedi �ifti g��s kemi�ine, �� ifti birbirlerine ba�lan�r. Son iki �iftin �n u�lar�ysa serbesttir. G��s bo�lu�unda kalp, akci�erler, bron�lar, bron�iyoller, yemek borusu ve nefes borusunun bir b�l�m� bulunur. Solunum, diyafragma ve g��s kaslar�n�n kar��l�kl� kas�lmas�yla ger�ekle�ir. Kalp ve kalp damarlar� d��nda, g��steki organlar�n bozukluklar�na g��s hastal�klar� denir.

G��s anatomisi - insanda

�nsanda,g��s i� organlar� ve di�er i�eri�i ile birlikte v�cudun boyun ile kar�n aras�nda kalan b�l�m�d�r.G��s kafesi, omurga ve omuz ku�a�� taraf�ndan sar�lm�� ve �evrelenmi�tir. G��s�n i�eri�inde �unlar bulunur:

Organlar
- kalp
- akci�erler
Kaslar
- Maj�r pektoral kas ve Min�r pektoral kas pektoral kaslar
- trapezius kas� ve boyun
�� yap�dakiler
- diyafram
- �zofagus
- trakea
- xiphoid process
Arter ve venler
- aort
- vena cava superior
- vena cava inferior
- pulmoner arter

�nsan g��s b�lgesinin X-��n� alt�nda g�r�n�m�

Kemikler
- Humerusun �st k�sm�n� da kapsayacak �ekilde omuz yuvas�
- skapula
- sternum
- Thoraks omurlar�
- gerdan kemi�i
- g��s kafesi
- y�zeydeki kaburgalar
D��ardaki yap�lar
- meme ucu
- s�t bezleri
Toraks kar�n b�lgesi (mide, b�brek,pankreas, dalak, ve alt �zofagus)

�nsanlarda, g��s�n g��s kafesi ile korunan b�lgesine ayn� zamanda toraks da denir. G��s ve toraks kelimeleri zaman zaman hatal� olarak birbirinin yerine kullan�l�r.

G��s anatomisi - di�er hayvanlarda

D�rt bacakl� memelilerde, s�t bezleri ve meme u�lar� arka bacaklara yak�n konumlanm��t�r ve dolay�s�yla g��s�n bir par�as� de�ildir. Ba�ka bir deyi�le g��s anatomisinde benzer i� organlar vard�r ancak de�i�ik �ekilde konumlanm��lard�r.

G��s yaralanmalar�

G��s yaralanmalar� (ayn� zamanda �u �ekilde de ge�er:g��s travmas�, toraksa ait yaralanma, toraks travmas�) Birle�ik Devletlerdeki fiziksel travmalardan �l�mle sonu�lananlar�n�n �'�ne tekab�l eder. �nsan v�cudunda, g��s boyun ve diyafram aras�nda kalan �n b�lgedir.G��s b�lgesinde �ok �nemli i� organlar bulunur ve g��s kafesi ile korunurlar.

MsXLabs.org & Morpa Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Safi	24 Nisan 2016 23:52

3 ek

Kemik dokusunun yap�s� ve �e�itleri

�nsanda iskelet embriyonik devrenin ilk iki ay�nda k�k�rdak halinde bulunur. Daha sonraki aylarda kemikle�meye ba�lar ve kemik dokuyu olu�turur. Kemik dokuyu olu�turan h�crelere osteosit, h�crelerin aras�n� dolduran organik ve inorganik maddelerden olu�an ara maddeye osein denir. Oseinin organik k�sm� protein yap�s�nda ki kollagen liflerden olu�ur iken inorganik k�sm� ise kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, kalsiyum flor�r, potasyum ve magnezyumdan meydana gelir.
Kemik h�creleri y�ld�z �eklinde olup dokusunda lak�n ad� verilen bo�luklarda yer al�r. Y�ld�z �eklindeki bu h�creler kemik kanalc�klar� i�indeki sitoplazmik uzant�larla birbirine ba�lan�r. Ayr�ca kemiklerin d��nda periost denilen kemik zar� bulunur. Bu yap� ba� dokudan yap�lm��t�r, bol miktarda sinir ve kan damarlar ta��r.

Periostun g�revi:
1 -Kemik zar� yeni kemik h�creleri olu�turur,
2- Kemi�in enine b�y�mesini,
3 - Yenilenmesini ve onar�m�n� sa�lar.

Anne karn�nda ikinci aydan sonra bebe�in iskeletinde kemikle�me s�reci ba�lar. Do�umdan sonra bu s�recin tamamlanmas� ortalama 20-25 ya�lar�na kadar devam eder.
�nsan�n kemi�i analiz edildi�inde %20-25 oran�nda su, %30 organik madde, %45- 50 madensel tuzlar (kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat magnezyum fosfat vb.) bulundu�u g�r�l�r. Madensel tuzlar kemi�e sertlik verir. Ya� ilerledik�e madensel tuzlar�n kemikte birikme oranlar� artar. Organik maddeler ise azal�r. Bu durum kemi�in daha sert ve k�r�lgan bir yap�ya sahip olmas�na neden olur.
Al�nt�daki Ek 48190

Kemik dokunun g�revleri
1- Kemikler v�cuda �ekil verir ve desteklik sa�lar.
2- Ayr�ca kaslarla birlikte v�cudu hareket ettirirler.
3- Kafatas� ve g��s kafesi kemikleri �evreledikleri ya�amsal organlar� d�� etkilere kar�� korur.
4- Kemiklerin i� k�sm�nda bulunan k�rm�z� kemik illi�i kan h�crelerinin yap�m�nda g�rev al�r.
5- Kemikler kalsiyum fosfat, magnezyum gibi minerallerin deposu olarak ta i� g�r�r.

Safi	27 Nisan 2016 20:44

5 ek

Yap�lar�na G�re Kemik �e�itleri

Sert (S�k�) Kemik Dokusu:
Bu doku uzun kemiklerin g�vdesinde, kemi�in ba� k�sm�nda ki s�ngerimsi kemik doku �zerinde, k�sa ve yass� kemiklerin d�� y�zeyinde bulunur.Sert (S�k�) kemik dokusu �� i�e daireler �eklinde s�ralanm�� lamelli yap�ya sahiptir. Lamellerin ortas�nda birbirine paralel uzanan Havers kanal� yer al�r. Bu kanaldan i�inden kan damarlar� ve sinirler ge�er. Osteositler (kemik h�creleri) kan damarlar�ndan besin ve oksijeni al�rken, art�k �r�nleri ayn� yolla kana verir. Havers kanallar�n� birbirlerine ba�layan enine uzanan yan kanallara ise Volkmann kanallar� denir.

S�ngerimsi Kemik Doku
Bu doku; uzun kemiklerin ba� k�sm�nda, yass�, k�sa ve d�zensiz kemiklerin �st y�zeyini kaplayan s�k� kemik dokunun alt�nda yer al�r. S�ngerimsi kemik; ince, d�zensiz kemik lamellerinden olu�mu� g�zenekli yap�ya sahiptir. Bu g�zeneklerin i�erisi kan h�crelerinin yap�ld�� k�rm�z� kemik ili�i ile doludur.
Al�nt�daki Ek 48192

Uzun Kemikler
�ki ucu �i�kin silindir �eklinde ki kemiklerdir. Kol ve bacaklarda bulunur. �n kol, dirsek, pazu, uyluk, kaval kemikleri bu gruba girer. Uzun kemiklerin ucunda ki �i�kin k�sma ba�, iki ba� aras�nda ki b�lgeye ise g�vde denir. Uzun kemiklerin ba� k�sm�, �zeri s�k� kemik doku ile kapl� olan s�ngerimsi kemik dokudan meydana gelmi�tir. Bu dokunun bo�luklar�nda k�rm�z� kemik ili�i bulunur. G�vde k�sm� ise s�k� kemik dokudan olu�mu�tur. Uzun kemiklerin ortas�nda ise sar� kemik ili�i bulunur. Uzun kemi�in ba� k�sm� ile g�vdesi aras�nda kemi�in boyuna uzamas�n� sa�layan k�k�rdak dokudan yap�lm�� b�y�me b�lgesi bulunur. Epifiz pla�� olarak adland�r�lan bu k�k�rdak yap� 19-23 ya��ndan sonra kemikle�ir ve kemi�in boyuna uzamas� durur. �nsanlarda boydaki uzaman�n s�n�rl� olmas�n�n nedeni budur.
Al�nt�daki Ek 48193

Yass� Kemikler
Kal�nl�� az olan kemiklerdir. Kafatas�, k�rek, kal�a, kaburga kemikleri yass� kemiklerdendir. Bu kemiklerde periost denilen kemik zar�n�n alt�nda s�k� kemik, ortada ise i�erisinde k�rm�z� kemik ili�i bulunan s�ngerimsi kemik doku yer al�r. Yass� kemiklerde sar� kemik ili�i bulunduran kanal yoktur.

K�sa Kemikler
Boy ve geni�li�i birbirine yakla��k olarak e�it kemiklerdir. El ve ayak bileklerinde ki kemikler bu gruba girer. �ekil olar ark farkl� olmakla beraber yap�sal olarak yass� kemiklere benzer. D��tan i�e do�ru kemik zar�, s�k� kemik dokusu ve s�ngerimsi kemik dokusundan olu�ur.

D�zensiz �ekilli Kemikler
V�cudun de�i�ik b�lgelerinde bulunan, belirli bir �ekli olmayan kemiklerdir. �rne�in, omurlar ve baz� y�z kemikleri bu gruba girer. Yap�sal olarak k�sa ve yass� kemiklere
Al�nt�daki Ek 48194

Kemik Dokusunun Yap�s�n� Etkileyen Fakt�rler
Canl�n�n hayat� boyunca kemik yap�m� ve y�k�m� devam eder. Bu kemiklerin �ekillenmesi ve g��lenmesi i�in gereklidir.
Kemik yap�m�nda:

1- Hormonlar,
2- Vitaminler,
3- Mineraller,
4- Genetik
5- Dengeli ve d�zenli beslenme
6- Spor ve hareket fakt�rler etkilidir.

�nsanlarda b�y�me ve geli�me d�neminde kemik yap�m� fazlad�r. Bu nedenle kemikler b�y�r ve geli�ir.�nsanda ya� ilerledik�e, orta ya�l�larda kemik yap�m� ve y�k�m� denge halindendir. Ya�l�l�k ve ihtiyarl�k d�neminde kemiklerde y�k�m kemik yap�m�ndan fazlad�r. Bundan dolay� ya�l� insanlarda k�r�lan kemi�in iyile�mesi gen�lere g�re daha zordur.

Kemi�in geli�ip sertle�mesi i�in kalsiyum, fosfor ve potasyum gibi minerallerin kemi�e ge�mesi ve bunlar�n miktarlar�n�n kanda belirli bir seviyede tutulmas� gerekir. Bu denge kalsiyumun kemikten kana kandan da kemi�e ge�i�ini hormonlar d�zenler. (Kalsitonin ve Parathormon) Ayr�ca b�y�meyi ve e�eysel olgunla�may� sa�layan hormonlarda iskeletin geli�iminde etkilidir.
D,A,C vitaminlerin kemik olu�umunda etkisi vard�r. A vitamini eksikli�inde kemiklerin b�y�mesi yava�lar, C vitamini eksikli�inde ise kemiklerde zay�flama ve k�r�lma g�r�l�r. D vitamini kemiklerde kalsiyum ve fosfat birikmesinde �nemli rol oynar.V�cutta D vitamini eksikli�inde kemiklerde yumu�ama ve e�ilme meydana gelir.Bu durumda olan �ocuklar da ra�itzm, yeti�kinlerde ise osteomalizi denen kemik hastal�� meydana gelir.

Baz� insanlarda ya�lanmaya ba�l� olarak kemik h�cresi kayb�, genetik �zellikler, D vitamini ve Ca++ gibi minerallerin eksikli�i nedeniyle kemiklerin ara maddesi azal�r. Bu durumda olan insanlarda osteoporoz ad� verilen kemik doku hastal�� g�r�l�r.
Kemiklerin enine ve boyuna b�y�mesinde ve son �eklini almas�nda canl�n�n genetik �zellikleri �nemli rol oynar. Dengeli ve d�zenli beslenmenin, hareket ve sporunda kemik geli�imi �zerinde �nemli etkisi vard�r.

Safi	27 Nisan 2016 21:24

12 ek

�skelet Sistemi
�skelet, kemikler ve hareketi meydana getiren eklemlerden olu�mu�tur. Kalsiyum, fosfor ve kollojen denen lifli bir maddeden olu�an kemikler, v�cudun sert ve g��l� iskelet yap�s�n� olu�turur.
Her kemi�in s�ngerimsi yap�da bir i� b�l�m� ve bunu �evreleyen sert ve s�k� yap�da bir d�� b�l�m� vard�r. Kemiklerin �evresini �rten tabakaya t�k�z doku ad� verilir. �zerini �rten zar ise periost ad�n� al�r. Kemikler tek ba�lar�na sert ve hareketsiz olmalar�na ra�men, bir b�t�n olarak d��n�ld��nde insan v�cuduna �ok geni� hareket olana�� sa�lar.
�skelet sistemi; kan h�crelerini �reten, kalsiyum deposu olu�turan, v�cudu ayakta tutan, organlar� koruyan ve v�cudun hareketini sa�layan ba�ta 22, g��ste 25, omurgada 26, �st ekstremitede 64, alt ekstremitede 62, kulaklarda 6, dilde 1 adet kemik olmak �zere toplam 206 kemikten olu�an bir sistemdir

Kemik T�rleri

Kemikler �ekillerine g�re yass�, k�sa ve uzun olmak �zere �� gruba ayr�l�r.
Yass� Kemikler
Kafatas�, sterneum (g��s kemi�i) ve scapula (k�rek kemi�i) yass� kemiklerdir. Bu kemiklerin y�zeyleri geni� yap�lar� incedir. G�revleri uzun kemiklere hareket esnekli�i sa�lamak ve organlar� korumakt�r.
K�sa Kemikler
Omurgalar, el ve ayaklardaki kemikler k�sa ve k��k kemiklerdir. G�revleri bulunduklar� organlara basit hareketler yapt�rmakt�r.
Uzun Kemikler
Uzun kemiklerde bir g�vde ve iki tane de u� bulunur, bu u�lar eklemleri olu�turur. Uzun kemiklerde merkezden �evreye do�ru boyuna b�y�me g�r�l�rken, k�sa kemiklerde enine b�y�me g�r�l�r.
Uzun kemiklerin i� k�sm�nda kemik ili�i bulunur ve kan yap�m�yla g�revlidir. Kemik ili�i �ocuklarda k�rm�z� iken yeti�kinlerde sar� renkte ve ya�l� g�r�n�mdedir. Uzun kemiklerin g�vdesi boyunca bir kanal olu�ur buraya kemik ili�i kanal� ad� verilir.
En �nemli uzun kemikler; humerus (kol kemi�i) kolda ve femur (uyluk kemi�i) �st bacakta bulunur, t�bia (kaval kemi�i) ve fibula (kam�� kemi�i) alt bacakta bulunur.

Ba� Kemikleri

Beyin, duyu organlar�, solunum ve sindirim sistemlerinin ba�lang�� b�l�mlerini d�� etkilere kar�� koruyan kemiklere ba� kemikleri denir. Ba� b�lgesinde, 14�� kafada, 14�� y�zde ve 1 adet kemik dilin tutundu�u hyoid (dil kemi�i) olmak �zere (kulak kemikleri dahil) toplam 29 adet kemik bulunur. Ba� kemikleri kafatas� ve y�z kemikleri olarak 2 b�l�mde incelenir.

Kafatas� Kemikleri
Kafa bo�lu�unu �evreleyen, beyni i�inde bulunduran kemiklerdir. Kafa yap�s�n�n tavan ve taban�n� olu�turan bu kemikler yass�d�rlar ve hareketsiz eklemlerle birbirlerine ba�lanm��lard�r.
Kafa bo�lu�unun etraf�nda d�rd� tek, ikisi �ift olmak �zere �� kemik bulunur. Tek olanlar frontal (al�n kemi�i), etmoid (kalbur kemi�i), sfenoid (temel kemik) ve oksipital (art kafa) kemi�idir.
�ift olanlar ise, �akak kemi�i (temporal) ve duvar kemi�idir.
Kranial kemikler: 8 adettir
Frontal (al�n),
paryetal (yan kafa; 2 adet),
Oksipital (ense),
temporal ( �akak; 2 adet),
sfenoid (kafa taban�nda bulunur)
etmoid kemik (burun k�k�nde ve kafa taban�nda bulunur)

Y�z Kemikleri
G�z �ukurlan, a��z ve burun bo�luklar�n� �evreleyen kemiklerdir. Y�z b�lgesinde �st ve alt �ene olmak �zere iki par�a bulunur. �st �enede 1 tane tek, 6 tane �ift olmak �zere toplam 13 tane kemik bulunur. Tek olan kemikler vomer (so�an) kemiktir. �ift olanlar ise, masilla (�st �ene kemikleri), palatinal (damak kemikleri), zygomal (elmac�k kemikleri), t�rnaks� kemikler, nasal (burun kemikleri) ve alt boynuzcuklard�r. Alt �ene kemi�i mandibula ise at nal�na benzeyen tek kemiktir. Alt �ene kemi�i, zygomal (�akak) kemiklerine oynar eklem ile ba�lan�r.
Y�Z KEM�KLER� : 14 adettir
Nazal 2 adet
Maksilla 2 adet
Lakrimal 2 adet
Zigomatik 2 adet
palatin 2 adet
�nferior nazal konka 2 adet
Vomer
Mandibula (alt �ene)
Hyoid kemik normalde boyundad�r fakat spinal kolon yap�s�na kat�lmad�� i�in y�z kemiklerine dahil edilir.

G�vde Kemikleri

Omurga ve g��s kafesi kemikleri v�cut iskeletinin g�vde b�l�m�n� olu�turur.
Omurga ( Columna Vertebralis)
Kafa taban�ndan ba�lay�p, kuyruk sokumu b�lgesine kadar uzanan 33-34 adet omurun �st �ste s�ralanmas� ve ba�lanmas� ile olu�an bir yap�d�r. Normal yeti�kin bir insanda omurga, yandan bak�ld��nda �S� harfi �eklinde k�vr�mlar g�sterir.
Omurgan�n g�revi ba��n, g�vdenin, g��s ve kar�n bo�lu�unda bulunan organlar�n a��rl��n� ta��mak ve onlara destek olmakt�r. Omurlar yap�lar� itibar�yla ortas� bo�luk olan, d��a do�ru ��k�nt�lar� bulunan kemiklerdir. Omurlar�n �st �ste gelmesi ile bir kanal olu�ur.
Bu kanal merkezi sinir sisteminin �nemli bir b�l�m� olan omurilik kanal�d�r ve koruyuculuk g�revi yapar.
Omurga be� b�l�mden olu�ur.

Boyun b�lgesi ( servikal) : 7 omur
G��s b�lgesi (thorasik) : 12 omur
Bel b�lgesi (lumbal) : 5 omur
Sa�r� b�lgesi (sacrum) : 5 omur
Kuyruk b�lgesi ( cocsiks) :4 omur

Omurlar, ta��d�� y�ke g�re a�a��ya do�ru gittik�e b�y�r. Bel omurlar� en b�y�k g�vdeli omurlard�r. Omurgan�n en �ok hareketli b�l�m� boyun b�lgesidir. Omurlar aras�nda k�k�rdaktan yap�lm�� yass� �ekilde yast�klar vard�r. �ki omurun aras�nda eklem g�revi yapan bu yast�klara disk denir. Diskler yerlerinden bir miktar oynay�p yanlara kayabilir. Bu duruma herni (f�t�k) denir.

G��s Kafesi (Thoraks)
G��s bo�lu�u da denilmektedir. G��s kafesini �nde stemum (g��s kemi�i) , arkada g��s omurlar� ve bunlar�n d��nda kalan b�lgelerde yer alan costea (kaburga) kemikleri olu�turmu�tur.

G��s Kemi�i (Sternum)
G��s kemi�i �n tarafta bulunan yass� ve 15-20 cm uzunlukta bir kemiktir. Kaburgalar ve k�pr�c�k kemikleri ile eklem yapar. Derinin hemen alt�nda �han�er� �eklinde olan kemiktir.

Kaburgalar (Costea)
G��s kemi�inin her iki yan�nda 12 adet kaburga vard�r. �nce ve yass� kemikler olup d��a do�ru b�k�l� durumdad�r, arkada g��s omurlar� ile eklem yapar. Yukar�dan ilk yedi �ift g��s kemi�i ile eklem yapar. 8 , 9 ve 10 �iftler 7. �ifte ba�l�d�r. 11 ve 12. �iftlerin �n u�lar� serbest durumda bulunur. Kaburgalar�n �n u�lar� k�k�rdak yap�dan olu�mu�tur. Bu durum esneklik sa�lad�� i�in solunumu kolayla�t�r�r.

�st Ekstremite Kemikleri

Omuz, kol, �n kol ve el kemiklerinin hepsine birden �st ekstremite kemikleri denir. �nsan v�cudunda iki tarafl� �st ekstremite kemikleri vard�r ve bir �st ekstremitede 32 adet olmak �zere insan v�cudunda toplam 64 adet �st ekstremite kemikleri bulunur.
Omuz B�lgesi Kemikleri

Omuz b�lgesinde scapula (k�rek kemi�i) ve clavicula (k�pr��k) kemi�i vard�r. Her iki omuzun arka b�lgesinde bulunan k�rek kemi�i, ��gen �eklinde, yass� ve olduk�a b�y�k bir kemiktir. Her iki omuzun �n b�lgesindeki k�pr�c�k kemi�i, k�rek kemi�i ve g��s kemi�i ile eklem yaparak omuz ile g��s aras�nda k�pr� g�revi yapar. Ayr�ca kol kemi�i de k�pr�c�k kemi�i ile eklem yapar.

Kol Kemikleri
Omuz ve dirsek eklemi aras�nda tek bir kemik bulunur. Buna humerus (kol) ya da pazu kemi�i denir.

�n Kol kemikleri
�ki adet uzun kemik vard�r. Avu� i�i �ne bakt��nda d�� tarafta olan radius (d�ner kemik) i� tarafta olan ise ulna (dirsek kemi�i) d�r.

El Kemikleri

El; bilek, el tara�� ve parmaklardan olu�ur. El bile�inde, iki s�ra halinde dizilmi� sekiz adet k�sa kemik bulunur. Parmaklara do�ru be� adet el tara�� uzan�r. Ba�parmakta iki adet, di�er parmaklarda ��er adet olmak �zere toplam on d�rt adet parmak kemi�i bulunur. Parmak kemiklerinin hepsi kendi aralar�nda eklem yapar.

Alt Ekstremite Kemikleri

Kal�a, uyluk, bacak ve ayak kemikleri alt ekstremite b�l�m�nde bulunur. �nsan v�cudunda iki tarafl� alt ekstremite kemikleri vard�r. Alt ekstremitede toplam 62 kemik bulunur ve bu kemikler v�cudun a��rl��n� ta��d�klar� i�in sa�lam yap�dad�r.
Kal�a
Kal�a kemi�i, ilium (kal�a kemi�i), iskiyum (oturak kemi�i), pubis (�at� kemi�i) denilen �� kemi�in birle�iminden olu�ur. Arkada, iki kal�a kemi�i aras�nda sa�r� kemi�i vard�r. �nde ise kal�a kemi�i ars�nda ince k�k�rdak yap� bulunur ve bu birle�im yerine simfisis pubis denir. �ki kal�a kemi�i ve sacrum (arka sa�r� kemi�i) aras�nda kalan bo�lu�a pelvis denir.

Uyluk Kemi�i (Femur)

V�cudun en uzun kemi�i olan �femur�un (uyluk kemi�i) di�er uzun kemiklerde oldu�u gibi iki ucu ve bir g�vdesi vard�r. �st ucu kal�a kemi�i ile eklem yapar, alt ucunda iki yumru (lokma) vard�r. Lokmalar bacaktaki tibia (kaval kemi�i) ile eklem yapar. Diz ekleminin �n taraf�nda patella (diz kapa�� kemi�i) bulunur. Patella, k�sa ve yass� bir kemiktir. �n y�z� hemen derinin alt�ndad�r. Arka y�z� ise eklem y�zeyini olu�turur ve uyluk kemi�inin alt ucu ile eklem yapar.

Bacak kemikleri
Diz eklemi ile ayak bile�i eklemi aras�ndaki iki uzun kemi�in olu�turdu�u b�l�md�r.

Bu kemiklerden, �n ve i�te olan�na tibia (kaval kemi�i), arka ve d�� tarafta olan�na fibula (kam�� kemi�i) denir. Kaval kemi�i v�cudun en kal�n kemi�idir. Kam�� kemi�i bacak kas�n�n i�ine g�m�lm�� halde bulunur. Kaval kemi�inin �n y�z� deriye �ok yak�n oldu�u i�in d��ardan �ok rahat fark edilebilir.
Bacak Kemikleri: Bacak kemikleri iki�er �ift olmak �zere toplamda sekiz adet olarak bulunmaktad�r. Bunlardan ilki Bald�r Kemi�idir; baca��n alt k�sm�nda bulunan iki kemikten di�erine oranla daha ince ve uzun olan�n�n ad�d�r. V�cudun nerede ise b�t�n a��rl��n� ta��yan Kaval Kemi�i kadar sa�lam oldu�u s�ylenemez. Bald�r kemi�i iki b�l�mde incelenir. �n ve d�� b�lge olan ilki, burada �n bald�r adalesi, ba� parmak germe kas�, bald�r�n yan kaslar�, kaval kemi�i siniri ve deri kas siniri bulunmaktad�r. �kincisi art b�lge, burada ayak parmak b�k�c� kas� ve bald�r kas� bulunur. Bald�r kemi�inin yukar� ucu diz eklemine ile birle�mez.
Diz Kapa�� Kemi�i: Tepesi a�a�� do�ru bakan ��gen �eklinde bir kemiktir, �n y�z� dizde, derinin alt�nda kolayca hissedilir. Arka y�z�n�n �st k�sm�n�n 4'te 3'� eklem y�zeyi ile kapl� olmaktad�r. Uyluk kemi�inin alt ucu, �n y�z�ndeki eklem y�zeyi ile eklemle�mektedir.
Kaval Kemi�i: Bald�r�n i�inde bulunan uzun iki kemikten kal�n olan�na denir. V�cutta uzunluk ve kal�nl�k a��s�ndan uyluk kemi�inden sonra gelir. Yeti�kinlerde kaval kemi�i �� k��eli olur; �� kenar� ve �� y�z� bulunur. Bald�r�n i� ve �n taraf�ndad�r; bunun d�� arka taraf�nda kam�� kemi�i vard�r. Bu iki kemikten yaln�z kaval kemi�i, uyluk kemi�i ile eklemlidir ve uyluk kemi�i arac�l��yla iletilen g�vde a��rl�� bald�rda yaln�z kaval kemi�ine aktar�l�r. Kaval kemi�i �ok kal�n olmamas�na ra�men �ok sa�lamd�r. Bu sayede uyluk kemi�inden devredilen beden a��rl��n� tek ba��na ta��yabilecek sa�laml�ktad�r. Kam�� kemi�inin a��rl�k ta��ma gibi bir l�ks� olmad��ndan, kaval kemi�inden �ok daha incedir.

Ayak Kemikleri
Ayak bile�i, ayak tara�� ve parmaklardan olu�an b�l�md�r. Ayak bile�inde yedi adet kemik bulunur. Bunlardan iki tanesi iri kemiklerdir. Bunlar, talus (a��k kemi�i) ve calcaneus (topuk kemi�i) dir. Topuk kemi�i aya��n arka alt k�sm�nda, a��k kemi�i �stte yer al�r ve ayak bile�i eklemine kat�l�r. Di�er be� kemik daha �nde bulunur ve bunlardan be� adet ayak tara�� kemi�i uzan�r. Elde oldu�u gibi ayakta da ba�parmakta iki, di�erlerinde ��er adet k��k kemik bulunur.
Al�nt�daki Ek 48210

kaynak: Anatomi

Safi	28 Nisan 2016 02:33

1 ek

Y�z Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:33

1 ek

Y�z Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:35

1 ek

�st Ekstremite Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:35

1 ek

�st Ekstremite Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:40

1 ek

El Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:40

1 ek

El Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:42

2 ek

Alt Ekstremite Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:43

2 ek

Alt Ekstremite Kemikleri

Safi	28 Nisan 2016 02:43

1 ek

Ayak Kemikleri

perlina

29 Ekim 2016 13:02

K�r�k Nedir?

K�r�k, kemik b�t�nl��n�n bozulmas�d�r. K�r�klar darbe sonucu ya da kendili�inden olu�abilir. Ya�l�l�k ile birlikte kendili�inden k�r�k olu�ma riski de artar.

Ka� �e�it K�r�k Vard�r?

Kapal� k�r�k: Kemik b�t�nl�� bozulmu�tur. Ancak, deri sa�lamd�r.
A��k k�r�k : Deri b�t�nl�� bozulmu�tur. K�r�k u�lar� d��ar� ��kabilir.
K�r�k Belirtileri Neler Olabilir?
� Hareket ile artan a�r�
� �ekil bozuklu�u
� Hareket kayb�
� �dem ve kanama nedeniyle morarma A�r�l� b�lgelerin tesbiti i�in elle muayene gereklidir.

K�r��n Yol A�abilece�i Olumsuz Durumlar Nelerdir?

� K�r�k yak�n�ndaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve s�k��ma (k�r�k b�lgede nab�z al�namamas�, solukluk, so�ukluk)
� Par�al� k�r�klarda kanamaya ba�l� �ok

K�r�klarda �lk Yard�m Nas�l Olmal�d�r?

� Hayat� tehdit eden yaralanmalara �ncelik verilir.
� Hasta/yaral� hareket ettirilmez, s�cak tutulur.
� Kol etkilenmi�se y�z�k ve saat gibi e�yalar ��kar�l�r (aksi takdirde geli�ebilecek �dem doku hasar�na yol a�acakt�r).
� Tespit ve sarg� yap�l�rken parmaklar g�r�necek �ekilde a��kta b�rak�l�r. B�ylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarl�l�k kontrol edilir.
� K�r�k ��phesi olan b�lge, ani hareketlerden ka��n�larak bir alt ve bir �st eklemleri de i�ine alacak �ekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yap�lm�� olmal� ve k�r�k kemi�in alt ve �st eklemlerini i�ine alacak uzunlukta olmal�d�r.
� A��k k�r�klarda, tespitten �nce yara temiz bir bezle kapat�lmal�d�r.
� K�r�k b�lgede s�k aral�klarla nab�z, derinin rengi ve �s�s� kontroledilir.
� Kol ve bacaklar yukar�da tutulur.
� T�bbi yard�m istenir (112).

Burkulma Nedir?

Eklem y�zeylerinin anl�k olarak ayr�lmas�d�r. Zorlamalar sonucu olu�ur.

Burkulma Belirtileri Nelerdir?

� Burkulan b�lgede a�r�
� K�zar�kl�k, �i�lik
� ��lev kayb�

Burkulmada �lk Yard�m Nas�l Yap�lmal�d�r?

� S�k��t�r�c� bir bandajla burkulan eklem tespit edilir.
� �i�li�i azaltmak i�in b�lge yukar� kald�r�l�r.
� Erken d�nemde so�uk uygulama yap�l�r.
� Hareket ettirilmez.
� T�bbi yard�m istenir (112).

��k�k Nedir?

Eklem y�zeylerinin kal�c� olarak ayr�lmas�d�r. Kendili�inden normal konumuna d�nemez.

��k�k Belirtileri Nelerdir?

� Yo�un a�r�
� �i�lik ve k�zar�kl�k
� ��lev kayb�

��k�kta �lk Yard�m Nas�l Yap�lmal�d�r?

� Eklem aynen bulundu�u �ekilde tespit edilir.
� ��k�k yerine oturtulmaya �al��lmaz.
� Hastaya/yaral�ya a��zdan hi�bir �ey verilmez.
� B�lgede nab�z, deri rengi ve �s� kontrol edilir.
� T�bbi yard�m istenir (112).

K�r�k-��k�k ve Burkulmalarda Tespit Nas�l Olmal�d�r?

Tespit i�in ilk yard�mc� elde olan malzemeleri kullan�r. Bunlar ��gen sarg�, rulo sarg�, battaniye, h�rka, e�arp, kravat vb. yumu�ak malzemeler ile tahta, karton vb. sert malzemeler olabilir.

Tespit S�ras�nda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

� Tespit yap�l�rken yaral� b�lge sabit tutulmal�d�r.
� Yara, varsa �zeri temiz bir bezle kapat�lmal�d�r.
� Tespit edilecek b�lge �nce yumu�ak malzeme ile kaplanmal�d�r.
� Yaral� b�lge nas�l bulunduysa �yle tespit edilmelidir. D�zeltilmeye �al��lmamal�d�r.
� Tespit; k�r�k, ��k�k ve burkulma b�lgesinin �st�ndeki ve alt�ndaki eklemleri i�erecek �ekilde yap�lmal�d�r.

TESP�T Y�NTEMLER� NELERD�R?

Kol ve K�pr�c�k Kemi�i K�r�� Tespiti
� Koltuk alt�na yumu�ak malzeme yerle�tirilir.
� Kol ask�s� yerle�tirilir.
� ��gen bandaj yaral�n�n g�vdesinin �zerinde, ��genin tepesi dirsek taraf�na, taban� g�vdeyle ayn� hizada olacak �ekilde yerle�tirilir.
� El dirsek hizas�nda b�k�l� olarak g��s�n alt k�sm�na yerle�tirilir.
��gen bandaj�n iki ucu yaral�n�n boynuna d��mlenir. Tespit edilen elin parmaklar� g�r�lecek �ekilde olmal�d�r.
� Kol ask�s� deste�i, g��s bo�lu�u ve yaral� kol �zerine yerle�tirilir (geni� d�� bandajda yerle�tirilebilir). B�ylelikle v�cuda yap��k bir �ekilde yaral� kol ve omuz eklemi sabitlenmi� olur.

�st Kol Kemi�i K�r�� Tespiti

� Sert tespit malzemesiyle yap�l�r.
� K�r�k kemi�i, tespit edecek olan malzemeler yerle�tirilmeden �nce kolun alt�na (koltuk bo�lu�undan yararlan�larak) iki kuma� �erit yerle�tirilir.
� Malzemelerden k�sa olan�, koltuk alt�ndan itibaren dirse�i i�ine alacak �ekilde yerle�tirilir.
� Uzun olan� omuzla dirse�i i�ine alacak �ekilde yerle�tirilir.
� Daha �nceden yerle�tirilen �eritlerle ba�lanarak tespit edilir. �eritler �ok k�sa ba�lanmamal�d�r.
� Dirse�i tespit i�in kol ask�s� tak�l�r.
� Omuz tespiti i�in g��s ve yaral� kol �zerinden geni� kuma� �erit veya ��gen bandaj uygulan�r.

Dirsek K�r�� ve ��k�� Tespiti

� Kol gergin vaziyette bulunduysa kolla v�cut aras�na yumu�ak dolgu malzemeleri konularak v�cuda tespit edilir.
� E�er b�k�lm�� vaziyette bulunduysa bir kol ask�s� deste�i ile tespit edilir.

Kol Ask�s�yla �nkol, Bilek ve El Tespiti

� K�r�k dirsek ve bilek ekleminin hareketini �nlemek i�in yaral� �n kolun alt�na ��gen kol ask�s� yerle�tirilir. Hastan�n/yaral�n�n boynunun arkas�na ��genin iki ucu d��mlenir.
� A��r� hareket etmesini engellemek i�in geni� bir bandaj yard�m�yla ask�n�n �st�nden sar�larak g�vdeye ba�lan�r.

Dirsek Kemi�i ve/veya �nkol Kemi�i K�r��nda Sert Malzemelerle Tespit

� �nkolun alt�na 2 �erit yerle�tirilir.
� Yumu�ak maddeyle desteklenmi� sert tespit malzemelerinden biri, parmak diplerinden dirse�e kadar i�e; di�eri, elin d�� y�z�nden dirse�e gelecek �ekilde d��a konarak tespit edilir.
� Daha �nceden yerle�tirilen �eritlerle ba�lan�r, fazla s�k�lmamal�d�r.
� Dirsek eklemini tespit i�in kol ask�s� tak�l�r.
� Bilek kemiklerinde veya el tarak kemi�inde b�lgeyi, bir kol ask�s� ile tespit yeterlidir.
� Parmak kemi�i k�r�klar� ile ��k�� ay�rt etmek zordur. Tespit i�in bir tespit malzemesi ile yaral� parmak, yan�ndaki sa�l�kl� parmakla bandaj yap�labilir.

Le�en Kemi�i K�r�� Tespiti

� Her iki bacak aras�na bir dolgu malzemesi konur.
� Sekiz �eklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir.
� Do�al bo�luklar�n alt�ndan (dizler ve bilekler) bandajlar� kayd�rmak ve iki tanesi kal�a ve dizler aras�nda di�er ikisi dizler ve bilekler aras�nda olacak �ekilde d��mlenerek tespit edilir. B�t�n d��mler ayn� tarafta olmal�d�r.

Uyluk Kemi�i K�r�� Tespiti

Sert tespit malzemesi ve sa�lam baca�� (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme;
� Bir el, aya��n �st k�sm�na; di�eri, bile�e konularak yaral� bacak tutulur ve sa�lam bacakla bir hizaya getirmek i�in yava��a �ekilir. Ayn� zamanda hafif bir d�nd�rmede uygulan�r.
� Her iki bacak aras�na (�zellikle dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur.
� Sekiz �eklinde bir bandajla bilekler sabitlenir.
� Yaral�n�n v�cudunun alt�ndan, k�m�ldatmaks�z�n do�al bo�luklar� kullanarak bel, diz ve bileklerin arkas�na 7 kuma� �erit (veya benzeri) ge�irilir.
� Yumu�ak malzemeyle desteklenmi� sert tespit malzemesi, koltuk alt�ndan aya�a kadar yerle�tirilir ve ayaklardan yukar� do�ru ba�lan�r.
� D��mler tespit malzemesi �zerine at�larak bandajlar ba�lan�r.
� Bilek hizas�ndaki bandaj �ncekinin �zerine sekiz �eklinde ba�lan�r.
� Sert tespit malzemesi bulunmamas� halinde, sa�lam baca�� tek destek olarak kullanarak geni� bandajlarla tespit edilir.

Diz Kapa�� K�r�� Tespiti

� Geni� bandajlar yard�m� ile iki baca�� birle�tirerek dizkapa�� tespit edilir. Dizin �st ve alt�nda kalan bandajlar� s�karken dikkatli olunmal�d�r.
� Geni� ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa kal�adan aya�a kadar, yaral� baca��n alt�na tabla yerle�tirilir. �ki tanesi kal�a-diz aras�ndaki b�lgede, iki tanesi de diz-bilek aras�ndaki b�lgede olacak �ekilde geni� bandajlarla ba�lan�r ve bunlar�n �zerine eklemi sabitlemek amac�yla, eklem �zerinden sekiz �eklinde bir bandaj ile sar�l�r.

Kaval Kemi�i K�r�� Tespiti

Uyluk kemi�i k�r�� tespitindeki gibidir.
� Bacaklar tutulur ve yava��a �ekilir.
� Do�al bo�luklar kullan�larak (dizlerin alt�, bileklerin alt�) yaral� baca��n alt�ndan kuma� �eritler ge�irilir.
� Uygun bir �ekilde yumu�ak dolgu malzemesiyle desteklenmi� tespit malzemelerinden biri i� tarafta kas�ktan aya�a kadar, di�er tarafta kal�adan aya�a kadar yerle�tirilir.
� Ayaklardan ba�lanarak �eritler d�� tespit malzemesi �zerinde d��mlenerek ba�lan�r. Bilek hizas�ndaki bandaj ayak taban� �zerine sekiz �eklinde d��mlenir.

Bile�in/Aya��n Tespiti

� Yaral�n�n ayakkab�lar� ��kar�lmadan ba�lar� ��z�l�r.
� Bilek seviyesinde sar�lm�� sekiz �eklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir. Yumu�ak malzemelerle iyice kaplanm�� (rulo yap�lm�� bir battaniye) bir y�zeye dayamak suretiyle bacaklar� yukar�da tutmak gerekir.

Kaynak

perlina

29 Ekim 2016 13:26

K�r�klar�n iyile�mesi (Kaynamas�)

K�r�k iyile�mesi k�r�k oldu�u andan itibaren ba�lar ve 3 a�amadan olu�ur:

�nflamatuvar d�nem
Tamir d�nemi
Remodelizasyon d�nemi

Bu �� d�nem biri bitmeden di�eri ba�layarak devam eder ve en uzun s�reni remodelizasyon d�nemidir

�nflamatuvar d�nemde

k�r�k u�lar aras�nda hematom olu�ur ve hematom periost taraf�ndan veya periost y�rt�lm��sa sa�lam yumu�ak dokular taraf�ndan �epe�evre kolluk �eklinde sar�l�r. Bu d�nem ilk 3-4 g�nl�k s�reyi kapsar. Olu�an bu hematom k�r�k iyile�mesi a��s�ndan son derece �nemlidir ve k�r�k hematomunun bo�almas� baz� sorunlara neden olabilir. K�r�k hematomu intramembran�z sa�lad�� gerginlikle k�r�k u�lar�n� birarada tutma g�revini de k�smen �stlenir. K�r�k u�larda 1-5 mm aras�nda nekroz geli�ir. Nekrotik kemik u�lar�ndan ve k�r�k hematomunda bulunan �l� h�crelerden sal�nan inflamatuvar mediat�rler kapiller membran permeabilitesini art�rarak inflamatuvar h�crelerin k�r�k b�lgesine gelmesine yol a�arlar (polimorf �ekirdekli l�kositler , makrofaj ve lenfositler).
�nflamatuvar h�creler nekrotik dokular� rezorbe ederken fibroblastlar b�lgeye gelerek Tamir d�nemini ba�lat�rlar. Tamir d�neminde ilk 48 saat i�inde periost, endeost ve k�r��a yak�n yerlerdeki havers kanallar�n�n tabakalar�ndan h�cre proliferasyonu ba�lar ; k�r�k hatt� boyunca rezorbsiyon devam eder. H�cre proliferasyonu sonucu k�r�k u�lardaki bo�luklar h�crelerle dolar. K�r�k hatt�na dolan h�creler kemi�in h�cresel devaml�l��n�n onar�m�na yard�m eder. Proliferasyonla birlikte kondroblastlar ve osteoblastlar geli�erek k�k�rdak ve kemik doku olu�ur. Osteoblastlar osteosite d�n��erek (intramembran�z) veya enkondral kemikle�meyle kemik devaml�l�k sa�lan�r. Nekrotik kemik rezorbe olur ve yerini yeni kemik dokusu al�r.
Tamir d�neminde �zetleyecek olursak hematom i�ine yay�lan makrofajlar ve osteoklastlar �l� kemi�in ortadan kald�r�lmas�n� sa�lar ve osteoblastlar kemik olu�umunu sa�lar.

2-6 hafta aras�nda k�r�k u�lar aras�nda ve �evresinde sert osteoid doku geli�ir. Kallus olu�umu hem subperiosteal hem de endeosteal geli�im g�sterir. 6-12 haftada kemikle�me olur, fragmanlar aras�nda sert bir k�pr� olu�ur ve mekanik zorlamalara olduk�a dayan�kl�d�r. 12-26 haftada kallus dokusu olgunla��r. 6-12 ayda fragmanlar aras� kortikal kaynama tamamlan�r.
Bu �ekilde kallus formasyonu ile kemikle�meye indirekt veya sekonder k�r�k iyile�mesi denilir. �nternal fiksasyonla tam anatomik red�ksiyon yap�lan k�r�klarda veya fiss�r gibi ayr�lmam�� k�r�klarda kallus formasyonu geli�meksizin do�rudan kortikal u�lar�n birbirine kaynamas� ile iyile�me sa�lan�r ve buna direkt veya primer kemik iyile�mesi denilir.

Bundan sonra 1-2 sene i�erisinde yeniden �ekillenme Remodelizasyon olur, k�r�k �evresi fazla kemik dokusu rezorbe olur, med�ller kanallar a��l�r ve normal kemik yap�s� kazan�l�r. Remodelizasyon Wolff kanunlar�na g�re olur. Normalin d��nda bir konveksite ve konkavite kalm��sa konveks tarafta gerilme ve kemik rezorbsiyonu, konkav tarafta s�k��ma ve yeni kemik yap�m� meydana gelir. Burada olu�an elektriksel aktiviteye g�re rezorbsiyonun ve kemik yap�m�n�n meydana geldi�i bulunmu�tur. Remodelizasyon tamir d�neminin sonlar�na do�ru ba�lay�p , k�r�k kaynad�ktan sonra y�llarca devam edebilir. Remodelizasyonla �ocuk k�r�klar�nda 15-20○ ye kadar a��lanmalar d�zelebilir. Fakat rotasyon d�zelmez. Ayr�ca eri�kinlerde a��lanmalar daha zor d�zelir; fakat sonu�ta i� g�r�r bir kemik haline tekrar gelir. Ekleme yak�n k�r�klarda, eklemin yapt�� major hareketleri istikametine ayk�r� k�r�klarda d�zelme daha zordur.

K�r�k �yile�me Belirtileri

K�r�klar�n iyile�me s�re�leri �ok iyi takip edilmelidir. Bazen k�r��n iyile�mesinin uzun s�rmesi ters bir durumun oldu�unun g�stergesi olabilir. K�r��n yanl�� ekilde kaynamas�, b�lgede �dem olu�mas� gibi durumlar ki�inin iyile�me s�resince ac� �ekmesine sebep olmaktad�r.

K�r�k kemik d�zg�n bir �ekilde iyile�meye ba�lay�nca ki�inin k�r�k b�lgesinde bulunan a�r� ve s�z�s� azalmaya ba�lar. Ayn� zamanda bu b�lgede olu�an morluk, k�zar�kl�k ve �dem gibi �ikayetler de zaman i�erisinde h�zla g�zden kaybolur.

Ki�i al�� kmadan iyile�me olumlu y�nde gidiyor ise k�r��n oldu�u b�lgeyi daha rahat hareket ettirmeye ba�lar. Buraya gelen herhangi bir darbe eskisi kadar ki�inin can�n� yakmaz. T�m bunlar�n tersi �zellikler g�zleniyor ise ki�inin uzman bir doktora giderek tekrar muayene olmas�n� ve k�r��n kontrol edilmesini tavsiye ederiz.
K�r�k sonras� iyile�me s�resi k�r��n bulundu�u b�lgeye g�re de�i�iklik g�sterebilmektedir. Normal bir k�r�k yani basit ve tek bir yerde meydana gelen k�r�k genellikle 4-6 hafta i�erisinde iyile�mektedir.

K�r��n iyile�mesinde etkili bir�ok �evresel fakt�r ve ki�inin kendisinden kaynakl� bireysel fakt�rler bulunmaktad�r. Bu fakt�rlerin etkisi ile k�r��n iyile�me s�resi de�i�iklik g�sterebilir.

K�r�k sonras� iyile�me bazen beklenilen zamanda ger�ekle�mez. �zellikle ya�l� ki�ilerde meydana gelen k�r�klar�n bir�o�u, tahmini iyile�me s�recinden daha ge� s�rede iyile�irler.

Ya�l� ki�ilerde kemik erimesi gibi hastal��n bulunmas� k�r��n iyile�me s�recini uzataca�� gibi ayn� zamanda k�r��n iyile�me s�recinde ki�inin a�r� ve ac� duymas�na sebep olabilmektedir.

K�r�k sonras� iyile�mede;

Ki�i k�r��n oldu�u b�lgeyi zorlu hareketlerden ve ters hareketlerden sak�nmal�d�r.
Ki�inin beslenmesi k�r��n daha �abuk iyile�mesine etki eden bir fakt�rd�r. Ki�i protein y�kl� beslenir ise k�r�k �ok daha h�zl� iyile�me g�sterebilir.
Kemik erimesi, kalsiyum eksikli�i olan ki�iler kesinlikle tedavi g�rmeli, doktor kontrol�nde ila� kullanmal�d�r.

K�r�k iyile�mesini olumsuz etkileyen fakt�rler:

Y�ksek enerjili travmalar ve geni� yumu�ak doku hasar� bulunmas�, k�r�k u�lar�n birbirinden ayr�lmas�, araya yumu�ak dokular�n girmesi (interpozisyon), besleyici damarlar�n hasar g�rmesi, cerrrahi red�ksiyon yap�lm��sa a��r� disseksiyon ve yumu�ak doku hasar� yap�lmas�, k�r��n transvers , par�al� veya segmenter olmas� (spiral ve oblik k�r�klar daha �abuk kaynar) , a��k k�r�k olmas� (hematomun bo�almas�, kontaminasyon ve enfeksiyon olas�l�� ve a��r� yumu�ak doku hasar� nedeniyle), red�ksiyonun ba�ar�s�zl��, iyi stabilizasyon yap�lmamas�, yeterli s�re immobilizasyon yap�lmamas�, k�r�k yerinde enfeksiyon olmas�, hastan�n ileri ya�ta olmas�, eklem i�i k�r�k olmas� (sinovyal s�v�n�n k�r�k iyile�mesini bozucu etkisi nedeniyle), kemikte �nceden var olan patolojik bir durum olmas�, spongioza ihtiva etmeyen veya kortikal kemik i�eri�i y�ksek k�r�k olmas�, beslenme ve sa�l�kl� metabolizmay� etkileyen her t�rl� sistemik hastal�k (diabet, maligniteler, sistemik enfeksiyonlar, anemiler vb), kemoterapi, radyoterapi, sigara ba��ml�l�� (nikotin) ve kortikosteroidler k�r�k iyile�mesini olumsuz etkiler.

K�r�k iyile�mesini olumlu etkileyen fakt�rler:

Olumsuz etkileyen fakt�rlerin tam tersi durumlar�n olumlu etkilemesinin yan�s�ra; elektrik ak�mlar�, manyetik alan, ultrason, hiperbarik oksijen uygulamalar�, d��k kuvvette lazer uygulamas�, anabolik steroidler, D vitamini, kalsitonin, parathormon, prostoglandinler, BMP (Bone morphogenetic protein), b�y�me hormonu , b�y�me fakt�rleri , kafa travmas� , ameliyatla uygulanan kemik grefti ve demineralize kemik matriksi, gen tedavisi olumlu etkileyen fakt�rlerdir.

K�r��a iyi gelen besinler

S�t �r�nleri:

Yo�urt, s�t ve peynir gibi �r�nler i�erisinde en fazla kalsiyum bulunduran besinlerdir. Kemiklerin g��lenmesinde ve k�r�klar�n iyile�mesi i�inde kalsiyum ihtiyac� en �st noktalara ula��r. Bu y�zden s�t �r�nleri t�ketilerek kemiklerin daha k�sa s�re i�erisinde kaynamas� sa�lanabilir. S�t �r�nlerine ek olarak d vitamini bak�m�ndan zengin olan besinler beslenme zincirine eklenirse bu durum kemiklerin daha k�sa s�re i�erisinde kaynamas�n� sa�layacakt�r.

Sardalya

: Dvitamini bak�m�ndan d�nyan�n en zengin besin t�r� olan sardalye a��r� derecede k��k bal�k t�r� olmas�na ra�men d vitamini bak�m�ndan �a��rt�c� derecede zengindir. S�t �r�nleri ile yeterli oranda kalsiyum alan ki�iler ayr�ca beslenme zincirlerine sardalye gibi d vitamini bak�m�ndan zengin olan besinleri ekleyecek olursak bu durum kemik k�r�klar�n�n daha k�sa s�re i�erisinde iyile�mesini sa�layacakt�r. Ayr�ca somon bal�� gibi bal�k t�rleri de d vitamini bak�m�ndan zengindir. Beslenme zincirinize somon bal��n� da ekleyerek d vitaminini alabilirsiniz.

Yumurta:

y�ksek oranda d vitamini i�erdi�i gibi yumurtan�n ayr�ca protein bak�m�ndan zengin oldu�u ve bu sayede kas sistemini g��lendirerek k�r�lan kemiklerin daha a�r�s�z bir �ekilde iyile�mesini sa�lad�� bilinmektedir. Uzmanlar �zellikle kahvalt�larda t�ketilen yumurtan�n kemik k�r�klar�n� daha h�zl� bir �ekilde iyile�tirdi�ini tespit etmi�tir. Bu y�zden kemik k�r�klar�n� iyile�tirmek ad�na yumurta t�ketecek olan ki�ilerin �zellikle kahvalt�larda yumurta t�ketmesi daha yerinde bir karar olacakt�r.

Kuru incir

: Kalsiyum de�eri yeterince y�ksek olan kuru incir kemik k�r�klar�n� iyile�tirme konusunda en eski zamanlardan beri kullan�lan bir yiyecek t�r�d�r. G�n i�erisinde yakla��k olarak 10 tane kuru incir t�ketecek olursan�z g�nl�k olan kalsiyum ihtiyac�n�z�n yakla��k olarak y�zde 25�lik k�sm�n� kar��lam�� olursunuz. S�t �r�nlerine ilave olarak kuru incir t�ketilmesi bu etkisi sayesinde gereksinim duyulan kalsiyum miktar�n�n kolay bir �ekilde al�nmas�na yard�mc� olmaktad�r.
Ayn� �ekilde kabuklu kuruyemi�lerin de kalsiyum bak�m�ndan zengin olduklar� bilindi�inden dolay� kuru incire ek olarak kabuklu yiyecekler de t�ketilebilir.

Kemik �atlamas� Nedir?

Nas�l Anla��l�r?

Kemik �atlamas�; kemi�in k�r�lma olay�n�n ba�lam�� olup tamamen k�r�lmam�� olmas�d�r. Kemik tamamen k�r�lmad�� i�in ve k�r�lma olay� yar�m kald�� i�in �atlama meydana gelir. �atla��n k�r��a g�re fark� yani anla��lmas�n� belli eden �zelli�i ilk darbenin al�nd�� zaman e�er k�r�k de�ilse yani �atlaksa tam �i�mez daha sonra yava� yava� �i�meler ba�lar. �lk ba�ta pek fazla �i�lik olmad�� i�in �o�u ki�i taraf�ndan anla��lmayarak dikkate al�nmaz fakat �i�lik ve a�r�lar saatler ge�tik�e artar ve o zaman �atlama oldu�u anla��l�r.

Kemik �atlamas�n�n Tedavisi Nas�l Olur?

Tedaviyi bizim kendi kendimize yapmam�z imk�ns�z de�ildir fakat kesinlikle do�ru da de�ildir. �atlama olu�tu�u zaman doktora gidilmeli ve doktorun size yapaca�� tedavi sonucunda belirli bir s�re i�erisinde �atla��n�z iyile�ir. Ya� ilerledik�e �atla��n kaynama s�resi artar, k��k bir �ocu�un �atla��n�n kaynama s�resi daha azken ya�l� birinin �atla��n�n kaynama s�resi daha fazlad�r. Tedavide en �nemli olaylardan birisi �atlak olan yerin al��dayken uyu�mamas� i�in s�k s�k hareket ettirilmesi gerekmektedir. Bunun yan�nda kolu �atlam�� ve al��ya al�nm�� bir ki�inin al��ya al�nan b�lgeyi havada tutmas� gerekir aksi takdirde kemi�in kaynamas� tam olarak ger�ekle�meyebilir.

Derlemedir

_Ya�mur_

2 Ekim 2017 16:34

1 ek

Kemik

Omurgal�larda sert h�creleraras� dolgu dokusunda g�m�l� h�crelerden olu�an kat� doku. Ba�l�ca i�levleri v�cudun iskelet yap�s�n� olu�turarak dokulara destek olmak; y�zeyine tutunan kaslarla birlikte bir kald�ra� sistemi olu�turarak v�cudun hareketlili�ini sa�lamak; beyin, omurilik ve i� organlar� korumak; v�cuttaki ba�l�ca kan yap�c� doku olan kemik ili�ini bar�nd�rmak ve v�cuttaki bir�ok s�re� i�in gerekli olan kalsiyumu depolamakt�r.

Kimyasal bile�imi.

Kemik dokusunun h�creleraras� b�l�m� kollajen adl� lifsi ba�doku proteini ile kalsiyum, fosfat ve karbonat kristallerinden olu�ur. Bu organik ve inorganik bile�enler birbiriyle yak�n ili�ki i�indedir; mineral kristalleri kollajen liflerinin �evresini sarar. Kemi�e y�k ta��yabilecek dayan�kl�l��, b�y�k bir s�k��ma dayan�m� sa�layan sert kristaller verir. �te yandan, kollajen lifleri esneklik ve gerginli�e katk�da bulunarak kemi�in gerilme g��lerine dayanabilmesini sa�lar.

Kemik h�creleri, kemik dokusunun canl� bile�enleridir ve eri�kin insanda iskeletteki toplam kemik hacminin yaln�z y�zde 1-5�ini olu�turur. D�rt t�r kemik h�cresi vard�r:
1). Kemi�in d�� ve i� y�zeyinde yer alan ve h�creleraras� dokunun yenilenmesine katk�da bulunan osteoblastlar,
2) kemi�in y�zeyinde yer alan ve h�creleraras� dokunun y�k�lmas�n� sa�layan osteoklastlar,
3) h�creleraras� dokuda g�m�l� osteoblastlardan t�reyen ve kemi�in canl�l��n� s�rd�rmesini sa�layan osteositler,
4) �ncelikle periostta (kemik d��zar�) ve kemi�in i�indeki bo�luklarda yer alan ve kendisinden yeni osteoblastlar ya da osteoklastlar t�reyen farkl�la�mam�� kemik h�creleri.

Yap�s�.

Hemen b�t�n kemiklerde, �zellikle de uzun kemiklerde iki farkl� yap� bulunur. Kemi�in g�vdesi (diyafiz) yo�un kemik dokusu i�erirken, u�lar� (epifiz) ince bir yo�un kemik katman�yla sar�l� g�zenekli kemik yap�s�ndan olu�ur. Bu d�zenleme, kemiklere y�klenen a��rl�k ve gerginli�in kemik g�vdesinden eklemlere aktar�lmas�n� sa�lar.

Yo�un kemiklerdeki ba�l�ca yap� birimi osteon ya da havers sistemi olarak adland�r�l�r. Mikroskopla g�r�lebilecek boyutlarda s�tun ve dallanmalardan olu�an bu yap�n�n merkezinde, kal�n duvarlar�n �evreledi�i dar bir kanal bulunur. Genellikle kemi�in uzun eksenine paraleldir ve bir ya da daha �ok kan daman i�erir. Osteonlar�n duvar� kollajen ve mineral kristallerinden yap�l� pulcuklann katmanlar yaparak �st �ste binmesiyle olu�ur. ��inde yer alan k��k bo�luklarda osteositler ve kemi�i besleyen s�v�lann dola�t�� k��k kanalc�klardan olu�an bir �ebeke bulunur. Osteon i�ermeyen s�ngersi kemik dokusu bo�luklar, birbiriyle �aprazla�an plakalar ve trabek�l ad� verilen i�neciklerden olu�an karma��k bir yap� i�erir.

Kemik olu�umu.

�nsanda kemik olu�umu d�l�tte, gebeli�in ��nc� ay�nda ba�lar, ergenli�in sonlar�na do�ru tamamlan�r. Yo�un ve g�zenekli kemik dokular� i�in iki farkl� kemikle�me s�reci s�z konusudur.

Embriyonda yo�un kemik olu�umu k�k�rdak yap�s�nda bir iskelet modelinin ortaya ��kmas�yla ba�lar; zamanla kemik dokusu k�k�rda��n yerini al�r. K�k�rdaktaki osteoblastlar, kollajen ve mukopolisakarit yap�s�nda bir dolgu maddesi salg�lar. Bu maddenin i�inde yerle�en ve depolanan organik tuzlar bu a�amadan sonra kemik olarak adland�r�labilecek sert dokuyu olu�turur. Y�k�lan ve �len k�k�rdak h�crelerinin yerini, kemikle�me merkezi olarak bilinen b�lgelerde, osteo- blast k�meleri al�r. Kemikle�me bu merkezlerden d��a do�ru ilerler. K�sa kemiklerin �o�unda kemi�in ortas�na yak�n tek bir kemikle�me merkezi bulunur. Kol ve bacak kemikleri gibi uzun kemiklerde biri ortada, �b�rleri iki u�ta olmak �zere �� merkez vard�r. Uzun kemiklerde kemikle�me g�vde ile epifizlerin aras�nda ince bir k�k�rdak band� kalana de�in s�rer; kemi�in eri�kindeki boyuna ula�mas�ndan sonra, bu k�k�rda��n yerini kemik dokusu al�r.

Kafatas�ndaki yass� kemikler ile �b�r g�zenekli kemikler k�k�rdaktan de�il, kollajen ve kan damarlar� i�eren lifsi zarlardan geli�ir. Osteoblastlar�n bu zarlar�n aras�na salg�lad�� dolgu s�v�s�yla s�nger yap�s�nda bir trabek�l �ebekesi olu�ur. Bu s�re� zardaki kemikle�me merkezlerinden d��a do�ru ��nsal bi�imde yay�l�r. Kafatas�nda birden �ok kemikle�me merkezi vard�r; yenido�anda kemikle�me hen�z tamamlanmam�� oldu�undan kafadaki bu noktalar d��ar�dan dokunuldu�unda ele daha yumu�ak gelir. Kemikler geli�ip b�y�d�k�e yumu�ak b�lgeler kaybolur; eri�kinde kafatas�nda g�r�len zikzak birle�me �izgileri ortaya ��kar.
Her iki kemikle�me s�recinde de kemik h�creleri ile organik ve inorganik maddelerin geli�ig�zel bi�imde bir araya gelmesiyle olgunla�mam�� kemik yap�s� olu�ur. Olgun kemi�in dayan�kl�l�k kazanmas� i�in kemi�in daha d�zenli birimler halinde yap�lanmas� gerekir; bu da bir y�k�m ve yeniden yap�m s�recinin sonucunda ger�ekle�ir.

Kemi�in yap�s�ndaki inorganik bile�enler, �b�r dokularda oldu�u gibi h�cre b�l�nmesi yoluyla b�y�meyi engeller; osteoklastlar kemi�in i� y�zeyinde, kemik ili�i bo�lu�unda ve g�zenekli kemik dokusundaki bo�luklarda y�k�ma yol a�arak kemi�in bi�iminin ve boyunun de�i�mesini ve giderek eri�kin boyutlara varmas�n� sa�larken, bir yandan da d�� y�zeylerde etkinlik g�stererek, �rne�in uzun kemiklerin u�lar�ndaki epifiz ��k�nt�lar�n�n k��lmesini sa�lar. Epifizdeki b�y�me k�k�rda��n�n gerisinde yer alan kemik y�k�m�, kemik y�zeyindeki ��k�nt�lar� yok ederek g�vdenin kal�nl��n�n her b�lgede ayn� kalmas�n� sa�lar. Kemi�in i�indeki y�k�m ise, osteon geli�imi i�in merkez olu�turan ve uzun eksene paralel bo�luklar a�arak olgunla�mam�� kemik dokusunun eri�kindeki halini almas�na yard�mc� olur.

Osteoklastlar kemikte yer yer y�k�ma yol a�arken, osteoblastlar iskeleti olu�turmak �zere yeni kemik yap�m�n� �stlenir. �ocukluk d�neminde, b�y�me olduk�a h�zl� oldu�undan kemik yap�m� y�k�mdan daha fazlad�r. �skelet belirli bir olgunluk d�zeyine eri�tikten sonra yap�m ve y�k�m s�re�leri birbirini dengelemeye ba�lar. Bu dengenin i�levi yaln�zca kemi�in bi�imini ve boyutlar�n� de�i�tirmek de�ildir; bu s�re�ler kandaki ve dokulararas� s�v�daki kalsiyum iyonu d�zeylerinin ayarlanmas�n� da sa�lar. Sinirlerde iletinin sa�lanmas�, h�cre zarlar�n�n ge�irgenli�inin ve kan�n p�ht�la�ma �zelli�inin korunmas� i�in kalsiyum d�zeyinin belirli s�n�rlar i�inde olmas� gerekir. V�cuttaki kalsiyum miktar� d��erse, paratiroit hormonu osteoklastlar�n etkinli�ini uyararak kemik y�k�m�n� h�zland�r�r ve kemikteki kalsiyumun bir b�l�m�n�n kana ge�mesine neden olur. �te yandan kan ve �b�r v�cut s�v�lar�ndaki kalsiyum miktar� a��r� derecede artarsa kalsitonin hormonu kemik y�k�m�n� yava�lat�r. V�cuttaki kalsiyum depolar�n�n korunmas� ve dokular�n kalsiyum gereksiniminin kemik y�k�m�yla sa�lanmamas� i�in yiyeceklerle alman kalsiyumun yeterli olmas� gerekir.

Kemik hastal�klar�.

Kemik dokusunun hastal��a yakalanma yatk�nl�� ya�a g�re de�i�ir. �ocuklarda en s�k g�r�len kemik hastal�klar� geli�me bozukluklar�d�r. Gen� eri�kinlerde romatoit artrit ve omurgan�n yap� bozukluklar�, ya�l�larda ise kemi�in kimyasal bile�imini de�i�tiren metabolizma bozukluklar�, kemik ve eklem iltihaplar� ile �e�itli dola��m bozukluklar� �nem kazan�r.

Kemik hastal�klar�n�n �o�u kemik dokusunun bile�imiyle ve yap�s�yla ilgilidir. Kemikteki mineral miktar� yetersizse �ocuklarda ra�itizm, eri�kinlerde kemik yumu�amas� (osteomalasi) olarak bilinen durum ortaya ��kar. Hastal�ktan etkilenen kemiklerin bi�imi kolayca bozulabilir, s�k s�k k�r�labilir. �ocuklarda bu durum s�kl�kla D vitamini eksikli�i nedeniyle ortaya ��kar. En s�k rastlanan kemik hastal�� ise kemik dokusunun yeterince yo�un olmamas�ndan kaynaklanan ve �zellikle ya�l�larda g�r�len kemik k�r�klar�n�n ba�l�ca sorumlusu olan osteopo- ruzdur. Ya�l�larda daha s�k rastlanan bir kemik hastal�� da kemiklerde yap� ve bi�im bozukluklar� ile kalsiyum dengesinde de�i�melere yol a�an Paget hastal��d�r. Kemi�i etkileyen �b�r hastal�klar aras�nda kemik dokusundaki kan dola��m�n�n herhangi bir nedenle kesintiye u�ramas�yla ortaya ��kan kemik nekrozu, darbe ve yaralanmalar�n neden oldu�u k�r�klar, osteomiyelit (kemik iltihab�), do�u�tan bozukluklar ile kemik urlar� say�labilir. Kemikte ortaya ��kan urlar iyi ya da k�t� huylu olabilir; ayr�ca �zellikle akci�er, meme, b�brek ve prostat gibi organlardan kaynaklanan kanserler s�kl�kla kemiklere yay�l�r ve metastaz yapar.

MsXLabs.org & Ana Britannica

_Ya�mur_

2 Ekim 2017 16:48

1 ek

Kemik �li�i

Kemikteki bo�luklar� dolduran yumu�ak jelatinimsi doku, i�erdi�i damar ve ya� dokusunun miktar�na g�re k�rm�z� ya da sar� olabilir. �nsanda k�rm�z� ilik, lenf dokusunda yap�lan lenfositler d��nda b�t�n kan h�crelerinin yap�m�ndan sorumludur; ayr�ca karaci�er ve dalakla birlikte ya�lanm�� alyuvarlar�n y�k�lmas�n� �stlenir. Sar� ilik, �ncelikle bir ya� deposudur; a��r kan kayb� ve ate� gibi durumlarda k�rm�z� ili�e d�n��ebilir. Do�umdan yedi ya��na de�in kan yap�m�na gereksinim fazla oldu�u i�in kemik ili�inin t�m� k�rm�z�d�r. Zamanla ya� dokusu k�rm�z� ili�in yerini al�r. Eri�kinde k�rm�z� ilik yaln�zca omurgalar, kaburgalar, g��s kemi�i, kal�a kemi�i, kafatas� ile kol ve bacaklardaki uzun kemiklerin u�lar�nda bulunur. �b�r g�zenekli kemikler ve uzun kemiklerin g�vdesindeki bo�luklar sar� ilikle doludur.

K�rm�z� ilik, �e�itli kan h�creleri ile makrofajlar bi�iminde farkl�la�abilen retik�ler h�creleri i�eren, ince, yo�un damarl� lifsi dokudan olu�ur. Farkl�la�ma s�recinin ilk a�amas�nda retik�ler h�creler �e�itli kan h�crelerinin �nc�llerine, miyeloblast ve lenfoblast ad�n� alan bu �nc�l h�creler ise alyuvarlara ve akyuvarlara d�n��r. Trombositler ise megakaryosit ad�n� alan dev ilik h�crelerinden t�rer. Yeni yap�lan kan h�creleri kemi�in toplardamar�na a��lan ve sin�zoit ad� verilen geni�, ince duvarl� kanallara b�rak�l�r. Memelilerde, eri�kinde kan yap�m�n� �ncelikle kemik ili�i �stlenir. Basit yap�l� omurgal�larda, ba�ka dokularda da kan yap�m� s�rerken, s�r�ngenler ve amfibyumlarda kan h�crelerinin baz�lar� kan dola��m�nda kendili�inden olu�ur. �nsanda alyuvarlar ve trombositler de i�inde olmak �zere bir�ok h�crenin geli�me ve b�y�mesi ilikten ayr�ld�ktan sonra durur.

Kemik ili�inde yap�lan h�crelerin �o�u v�cudun ba��kl�� ile ilgili oldu�undan, ba��kl�k eksikli�ine neden olan bir�ok hastal�kta tedavi amac�yla kemik ili�i nakli yap�l�r. Belirli hastal�klar�n tan�s�n�n konmas�nda kemik ili�inin mikroskop alt�nda incelenmesi yard�mc� olabilir. Bunun i�in eri�kinlerde g��s kemi�inden, �ocuklarda kaval kemi�ine bat�r�lan i�ne ile ilikten yakla��k 0,2-0,3 m� doku al�n�r. Bu i�lemin gerekli olup olmad��na �nceden yap�lan kan tahlillerinin sonucu de�erlendirilerek karar verilir. Kemik ili�i incelemesi �zellikle baz� l�semi I t�rleri, myelomatoz, Gaucher ve Niemann-Pick hastal�klar� ile alyuvarlar�n a��r� derecede b�y�d�� baz� kans�zl�k t�rlerinde tan� a��s�ndan �nem kazan�r.

MsXLabs.org & Ana Britannica

Saat: 16:19

�2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranl�k

KEM�K NED�R, NASIL OLU�UR

SERT KEM�K

S�NGER�MS� KEM�K

Kemik �e�itleri,

�SKELET VE KEM�K �E��TLER�

�SKELET �E��TLER�

Kemiklerin Yap�s�

Kemik �e�itleri

Kemik Olu�umu ve Kontrol�

�skelet Sisteminin G�revleri

�skelet Sistemindeki Kemik �e�itleri

Uzun Kemikler :

Yass� Kemikler :

K�sa Kemikler :

Uzun Kemi�in Yap�s� :

Kemiklerin Yap�s�

KEM�KLERE DAYANIKLILIK KAZANDIRAN YAPI

Kemik �li�i Nedir?

Kemik ili�i nakli nedir? Neden �nemlidir?

Kemik

Kemiklerin Yap�s� ve �e�itleri

Kemiklerin Yap�s�

G���s

G���s anatomisi - insanda

G���s anatomisi - di�er hayvanlarda

G���s yaralanmalar�

K�r�k Nedir?

Ka� �e�it K�r�k Vard�r?

K�r���n Yol A�abilece�i Olumsuz Durumlar Nelerdir?

K�r�klarda �lk Yard�m Nas�l Olmal�d�r?

Burkulma Nedir?

Burkulma Belirtileri Nelerdir?

Burkulmada �lk Yard�m Nas�l Yap�lmal�d�r?

��k�k Nedir?

��k�k Belirtileri Nelerdir?

��k�kta �lk Yard�m Nas�l Yap�lmal�d�r?

K�r�k-��k�k ve Burkulmalarda Tespit Nas�l Olmal�d�r?

Tespit S�ras�nda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

TESP�T Y�NTEMLER� NELERD�R?

�st Kol Kemi�i K�r��� Tespiti

Dirsek K�r��� ve ��k��� Tespiti

Kol Ask�s�yla �nkol, Bilek ve El Tespiti

Dirsek Kemi�i ve/veya �nkol Kemi�i K�r���nda Sert Malzemelerle Tespit

Le�en Kemi�i K�r��� Tespiti

Uyluk Kemi�i K�r��� Tespiti

Diz Kapa�� K�r��� Tespiti

Kaval Kemi�i K�r��� Tespiti

Bile�in/Aya��n Tespiti

K�r�klar�n iyile�mesi (Kaynamas�)

K�r�k iyile�mesi k�r�k oldu�u andan itibaren ba�lar ve 3 a�amadan olu�ur:

�nflamatuvar d�nemde

K�r�k �yile�me Belirtileri

K�r�k sonras� iyile�mede;

K�r�k iyile�mesini olumsuz etkileyen fakt�rler:

K�r�k iyile�mesini olumlu etkileyen fakt�rler:

K�r��a iyi gelen besinler

S�t �r�nleri:

Sardalya

Yumurta:

Kuru incir

Kemik �atlamas� Nedir?

Nas�l Anla��l�r?

Kemik �atlamas�n�n Tedavisi Nas�l Olur?

Kemik

Kimyasal bile�imi.

Yap�s�.

Kemik olu�umu.

Kemik hastal�klar�.

Kemik �li�i

G��s

G��s anatomisi - insanda

G��s anatomisi - di�er hayvanlarda

G��s yaralanmalar�

K�r��n Yol A�abilece�i Olumsuz Durumlar Nelerdir?

�st Kol Kemi�i K�r�� Tespiti

Dirsek K�r�� ve ��k�� Tespiti

Dirsek Kemi�i ve/veya �nkol Kemi�i K�r��nda Sert Malzemelerle Tespit

Le�en Kemi�i K�r�� Tespiti

Uyluk Kemi�i K�r�� Tespiti

Diz Kapa�� K�r�� Tespiti

Kaval Kemi�i K�r�� Tespiti