�lk Yard�m Nedir? �lk Yard�m Uygulamalar� Hakk�nda

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- T�p Bilimleri (https://www.msxlabs.org/forum/tip-bilimleri/)

- - �lk Yard�m Nedir? �lk Yard�m Uygulamalar� Hakk�nda (https://www.msxlabs.org/forum/tip-bilimleri/6342-ilk-yardim-nedir-ilk-yardim-uygulamalari-hakkinda.html)

lionhead

15 Haziran 2006 23:06

�lk Yard�m Nedir? �lk Yard�m Uygulamalar� Hakk�nda

�LK YARDIM NED�R?
MsXLabs.org
Herhangi bir kaza ya da ya�am� tehlikeye d��ren durumda, sa�l�k g�revlilerinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar, hayat�n kurtar�lmas� ya da durumun daha k�t�ye gitmesini �nlemek amac�yla, ila�s�z olarak yap�lan uygulamalara ilk yard�m denir.
* �LK YARDIM UYGULAMASINDA KES�NL�KLE �LA� KULLANILMAZ.

�LK YARDIMDA AMA� NED�R?
1. Ya�am� koruma ve s�rd�r�lmesini sa�lama
2. Durumun k�t�le�mesini engelleme
3.� yile�mesini kolayla�t�rma

�LK YARDIMCININ �ZELL�KLER� VE SORUMLULUKLARI NED�R?
1. Sakin ve tela�s�z olmal�.
2. Hastay� sakinle�tirmeli.
3. �evreyi de�erlendirip s�ren bir tehlike olup olmad��n� belirlemeli.
4. Kendi can g�venli�ini tehlikeye atmamal�.
5. �evredeki ki�ileri, sa�l�k kurulu�lar�, itfaiye ve g�venli�e haber vermeleri i�in organize etmeli.
6. Hastan�n durumunu de�erlendirerek uygun ilk yard�ma ba�lamal�.
7. Hastan�n sa�l�k kurulu�una bir an �nce ula�mas�n� sa�lamal�.

�LK YARDIMIN ABC'S� NED�R?
A. Soluk yolunun a��lmas�.
B. Solunumun d�zeltilmesi.
C. Dola��m�n etkinli�ini sa�lama.

SOLUK YOLU NASIL A�ILIR?
1. A��zda toz toprak,k�r�k takma di� ve yabanc� cisimler varsa ��kar�l�r.
2. Bilinci kapal� ki�ilerde dil arkaya d��p havayolunu t�kayabilir.Bu durumda ba� geriye itilip �ene yukar� kald�r�larak soluk yolu a��l�r.

SOLUNUM YOLU NASIL D�ZELT�L�R? (YAPAY SOLUNUM)
Solunumu duran ki�iye derhal yapay solunum uygulanmal�d�r.
1. Hasta sert bir zemine yat�r�l�r.
2. A��z i�i temizlenerek varsa yabanc� cisimler ��kar�l�r.
3. �enesi yukar� kald�r�larak ba� hafif�e arkaya itilir.
4. A��zdan a��za solunum yap�lacaksa burun kapat�l�r.Burundan solunum yap�lacaksa a��z kapat�l�r.
5. Derin bir soluk al�n�p, solunum yapt�r�lacak ki�inin a�z�na (ya da burnuna) a��z yerle�tirlir.
6. Hastan�n g��s�n�n kabarmas�na yetecek �iddette soluk verilir.

DOLA�IMIN ETK�NL�� NASIL SA�LANIR? (KALP MESAJI)
1. Kalp durmu�sa hemen kalp mesaj�na ba�lan�r.
2. Hasta sert bir zemine yat�r�l�r ve bir yan�na diz ��k�l�r.
* YARA ��NDEK� YABANCI C�S�M,KEM�K,PAR�ASI VS. �IKARILMAMALIDIR.

3. G��s kemi�inin(iman tahtas�)��te bir alt ucuna bir elin ayas� s�k�ca yerle�tirilir,di�er elin ayas� bunun �st�ne konur.Parmaklar hastaya temas etmemelidir.
4. Kollar dik tutularak (bilek ve dirsekler b�k�lmeden) sabit ve ritmik bir �ekilde g��se 4-5 cm bast�r�l�r.
5. Arada nab�z kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak �zere dola��m ba�lay�ncaya kadar devam edilir.

BAYILMALARDA UYGULANACAK �LK YARDIM KURALLARI
1. Elbiseleri boyundan,g��sten ve kar�ndan gev�etilir.
2. Hastan�n beynine kan gitmesini sa�lamak i�in d�z bir yerde s�rt�st� yat�r�larak,ayaklar� yukar� kald�r�l�r ve sonrada �ok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle ba��n�n alt�na yast�k konmaz.
3. Hastaya uyar�c� kokular koklat�l�r. (Amonyak vb.)
4. Hastan�n zorlanmaks�z�n kendine gelmesi beklenir.
5. Kendine geldi�inde su, �ay gibi i�ecekler azar azar verilmelidir.

G��S YARALANMALARINDA �LK YARDIM
1. Yaral�,yar� oturur duruma getirilir
2. Havan�n akci�erler dolmas�na engel olmak i�in a��k olan yara yerine temiz bir bez kapat�p bas�n� yapmadan sar�l�r
3. Kazazedenin �s� kayb� �nlenir.

KARIN YARALANMALARINDA �LK YARDIM
1. Hastaya a��zdan yiyecek i�ecek verilmez.
2. Yaral� ba�� hafif y�ksek, dizlernin alt�na rulo edilmi� bir battaniye konularak s�rt �st� yat�r�l�r.
3. Herhangi bir organ d��ar� ��km�� ise asla el s�r�lmez. Geni� bir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile �slat�larak bas�n� yapmadan organlar�n �zerine �rt�l�r.
4. Yaral� zaman ge�irmeden sevkedilir..

EGZOS ZEH�RLEMELER�NDE �LK YARDIM
1. Hasta derhal temiz havaya ��kar�l�r.
2. �uuru tam kapal� olmayanlar temiz havada derin solunum yapt�r�l�r.
3. �uuru kapal� veya solunum yapmakta g��l�k �eken hastalara suni solunum tatbik edilir.
4. Beden �s�s�n�n d��mesini engellemek i�in �st� �rt�l�r.
5. Hasta en seri �ekilde sa�l�k merkezine g�nderilir.

S�ND�R�M YOLU �LE OLAN ZEH�RLEMELER�NDE �LK YARDIM
1. Zehrin sulanmas� ve emilimin yava�lamas� i�in hastalara; s�t, yumurta ak�, ni�asta solisyonlu su i�irilir
2. Kusmas�na yard�m edilir.
3. Asitle olan zehirlenmelerde,hasta hi�bir zaman kusmaya zorlanmaz. Su ve s�t yumurta ak� kar��t�r�larak i�irilir.
4. Alkali ile olan zehirlenmelerde: 1/4 oran�nda sirke ile haz�rlanm�� 500ml. su veya limon suyu i�irilir.

KANAMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. Kanayan uzuv (kol,bacak vs.) y�kseltilir.
2. Yara �zerine temiz gazl�bez, mendil veya �ama��r par�as� konur ve s�k�ca bast�r�l�r.
3. Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukar� k�sm�na bandaj uygulan�r.

BURUN KANAMASINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. Burnu kanayan ki�inin ba�� hafif�e �ne e�ilir.
2. Hasta burun �zerine bas�n� yapar
3. Bu s�rada a��zdan soluk al�p verir ve asla s�mk�rmez.
* BURUN KANAMASINDA HASTANIN BA�I GER�YE DO�RU KALDIRILMAZ.

ELEKT�R�K �ARPMALARINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. �nce ilk yard�mc� kendi g�venli�ini sa�lar.
2. Elektrik ak�m�n�n yaral� ile temas� kesilir. Bu yap�lmadan �nce yaral�ya dokunulmaz
3. Kuru tahta par�as� ve lastik gibi elektrik ge�irmeyen maddelerle hasta �ekilerek veya kablo itilerek ak�mdan kurtar�l�r.
4. Solunum durmu�sa yapay solunuma,kalp durmu�sa kalp mesaj�na ba�lan�r.
5. Yan�k varsa so�uk su ile y�kan�r.

KIRIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. Hasta sars�lmaz ve hareket ettirilmez.
2. Kanama varsa durdurulur.
3. Hasta ta��nmadan �nce k�r�k b�lgesi hareketsiz hale getirilir. (Bunun i�in tahta gibi sert cisimler kullan�labilir.)
4. A��k k�r�k varsa (k�r�k u�lar� g�r�l�yorsa)k�r�k kemik par�alar�na kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerle�tirilmeye �al��lmaz.Yara �zerine temiz bir gazl�bez kapat�l�r.

YANIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. So�uk musluk suyu ile a�r� azalt�l�r.
2. Hastan�n tak�lar� ��kart�l�r. (Daha sonra olu�abilecek �i�ler nedeniyle ��karmak zorla�abilir.)
3. Olu�an kabarc�klar patlat�lmaz.
4. Yanan k�s�mlar�n �zeri temiz gazl�bezle kapat�l�r hi�bir �ey s�r�lmez.
5. Hastan�n bilinci yerinde ise bol su i�irilir.
* YANIK Y�ZEY�NE D�� MACUNU, SAL�A, YO�URT G�B� MADDELER KES�NL�KLE S�R�LMEMEL�D�R.

YARALANMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1. Kanama varsa kontrol edilir.
2. Yaran�n kirlenmesi �nlenir.
3. Varsa kopan par�a korunur. (Islak bir gazl� beze sar�l�p bir naylon torbaya konulur,bu torba da i�i buz dolu ba�ka bir torbaya konulur.)

Mystic@L

9 Temmuz 2006 23:11

�lk Yard�m Uygulamalar�

�lk yard�m�n Temel A�amalar�:
�lk �nce yaral�n�n genel sa�l�k durumu de�erlendirilir. Yaral�n�n omuzlar�na hafif�e dokunup ona seslenerek bilincinin yerinde olup olmad�� saptan�r.

Derhal ambulans �a��r�l�r.
Yaral�, boynu ve ba�� sabit tutularak s�rt �st� yat�r�l�r.
Yaral�n�n bilinci kapal� ise �enesi yukar� kald�r�larak ba�� geride tutulur. B�ylece dilin, nefes borusunu kapatmas� �nlenir.
Yaral�n�n nefes al�p almad��na bak�l�r. Nefes alm�yorsa a�z�ndan veya burnundan suni teneff�s yap�l�r. Nefes verirken g��s kalk�yor mu diye bakmak gerekir. Nefes verme aralar�nda akci�erlerden hava bo�almas� beklenmelidir.
Kan dola��m�n�n ger�ekle�ip ger�ekle�medi�ini anlamak i�in nab�z kontrol edilir. Nab�z, adem elmas� ve boyun kas� aras�ndaki b�lgeye, �� parmakla hafif�e bast�r�larak kontrol edilir.
Yaral�n�n nabz� yoksa kalp masaj�na ba�lan�r. Temel ya�am deste�i tek ki�i ile yap�l�yorsa 15 kalp masaj� ve 2 tam nefes �eklinde tekrarlanarak uygulanmal�d�r. �ki ki�i ile ise 5 kalp masaj� 1 nefes �eklinde uygulan�r. Temel ya�am deste�i, sadece solunumu ve kan dola��m� durmu� ki�ilere uygulan�r.
E�er nab�z var, solunum yoksa her 5 saniyede bir nefes verilmelidir.
Solunum ve kan dola��m� sa�land��nda temel ya�am deste�i kesilmelidir.

�LK YARDIM E��T�M�N�Z YOKSA, �NSANLAR �ZER�NDE BU HAREKETLER� DENEMEY�N,
�LD�R�C� OLAB�L�R.

lionhead

12 Temmuz 2006 18:59

Bilgisayar ba��nda akci�er embolisi tehlikesi

Zaman�n�n �o�unu hi� hareket etmeden bilgisayar ba��nda ge�iren pek �ok ki�i, akci�er embolisi, yani akci�er damarlar�n�n p�ht� ile t�kanmas� tehlikesi ile kar�� kar��ya.

�i�manlar, gebeler, do�um kontrol hap� kullananlar, sigara tiryakileri, varisleri olanlar, kalp hastalar� ve yak�n zaman �nce ameliyat ge�irmi� ki�ilerde p�ht� olu�ma riski ise �ok daha y�ksek.

Akci�er embolisinin, akci�er damarlar�n�n bir kan p�ht�s� ile t�kanmas�na ba�l� olarak geli�en bir tablo oldu�unu a��klayan uzmanlar, p�ht�n�n kayna��n�n �o�u zaman bacaklar�n derin toplardamarlar� oldu�unu belirtiyor. Bacak toplardamarlar�nda p�ht� olu�umuna ise �� nemli fakt�r neden oluyor; kan�n damarlarda birikmesi, damar duvar�n�n zedelenmesi ve kan�n koyula�mas�.

Uzmanlar�n verdikleri bilgiye g�re, uzun s�re hareket etmeden oturmak, kan ak�m�n�n yava�lamas�na ve kan�n bacak toplardamarlar�nda birikmesine neden oluyor. Hem uzun s�re oturmak hem de bacaklar� sark�tmak, toplardamarlardaki kan ak�m�n�n yava�la�lamas�na ve p�ht� olu�umuna zemin haz�rl�yor. Bacak damarlar�nda olu�an p�ht�lar buradan koparak akci�er damarlar�n� t�k�yor ve akci�er embolisi ad� verilen hastal��a neden oluyor. Bu duruma kolayla�t�r�c� risk fakt�rleri de eklendi�inde, p�ht� olu�umu ka��n�lmaz oluyor.

Uzmanlar; �i�manlar, gebeler, do�um kontrol hap� kullananlar, sigara tiryakileri, varisleri olanlar, kalp hastalar� ve yak�n zaman �nce ameliyat ge�irmi� ki�ilerde p�ht� olu�ma riskinin �ok daha y�ksek oldu�una dikkat �ekiyor.

Akci�er embolisinin belirtilerinin, t�kanan akci�er damar�n�n b�y�kl��ne g�re farkl�l�k g�sterdi�ine i�aret eden uzmanlar, p�ht� �ok b�y�k ise ki�inin aniden fenala��p daha ne oldu�u anla��lamadan �lebilece�ini bildiriyor. Daha k��k p�ht�lar ise ani ba�layan nefes darl��, g��s a�r�s�, �ks�r�k, �ks�r�kle kan t�k�r�lmesi, �arp�nt�, ate�, s�k�nt� hissi gibi de�i�ik belirtilere neden oluyor. Akci�er embolisinin kesin tan�s� i�in; akci�er r�ntgeni, sintigrafi, spiral tomografisi, kanda D- dimer y�ksekli�i, bacak toplardamar ultrasonografisi gibi tan� y�ntemlerinden yararlan�l�yor.

Uzmanlar, zamanlar�n�n �o�unu bilgisayar ba��nda ge�irenlerin �u �nerileri dikkate almalar� durumunda bu ciddi tehlikeyi azaltabileceklerini bildiriyor:

-Bilgisayar kar��s�nda uzun s�re hareket etmeden oturmay�n, arada kalk�p dola��n.
-Kan dola��m�n� artt�rmak i�in, bacak kaslar�na zaman zaman masaj yap�n veya bacaklar�n�z� 5-10 saniye s�re ile gerip gev�etin.
-Oturdu�unuz zaman bacaklar�n�z� sark�tmay�n, y�kse�e koyun.
-�ok s�k� �oraplar giymeyin ve jartiyer kullanmay�n.
-D�zenli olarak y�r�y�� ve egzersiz yap�n.
-Bol s�v� al�n.
-Sigara, alkol ve kafeinli i�eceklerden uzak durun".

GusinapsE

18 Temmuz 2006 02:46

Genel �lk Yard�m Bilgileri

Genel �lk Yard�m Bilgileri
Herhangi bir kaza veya hayat� tehlikeye d��ren bir durum kar��s�nda sa�l�k personelinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar hayat�n kurtar�lmas� yada durumun daha k�t�ye gitmesini �nlemek amac�yla ila�s�z olarak yap�lan uygulamalara ilkyard�m denir.
�lkyard�mc� ki�iler ald�klar� e�itimlerle sa�l�k mesle�ine mensup ki�ilerin yetki ve sorumluluklar�n� kazanmad�klar�n� bilmelidirler. �lkyard�m e�itimi ki�ilere sa�l�k personelinin yetkisinde bulunan baz� uygulamalar� yapabilme yetkisi vermeyecektir.
�lkyard�mc� uygulamalarda kesin karar verme yetkisinin sa�l�k personelinde oldu�unu bilmelidir. Onun yard�mc�s� durumunda hareket etmeli ve tart��mamal�d�r. Hasta en yak�ndaki sa�l�k kurulu�una g�t�r�lmeli uzak hastanelere g�t�r�lmeye �al��lmamal�d�r.

�lk yard�m yapan ki�inin �zellikleri:
Sakin olmal�d�r, tela�a kap�lmamal�d�r. Hasta ile onu rahatlatacak tonda konu�mal�d�r. Hi�bir zaman kendi can g�venli�ini tehlikeye atmamal�d�r. Kendi can g�venli�ini ald�ktan sonra m�dahale etmelidir. �evrede bulunanlar� organize etmeli (polis, itfaiye, ambulans �a��rma konusunda) Hastaya m�dahalede �nem s�ras�n� iyi bilmeli �rne�in nefes almayan bir hastan�n aya��nda kanayan bir yara ile u�ra�mamal�d�r.

�lk yard�m ilkeleri ve �ncelikler:
�ncelikli ama� yaral� ki�inin hayat�n�n korunmas� ve mevcut sa�l�k durumunun daha k�t�le�mesini �nlemektir. Kanamas� olan bir hastan�n kan kayb� devam ettik�e mevcut durumu da k�t�le�ecektir. Kanama durdurulursa mevcut durum korunmu� olur ve s�ra iyile�meyi kolayla�t�r�c� �nlemlere gelir. �rne�in yara su ve sabunla y�kan�r ise enfeksiyon olu�ma riski azal�r ve iyile�me h�zlanm�� olur.
Hastan�n boynunu s�kan kravat d��me vs. gibi �eyler gev�etilir. Solunum kontrol edilir. Durmu� ise yapay solunum yap�l�r. Hastan�n kalbi kontrol edilir. E�er kalp at�m� yok ise gecikmeden kalp masaj� uygulan�r. Kanama kontrol� yap�l�r kanama varsa daha sonra anlat�lacak olan tekniklerle durdurulur.
�evredekilerin hastan�n ba��na toplan�p onu huzursuz edecek bi�imde konu�malar� engellenir. Kazazede kendine gelse, kendini iyi hissetse bile durumundan emin olunmadan aya�a kalkmas�na izin verilmemelidir. Bilici kapal� hastalara a��zdan hi�bir yiyecek yada i�ecek verilmez. Hastan�n �zerine bir battaniye �rt�lerek �s�t�lmas� gereklidir. Kaza ortam ko�ullar�na ba�l� ise hemen ortamdan uzakla�t�r�lmal�d�r (�rne�in gaz zehirlenmesi) ancak b�yle bir neden yoksa hastan�n yerinden k�p�rdat�lmamas� esast�r. K�r�k varsa k�r�k b�lgesi hareketsiz b�rak�l�r. �ok var ise �okla sava��l�r. Bilinci a��k ise sakinle�tirilir. Hastan�n a�z�nda toz toprak k�r�k di� vs. olabilece�i akla getirilmeli ve temizlenmelidir. Hastaya turnike uygulanm�� ise bu bildirilmelidir. �lkyard�mc�n�n kaza yerinde kalmas�n� gerektirecek bir neden yoksa hastaneye kadar yaral� ile birlikte gitmelidir.

�lkyard�m�n A B C si:
A: Hava yolunun a��lmas�
B: Solunumun d�zenlenmesi
C: Dola��m�n sa�lanmas�
Hastaya saplanm�� herhangi bir �ey varsa bunlar ��kart�lmaz.��kart�lmaya �al��l�rsa hasta �lebilir. Ameliyatla hastanede ��kart�l�r. M�mk�nse kesilir veya s�k�l�r. Elbiselerin ��kart�lmas�nda h�rpalay�c� hareketlerden ka��n�lmal�d�r. �nce sa�lam kol ve bacak ��kart�l�r. H�rpalanma olacaksa kesilip ��kart�lmal�d�r. Yan�k olan b�lgelerde elbiseler kesinlikle s�yr�lmamal� kesilip ��kart�lmal�d�r.
Hastan�n veya ilkyard�mc�n�n hayat�n� tehdit eden bir durum yoksa hastan�n durumu kontrol alt�nda de�ilse hareket ettirilmemelidir ta��maya en elveri�i ara� sedyedir.

Bilin� Kayb� ve Koma:
Bilin� kapal� ki�ilerde 5 duyu ile alg�lama ortadan kalkar. �leri derecede komada ise a�r�l� uyaranlara cevap veremez.bilinci kapal� ki�iler.
1- Yard�m isteyemez.
2- Dikkatli de�erlendirilemez ise �l� san�labilirler.
3- Nedene y�nelin tahmin hayat kurtarabilir.
4- Kolayca zarar g�rebilirler.
5- Solunum yolu t�kanm�� olabilir.
6- Hasta kusabilir kusmuk solunum yollar�na ka�abilir.
7- Refleksler ortadan kalkm��t�r.
En ileri bilin� kayb�na koma denir. �e�itli nedenlerle olu�abilir. �lk olarak hava yolu a��l�r. Soluk al�yor ise koma duru�una getirilir. Soluk alm�yor ise yapay solunum ba�lan�r. Nab�z kontrol edilir. Kalp durmu� ise yapay solunumla birlikte kalp masaj� ile birlikte yapay solum devam ettirilir. Kalp ve solunum geri d�nd�kten sonra koma duru�una getirilerek hastaneye nakledilir.

Kafa travmalar�na ba�l� komalar:
Beyin sars�nt�s�, zedelenme, kanama koma nedeni olabilir. Kaza sonras� kulaktan veya burundan kan veya beyaz bir s�v� gelmesi k�r�k riskini ve ileri derecede beyin sars�nt�s�n� g�sterir. Kafa travmas�na u�rayan ki�inin muayenesi normal olsa bile 24 saat s�re ile yaln�z kalmamal�d�r. Derin uykuya dalar ve uyanmazsa, f��k�r�r tarzda kusarsa en yak�n hastaneye g�t�r�lmelidir. Bu s�re i�inde a�r� kesici ve uyku ilac� verilmemelidir.

�l�m:
�evre ile anlaml� ileti�im kurma yetene�i kaybolur. Bilin� kayb� ve hava yolu t�kan�kl�� bunu izler dil k�k� geriye kayarak soluk borusunun a�z�n� kapat�r. Daha sonra solunum durur. Solunum ile sa�lanan oksijenin kesilmesinin 1-2 dk ard�ndan kalpte durur. Kalbin durmas�na klinik �l�m denir. Kalbin durmas� ile b�t�n h�crelere oksijen gitmesi engellenir. Oksijensizli�e en duyarl� h�creler beyin h�creleridir. 4-6 dk sonra beyinde geri d�n�� olmayan doku �l�m� olur. Beyin h�creleri �ld�kten sonra kalp �al��acak olursa ki�i bitkisel hayata girer. So�ukta beyin �l�m� gecikebilir. �lkyard�mc� ki�inin �l�p �lmedi�ini de�erlendirmelidir. Nab�z al�nm�yorsa (boyundan, bilekten, kas�ktan) kulak g��se dayan�p dinlendi�inde ses duyulmuyorsa. Soluk alm�yorsa, g�zler mat bulan�k ve kaym�� durumda ise her iki g�zbebe�i de ileri derecede geni�lemi�se v�cut gittik�e so�uyorsa �lm�� demektir.

G�r�ld��nden daha �nemli olan durumlar:

Bilin� kayb�
�� kanama olas�l�� ku�kusu
P�sk�r�r tarzda kusma kafaya darbe geldikten sonra veya darbe ile birlikte bilin� kayb� olmas�.
Delici yaralar
Eklemlere yak�n yaralanmalar
K�r�k olas�l��
G�z yaralanmalar�
Elektirik �arpmas�
Etkeni bilinmeyen zehirlenmeler

Hava Yolu T�kan�kl��:
Oksijen olmazsa h�creler ka��n�lmaz olarak �l�rler. Beyin h�creleri oksijene en duyarl� olanlard�r. Genellikle oksijensizli�e 3 dk dayanabildi�i kabul edilir. Kalp h�creleri oksijensizli�e 20-30 dk dayanabilirler. Deri ve t�rnaktaki h�creler oksijensizli�e en �ok dayanan h�crelerdir. Solunum dakikada 12-20 kez olur. Ve beyin sap� taraf�ndan kontrol edilir. Solunum yolu t�kan�rsa 2 dk i�inde bilin� kayb� olur. 5-10 dk i�inde kalp durur. Hava yolu t�kan�kl��na dilin geri ka�mas�, yabanc� cisimler nefes borusunun �i�likleri ve �demi neden olur.
Dil taban�n�n geriye sarkmas�na ba�l� t�kan�kl�klarda hava yolu birka� y�ntemle a��labilir. S�rt�st� yat�r�l�r. Ba� geri b�k�l�r boyun desteklenerek kald�r�l�r. Boyun k�r�� riski varsa yap�lmamal�d�r. Bebekler dede uygulanabilir.
Ba� b�k�l�rken �ene kald�r�lmas�. Buda boyun k�r�� riski varsa yap�lmamal�d�r.
��l� havayolu manevras�: Ba� geri b�k�l�rken �ene �ne �ekilir alt dudak a�a�� itilir.
�eneye bask� y�ntemi hasta s�rt�st� yatarken �ene �ne �ekilir ba� n�tral durumda kal�r. Boyun k�r�� riskinde uygulanabilir.

Koma duru�u: Hasta sol yana �evrilir. Sol bacak ve kal�a i�e b�k�l�r. Ba� kol �zerinde yar� y�z�st� durumudur. Boyun k�r�� tehlikesi varsa kullan�lmaz.

Yabanc� Cisim: Hasta birdenbire konu�amaz hale gelir. Soluk alamad��n� belirten i�aretler yapar. Hastan�n �ks�r�kle yabanc� cismi ��karabilmesi i�in akci�erlere k�smen hava girmesi gereklidir.
S�rta darbe y�ntemi ile k�rek kemiklerinin aras�na el taban� ile 4 kez sert darbe vurulur. G��sten desteklenmelidir.

Elle bas�: Karn�n �st k�sm�na veya g��se bas� yaparak adeta yapay �ks�r�k olu�turma durumudur. �ocuk ve bebeklerde karna bask� uygulanmamal� s�rta darbe ve g��se bask� uygulanmal�d�r.
Parmakla s�vazlama. Bu y�ntemler etkisiz kald� ise �ene ve dil ba�parmak ve parmaklarla yukar� �ekilir. Nefes borusunun a�z� g�r�l�r. Bu uygulama ile �ks�r�k refleksi uyar�l�r elin i�aret parma�� ile bo�aza yak�n cisimler ��kart�l�r. Ba�ka bir cisim sokulmal�d�r.

Solunumun Durmas�:
Solunumu durmu� ki�ilerde vakit kaybetmeden yapay solunuma ge�ilmeli buda a��zdan a�za veya a��zdan buruna hava verilerek yap�lmal�d�r. �o�u zaman suda bo�ulmalarda hastan�n midesindeki ve akci�erindeki suyu ��kartmak i�in gereksiz yere zaman kaybedilmektedir. Oysaki midedeki suyun herhangi bir zarar� yoktur. Akci�erdeki suyunda ��kar�lmas� m�mk�n de�ildir.
Hasta sert bir zemine s�rt �st� yat�r�l�r. A��z i�i s�vazlanarak i�inde kusmuk, toprak, yosun, k�r�k di�, takma di� vs varsa ��kart�l�r. �ene yukar� �ekilirken ba� hafif geri yat�r�l�r. A��zdan solunum yap�lacaksa burun burundan yap�lacaksa a��z kapat�l�r. Derin nefes al�n�r. �apraz olarak a��z a�za yerle�tirilir. G��s�n kabarmas�na yetecek kadar nefes verilmelidir. Ba� yana �evrilerek yeniden nefes al�n�r. Bu i�lem 3-4 sn de bir tekrarlan�r. Hastan�n kendi solunumu gelene kadar tekrarlan�r.

Kalp Durmas�:
Kalp Durmas�nda hastan�n bilincinin kapal� oldu�unu kalp at�mlar�n�n nab�z hissedilmedi�ini g�r�r�z. Boyunda �ah damar� kalp at�mlar�n�n en kolay hissedildi�i yerdir.

Kalp Masaj�: Kesinlikle kalp durdu�undan emin olduktan sonra yap�lmal�d�r. Hasta sert bir zemine s�rt �st� yat�r�l�r. Hastan�n ayaklar�n�n alt�na bir yast�k konur. Kalbe kan�n d�n�� kolayla��r. G��s kemi�inin 1/3 alt k�sm�na gelecek �ekilde el ayas� altta di�er el ayas� alttaki elin �st�nde olacak �ekilde bask� uygulan�r. Parmaklar g��se de�memelidir. Kollar dirsekten b�k�lmeden bask� uygulan�r. Normal bir eri�kinde g��s�n 4-5 cm a�a�� inmesi yeterlidir. Dakikada 80-100 kez masaj yap�l�r. Her 5 kalp masaj�ndan sonra 1 kez yapay solunum yapt�r�l�r. E�er tek ki�i var ise her 15 kalp masaj�ndan sonra 2 kez yapay solunum yapt�r�l�r.

Suda Bo�ulma:
�ster tuzlu suda ister tatl� suda bo�ulma olsun yap�lacaklar ayn�d�r. Bo�ulma s�ras�nda soluk borusunun kas�lmas�na ba�l� olarak �ok az miktarda su akci�ere gider. So�uk havada suda bo�ulanlarda 20-30 dk ge�se bile yapay solunum ve kalp masaj�na ba�lanmal�d�r.

�ok:
Kan dola��m�n�n etkin olarak �al��abilmesi i�in kalbin pompa g�revini yapmas�, kapal� damar a��n�n ve dola��m sisteminin b�t�nl��n�n korunmas� ve yeterli miktarda kan hacminin bulunmas� gereklidir. Bu b�l�mlerden herhangi birinde bir eksiklik olursa dokulara kan iletimi bozulacak ve �ok olu�acakt�r. Kalp dakikada yakla��k 8 litre kan� damarlara pompalar. Kalp krizi, �iddetli kanamalar, a��r� s�v� kay�plar�, b�y�k yan�klar, a��r� isal, kusma, kar�n i�i iltihaplanmalar, kar�n ve ba�a �iddetli darbelerde a��r� korku ve heyecanlanmalarda �ok g�r�lebilir.
Ba�l�ca �ok Belirtileri: Huzursuzluk, endi�e hali, a��r� susama, dudaklar�n kurumas�, bulant�, kusma, so�uk ve nemli deri. Nab�z zay�f ve h�zl�d�r. Solunum y�zeysel ve h�zl�d�r. Bilin� bozulur, uyku hali ve komaya do�ru giden evreler olabilir. Kan bas�nc�nda d��me olur.

Kanama Nedeniyle Olan �okta �lk yard�m: Kan kayb� olunca v�cut bunu kendi �abalar�yla �nlemeye �al��r. Damarlar b�z�l�r ve daral�r.kalp at�m� h�zlan�r. E�er bunlar etkili olmaz kan kayb� devam ederse �ok geli�ir. Kan kayb� durdurulmal� ve ilkyard�m�n ABC si yerine getirilmelidir. E�er imkan varsa hastaya oksijen verilmelidir. Ayaklar�n�n alt�na bir yast�k konularak ayaklar y�kseltilir. �ok fazla y�kseltilmemeli solunum s�k�nt�s� olu�abilir. �oktaki hastaya a��zdan hi�bir �ey verilmez. �ok susam�� ise �slak pamukla a��z silinir. K�r�k varsa sabit hale getirilmeli. Hastan�n �zerine battaniye �rt�lerek ��mesi engellenmelidir.

Kanamalar:
Damarlar atardamar, toplardamar, k�lcal damar olarak ayr�lm��t�r. Atardamarlar kalpten dokulara kan ta��yan damarlard�r. Atardamarlarda bas�n� y�ksektir ve her kalp at�m�yla daha da y�kselir.k�lcal damarlar dokular aras� da��lm�� olan k��k ince damarlard�r. Toplar damarlar ise dokulardan kan� tekrar kalbe getiren damarlard�r.negatif bir bas�n� vard�r ve s�rekli bir kan ak�m� vard�r.
Atardamar kanamalar�nda kan nab�zla birlikte kan ritmik olarak f��k�r�r. K�sa s�rede �ok miktarda kan kayb�na neden olabilir. Toplardamar kanamas� ise daha yava�t�r ama s�reklidir.

Kanama Tedavisi:
1- Direk Bas� uygulama: En basit ve en etkili yoldur. Kanayan b�lgenin �zerine mikropsuz bir gazl� bez ile el ayas� ile bask� uygulan�r. Kanama nedeniyle bezin d�� k�sm� �slan�rsa bez kald�r�lmadan �zerine bir bez daha konarak bask� uygulan�r.
2- Bas�n� Noktalar�na Bask�: B�y�k damarlar�n kolayca bast�r�larak kan ak�m�n�n kesilebilece�i noktalar�na bask� uygulanarak kanama durdurulabilir bunlar genellikle nab�z noktalar�d�r.
3- Turnike Veya Bo�ucu Sarg� Uygulamas�: Turnike uygulamas� istenen bir uygulama de�ildir. B�t�n yollar denendikten sonra kanama durmazsa uygulanmal�d�r. Alttaki dokular� ezme damar ve sinirlere kal�c� zararlar verme riski vard�r. Turnike ince olmamal�d�r. Geni�li�i 7-8 cm olmal�d�r. S�k��t�rma i�lemi kanama durana kadar yap�lmal�d�r. Daha fazla s�k�lmaz 15 dk da bir gev�etilmeli ve kan ge�i�i sa�lanmal�d�r. Elbise kollar� vs turnikeyi �tmemelidir. Hastaya turnike uyguland�� belirtilmelidir. Dikkatli olunmal�d�r.

K��k d�� kanamalar: k�sa s�reli bas�n� uygulama kolayca p�ht�la�may� sa�lar hi�bir zaman yaradaki p�ht� silinmez. Yara kirli ise su ve sabunla y�kan�r. Yaran�n �zerine mikropsuz sarg� bezi ile bask� uygulan�r. yara kolda elde veya bacakta ise kalp seviyesinden yukar� kald�r�l�rsa kanama durmas� kolayla��r. Yaraya herhangi bir ila� vs. s�r�lmemelidir.

B�y�k D�� Kanamalar: Kanama �ok fazla olursa �ok geli�ebilir. �lkyard�m�n ABC si unutulmamal�d�r. Kanama durdurulmaya �al��l�r. Gerekirse turnike uygulan�r.

Kol ve Bacak Kopmalar�: Kopan kol ve bacak gibi uzuvlar�n yerine dikilmesi m�mk�nd�r. G�d�k b�l�m�ne bask� uygulanarak kanama durdurulur. Kopan b�l�mler plastik bir torba i�inde buz dolu bir kaba konur. Buz ile do�rudan temas engellenmelidir. Hasta hemen en yak�n sa�l�k kurulu�una iletilmelidir.

�� Kanmalar: V�cut bo�luklar�na olan kanamalard�r. Kar�n i�i, g��s i�i veya kafa i�i kanamalard�r. Biriken kan d��ar� akm�yor olsa da damar i�inden kay�p oldu�undan �ok geli�ebilir. B�y�k kemik k�r�klar�nda �nemli miktarda kan kay�plar� olabilmektedir.
Hasta ba�� a�a��da ayaklar� hafif y�kseltilerek yat�r�l�r. Bo�az�n� s�kan �eyler kravat d��me vs. gev�etilir. Hasta rahatlat�lmaya �al��l�r. �ok �nlenmeye �al��l�r. Hastada ba�ka yaralanma ve darbe olup olmad�� kontrol edilir. Bilin� kapan�r ise kalp at�m� ve solunum varsa koma yat��na getirilir. �zerine battaniye �rt�lerek ��mesi engellenir. En yak�n sa�l�k kurulu�una iletilir.

Delici G��s Yaralanmalar�: Hemen g��steki delik kapat�l�r. G��s i�inde kanama varsa hasta sa�l�k kurulu�una yar� oturur bi�imde iletilmelidir.
Burun Kanamalar�: E�er kafatas� k�r��ndan ku�kulan�l�yorsa burun kanamas�n� durdurmak i�in u�ra��lmamal�d�r. 35 ya� �zerinde burun kamalar�nda y�ksek tansiyon akla gelmelidir. Hasta oturtulur sakinle�tirilir. Ba�� ne e�ilerek kendisine burun delikleri s�k�ca tutturulur. Gerekirse buruna buz torbas� uygulanabilir. 30 dk �zerinde devam ederse sa�l�k kurulu�una iletilmelidir.
Kulak Kanamalar�: Kafa darbesi sonucu olursa �ok �nemlidir. Kanama d�� kulak veya i� kulaktan olabilir. Hasta yar� oturur pozisyonda ba� kanayan tarafa e�ilir. Kulk ila�s�z ve mikropsuz bir sarg� bezi ile sar�l�r.
Sa�l�deri Kanamalar�: �nemli miktarda kanama olur. Kafatas� k�r�� olabilece�i unutulmamal�d�r. Bilin� kayb� varsa bu ihtimal y�ksektir. Do�rudan bas� uygulanarak kontrol alt�na al�nabilir. ��inde yabanc� cisim varsa do�rudan bas� uygulanmamal�d�r. Simit sarg� konulur.

YARALAR:
Deriye gelen darbeler soncu kapal� doku zedelenmeleri olabilir. Bu durumda a�r� ve �i�lik meydana gelebilir. Bazen morarma ve �i�lik i�inde kan birikebilir. �i� olan b�lgeye s�k� bandaj uygulan�r so�uk uygulan�r. Yaln�z bandaj kan dola��m�n� engelleyecek derecede s�k� olmamal�d�r. A��k yaralarda tetanos riski unutulmamal�d�r bu neden tetanos a��s� yap�lmal�d�r.

YANIKLAR:
1. derece yan�k: y�zeysel yan�kt�r.k�zar�kl�k ve a�r� vard�r. �z b�rakmadan 1 haftada iyile�ir.
2. derece yan�k: cilt ve cilt alt� dokularda yanm��t�r. Benekli k�rm�z� renkli kabarc�k olu�umu vard�r. Derideki sinir u�lar� da zarar g�rm��t�r. Enfeksiyon geli�mezse 2-3 hafta da iyile�ir.
3. derece yan�k: Deri tamamen yanm��t�r. Alttaki kas tabakas�na kadar uzan�r.
Tehlikeli yan�klar: V�cudun %30 dan fazlas�n�n yanmas�, solunum sistemini i�ine alan yan�klar, v�cudun %10 dan fazlas�nda 3. derece yan�k olmas�, y�z, el, genital b�lge yan�klar�, g�z yan�klar�, derin asit ve elektrik yan�klar�, boyunda halka �eklinde yan�klar.
Yan�k y�zeye hi�bir�ey �rt�lmez. So�uk su a�r�y� azalt�r. Kabarc�klar patlat�lmaz yan�k alan�ndaki kolye y�z�k bilezik vs. ��kart�lmal�d�r. Elbiseler kesilerek ��kart�lmal� s�yr�lmamal�d�r.
Kimyasal Yan�klar: Etken h�zla uzakla�t�r�lmal� 10-20 dk bol su alt�nda tutulmal�d�r. Daha sonra yumu�ak sabunla y�kan�r. S�nmemi� kire� su ile kar��la�t��nda yak�c� etki g�sterir. Tozlar f�r�a ile al�nd�ktan sonra bol su ile y�kan�r.
Elektirik yan��ndan ��phelenilen her hasta durumu normal olsada hastanede de�erlendirilmelidir.

SARGI VE ATELLER:
Sarg�lar�n �ok s�k� ve gev�ek sar�lmamas� gerekir. El ve ayak parmaklar� d��ar�da kalacak �ekilde sar�lmal�d�r. Parmaklarda uyu�ma kar�ncalanma morarma oldu�u g�r�l�rse sarg� s�k� sar�lm�� demektir. Sarg�lar mikropsuz olmal�d�r.
Ateller ise herhangi bir v�cut b�lgesini hareketsiz olarak b�rakmak i�in kullan�lan desteklerdir. K�r�k baca�a sa�lam baca�� k�r�k kola g�vdeyi destek yapmakta m�mk�nd�r. M�mk�nse �i�me ateller kullan�lmal� bunlar k�r�� her y�nden desteklerler. Tekrar tekrar kullan�labilirler.

K�r�k ��k�k ve incilmelerde ilkyard�m:
Kemik �zerine darbe gelen yada zorlanma olan b�lgelerde a�r�, �i�me, kabar�kl�k, ola�an d�� g�r�n�m, bi�im bozuklu�u, eklem olmayan yerde eklem g�r�n�m�, kol veya baca��n boyunda k�salma, yarada k�r�k u�lar�n�n g�r�lmesi. O b�lgede k�r�k oldu�unu g�sterir.
K�r�k olup olmad��n� belirlemeden hasta yerinden oynat�lmamal�d�r. E�er hasta k�r�k b�lgesi hareketsiz hale getirilmeden k�p�rdat�lmaya �al��l�rsa k�r�k u�lar� kemi�e yak�n veya paralel uzana damar ve sinirlere zarar verebilir. Hasta ta��nmadan �nce k�r�k atele al�nmal�d�r. K�r��n ilerisindeki nab�z kontrol edilmelidir. Atel k�r��a yak�n yerdeki eklemide hareketsiz hale getirmelidir. A��k k�r�klarda kanama kontrol alt�na al�n�r. K�r�k b�lgesinde kopmu� kemik par�alar� varsa dokunulmaz, k�r�k u�lar� u�uca getirilmeye �al��lmaz. Hastaneye nakledilirken a��zdan yiyecek verilmemelidir. ��nk� hasta ameliyat olacaksa bu nedenle gecikebilir.

��k�klar:
Hareketle artan a�r� olur. Yap�sal �ekil bozuklu�u olur. Hassasiyet vard�r. �ilik erken d�nemde olmayabilir. Hareket k�s�tl�l�� olabilir. Anatomik yap�y� iyi bilen ki�iler taraf�ndan oturtulmas� gerekir. Burkulmalarda eklem sabitle�tirilir ve hastaneye iletilir.
Boyun K�r��: Kafas� �zerine d��en kafas�na darbe gelen herkeste boyun k�r�� akla gelmelidir. Ani frenlerde kam�� hareketi sonras�nda boyun k�r�� olu�abilir. Hastan�n boynu boyunlukla desteklenmelidir. Hasta yerinden oynat�lmamal� bu konuda e�itim g�rm�� personelce ta��nmal�d�r.

Zehirlenmeler:
Kusturulur. Al�nan maddenin suland�r�lmas� i�in bol miktarda su veya s�t verilir. Bilin� kayb� vars� havale ge�iriyorsa yak�c� madde i�ti ise petrol �r�n� i�mi� ise kusturulmaz. Gaz zehirlenmelerinde hasta hemen a��k havaya ��kar�lmal� oksijen verilmelidir.

B�cek, Y�lan Sokmalar�:
Yara bol su ile y�kan�r. Hasta sakinle�tirilir. Yara b�lgesindeki �i�li�in 5 er cm alt�ndan ve �st�nden turnike uygulan�r. Turnike ven�z dola��m� engelleyecek arteryel dola��m� engellemeyecek �ekilde s�k�lmal�d�r. Hastan�n y�r�mesine izin verilmez. Is�r�lan extremite atele al�nmal�d�r. Is�r�lan alanda di� izleri aras�nda yar�m santim derinli�inde kesi yap�l�r. Zorunlu olmad�k�a a��z kullan�lmadan kanama sa�lan�r. �lkyard�m�n ABC si y�n�nden izlenir. Y�lan serumu uygulanmak �zree hastaneye iletilir.

So�uk ve Donma:
Y�zeyel so�uk �arpmas�: deri mumsu bir g�r�n�m al�r. Dokunmakla serttir. Ellerde k�ntl�k hissedilir. �i�lik ve kabarc�k olabilir. Hasta s�cak biryere al�n�r ��yen b�lge v�cut �s�s�yla �s�t�l�r. Do�rudan �s� kayna�� ile �s�t�lmamal�d�r. Ovmaktan masajdan ka��n�lmal�d�r.
Derin so�uk �arpmas� k�smi donma: dokunmakla his al�nmaz. Travmadan ka��n�lmal�d�r. 37.7-40,5 C aras�nda �s�t�l�r. Kabarc�klar�n patlat�lmas� tehlikelidir.

GusinapsE

19 Temmuz 2006 22:25

Evinizdeki Sessiz Tehlikeler

Evinizdeki Sessiz Tehlikeler
Banyoda
Islak bez, sabun ve deterjan, �ampuan, s�cak su, t�ra� b��a��, sa� kurutucusu, makas, elektrikli t�ra� makinas�, priz, cam karpuz, ampul, ayna, lavabo serami�i, �ama��r makinesi, �ofben, elektrikli �s�t�c� gibi.
Oturma Odas�nda
Elektrik anahtarlar�, prizler, cam sehpa, cam e�ya, soba, �s�t�c�lar, muhtelif seramik e�ya, avize, baz� zehirli ev bitkileri (diffenbahia) gibi.
�ocuk Odas�nda
Top, k��k par�al� oyuncaklar, paten, yayla kurulan oyuncaklar, patlay�c� oyuncaklar (maytap, �atapat vb.), vurucu oyuncaklar (ucu sivri oklar) gibi.
Depo Alanlar� ve �� Odas�nda
�st �ste dengesiz dizilmi� a��r nesneler (odun vb.), balta, keser, burgu, tornavida, testere, �eki�, t�m elektrikli hobi aletleri, av silahlar�, fi�ek, barut, kaps�l, solvent (tiner, gazya�� vb.) ve boyalar, �s� yayan ara�lar (�t�, soba vb.) gibi.
Mutfakta
Kibrit, �akmak, t�p gaz, cam e�ya, �atal, b��ak, tirb��on, tabak – �anak, a��r metal tencere, rende, t�m elektrikli ev aletleri gibi.

Evdeki G�venli�iniz ��in Vazge�memeniz Gereken Haz�rl�klar Neler Olmal�d�r?
Haz�rl�kl� olun!
Acil merkezlerle ilgili tem telefon numaralar�n� telefonun yan�nda g�r�nebilir bir yerde bulundurun!
155 Polis �mdat
110 �tfaiye
112 H�z�r Acil
Kendinize ve ailenize ait �nemli sa�l�k bilgilerini kolayca g�r�lebilir bir yere yaz�n (kan grubu, alerji, �eker, b�brek nakli, by - pass, hemofili, hipertansiyon, kalp yetmezli�i.)
- Sa�l�k kontrolleriyle ilgili hi�bir belgeyi atmay�n, dosyalay�n.
- �lk yard�m kurallar�n� ��reniniz ve s�k s�k tekrarlay�n.
Bu ama�la elinizdeki kitap��n ilgili b�l�mlerini okuyun. Gerekli oldu�unu d��n�yorsan�z sivil veya resmi kurulu�lar�n d�zenledi�i ilk yard�m kurslar�na kat�labilirsiniz. �niversiteler, yerel idareler, acil t�p dernekleri bu gibi kurslar� periyodik olarak d�zenlemektedirler.
- Ev veya apartman numaran�z d��ar�dan kolayca okunabilmelidir.
- Kronik bir hastal��n�z varsa buna ait bilgileri yak�nlar�n�za bildirin, k�nye veya c�zdan�n�zda ta��y�n. S�rekli olarak kullanmak mecburiyetinde oldu�unuz ins�lin, kalp hipertansiyon, hormon ila�lar�n�; kanama probleminiz var ise bunu tedavi etmek i�in kulland��n�z ila�lar� kolayca anla��labilir bir �ekilde sa�l�k dosyan�za kaydedin.
- Donan�m� eksiksiz bir sa�l�k �antas� bulundurun.

Donan�m� Eksiksiz Bir Sa�l�k �antas�nda Olmas� Gerekenler
25 cm’lik lastik turnike
1 adet 10’luk steril enjekt�r
1 adet makas
1 adet penset
10 adet b�y�k boy �engelli i�ne
1 adet 5 x 5 cm’lik flaster
5 adet 5 x 5 cm’lik steril tampon
5 adet 10 x 10 cm’lik steril tampon
1 adet 50x50 cm’lik kare bez (��gen ask� yapmak i�in)
1 adet antibiyotikli merhem
1 �i�e 30 cc yara temizleme ��zeltisi (battikon)
1 �ift steril lastik ameliyat eldiveni
2 adet 15x20 cm ebat�nda plastik torba
2 adet 10 cm eninde sarg� bezi (rulo)
1 adet 10 cm’lik elastik bandaj
1 adet k��k paket hidrofil pamuk
1 adet tebe�ir

Evimizde En �ok Kar��la�t��m�z “Ev Kazas�” Ne?
Aygaz’�n, “Aygaz ev kazalar�na kar�� uyar�yor!” kampanya kapsam�nda yapt�rd�� ara�t�rmaya g�re; “Yanma ve ha�lanmalar konusunda yap�lan hatalar”, ev kazalar�na yol a�an hatalar s�ralamas�nda %14,10 ile ilk s�rada yer ald�.
LPG sekt�r�n�n �nc� kurulu�u Aygaz’�n ara�t�rma �irketi Strateji Mori’ye yapt�rd�� ara�t�rma, kampanya kapsam�nda iki y�ld�r s�rd�r�len Halk E�itim Merkezi Seminerleri’ne kat�lan 350 ev kad�n� aras�nda yap�ld�. Ara�t�rma sonucunda; kad�nlar�n %14,10’unun yan�klara buz konulmas�ndan di� macunu s�r�lmesine, ocak �st�nde kaynayan tencere ve �aydanl�k b�rak�lmas�na kadar bir�ok hata yapt�� belirlendi.
�te yandan Aygaz’�n HEM Seminerleri’ne kat�lan ev kad�nlar� aras�nda yapt�rd�� ara�t�rma sonucunda;
Yanma ve ha�lanmalar konusunun yan�s�ra, elektrikli ev aletlerinin kullan�lmas�, elektrik prizlerine �slak elle dokunulmas�, elektrikli aletlerin prizde b�rak�lmas� gibi hata yapanlar�n oran�n�n ise %8 oldu�unu belirleyen ara�t�rmaya g�re; %7,3 oran�nda �ohben kazalar�, %6,1 oran�nda kesici ve delici yaralanmalar, %0,3 oran�nda d��meler ve k�r�lmalar, %0,3 oran�nda zehirlenmeler, konusunda hata yap�l�yor.
�lk yard�m�n �neminin ve ilk yard�m uygulamalar�n�n bilinmemesi, kazalara kar�� al�nacak �nlemlerin bilinmemesi, dedant�r�n kullan�m�n�n bilinmemesi, marka ay�rt etmeksizin t�p sat�n al�nmas�, t�p takarken gaz ka�a�� kontrol�n�n kibritle / ate�le yap�lmas�, gaz bitti�inde t�p�n yana �evrilmesi, sallanmas� ve gaz ka�a�� oldu�unda elektrik d��mesine dokunulmas� gibi konularda yap�lan hatalar�n ise toplam % 31,5 oldu�unu ortaya koyan ara�t�rma, �zellikle ev kad�nlar�n�n ve 7 ya� alt� �ocuklar�n kar�� kar��ya bulunduklar� tehlikenin boyutlar�n� g�zler �n�ne serdi.
�ki y�ld�r s�rd�rd�� “Aygaz ev kazalar�na kar�� uyar�yor!” kamyanyas� kapsam�nda yakla��k 400 bin ev kad�n�n� ve kazalar� ve LPG konusunda bilin�lendiren Aygaz; yanmalar ve ha�lanmalardan korunmak i�in kibrit, �akmak ve ate� yakma gere�lerinin ortal�kta b�rak�lmamas� konusunda t�keticileri uyar�yor.

GusinapsE

20 Temmuz 2006 02:49

Evdeki G�venli�iniz ��in Vazge�memeniz Gereken Haz�rl�klar Neler Olmal�d�r?

Evdeki G�venli�iniz ��in Vazge�memeniz Gereken Haz�rl�klar Neler Olmal�d�r?

Haz�rl�kl� olun!
Acil merkezlerle ilgili tem telefon numaralar�n� telefonun yan�nda g�r�nebilir bir yerde bulundurun!
155 Polis �mdat
110 �tfaiye
112 H�z�r Acil
Kendinize ve ailenize ait �nemli sa�l�k bilgilerini kolayca g�r�lebilir bir yere yaz�n (kan grubu, alerji, �eker, b�brek nakli, by - pass, hemofili, hipertansiyon, kalp yetmezli�i.)
- Sa�l�k kontrolleriyle ilgili hi�bir belgeyi atmay�n, dosyalay�n.
- �lk yard�m kurallar�n� ��reniniz ve s�k s�k tekrarlay�n.
Bu ama�la elinizdeki kitap��n ilgili b�l�mlerini okuyun. Gerekli oldu�unu d��n�yorsan�z sivil veya resmi kurulu�lar�n d�zenledi�i ilk yard�m kurslar�na kat�labilirsiniz. �niversiteler, yerel idareler, acil t�p dernekleri bu gibi kurslar� periyodik olarak d�zenlemektedirler.
- Ev veya apartman numaran�z d��ar�dan kolayca okunabilmelidir.
- Kronik bir hastal��n�z varsa buna ait bilgileri yak�nlar�n�za bildirin, k�nye veya c�zdan�n�zda ta��y�n. S�rekli olarak kullanmak mecburiyetinde oldu�unuz ins�lin, kalp hipertansiyon, hormon ila�lar�n�; kanama probleminiz var ise bunu tedavi etmek i�in kulland��n�z ila�lar� kolayca anla��labilir bir �ekilde sa�l�k dosyan�za kaydedin.
- Donan�m� eksiksiz bir sa�l�k �antas� bulundurun.
Donan�m� Eksiksiz Bir Sa�l�k �antas�nda Olmas� Gerekenler
25 cm’lik lastik turnike
1 adet 10’luk steril enjekt�r
1 adet makas
1 adet penset
10 adet b�y�k boy �engelli i�ne
1 adet 5 x 5 cm’lik flaster
5 adet 5 x 5 cm’lik steril tampon
5 adet 10 x 10 cm’lik steril tampon
1 adet 50x50 cm’lik kare bez (��gen ask� yapmak i�in)
1 adet antibiyotikli merhem
1 �i�e 30 cc yara temizleme ��zeltisi (battikon)
1 �ift steril lastik ameliyat eldiveni
2 adet 15x20 cm ebat�nda plastik torba
2 adet 10 cm eninde sarg� bezi (rulo)
1 adet 10 cm’lik elastik bandaj
1 adet k��k paket hidrofil pamuk
1 adet tebe�ir

�ocuklar�n�z�n ve Kendinizin Evdeki G�venli�ini Sa�lamak ��in Ne Gibi �nlemler Alman�z Gerekiyor?
- �ocuklar, b�y�klerin hareketlerini izler ve onlar gibi davranmay� ��renir. Emniyetli hareket ederek �ocu�a �rnek olunuz ve nas�l davranmas� gerekti�ini s�k s�k anlat�n.
- �ocuklar� yaln�z b�rakmay�n. Ev kazalar�ndaki �ocuk yaralanmalar�n�n y�zde 90’� �ocuklar yaln�zken olu�turur.
- Evde, dolu bulunan ve kilit alt�nda olmayan silah muhafaza etmeyin.
- Yutulabilecek k��k nesneleri ula�abilece�i yerlere koymay�n. Oynad�� oyuncaklardan par�alar�n ��kmamas� i�in oyuncak se�imine dikkat edin.
- Plastik torba, ip, kablo, i�ne, �ivi, b��ak, jilet, tornavida, k�r�lgan cam e�ya gibi cisimleri ula�abilece�i alanlardan kald�r�n.
Unutmay�n ki, �ocuklar�n ba��na gelebilecek kazalardan eri�kinler sorumludur.

�ocuklar�n�z�n ve Kendinizin G�venli�ini Sa�lamak ��in Evin �e�itli Kullan�m Alanlar�nda Al�nabilecek Di�er �nlemler:
Depo Alanlar�:
- �i�ek ila�lar�n�, t�m aerosolleri �ocuklar�n ula�amayaca�� bir yere koyunuz, ate� yakma gere�lerini ortadan kald�r�n.
- El aletleri de ayn� kurala tabi olmal�d�r.
- Av silahlar�n� ve gere�lerini bo� ve kilit alt�nda tutun.
Genel Kullan�m Alanlar�:
- Merdivenleri iyi ayd�nlat�n.
- Emekleyen bebe�in merdivenden inmesini veya merdivene ��kmas�n� engelleyen bariyerler kurun.
- ��mine, ocak, radyat�r, kalorifer borular�, soba gibi �s� yayan cihazlar�n etraf�nda, do�rudan temas� engelleyen �nlemler al�n.
- Keskin k��eli ve u�lu mobilyalar�n bu b�lgelerini yumu�ak s�nger veya kuma�la kaplay�n.
- Sildikten sonra yerlerin ve merdivenlerin kaygan oldu�u konusunda ev halk�n� uyar�n.
- Elektrik fi�lerini emniyetli kapat�c�larla kapay�n.
- Perde iplerini eri�ilecek d�zeyde b�rakmay�n.
- Pencereler kapal� m�? Balkon kap�s� a��k kalabilir, dikkat!
- Plastik torbalar� ortadan kald�r�n.
- Evde yang�n s�nd�r�c� var m�? Yoksa al�n.
- Duman dedekt�rleriniz �al��r durumda m�?
- Evde s�rekli s�cak su var ise l�tfen derecesini 50 dereceden fazlaya ayarlamay�n.
- Evde zehirli bitki bulundurmay�n.
Mutfak:
- Yemekleri daima duvara yak�n taraftaki ocak g�zlerinde pi�iriniz veya �s�t�n. Tavalar�n saplar�n� duvara paralel tutun.
- Tezgah�n kenar�na yak�n yerlere s�cak tencere, tabak, s�cak su kab� koymay�n.
- S�cak s�v�lar� �ocuklardan uzak tutun.
- Kesici aletleri �ocuklar�n ula�amayaca�� yerlere koyun.
- Bebek sandalyesini, soba, f�r�n ve benzeri �s�t�c�lar�n yak�n�na koymay�n.
- Kibrit ve �akma�� ortalarda b�rakmayan.
- Kablo, uzatma fi�i gibi gere�leri ortada b�rakmay�n.
- Dolap kapaklar�n� kapal� tutun.
- Temizlik malzemeleri ve gere�lerini ortal�kta b�rakmay�n.
- Bebe�e verece�iniz maman�n s�cakl��n� daima kontrol edin.
Banyo:
- Banyo kap�s�n� kilitlemeyin.
- �ampuan, vb. maddeleri �ocuklar�n ula�amayaca�� bir yere koyun.
- Jilet, tra� b��a�� vb. keskin maddeleri �ocuklar�n ula�amayaca�� bir yere koyun.
- Sa� kurutucusu, elektrikli �s�t�c�s� gibi elektrikli ev aletleri banyo k�veti yak�n�nda veya fi� prize tak�l� olarak asla bulundurmay�n.
- Kullan�lm�� sa�l�k malzemelerini ve tarihi ge�mi� ila�lar� i�ine plastik torba tak�lm�� p kutusuna at�n ve ��p kutusunun kapa��n� s�k�ca kapat�n.
- Banyo k�vetinin taban�na kaymay� �nleyen lastik bir paspas koyun.
- Banyo k�vetinin yak�n�na sa�lam bir tutunma demiri takt�r�n.
- Bebekleri ve �ocuklar� banyoda yaln�z b�rakmayan.
Bebek Odas�:
- Bebe�in yata��n� �s�t�c� y�zeylere yak�n tutmay�n�z.
- Bebe�in bah�e �ubuklar� aras� en fazla birbirinden 1 cm uzakl�kta olmal�d�r.
- Bebe�in �ar�af� yata��n�n alt�na yeterince k�vr�labiliyor mu?
- Bebe�in oynad�� oyuncaklar�n boyas� toksit olmamal�d�r.
- Bebe�in giysileri �abuk alev alan plastik, naylon yan�c� materyalden olmamal�d�r.
- Oyuncaklar sa�lam olmal�, �zerlerine tak�l� par�alar ��kmamal�d�r. Kolay ��kan par�alar� bebekler a��zlar�na sokabilirler.
Oyun Alan� (bah�e):
- ��p kutusunun kapa��n� s�k�ca kapatmal�s�n�z.
- Merdiven vb. bah�e yollar� temiz ve bak�ml� olmal�d�r.
- �ukur, drenaj alan� gibi noktalar�, su �zgaralar�n� s�rekli kontrol edip emniyetli olduklar�n� tespit etmelisiniz.
Ebeveyn Odas�:
- Kozmetik �r�nleri, parf�mleri, k�r�lacak cam malzemeleri y�ksekte tutmal�s�n�z.
- ��ne, d��me, diki� malzemesi gibi e�yalar� kilit alt�nda tutmal�s�n�z.
- Yatakta sigara i�memelisiniz.
T�m bu �nlemleri alacak olursan�z, kaza �ans�n� ciddi bir bi�imde azaltabilirsiniz. Ancak yine de haz�rl�kl� olmal�s�n�z.

Neden �ocuklar S�k S�k Kazaya U�rarlar
- Etraflar�ndaki nesnelere a��r� ilgi g�sterirler, merakl�d�rlar.
- Zamanlar�n�n �o�unu etraf� kurcalamak ve ��renmeye �al��makla ge�irirler.
- El ve v�cut maharetleri yeti�kinlerden azd�r.
- V�cut oranlar� yeti�kinlerden farkl�d�r. �rne�in; kafalar� daha b�y�kt�r, dar alanlarda kolayca s�k��abilirler.
- Kendilerini bir i�e kapt�rd�klar�nda d�� ortamdan gelen di�er uyar�lar� eri�kinlere k�yasla daha az alg�larlar.
- ��renme yollar�ndan biri de bulduklar� cisimleri a��zlar�na sokmakt�r.
- Ev aletlerinin kablolar�, prizler, musluklar ilk ilgi alanlar�d�r.
- Delik ve k��k aral�klara �ivi, firkete, tel, kibrit ��p� gibi nesneler sokmaya bay�l�rlar.
- Y�r�meye ba�lad�klar�nda daha �ok tehlike g�steren noktalara kolayca ula�abilirler. (Merdiven, balkon, pencere vb.)
- Boylar�nca ula�abildikleri lavabo alt� gibi al�ak dolaplarda duran kimyasal temizleyicilere kolayca ula�abilirler, bunlar� i�ebilirler.
- Konu�may� ��rendikleri d�nemde soru sormay� da ��renirler. Ancak yarg�lama yetenekleri ve karar verme yetenekleri yoktur.
- Anlama kabiliyetleri k�s�tl�d�r. S�cak bir cismin kendilerine zarar verip veremeyece�ini kestiremezler. Keskin nesnelerin kendilerine ciddi bir zarar verebilece�ini anlayamazlar.
- A��r cisimleri devirip alt�nda kalabilirler. �aydanl�� devirip ha�lanabilirler. �t� tahtas�n� devirip yaralanabilirler

GusinapsE

20 Temmuz 2006 03:59

Kesici ve Delici Yaralanmalar

Kesici ve Delici Yaralanmalar� Tan�mak ��in Temel Bilgiler
Mutfakta i� yapanlar�n en s�k kar��la�t�klar� yaralanma tipidir. Cam e�ya ve kesici aletlerle meydana gelir.

Deri alt�na ula�an kesikler b�y�k sinir, kiri� ve damarlar� keserek kopmalar�na, yo�un kanamalara sebep olabilir.

Kesici yaralar�n olu�turdu�u yaralar�n olu� bi�imi ve anatomik olarak g�sterdi�i �zellikler yara zemininin rahat�a g�r�lmesine olanak verir. Delici yaralarda ise yaran�n eni ve boyu �ok k��kt�r. Bu t�r yaralar bazen ince - uzun kesici aletler, bazen sivri dal ve �ubuklar bazen de ate�li silahlar yol a�arlar. B��ak, �i�, sivri cam gibi nesnelerle meydana gelen yaralanmalarda isabet alan yere g�re hangi organ�n ne derece yaraland��n� kestirmek son derece zordur.

Delici G��s Yaralanmalar�
G��se isabet eden yaralanmalarda g��s kafesi delinebilir. Bu durumda g��s kafesi ile akci�er aras�na hava ka�ar. Buradaki bas�n� dengesi bozulur, akci�er kendi �zerine toplanarak b�z��r ve solunum hareketlerine kat�lamaz. Hasta sa�lam taraftaki akci�eri yard�m�yla solunuma devam eder.

Delici Kar�n Yaralanmalar�
Delici yaralanmalar insanlarda kar�n duvar�n�n a��lmas� ve i� organlar�n d��ar� ��kmas�na da sebep olabilirler.

Kesici ve delici yaralanmalarda al�nmas� gereken �nlemler nelerdir?
- Kesici ev ve tamir aletlerini a��kta bulundurmay�n.
- �ocuklar�n bu aletlerle oynamas�na izin vermeyin.
- �atal, b��a�� y�ksekten d��ebilecek �ekilde ortada b�rakmay�n.
- B��aklar�n yeni bilendi�ini ailenin di�er fertlerine hat�rlat�n.
- T�ra� tak�mlar�n� �ocuklar�n ula�amayaca�� yerlere koyun.
- Ate�li silahlar� kilit alt�nda tutun ve anahtarlar�n� �zerinizde ta��y�n.
- �ivi, b��ak, jilet, elektrikli hobi aletleri, k�r�lgan cam e�ya gibi nesneleri ortadan kald�r�n.
- Evde asla dolu silah bulundurmay�n.
- Tamamen camdan olan balkon kap�lar� i�in etraf�n�zdakileri uyar�n.

Kesici ve delici yaralanmalarda yap�lmas� gerekenler nelerdir?
- Pasl� maddeler ve cam kesiklerinde tetanoz a��s� olun.
- K��k kesiklerde kesi�i su ve sabunla y�kay�p, temiz gazl� bezle 5 dk. boyunca �st�ne bast�r�n.
- F��k�ran tarzda kanayan kesiklerde hemen hastaneye gidin. Hastaneye ula�ana kadar, yaran�n �st�ne temiz bir bez ile bast�rmaya devam edin. Yaral� ekstremite (kol, bacak, parmak �b) yukar� kald�r�lmal�d�r.
- Damarlar� a�an kesikler i�in bir doktordan, turnike kullanmay� ��renin.
- Delici yaralanmalarda, batarak v�cutta k�r�lm�� delici cisimleri yerinde b�rakarak kabu bir bandajla b�lgeyi sarg�lay�n ve doktora ba�vurun.
- Delici g��s yaralanmalar�nda g��s kafesindeki deli�i hava ile irtibat� tam olarak kesilecek �ekilde bantlarla kapat�n ve hastay� acilen hastaneye ula�t�r�n.

Delici kar�n yaralanmalar�nda yap�lmas� gerekenler:
- Vakit kaybetmeden acil ambulans servisini aray�n.
- Hastay� s�rt�st� yat�r�n.
- Kar�ndan d��ar� ��kan organlar�n �st�n� mutfakta kulland��n�z �effaf plastik film ile kapat�n.
- Bunu �zerine temiz, kutlanm�� bir havlu koyun.
- Daha sonra kal�n bir �ar�af� katlayarak havluyu takviye edin. Hastay� bu �ekilde hastaneye nakledin.
Parmak ve k��k organ kopmalar�nda yap�lmas� gerekenler:
- Kanayan yere kesinlikle t�t�n, makine ya��, solvent gibi maddeler s�rmeyin.
- Kesilen yeri, mikrop kapacak bir yere de�dirmeyin.
- S�cak kompres uygulamay�n.
- Yaraya batan cismi (b��ak, tahta �ubuk cb.) ��kartmaya �al��may�n, b�lgeyi kal�n bir bandajla sar�n.
- Kesik k�sm� v�cudun a�a��s�na do�ru sark�tmay�n.

GusinapsE

20 Temmuz 2006 22:01

S�cak Bitkinli�i, Kramplar�, �arpmas�

S�cak Bitkinli�i, Kramplar�, �arpmas�
Hayat ve enerji kayna�� olan G�ne�, baz� durumlarda hayat�m�z� tehdit edebilir. �nsan v�cudunun ya�am form�l� olarak da bilinen metabolizma d�ng�s�n�n sa�l�kl� olarak i�leyebilece�i v�cut i� s�cakl�� 37 santigrad derece civar�ndad�r. V�cut �s�s�n� reg�le etmeye y�nelik t�m mekanizmalar, 37 santigrad dereceyi korumay� hedefler. �rne�in, v�cut �s�m�z artarsa cilt alt�ndaki kan damarlar� geni�ler ve ter bezlerinden salg�lanan ter miktar� artar ve hatta �zerimizdeki elbiseleri ��karmak ve so�uk bir ortama kendimizi atmak isteriz. B�ylece �s� kayb�n� artt�rarak, v�cut �s�m�z� normal s�n�rlar i�erisinde tutmu� oluruz.

S�ca�a maruz kalmayla geli�en tehlikeleri hayat� tehdit edebilirlikleri bak�m�ndan �� ana grupta ele alabiliriz

1. S�cak Kramplar�
2. S�cak Bitkinli�i
3. S�cak �arpmas�

S�cak Kramplar�
A��r� egzersizden sonra ve �o�unlukla bacak kaslar�nda a�r�l� kramplar �eklinde kendini g�sterir. S�cak kramplar�n�n nedeni pek bilinmiyor, ortaya ��kmas� i�in s�cak ortam da �art de�il. V�cudun su-tuz da��l�m dengesi bozulmu�tur. Egzersiz sonucu geli�en s�v� kayb�n�n, duyarl� kaslara etkisiyle ili�kili olabilir.

S�cak kramplar� olan bir hasta ile kar��la��rsan�z neler yapmal�s�n�z?
1. �nce hastay� bulundu�u ortamdan uzakla�t�r�n�z. M�mk�nse serin bir ortama al�n�z.
2. Hastay� yat�rarak veya oturtarak dinlendiriniz. B�ylece bacaklar�ndaki kramplar ge�ecektir.
3. A��zdan su veya suland�r�lm�� dengeli tuz sol�syonlar� vermek yararl� olacakt�r. Sak�n hastaya a��zdan tuz vermeyiniz.

Unutmay�n�z ki! S�cak kramplar� uzun s�re devam etmezler ve kal�c� bozukluk yapmazlar. A��r� egzersizle yeniden ortaya ��kabilirler.

S�cak Bitkinli�i veya Bayg�nl��
A��r� s�ca�a maruz kalma sonucu en s�k kar��la��lan rahats�zl�kt�r. A��r� terleme sonucu su-tuz kayb� ve sonu�ta kan hacminin azalmas�yla �ok geli�ir. S�kl�kla g�ne� alt�nda kat kat elbiselerle ma� seyreden taraftar olarak adland�r�lan merakl�larda g�r�l�r. Bu durumda terleme fazlad�r ancak �s� kayb� azd�r. Kan hacminin azl��yla seyreden �ok tipi geli�ir. Cilt so�uk-nemli ve y�z gri- soluktur. Ba� d�nmesi, g�z kararmas�, �arp�nt� ve bay�lma hissi g�r�lebilir. Bazen de ba� a�r�s� ve bulant� e�lik edebilir. Hastan�n a�z�ndan �l��len ate�i �o�unlukla normal veya biraz y�ksektir.

S�cak bitkinli�i veya bayg�nl�� belirtileri olan hasta i�in neler yapmal�s�n�z?
1. Hastay� serin bir ortama g�t�r�n�z ve �zerindeki s�k� giysileri ��kart�n�z.
2. Hastay� s�rt�st� yat�r�n�z ve ayaklar�n� v�cut seviyesinden 30 cm y�kseltiniz.
3. Bilinci a��ksa, su veya dengeli tuz sol�syonlar� i�irilmelidir. Sak�n! Bilinci kapal� hastaya a��zdan s�v� veya kat� herhangi bir �ey vermeyiniz.

Hastalar�n �o�u, bu �nlemlerle yakla��k yar�m saat i�erisinde kendisine gelir. Belirtiler d�zelmezse veya ilerlerse, hastay� mutlaka en yak�n sa�l�k kurulu�una g�t�r�n�z.

S�cak �arpmas�
A��r� s�ca�a maruz kalman�n, en az g�r�len ve en dramatik sonucudur. A��r� �s�, v�cudun �s�dan korunma mekanizmalar�n� bozmu�tur. S�cak �arpmalar�nda v�cut �s�s� 40 santigrad derecenin �zerine ��kar, metabolizma durur ve h�zl� doku zarar� geli�ir. S�kl�kla a��r� s�cak dalgalar� s�ras�nda, iyi havalanamayan ve nemli binalarda ya�ayan ya�l� hastalarda, yo�un fiziksel aktivite s�ras�nda g�r�l�r. Ayr�ca s�cak yaz g�n�nde, arabada kilitli olarak b�rak�lan �ocuklarda da s�cak �arpmas� g�r�l�r. Son �rnek �lkemiz insan�n� yak�ndan ilgilendiriyor. S�cak �arpmas� olan ki�ilerde terleme mekanizmalar� bozuldu�u i�in terleme olmaz ve cilt kurudur. Tedavi edilmemi� s�cak bitkinli�i s�cak �arpmas�na ilerlemi�se aksine cilt nemlidir. S�cak �arpmalar�nda hastan�n bilinci giderek kapan�r, nab�z say�s� ve dolgunlu�u azal�r. Tedavi edilmezse daima �l�mle sonu�lan�r.

S�cak �arpmas� belirtileri olan hasta i�in neler yapmal�s�n�z?
1. Hastay� h�zl�ca s�cak ortamdan uzakla�t�r�n�z, giysilerini ��kart�n�z ve �zerine �slak havlular koyunuz.
2. Klimas� maksimum serinli�e ayarlanm�� bir ambulans veya ara�la, hastay� en k�sa s�rede hastaneye g�t�r�n�z. Hastan�n durumu hakk�nda hastaneye mutlaka �nceden bilgi veriniz! ��nk� bu hastalar i�in acil serviste buzlu su banyosu haz�rlanmas� gerekir.

�ok �nemli Uyar�lar!
1. G�ne�in yak�c� etkilerinin yo�un oldu�u 11-16 saatleri aras�nda, uzun s�re korunmas�z olarak g�ne� alt�nda kalmay�n�z ve s�cak ortamlarda egzersizden ka��n�n�z.
2. De�erli varl�klar�n�z olan �ocuk ve bebeklerinizi ara�lar�n�zda b�rak�p k�sa s�reli de olsa bir yere gitmeyiniz.
3. �ocu�unuz okuldan eve servis arac�yla geliyorsa, servis �of�r�n� ortalama var�� s�resini a�t��nda hemen aray�p, �ocu�unuz hakk�nda bilgi al�n�z. G�revlerinin bilincinde olan, g�venilir servis firmalar�r�� tercih ediniz.

lionhead

22 Temmuz 2006 22:53

SOLUNUM S�STEM� �LE �LG�L� �LK YARDIM

Dakikada ortalama 12 – 16 kez soluk al�n�r.
BO�ULMA:Normal solunum ile hava akci�er keseciklerinden kana ge�mekte ve kandaki CO2 akci�er keseciklerine ge�mektedir. �e�itli nedenler ile bu i�lemler yap�lmazsa kandaki CO2 y�kselir. Buna bo�ulma denir.
Bo�ulmada g�r�len �nemli belirtiler: Halsizlik, ba� d�nmesi, soluk almada zorluk. H�zl� nab�zl�d�r. Dudaklarda, t�rnaklarda, deride morarma, g�z bebeklerinde geni�leme, boyun damarlar�nda �i�me ve hafif �uur kayb� olur. �lerleyen d�nemde deride, yanaklarda, t�rnaklarda, burunda , kulaklarda, parmaklarda g�r�len morluk artar. Mavi grimsi bir renk al�r. Solunum ya hi� yoktur yada zorlu ve kesik ke*****r. Nab�z d�zensizle�ir ve hafifler. Tam �uur kayb� olur. Kalp durmas� ve �l�m meydana gelir.
BO�ULMANIN GENEL NEDENLER�

1 ) Solunum yolu t�kan�kl�klar�: Solunum yolu �e�itli nedenlerle t�kanabilir.

Anatomik nedenler: Dilin arkaya gitmesi, ba��n �ne do�ru b�k�lmesi
Mekanik nedenler : Yabanc� cisimler, a��zda biriken kan, takma di�.
�e�itli hastal�klar: Solunum yollar�n�n yaralanmas�, ses tellerinin �i�mesi

2 ) Solunumu (deprese ) yava�lamas� veya durmas�:

Santral sinir sistemine etki eden durumlar: �e�itli zehirli gazlar, b�cek ila�lar�, kafa yaralanmalar�
Solunum sistemi ile ilgili durumlar: Suda bo�ulma, iple bo�ulma, solunum yollar�na �e�itli maddelerin (s�v�, yemek vs.) ka�mas�

3 ) Kan ve dola��m sistemi ile ilgili durumlar
Zehirlenmesi ( eksoz gaz� gibi ),elektrik �arpmalar�, derin �ok durumu, a��r kanamalar, siyan�r zehirlenmesi vb. bulunmaktad�r.
4 ) Akci�er ve g��s duvar� ile ilgili durumlar
Yaralanmalar sonucu akci�er ve akci�er zar� aras�nda hava girer. Akci�er b�z�l�r. Solunum zorlu�u olur. �iddetli ezilmeler vb. durumlarda asfikseye yol a�ar.
BO�ULMADA ANA �LKYARDIM KURALLARI
1- Bo�ulmaya yol a�an neden ortadan kald�r�l�r.
2- Boyun arkaya do�ru b�k�n. �ene a��l�r, dil �ne do�ru �ekilir.
3-A��zdan a��za yapay solunum yap�l�r. Bu s�rada g��s �ne do�ru y�kselip y�kselmedi�i kontrol edilir.En �nemli ilkyard�md�r. �lk �� dakikada yap�lmal�d�r. Daha uzun s�re beyin O2’li�e dayanmaz. �uursuz kalan ki�inin dili arkaya do�ru kayarak solunum yolunu t�kar. Ba��da �ne do�ru d��er. Solunum yolunu b�kerek ve daraltarak havan�n ge�mesi �nlenmi� olur. (�ekil 80)

SOLUNUMUN KONTROL�
1- Solunum sesini dinleyin.
2- A��z- buruna ayna, g�zl�k cam� tutarak soluk verme ile cam�n bu�uland��n� g�r�rs�n�z.
3-G��s kafesinin �ne do�ru y�kselip y�kselmedi�ini kontrol edin.
4-Elinizin s�rt�n� a��z – buruna do�ru tutarak soluk veri�ini hissediniz
5-Elinizi g��s kafesinin �zerine koyarak 1 dakika s�re ile g��s kafesinin �ne do�ru hareket edip etmedi�ini saptay�n�z.
A�IZDAN A�IZA YAPAY SOLUNUMA NE ZAMAN BA�LANMALIDIR ?
Yeterli solunum, basit �nlemler ile ( solunum yolunun a��lmas� ve a��k tutulmas� ) sa�lanam�yorsa solunuma yard�m edilmelidir.
Hasta – yaral�n�n solunumu durmadan gerekebilir. Solunum yard�m� yard�mc� gerek olmaks�z�n yada yard�mc� gere�le yap�labilir.
A��zdan - a��za
A��zdan - buruna

A��zdan yard�mc� gere�le

Solunum h�z� ve soluk hacmi:Ya�a ve v�cut �l��lerine ba�l�d�r.
A��r� y�ksek soluk hacmi: Hastan�n g��s b�lgesinde y�ksek bas�n� olu�turur. Verilen hava ile hastan�n midesi de �i�er. Buda akci�erlerin geni�lemesini engeller.
�ok az soluk hacmi: Hastaya gerekli O2 ve CO2 de�i�imi sa�layamaz
�ok y�ksek say�da: �lkyard�m� yapan ki�inin �abuk yorulmas�na veya yaral�n�n kas�lmas�na sebep olur.

YAPAY SOLUNUM �E��TLER�

A�IZDAN – BURNA SOLUNUM:

Hastan�n hava yollar�, a��z kapal� iken ve alt �ene yukar� kald�r�lm��ken daha kesin olarak a��k tutulabilir.
Hastan�n burnuna ilkyard�m� yapan ki�i a��z�n� daha rahat yerle�tirebilir.
�fleme bas�nc� burun bo�luklar�ndan azal�r. B�ylece midenin �i�mesi �nlenir.

Teknik:Hastay� d�z bir zemine yat�r�n. Kemer ve kravat� ��z�n. Hastan�n ba��na diz ��k�n. Bir elinizle hastan�n al�n sa� �izgisinden, di�er elinizle �ene alt�ndan kavray�n. Hastan�n ba��n� arkaya – geriye do�ru �ekin, �eneyi �ne �ekin. A��z alt dudak ve �ene ucu aras�na uygulanan bas�n� ile kapat�l�r.
Derin bir nefes alarak a�z�n� hastan�n burnuna s�k�ca kapat�n. Nefesinizi �fleyin. Ba�ar�l� olup olmad��n�z� anlamak i�in g��s�n y�kselip y�kselmedi�ini kontrol edin.�ekil.81

A�IZDAN – A�IZA SOLUNUM
Burun yaralanmalar� veya burun t�kal� oldu�u zamanlarda uygulan�r.
Teknik:Hastay� d�z bir zemine yat�r�n. Kemer, kravat� ��z�n. G��s k�sm�ndan harekat� g�rebilecek �ekilde g��s k�sm�n� a��n. Hastan�n yan�na diz ��k�n. Bir elinizle al�n sa� �izgisinden di�eriyle �ene alt�ndan kavray�n. Ba��n� arkaya, �eneyi �ne do�ru �ekin, hastan�n a�z� parmak geni�li�inde a��n. Al�na yerle�tirdi�iniz elinizle burun deliklerini kapat�n. Derin bir nefes al�p hastan�n a�z�na �fleyin. Kontrol i�in g��s�n hareketine bak�n. (�ekil 82-83-84-85-86)

D�KKAT ED�LECEK NOKTALAR

Hastay� d�z bir zemin �zerine s�rt�st� yat�r�n.
Yakas�n�, kemerini, kravat�n�, elbisesinin �n�n� a��n.
Boyun k�r��ndan ��pheleniyorsan�z ba� ve boyunu b�kmeyin. Yaln�zca alt �eneyi �ne do�ru �ekin. (�ekil 87)
Takma di�, a��z bo�lu�unda bulunan kan, kusmuk gibi yabanc� cisimleri parma��n�za dolad��n�z bir mendil ile temizleyin. Bunu yaparken daha derine, soluk borusuna ka�mamas�na dikkat edin.( �ekil 88 )

B�y�kler i�in 1 dakikada 12 kez d�zenli ve kuvvetli olarak �fleyin.
Ba�kas� taraf�ndan doktora telefon ettiriniz.
�lkyard�ma hi� ara vermeden t�bbi yard�m gelene kadar, yada hastaneye gidene kadar devam edin.

Bir bez yada mendili hastan�n a��z – burnuna koyarak ilkyard�m� yapabilirsiniz. Solunuma engel te�kil etmez.

SUDA BO�ULMADA �LK YARDIM
Suda bo�ulma yada solunum yollar�na bir s�v�n�n ka�mas� sonucu akci�erler s�v� ile dolar. G�rtlak kaslar�nda kas�lma olur. Kalp d�zensizle�ir. Kana ge�en su ile k�rm�z� kan h�creleri par�alan�r ve �l�m meydana gelir.

Ki�i soluk, so�uk, gev�ek ve morumsu renktedir. Nab�z zay�flam��t�r, yada kaybolmu�tur. �uur de�i�ik derecede azalm�� olur.

Tatl� suda bo�ulmada kana ge�en su kan h�crelerin par�alanmas�na yol a�ar.
Tuzlu suda bo�ulmada kandan su akci�erlere ge�er ve kan�n ak�c�l�� azd�r.

1-Bo�ulma tehlikesi ge�iren ki�iyi karaya ��kar�p s�rt�st� yere yat�r�n. Yakas�n�, kravat�n�, kemerini gev�etin. A��z i�indeki yabanc� cisimleri temizleyin.
2-A��zdan - a��za yapay solunum yap�n�z.
3-Verdi�iniz hava solunum yollar�ndaki hava ile kar��r. Solunum yolundaki su k�p�rerek d��ar� ��kar. Soluk verdi�i zaman ki�inin ba��n� �abucak yana �evirin. Her seferinde daha fazla su k�p�rerek d��ar� ��kar ve yaral�ya yeterince solunum yapt�rm�� olursunuz. Mide �zerine bast�rarak midedeki suyunda d��ar� ��kmas�n� sa�lay�n.( �ekil.89)

4-Islak elbiselerini ��kart�r. Battaniyeye sar�p �s�nmas�na yard�mc� olun. �uuru d�zelince s�cak i�ecekler verin
5-Kendi solunumuna ba�layana kalp normal �al��ana kadar ilkyard�ma gerekirse kalp mesaj�na (kompresyonuna)devam edin.
6-�uuru yerine gelirken amonyak, kolanya koklat�n. Derin soluk almas�n� sa�lay�n.
7-Kesinlikle hastaneye g�nderin.
ELEKTR�K �ARPMASINDA �LK YARDIM
Y�ksek voltajl� elektrik ak�m�n�n yerle temas eden v�cuttan ge�mesi sonucu olur.
Yaral� y�ksek bir yerde, direkte bulunuyorsa itfaiyenin yard�m� ile kurtar�l�p yere indirilmelidir
Unutulmamal�d�r ki elektrik yan�klar� g�r�ld��nden daha derindir. Kas kramplar� ile k�r�klar sinir felci solunum merkezinin felci solunumun ve kalbin durmas�.
1-Kesinlikle kendinizi tehlikeye sokmay�n
2-Elektrik devresinin kapat�lmas� ve ba�ka uzman ki�iler taraf�ndan yeniden a��lmamas�na y�nelik �nlem al�nmas� ( �tfaiye, elektrik idaresi)
3-Hasta bazen ak�m kayna��na yap��abilir. Kuru tahta, sopa vb. aletler ile hastan�n elektrik teli olan ili�kisi kesilmelidir. Elbisesi yan�yorsa s�nd�r�n. Hemen ba�ka yere ta��mak i�in zaman kaybetmeyiniz.
Yaral� �uursuzsa(-) ve soluk alm�yorsa(-)
Elbiselerini gev�etin, kemerini ��z�n, yakas�n� a��n. Yapay solunum yap�n. Gerekiyorsa kalp masaj� yap�n. �ok durumunu �nleyici tedbir al�n. Ayaklar�n� yukar� kald�r�n.
Yaral� �uursuzsa(-) ve soluk al�yorsa(+) (�k.90)
Elbiselerini gev�etin, kemerini ��z�n, yakas�n� a��n. �ok durumunu �nleyici tedbir al�n. Ayaklar�n� yukar� kald�r�n. Gerekiyorsa kalp masaj� yap�n. NATO pozisyonunda yat�r�n.

Yaral� �uurlu (+) ve soluk al�yorsa(+) (�k.91)
En yak�n hastaneye ta��y�n. Sakinle�tirin. Sodal� su, �ay gibi i�ecekler alabilir. Bir �ay ka�� yemek sodas� ve bir �ay ka�� tuzu 1/3 litre suda eritip kazadan sonra ilk saatlerde her saat i�irin. Ambulansla hastaneye g�nderin. Kesinlikle y�r�tmeyin.

Hafif ve k�sa s�ren elektrik �arpmas� ile kas kas�lmalar�, uyu�ukluk, kar�ncalanma duygusu olabilir.Uzun s�ren ve kuvvetli �arpmalarda �iddetli kas kas�lmalar�, �uur kayb�, solunum ve kalp durmas� olabilir

G�G�S YARALANMALARINDA �LK YARDIM
G��se etki eden darbe sonucu, g��s veya g��s organlar�n�n yaralanmas� ya�am� tehdit edebilecek d�zeyde olabilir. Soluk alma ile g��s kafesi geni�ler. Soluk verme ile g��s kafesi daral�r.
Kaburga k�r�klar�nda ilkyard�m:
Yaral�y� yere oturur durumda dinlendirin. A�r� olmamas� i�in derin soluk almamas�n� s�yleyin. K�r�k b�lgesi �zerine kal�n bir bez par�as� koyup sar�n. K�r�k b�lgesi �zerine yaral�y� yat�r�n. Hemen hastaneye g�nderin.
G��s duvar�n� ge�ip akci�ere kadar giden yara:B��ak, ate�li silah yaralanmalar� ile d��ar�daki hava g��s civar�ndaki delikten g��s bo�lu�una girer. Akci�er b�z�l�r. �iddetli solunum zorlu�u olur.
Hemen g��s duvar�ndaki deli�i kapatmak gerekir.Bunun i�in deli�in �zerine �slak mendil veya bir bez par�as� ile �rt�l�r. �zerine su ge�irmeyen bir cisim �rne�in naylon torba vb. koyup etraf� bantlan�r. �zerinden elastik bir sarg� ile sar�l�r.
Yaral� �uuru yok ise yaral� taraf yere gelecek �ekilde yat�r�l�r.
Yaral�n�n �uuru var ise ba� ve g��s arkaya yast�k koyup 45 derecey�kseltilerek yaral�y� yan oturur durumda hastaneye ta��y�n�z. (�ekil 92)

YUTULMU� YABANCI C�S�MLERDE YAPILACAK �LK YARDIM
Sert, b�y�k, sivri g�dalar�n yan� s�ra baz� yabanc� cisimler (�rne�in �s�r�lm�� bir elma par�as�) yutuldu�unda yemek borusunu t�kayabilir.
1-�nce yutulmu� olan yabanc� cisimin ne oldu�unu ��reniniz.
2-�ks�rmek yada kusmaya �al��mak, yemek borusuna tak�lan yabanc� cismin yerinde d��ar� ��kmas�na yard�mc� olabilir.
3-A��za parmak sokarak yabanc� cismi d��ar� ��kartmaya �al��n. Ancak daha derine ka�mamas�na dikkat edin.
4-Bat�c� yada yak�c� bir cisim de�ilse, k��kse kendili�inden d��ar� at�lma �ans� �ok fazlad�r.
5-Kesinlikle hastaneye gidin.

SOLUNUM YOLUNA YABANCI C�S�M KA�MASINDA �LK YARDIM
Solunum yoluna yabanc� cisim ka�mas� ile �st hava yolu tamamen t�kana bilir. Akci�erde hasara yol a�ar. Yabanc� cisim oyuncak par�as�, kuruyemi� par�as� yada kan, kusmuk olabilir. En s�k S�t �ocuklar�nda, �ok ya�l�larda, beyin kanamas� sonucu yutma g��l�� olan hastalarda g�r�l�r. Solunum s�k�nt�l�d�r. Bazen �ks�r�k, h�r�lt�l� ve sesli solunum olabilece�i gibi sessizde olabilir. Dudaklar morar�r, solunum durmu� olabilir. Yabanc� cismin ��kart�l�p a��zdan – a��za yapay solunum yap�lmas� gerekmektedir. (�ekil 93)

ER��K�NLERDE YABANCI C�SM� SOLUK YOLUNDAN �IKARMAK ��N
1.S�rta vurma y�ntemi (�ekil 94) iki k�rek kemi�inin ortas�na vurulur.
2.Kar�na bast�rma y�ntemi (�ekil 95) g�bekle iman tahtas�n�n alt ucu aras�nda kar�n �zerine kuvvetlice arkaya ve yukar�ya do�ru bast�r�n.
3.G��se bast�rma y�ntemi (�ekil 96) �ocuklarda uygulanmaz. Hamile , kar�n k�sm� geni� ve �i�manlarda uygulan�r.
Ayakta dururken kar�na bast�rma y�ntemi (�ekil 97)

Heimlich Manevras� :
Yabanc� cisim kuvvetli �ks�rme ile ��kart�lam�yorsa avu� i�i ile hastan�n s�rt�na kuvvetlice vurulur. Ayakta veya oturan hastan�n arkas�na ge�in. Ellerinizi g�be�in �st�ne iman tahtas�n�n alt�na birle�tirerek birden fazla say�da kuvvetli bas� uygulan�r.
Yatan hastada kurtar�c� hastan�n �zerine diz ��ker. Ellerini g�bek �st�ne iman tahtas�n�n alt�na koyar ve dik olarak bir veya birden fazla bas� uygulan�r �k.98

Unutulmamal�d�r kisolunum yolunun tam t�kal� olmas�nda ilk yard�m en fazla 3-5 dk. bir zaman i�inde yap�lmal�d�r. Beyin daha uzun bir s�re O2 dayanamaz. Beyin h�crelerinde �l�m meydana gelir.
Bebek ve �ocuklarda s�rta vurma y�ntemi (�ekil 99-100-101)
Ayaklar�ndan basaca�� tutma, s�rta vurma y�ntemi (�ekil 102-103) hemen hastaneye g�nderilmelidir.

GusinapsE

24 Temmuz 2006 03:20

�ofben Kazalar�

�ofben Kazalar�n� Tan�mak ��in Temel Bilgiler
- �ofben sistemleri s�cak su temini amac�yla yayg�n olarak kullan�l�r.
- Elektrikle �al��anlar daha �ok termostat ar�zas� nedeniyle kazan patlamalar�na sebep olmakta, hastalar s�cak su yan�klar� ile kar��la��r.
- LPG ile �al��an �ofbenler de bazen kazalara sebep olur. Ancak bu kazalar, ortamdaki oksijenin yanma s�ras�nda t�ketilmesine ba�l�d�r.
- LPG zehirli de�ildir ancak 6 m3’den k��k, iyi havaland�r�lmam�� mekanlarda �ofben kullan�ld��nda, ortamdaki oksijen s�ratle t�kenmekte, kazazedeler bu y�zden kaybedilir.

�ofben kazalar�nda al�nmas� gereken �nlemler nelerdir?
- �ofbeni mutlaka iyi �eken bir bacaya ba�lay�n.
- �ofbeni havaland�rmas�z, kapal� ve 6 m3’den k��k hacimli mekanlarda kullanmay�n.
- �ofben ile t�p aras�ndaki LPG hortumunu 125 cm’den uzun tutmay�n.
- Banyoya bolca hava giri�i sa�lay�n.
- Banyoyu i�erden kilitlemeyin.
- Koku hissetti�inizde �ofbeni kullanmay�n.
- Banyodan uzun s�re ��kmayan ki�iyi kontrol edin.
- Korsan t�p kullanmay�n, t�p�n�z� her zaman abonesi oldu�unuz bayiden al�n.
- Gaz ka�a��n� kibrit ve �akmakla kontrol etmeyin.

�ofben kazalar�nda yap�lmas� gerekenler nelerdir?
- Yard�m isteyin.
- Hastay� bulundu�u yerden ��kar�n.
- Zehirlenen ki�iyi s�rt�st� yat�r�n, soluk al�p almad��n� kontrol edin.
- Nab�z at��lar�n� ara�t�r�n.
- Nab�z ve solunum yoksa suni solunum ve kalp masaj�na haz�rlan�n.
- Gaz ka�a��nda evi hemen havaland�r�n.
- �ukur ve kuytu yerleri s�p�rerek LPG’yi havaland�r�n.
- Suni solunum ve kalp masaj� uygulay�n.
- Acil t�bbi yard�m �a�r�s�n� tekrarlay�n.

�ofben kazalar�nda yap�lmamas� gerekenler nelerdir?
- Pani�e kap�lmay�n.
- Sorunu tek ba��na ��zmeye kalk��may�n.
- Hastay� d��t�� yerde tedavi etmeyin.
- Gaz ka�a�� olan mekanlarda 1 dakikadan uzun s�re bulunmay�n.
- Pencereleri ve kap�lar� kapal� tutmay�n.
- Elektrik d��mesine dokunmay�n.
- Ate� yakmay�n.

GusinapsE

26 Temmuz 2006 03:51

Yanmalar ve Ha�lanmalar

Yanmalar ve ha�lanmalar� tan�mak i�in temel bilgiler:

Yan�k kendisini meydana getiren fiziksel etkenin ad�yla an�l�r. Yan�klar�, s�cak su yan�klar�, s�cak buhar yan�klar�, s�cak y�zey yan�klar� (soba, �t�, �s�tma paneli), alev yan�klar� (ocak, soba, mangal), elektrik yan�klar� ve kimyasal maddelerin meydana getirdi�i yan�klar �eklinde ay�rabiliriz.

Yan�� olu�turan fiziksel etkenin v�cutta meydana getirdi�i tahribat, deri, deri alt� ve daha derindeki kas ve kemiklerin olaydan zarar g�rmesiyle sonu�lan�r. Bu harabiyetin olu� �iddeti, etkenin enerji olarak yo�un olu�una ve etkenin v�cuda temas s�resine ba�l� olarak de�i�ir.

Bu bak�mdan yan�klar �� gruba ayr�lm��t�r:

1. Derecedeki yan�klarda deri y�zeysel olarak etkilenir. T�m deri katlar� olaydan zarar g�rmez. G�zle bak�ld��nda derinin k�zard�� g�r�lebilir. Uzun s�re g�ne�te yatan bir insan�n
derisinin k�zarmas�, birinci derece yan��a �rnektir.

2. Derecedeki yan�klar derinin en �st tabakas� olan ve ortalama 1,5 mm. kal�nl��ndaki epidemis tabakas�n�n tamamen harap olmas� anlam�na gelir. Bu t�r yan�klarda, deri y�zeyinin hemen alt�na toplanan serum s�z�nt�s� i�i s�v� dolu kabarc�klar olu�turur. Bu s�v� tabakas�n�n �st�n� �rten zar, tamamen �lm�� deri tabakas�ndan olu�ur.

3. Derecedeki yan�klar derinin t�m katlar�n� �s�l etken nedeniyle tamamen tahrip olmas� demektir. Yan�� do�uran etkenin deriye temas s�resinin uzun oldu�u anla��l�r. B�lge bu nedenle tamamen k�m�rle�ir. Yara i�ine bak�ld��nda kaslar�n ortay ��kt��, bazen kemiklerin bile k�m�rle�ti�i g�r�lebilir.

Yan��n derinli�i yan�nda yan�k y�zeyin geni�li�i de �ok �nemlidir. Gerek birinci, gerekse ikinci ve ��nc� derece yan�klarda yan�k y�zeyinin geni�li�i kazazedenin hayatta kalma �ans�yla do�rudan ba�lant�l�d�r.
Bebeklerde y�zde 10, eri�kinlerde y�zde 20’den geni� yan�klar muhakkak yatakl� kurumlarda tedavi edilmelidir.

Yan�k, insan� d�� etkenlerden ve bakterilerden koruyan bir organ olan deriyi devre d�� b�rakt�� i�in hastalar kolayca enfeksiyon tehlikesiyle kar�� kar��ya kal�rlar. Yan�k olan y�zey bakteriler taraf�ndan k�sa s�re i�inde i�gal edilerek b�lge iltihaplan�r. Bu b�lgede mikroplardan a��a ��kan zehirli maddeler (toksinler) t�m v�cuda yay�larak hastalar�n v�cut direncinin k�r�lmas�na ve a��r bir sistemik iltihap tablosunun ortay ��kmas�na sebep olur. Di�er taraftan bu a��k y�zeyden d��ar� s�zan serum, v�cut s�v�lar�n�n s�ratle azalmas�na yol a�ar.
V�cutta kaybolan g�ndelik s�v� miktar� yan�k y�zeyinin geni�li�ine ba�l�d�r ve 1 - 9 litre aras�nda de�i�ir. Bu a��n kapat�lmamas� dola��m�n zay�flamas�na ve b�breklerin iflas�na giderek �l�me sebep olur.

G�ne� Yan�klar�

G�ne� yan�klar� yaln�z ��nlar� nedeniyle de�il baz� g�zellik salonlar�nda cildi esmerle�tirmek i�in yap�lan UV radyasyonlar�yla (solaryum) da olu�turulabilir. Bu konuda bilinmesi gereken baz� olgular vard�r:
- Derinin k�sa s�reli olarak g�ne� ��nlar�na maruz kalmas� baz� vitaminlerin olu�mas�na ve kemiklerin sa�l�kl� b�y�mesine yarar.
- Ancak uzun s�reli g�ne� ��n�na maruz kalmak deri kanserine, derinin erken ya�lanmas�na neden olur.
- G�ne� ��nlar�na ultraviyole ��nlar� denir.

�ki T�r UV I��n� Vard�r.

- UVA denen ��n, g�zellik salonlar�nda esmerle�tirme i�in kullan�l�r. Ancak bu ��nlar di�erlerinden daha derin katlara n�fuz eden deri kanserine, deri ya�lanmas�na g�zlerin zedelenmesine ve derinin ba��kl�k direncinin azalmas�na sebep olur.
- UBV denen ��n deri kanseri yapan ve deriyi yak�n ��n t�r�d�r.

Yanmalar ve ha�lanmalarda al�nmas� gereken �nlemler nelerdir?

- Kibrit, �akmak ve ate� yakma gere�lerini ortal�kta b�rakmay�n.
- Devaml� s�cak suyunuz varsa derecesini 50 dereceden yukar�ya ayarlamay�n.
- �s�t�c�lar�n etraf�na direkt temas� engelleyen barikatlar koyun.
- S�cak s�v�lar� �ocuklardan uzak tutun.
- Bebe�e mama verirken yeme�in, y�karken de suyun �s�s�n� bilen.
- Ocak �st�ndeki tava saplar�n�, �ocuklar�n eri�emeyece�i �ekilde yerle�tirin.
- Yatakta sigara i�meyin.
- S�cak tencere ve su kaplar�n� tezgahlar�n kenar�na yak�n koymay�n.
- Kulland��n�z g�ne� ya��n�n UVA ve UVB ��nlar�n� tamamen engelledi�inden emin olur.
- Sat�n ald��n�z g�ne� g�zl��n�n UV ��nlar�n� engelledi�ine emin olun.
- Evde daima dolu bir yang�n s�nd�r�c� bulundurun.

Yanmalar ve ha�lanmalarda yap�lmas� gerekenler nelerdir?
- Yan��a elle dokunmamaya �al��n.
- Yan��n derecesini saptay�n.
- Yan�k b�lgesini derhal musluk suyuyla so�utun.
- Yan�k b�lgesini steril oldu�unu bildi�iniz pansuman malzemesiyle �rt�n.
- Sadece k�zar�kl�k varsa yan�� bol su ve sabunla y�kay�n.
- Evde tedavi etmekten ka��n�n.
- Tam te�ekk�ll� bir hastanenin acil merkezlerine ba�vurun.
- �ehir d�� y�relerde sa�l�k ocaklar�na ba�vurun.
- Acil ambulans isteyin.
- Kazaya u�rayan ki�iyi a��r� s�cak ve a��r� so�uk ortamda tutmay�n.
- Tetanoz a��s� olmay� / yapt�rmay� unutmay�n.

Yanmalar ve ha�lanmalarda yap�lmamas� gerekenler nelerdir?
- Yan�k y�zeyini direkt buzla temas ettirerek so�utmaya kalk��mayan.
- 2. derece yan�� dezenfektanla temizlemeye �al��may�n (alkol, tent�rdiyot, savlon).
- Yo�urt, ya�, sabun, di� macunu, ya�l� kremler vb. yabanc� maddeler s�rmeyin.
- ��i s�v� dolu su kabarc�klar�n� patlatmay�n.
- Eczane veya pansumanc�ya gitmeyin, doktora gidin.
- Yan�k y�zeyine hava �flemeyin.
- Yan�k y�zeyine ��plak el, parmak gibi mikropsuz oldu�undan emin olmad��n�z �eyleri temas ettirmeyin.
- Yan�k y�zeyine yap��an kuma� vb. �eyleri kaz�y�p kald�rmaya �al��may�n.
- Evde tedavi yapmaya kalk��may�n.

GusinapsE

27 Temmuz 2006 23:28

Zehirlenmeler

Zehirlenmeleri Tan�mak ��in Temel Bilgiler
Zehir, v�cuda belirli bir miktarda al�n�nca, s�rekli veya ge�ici tehlike yaratan zararl� maddedir.
- Zehirlenmelerin y�zde 90’� evlerde olur.
- Zehirlenenlerin y�zde 60’� 5 ya� alt�ndaki �ocuklard�r.
- Bu �ocuklar�n y�zde 5’i kaybedilir.
- 18 ya� �st�ndekilerde �l�m oran� daha y�ksektir.

Sindirim Yoluyla
A��zdan al�nan zehirli maddelerin olu�turdu�u zehirlenmelerdir.
- Yabani manatr, alkol, aspirin, temizlik �r�nleri, b�cek ila�lar�, DDT, uyku hap�, �ama��r suyu, kezzap, c�va, kur�un, arsenik, siyan�r, fosfor, fare zehiri, kalp ila�lar�, mavi ispirtor, benzin, gazya��, tiner, ya�l� boya, boya ��z�c�ler, aseton.
- Normalde kullan�lan ila�lar�n a��r� dozda al�nmas� (aspirin, uyku hap� vb.)
- Son kullanma tarihi ge�mi� ila�lar ve g�da maddeleri.

Solunum Yoluyla
- Karbonmonoksit (soba, mangal, oto egzost gazlar�, kuyu ve derin �ukurlarda biriken gazlar.)
- Sentetik boya ve yap��t�r�c�lardan buharla�an gazlar.
- Petrol �r�nlerinin buharlar� (tiner, benzin vb.)
- Kimyasal buharlar (tuz ruhu, �ama��r suyu vb.)
- Yan�k plastik maddelerden ��kan dumanlar (siyan�r).
- Harp gazlar�.

Deriden Emilim yoluyla
Geni� deri y�zeylerine zehirli madde s�va�mas�yla olu�ur.
- Baz� zehirli bitkiler (zehirli �s�rganlar)
- �im ve �i�ekler i�in kullan�lan g�bre ve b�cek ila�lar�

Enjeksiyon yoluyla
Bir i�neyle deri alt�na girilerek olu�ur.
B�cek sokmalar� ve �s�r�lmayla

Zehirlenmelerde al�nmas� gereken �nlemler nelerdir?
- �ocuklar� yaln�z b�rakmay�n.
- T�m ila�lar� kolay eri�ilmeyecek bir dolaba koyun ve kilitleyin.
- T�m temizleyiciler zehirlidir, ortal�kta tutmay�n.
- �la� ve kimyasal maddelerin kapaklar�n� s�k� kapat�n.
- �ocuklara verece�iniz ila�lar� �eker olarak tan�tmay�n.
- �la�lar�n kullan�m talimatlar�n� okuyun.
- Boya, kimyasal maddeler, solventer ve otonuzla a��k havada u�ra��n.
- Evde zehirli bitki bulundurmay�n.
- Kullan�lm�� sa�l�k malzemelerini ve tarihi ge�mi� ila�lar�, i�ine plastik torba at�lm�� p kutusuna at�n ve ��p kutusunun kapa��n� s�k�ca kapat�n.
- Aerosolleri (b�cek / bitki ilac�, deodorontlar, kimyasal ��zeltiler, deterjan / kozmetik �r�nleri) ortal�kta b�rakmay�n.

Zehirlenmelerde yap�lmas� gerekenler nelerdir?
- �nce zehirlenmenin neden kaynakland��n� anlay�n.
- Kendinizi emniyete al�n, gerekiyorsa uzakla��n.
- Hastay� tehlikeli alandan uzakla�t�r�n.
- Acil t�bbi yard�m isteyin.
- Zehirlenmenin �iddetini anlamaya �al��n (bilin� d�zeyi �nemli bir ipucudur.)

http://212.175.80.208/images2/CONTENT/Library/8.jpg - Hastan�n solunum ve nabz�n� kontrol edin.

- Hayat� tehdit eden bir durum varsa suni solunum ve kalp masaj� i�in haz�rlan�n.
- Zehirlenmenin ne kadar s�re �nce olu�tu�unu saptay�n.
- Zehirlenen �ahs�n etraf�nda olaya neden olmas� m�mk�n olan ila�, kimyasal madde �i�elerini vb. hastaneye giderken yan�n�zda g�t�r�n.

TheGrudge

28 Temmuz 2006 04:35

HAYVANLARIN SOKMA VE ISIRMALARINA �LK YARDIM

K�PEK ISIRMASINDA : Is�r�lan yeri sabun ve su ile y�kay�n. K�pe�i tespit edip karantina alt�na al�nmal�d�r.
Hastaneye gidin. Kuduz ihtimaline kar�� a�� olun.
Kuduz:Yarasa �s�rmas�ndan, yalamas�ndan ya da yarasalar�n dola�t�� ma�aran�n havas�n�n solunmas�ndan bula�t�� bildirilmi�tir.
AKREP SOKMASINDA : Ki�iyi y�r�tmeyin. Is�r�lan yerin yukar�s�na e�arp yada mendil ba�lay�n. Sokulan yere amonyak s�r�n. Gerekli ise yapay solunum yap�n. Hastaneye gidin.
ARI SOKMASINDA : �ok duyarl� ki�ilerde �l�m g�r�lebilir.
Sokulan b�lgeyi hareket ettirmeyin. �zerine buz koyun. Amonyak s�r�n. Daha sonra yemek sodas� eritilmi� su ile pansuman. Gerekli ise yapay solunum yap�n. A��z, bo�az sokulmu�sa, ast�m�n�z varsa, birden fazla ar� taraf�ndan sokulmu� iseniz hemen hastaneye gidin.
KED� ISIRMASI :Musluk suyu ile bolca y�kay�n. Temiz pansuman koyun. Is�r�lan yeri kalp seviyesinden y�ksekte tutun. Buz koyun. Hastaneye gidin.

FARE ISIRMASI:Musluk suyu ile y�kay�n. Temiz pansuman koyun. Is�r�lan yeri kalp seviyesinden y�ksekte tutun. Hastaneye gidin.

�R�MCEK ISIRMASINDA:Di�i siyah �r�mcek zehirlidir. Zehri sinir sistemine etki eder. Sokulan yeri oynatmay�n. �zerinden e�arp, kravat ile ba�lay�n. Buz koyun. Yemek sodas� eritilmi� su ile bir bez konursa a�r� azalt�labilir. Gerekli ise yapay solunum ve kalp masaj� yap�lmal�d�r. Hastaneye g�nderin.
YILAN ISIRMASI:En tehlikeli olan� engerek y�lan�n�n sokmas�d�r. Geceleri avlanmaya ��kar. Ba�� gen �eklinde olup �st duda��nda u�ta ve yukar� kalk�k pullu yumu�ak bir boynuzu vard�r. Esas rengi boz olup s�rt�nda u� ucuna dizili ve baklava �eklinde siyah bir �eridi vard�r. �ok zehirlidir.
Is�r�lan yerde a�r�, yanma duygusu, �i�lik, morluk olur. Di� izleri g�r�l�r. Y�lan zehrinde etki yapan toksinler
1-Sinir sistemine etki yapan toksin(n�rotoksin):Solunum merkezini fel� eder. Kan dola��m�n� etkiler. Baz� sinir h�crelerinin �l�m�ne yol a�ar.
2-Dola��m sistemine etki yapan toksin(hemorojik):Kan�n k�l k�k� damlarlar�ndan d��ar� ��kmas�na �s�r�lan yerin mor g�r�nmesine neden olur.
3-Kan�n p�ht�la�mas�na etki eden toksin(ko�gulin):Kan�n damar i�inde p�ht�la�mas�na yol a�ar.(entikoagulin) kan�n p�ht�la�mas�n� �nler.
4-Kan h�cresine etki eden toksin(hmolisi):Kan�n k�rm�z� h�crelerinin par�alar.
� H�cre zehri olan toksin kangrene yol a�ar.
En �ok sinir sistemine ve kan sistemine etki yapar. �nsanda uyuklama, mide bulant�s�, kusma ve solunum kaslar�nda fel�, solunum durmas� ve �l�m olabilir.
�lk yard�m: S�rt �st� yat�r�n. Oynatmay�n. Tespit edin. Is�r�lan yeri kalp seviyesinden y�ksekte tutun. Is�r�lan yukar�s�na e�arp, kravat ile s�k�n. Y�lan zehri lenf damarlar�yla yay�l�r. 1,5 saatten fazla s�kmay�n.,her yar�m saatte bir 5-10 dakika gev�eterek zehrin yava� yava� v�cuda yay�lmas�n�n sa�lay�n. Y�lan serumu uyguland�ktan sonra turnike uygulamay�n. El ve ayak parmaklar�na turnike uygulamay�n.
Is�r�lan yeri kaynat�lm�� so�utulmu� su ile bolca y�kay�n. Buz uygulay�n. Is�r�lan ki�iyi kesinlikle sarsmadan, �s�r�lan yeri oynatmadan hastaneye kald�r�n. Masaj yapmay�n.
Is�r�lan yerin emilip-kesilmesi:Pek faydas� yoktur. Yaran�n iltihaplanmas�, damar, sinirlerde yaralanmaya yol a�ar. Yard�m� yapan ki�ide zehirlenir. Y�lan serumu �l�m oran�n� % 10 kadar d��r�r. Gereksiz yere yapt�r�lmamal�d�r. �lerde tekrar y�lan serumu yap�lmas� gerekti�inde alerjik durumlar olur.
Is�r�lan yerdeki �i�lik ve morluk yukar�ya do�ru ilerlemi�se turnikeyi daha yukar� koyun. Alkoll� i�ki vermeyin. Is�r�lan yeri ate�le da�lamay�n. M�mk�nse �s�ran y�lan� �ld�r�n., kuyru�undan tutarak ka��y�n. Y�lan�n cinsinin tespiti hakk�nda bilgi verin.
Ki�i en az 6-8 saat g�zlem alt�nda tutunuz. Zehrin etkisi ge�tikten 2-3 g�n sonra �s�r�lan yeri kalp seviyesinden yukar� kald�r�n.

GozDemNur

28 Temmuz 2006 12:36

G�ne� �arpmas� ve Bay�lmalarda �lkyard�m
Su ve tuz kayb� nedeniyle halsizlik, ba� d�nmesi, g�rme bulan�kl��, nab�z h�zlanmas�, �uur kayb�, genel huzursuzluk g�r�l�r.
— Ki�iyi serin bir yere ta��y�n�z.
— Elbiselerini ��kar�n�z.
— Bacaklar�n� yukar� kald�rarak yat�r�n�z. Dinlendiriniz. So�uk, �slak havlu ile sar�n�z. Serin tutunuz. Ayaklar� ve elleri so�uk su bulunan kovalara sokunuz.
— Bacaklar�n� a�a��, yukar� hareket ettiriniz.
— Bacaklara ve g�vdesine masaj yap�n�z.
— Bir litre su i�ine veya ayrana �eyrek �ay ka�� kadar tuz kar��t�r�p bunu her saat ba�� i�iriniz.
— Ate�i �ok y�kselmi�se so�uk su bulunan bir k�vete sokarak ate�in 38�C dereceye kadar d��mesini sa�lay�n�z.
— Al�na, b�t�n v�cuda so�uk su ile �slat�lm�� ar�af �rt�n�z.
— Gerekirse vantilat�re kar�� tutunuz.
— Bu �nlemlerden sonra hemen hastaneye g�t�r�n�z.

GozDemNur

28 Temmuz 2006 12:55

Di� A�r�s�nda �lkyard�m

Di� a�r�s�, �o�u kez di� ��r��nden di�in tutucu dokusundan veya di� k�k�nden geli�en apselerden ileri gelir.

— Di�imizin ��r�k k�sm�na girmi� yemek art�klar�n� f�r�alayarak temizleyiniz.
— E�er evinizde varsa karanfil ya��na bat�r�lm�� ufak bir pamuk koyunuz.
— E�er apse geli�mi�se, a�r�y� dindirmek zordur. Di� doktoruna gidiniz.
— O b�lge �zerine havluya sar�l� buz torbas� so�uk suda �slat�lm��, s�k�lm�� havlu koyunuz. Bu a�r�y� giderme ve iltihab� geriletmede faydal� olabilir.
— A�r�yan di�inizin etraf�na, ��r�k yerine aspirin ya da kolonya ile �slat�lm�� pamuk koyunuz. Yara olu�abilir.
— Evinizde a�r� dindirici ila� varsa al�n�z.
— Basit �nlemlerle a�r�n�z ge�se de di� doktoruna gidiniz. D�� k�k�nde apse olabildi�i gibi di� ��r�� daha derinlere de inebilir.

Bel A�r�s�nda �lkyard�m

A��r y�k kald�rma, �ekme veya itme ile bele �zellikle omurlar aras�nda bulunan disk denilen k�k�rdaklara binen y�k artar. Bel iskeleti, kaslar� ve ba�lar� zorlan�r, Belde a�r� olur. Bu a�r� bacaklara kadar yay�labilir, Uyu�ukluk, kar�ncalanma hissi kuvvet azl�� olabilir.
— S�rt �st� yat�n�z. Yata��n alt�na geni� tahta koydurunuz.
— Dizlerinizi ve kal�alar�n�z� 90 derece b�k�n�z. Bacaklar�n�z�n alt�na 2-3 yast�k koyunuz. Bu �ekilde dinlenme belinizin rahatlamas�n� sa�lar.
— Bele s�cak uygulayabilirsiniz. A�r� dindirici ve kaslar� gev�etici ila� alabilirsiniz.
— Ik�nmay�n�z. A��r cisimleri �ekmeyiniz. �tmeyiniz ya da kald�rmay�n�z. Belinize d�nd�r�c� hareket yapt�rmay�n�z.
— Kab�zsan�z m�layim yap�c� (Laksatif) ila� al�n�z. — Yataktan kalkarken yava��a yan�n�za d�nd�kten sonra oturunuz.
— E�er bir kap� kenar�na veya o y�kseklikteki bir demir boruya elbiselerinizle tutturup v�cudunuzu a�a��ya sark�t�rsan�z �ok rahatlayabilirsiniz.
— Bel a�r�s�n�n nedeninin saptanmas� i�in ortopedi ve travmatoloji veya fizik tedavi uzman�na muayene olunuz.

GusinapsE

28 Temmuz 2006 19:15

Zehirlenen Hastalara Nas�l Yakla�mal�?

Zehirlenen Hastay� Nas�l Tan�yabiliriz?

�ocuklarda g�r�len zehirlenmelerde, �o�unlukla �ok �zel belirtiler g�r�lmez. �ok a��k bir nedene ba�lanamayan ani �uur kay�plar�nda, ila� zehirlenmelerinden mutlaka ��phelenilmelidir. Acilde �al��an hekimler de �ocuk zehirlenmeleri konusunda uyan�k olmak zorundalar. Al��lmad�k klinik durumlarla kar��la�t�klar�nda zehirlenmeleri �n planda d��nmeleri gerekir.
�uuru a��k yeti�kin hastalar�n intihar ama�l� ila� zehirlenmelerinde, hastay� yarg�lay�c� ve k�r�c� bi�imde davranmak, bilgi almay� g��le�tirece�inden, do�ru bir davran�� olmayacakt�r. Yakla��mlar, bilgi al�c� ve sorunlar� ��zmeye y�nelik olmal�d�r. Binlerce zehir i�erisinden hastan�n, hangisiyle zehirlendi�ini ancak iyi bir ileti�imle anlayabiliriz.

Baz� zehirlenmelerin kendine has �zellikleri vard�r. Tansiyon d��r�c� ila�lara ba�l� zehirlenmelerde tansiyon d��kl�� ve kalp at�m say�s�n�n azalmas� beklenen bulgular olmakla beraber, kalp ritm d�zenleyicisi ila�lara ba�l� zehirlenmelerde ise kalp ritminde bozulma g�r�lebilir. Baz� ila�lar�n yan etkilerinin bariz hale gelmesi zehirlenme bulgusu olabilir. Morfin, eroin ve dolantin gibi narkotik analjeziklere ba�l� zehirlenmelerde tansiyon d��kl��, kalp at�m say�s�n�n azalmas�, v�cut �s�s�n�n d��mesi ve solunumun yava�lamas� yan etki barizle�mesinin �rne�idir. Kafein, kokain ve amfetamin gibi uyar�c� ila�lara ba�l� zehirlenmelerde tansiyon y�kselmesi, kalp at�m say�s�n�n artmas�, terlemenin artmas�, g�z bebeklerinin irile�mesi ve v�cut �s�s�n�n artmas� beklenir. Antiallerjik ila�lara ba�l� zehirlenmelerde kalp h�z�n�n artmas�, v�cut �s�s�n�n artmas� ve g�z bebeklerinin irile�mesi beklenen bulgulard�r. Organofosfat k�kenli tar�m ila�lar�na ba�l� zehirlenmelerde hastalarda epilepsi, salya art�� ve sarm�sak kokusu beklenir. Karbonmonoksit gaz�n�n solunmas�yla geli�en zehirlenmelerde derinin pembemsi k�rm�z� renkte olmas�, bazen deride sulu lezyonlar�n g�r�lmesi ve v�cut �s�s�n�n d��mesi tipik �zelliklerdir. G�da zehirlemelerinde kar�n a�r�s�, bulant�, kusma, ishal, ate� ve tansiyon d��kl�� olmas� beklenir. Zehirli mantarlar�n i�erdi�i toksinlere ba�l� olarak g�z bebeklerinde k��lme, kalp h�z�n�n azalmas�, g�z ya�� ve salya art�� g�r�l�r.

Zehirlenen Hastalara Nas�l Yakla�mal�?
Zehir veya toksin, en k�sa �ekliyle 16. y�zy�lda ya�ayan Paracelsus’un ‘Her madde zehirdir. Zehir olmayan madde yoktur; zehirle ilac� ay�ran dozdur’ ifadesiyle tan�mlanabilir. Bu ba�lamda kulland��m�z ila�lar da dahil olmak �zere, ya�ad��m�z ortamda bulunan b�t�n kimyasal maddeler, zehir �zelli�i ta��mas� a��s�ndan potansiyel bir tehlike olu�tururlar. Zehirleri, ila�lar ve v�cuda yabanc� kimyasal maddeler (di�er ad�yla Zenobiyotikler) olarak iki ana grupta ele alabiliriz. Toplumumuzdaki bir grup insan�n, her ilac� zehir gibi g�rmelerinin yanl�� bir kan� oldu�unu hemen vurgulamak yerinde olur. Kan�mca, hekim taraf�ndan kullan�m gerek�esi ve dozu iyi belirlenmi� bir ila� zehir de�ildir.
Ayr�ca �evre kirlenmesi sonucu �e�itli kimyasal maddelerin, insan da dahil bir�ok canl�ya ge�erek birikmesiyle yava� geli�en �evresel kaynakl� zehirlenmeler de vard�r. G�n�m�z end�strisinde kullan�lan 80.000’ den fazla kimyasal maddenin 500’den fazlas�n�n insan v�cuduna ge�ebildi�inin g�sterilmesi, insan kaynakl� �evre kirlenmesinden ne kadar etkilendi�imizi g�stermesi bak�m�ndan �ok anlaml�d�r. �unu unutmamal�y�z ki, zenobiyotik ad�n� verdi�imiz v�cuda yabanc� kimyasal maddelerin giderek artan kontrols�z kullan�m�, sadece insanlar� de�il, �evremizdeki hayvan ve bitkileri de olumsuz y�nde etkileyerek ekolojik dengeyi bozmu�tur. Bu y�n�yle insan ‘Ya�ad�� ortama en �ok zarar veren canl�’ olarak de�erlendirilebilir.
Acil servis hekimleri olarak bizleri daha �ok ila�lar�n ayn� anda birden fazla dozunun al�nmas�yla, ilk 24 saat i�erisinde geli�en akut ila� zehirlenmeleri ve ila� d�� di�er kimyasal maddelerin yanl��l�kla veya intihar ama�l� i�ilmesine ba�l� zehirlenmeler ilgilendirir. Acil servislere ba�vuran hastalar�n yakla��k y�zde 5’ini olu�turan akut zehirlenmeler �o�unlu�unun kendi kendini zehirleme (self poisoning) �eklinde, ev ortam�nda, 5 ya��n alt�ndaki �ocuklarda, ila� veya kimyasal maddenin yanl��l�kla a��zdan al�nmas�yla meydana gelir. �ocukluk �a��n�n intihar ama�l� zehirlenmeleri ise s�kl�kla 13 -17 ya�lar� aras�nda g�r�l�r. Yeti�kin �a�daki ila� zehirlenmeleri 25 ya� alt� bayanlarda daha yayg�nd�r. Y�ksek dozda ila� al�nmas�yla ger�ekle�en zehirlenmelerin en az yar�s�nda, birden fazla ila� al�nmas� (multidrog poisoning) s�z konusudur. Kendi kendini zehirleyen hastalar�n �o�unlu�u, daha �nce de benzer giri�imler yapm��t�r.
5 ya��ndan k��k �ocuklar�n akut zehirlenmelere en elveri�li grubu olu�turmas�; bu ya� grubunun merakl�, her �eyi yapmaya ve tatmaya e�ilimli olmalar� ve sonu�lar� de�erlendirme yeteneklerinin yetersiz olu�uyla a��klanabilir. Geli�mi� �lkelerde, �ocuklar�n kolayca a�amayaca�� t�rde kapak dizayn�na sahip ila� kutular�n�n kullan�m�n�n yayg�nla�mas� sonucu, 5 ya� alt� �ocuklarda g�r�len ila� zehirlenmeleri anlaml� bir bi�imde azalm��t�r. �lkemizde ise ‘Zor a��lan kapakl� ila� kutusu’ kullan�m� hen�z yayg�n olmad��ndan, 5 ya� alt�ndaki �ocuklar halen risk alt�ndad�r. Ayr�ca sosyoekonomik sorunlar�n a��rl�k kazand�� toplumumuzda, gen�ler aras�nda uyu�turucu ve uyar�c� ila� kullan�m�na ba�l� zehirlenmeler de giderek artar. �zellikle 13 - 17 ya� aras�ndaki gen�ler, bu a��dan daha �ok risk alt�ndad�r.
�zellikle 0 - 1 ya� grubu bebekler, eri�kinlere g�re farkl� bir metabolizmaya sahip oldu�undan, ila� zehirlenmeleri a��s�ndan �zel bir �neme sahiptirler; Karaci�erde ila�lar�n etkisiz hale getirilmesini sa�layan �zel enzim d�zeyleriyle kana ge�en ila�lar� ba�layarak etkisiz hale getiren �zel kan proteini d�zeylerinin yeti�kinlere g�re daha az olmas� ve ilk 5 ayda b�breklerden ila� at�l�m h�z�n�n yeti�kinlere g�re daha yava� olmas�, bu ya� grubunun hassasiyetleridir. S�t �ocuklar�na ila� yazarken ideal dozu ayarlamada hekimlere, �nerilen dozlara uymada ise ebeveynlere b�y�k sorumluluklar d��er.
Haf�za sorunu olan demansl� hastalar, -kulland�� ila�lar daha bilin�li birisi taraf�ndan verilmiyorsa-ila� ald��n� �o�unlukla unutup, defalarca ayn� ilac� birden fazla dozda alarak zehirlenebilirler.
Ev ortam�nda kar��la��lan zehirlenmeler sadece ila�lar ve temizlik maddeleriyle s�n�rl� de�ildir. K�m�r sobalar�n�n halen yayg�n olarak kullan�ld�� b�lgelerde, iyi yanmayan sobadan s�zan karbonmonoksit gaz�n�n yo�un bir �ekilde solunmas�yla meydana gelen gaz zehirlenmeleri ve LPG ile �al��an �ofbenlerin banyo i�erisinde bulundu�u evlerde �ofbenin, bacan�n geri tepmesine ba�l� olarak s�nmesi sonucu havadan a��r LPG gaz�n�n solunum yollar�n� kaplamas�yla, bo�ulma tipi zehirlenmeleri de s�kl�kla g�r�l�r. LPG’li sistemlere g�re �ok daha g�venli olan do�algaz sistemlerindeki s�z�nt�lara ba�l� bo�ulma tipi gaz zehirlenmelerine daha az s�kl�kla rastlan�l�r.
Bah�e, piknik gibi do�a ortamlar�nda ise y�lan ve akrep sokmalar�yla mantarlar�n yenilmesine ba�l� zehirlenmeler a��rl�k kazan�r.
LPG, do�algaz ve karbonmonoksit zehirlenmeleriyle y�lan, akrep ve b�cek �s�r�klar�na ba�l� zehirlenmeler, di�er zehirlenmelerden bir�ok y�n�yle farkl� oldu�undan ayr� ba�l�klar alt�nda ele al�nacakt�r.
�zellikle kurallar�na uygun olmayan bi�imde haz�rlanm�� ev konservelerinde, nadiren haz�r konservelerde ve so�ukta korunmam�� bal�k, ci�er gibi hayvansal �r�nlerde mikrobik bula�ma veya di�er ad�yla kontaminasyon olas�l�� y�ksektir. G�da zehirlenmelerinde, ayn� yeme�i yiyenlerde benzer belirtiler g�r�l�r.

GusinapsE

28 Temmuz 2006 19:17

Zehirlenmelerde �Lk Olarak Neler Yap�lmal�?

Zehirlenmelerde Neler Yap�lmal�?
Zehirlenmelerin tedavisinde �� yol izlenir;
1. Hastaya destekleyici tedavi uygulanmas�: Zehirlenme nedeniyle bozulan v�cut dengesinin d�zeltmeye y�nelik giri�imleri i�erir. �rne�in, d��m�� kan bas�nc�n�n y�kseltilmesi gibi.
2. Zehirin v�cuttan uzakla�t�r�lmas�: Hastay� kusturmak, mide y�kanmas�, aktif k�m�r uygulanmas� ve hemodiyaliz gibi uygulamalar� i�erir.
3. Panzehir veya antidot ad� verilen �zel ila�lar kullan�larak zehirlerin etkilerinin �nlenmesi: �rne�in, a��r� miktarda demir preparatlar� al�m�na ba�l� zehirlenmelerde Desferoksamin isimli antidot, demiri ba�lay�p ba��rsaklardan emilimini engeller.
Destekleyici tedavi uygulamak ve zehiri v�cuttan uzakla�t�rmak, �o�unlukla hayat kurtarmak i�in yeterli oldu�undan, �ncelikli tedavi yakla��mlar�d�r. Ayr�ca olduk�a k�s�tl� say�da zehirin antidotu bulundu�unu unutmay�n!
Zehirlenen bir hastayla kar��la�t��m�zda, izlememiz gereken yol a�a��daki gibi olmal�d�r;
1. En yak�n acil yard�m / ambulans servisine haber verin. Daha sonra �unlar� yap�n;
2. Hastan�n neyle zehirlendi�ini anlamaya �al��n. Ancak hastan�n koroziv temizlik maddeleri veya petrol �r�nleriyle zehirlenmedi�inden eminseniz, hastay� sorgulama i�ini hekimlere b�rak�n.
3. Sak�ncas� yoksa hastay� kusturmak, ilkyard�m uygulayan ki�inin yapabilece�i en uygun giri�im olacakt�r.

Hangi hastalar kusturulmaz?
1. Bilinci kapal� hastalar kusturulmaz! Bilinci kapal� hastalarda, soluk borusunun giri�ini kapatan kapak��n yeterince kontrol edilememesine ba�l� olarak kusmuk i�eri�inin akci�erlere ka�ma ihtimali daha y�ksektir. Ayn� �ekilde, bilinci kapal� hastalara her ne ama�l� olursa olsun, kat� veya s�v� yiyecek verilmez.
2. Petrol �r�nlerinin a��zdan al�nmas�yla geli�en zehirlenmelerde hastalar kusturulmaz! E�er bu hastalar kusturulursa, petrol �r�nleri akci�erlere ka�arak ‘kimyasal nedenli akci�er enfeksiyonu’ geli�ir.
3. Koroziv madde ad�n� verdi�imiz ev temizli�inde kullan�lan hipoklorit, amonyak gibi yak�c� kimyasal maddelerin a��zdan al�nmas�yla geli�en zehirlenmelerde, hastalar kusturulmaz. E�er bu hastalar kusturulurlarsa, yak�c� kimyasal maddeler, ��karken temas etti�i dokularda ikinci kez yan�k meydana getirir.
4. Epilepsi ge�iren veya ge�irmesi muhtemel hastalar kusturulmaz.
5. ��remeyen hastalar kusturulmaz.
Hasta zehirlendi�i maddenin etkisiyle kusuyorsa, kusmas�na engel olmay�n. Ancak, hastan�z�n bilinci a��k de�ilse, kustu�unu akci�erlerine aspire etmemesi i�in ba��n� yana �evirin. Bu durumdaki hastay� yaln�z b�rakmay�n. Kusmas�nda sak�nca olmayan hastalarda, elinizi hastan�n dil k�k�ne bast�rarak kusmas�n� sa�layabilirsiniz. Ancak kusturma, midedeki zehirin d��ar�ya at�lmas�n� sa�layan tek se�enek olmad�� i�in, kusturma konusunda �srarl� davranmay�n. Bu durumda, bilinci a��k hastaya bir bardak s�t, ayran veya su vermek, midedeki zehiri seyrelterek ba��rsaklardan emilim h�z�n� azaltt�� i�in faydal� olacakt�r.
�la� zehirlenmelerinde aktif k�m�r�n a��zdan kullan�m�, bir�ok ilac� barsakta ba�layarak emilimini �nler. Aktif k�m�r�n yeterince etkili olabilmesi i�in, mide bo�alt�ld�ktan veya y�kand�ktan sonra verilmesi gerekir. �lkyard�m uygulayan�n k�sa zamanda yapabilece�i en uygun i�lem sadece hastay� kusturmak olmas�na ra�men, geli�mi� �lkelerde evlerde �o�unlukla kullan�ma haz�r, hiperaktif s�v� k�m�r preparatlar� bulundurulur.

Dr. Mehmet DOKUR

TheGrudge

29 Temmuz 2006 06:53

YANIK

Do�rudan ate� ya da y�ksek �s� veren fiziksel kimyasal etkenlerl kar��la�ma sonucu yan�klar olu�ur. Bu etkenler ate�, elektrik, g�ne�, s�cak su ya da ya�, kimyasal maddeler, s�cak metal cisimler olabilir.
Yan�k cilt, a��k yara gibi de�erlendirilmelidir. V�cut bu k�s�mdan su kaybeder ve a��k yara gibi mikroplanmaya a��kt�r. Toplam v�cut y�zeyinin %20'sinden fazlas�n� etkileyen yan�klar ya�amsal tehlike do�urur.
Yan�klar, ortaya ��kan tahribata g�re derecelendirilir.

1. Derece Yan�klar

En �ok g�ne�te fazla kalma nedeniyle olur.
Cildin k�zarmas� ve �iddetli a�r� ile tan�n�r.
Kendili�inden iyile�ip, cilt normal g�r�n�m�n� alabilir.

Elbisesi tutu�an ki�i yere yat�p kendi etraf�nda d�nmelidir

2. Derece Yan�klar

K�zar�kl��a ek olarak su dolu keseciklerin g�r�nmesi ile tan�n�r.
En s�k s�cak s�v�lar ile olur.A�r�l� ve ciddi yan�klard�r.
Su keselerini patlatmak sak�ncal�d�r.
Do�ru bak�m yap�lmaz ise iz kal�r. Mikrop �remesine a��kt�r.

3. Derece Yan�klar

Cildin tamam� etkilenmi�tir. A�r� azd�r. Hayati tehlike yaratacak s�v� kay�plar� ve iltihaplanmalar m�mk�nd�r.
Yan�klarda ilkyard�mc�n�n ilk amac�, yan��a neden olan madde ya da kayna��n uzakla�t�r�lmas�d�r.
Tutu�mu� kazazedenin ka�mas� �nlenir. �zerine bir �rt� at�larak ya da yuvarlanarak s�nd�r�l�r.
Yan�kl� kazazede soyulurken cilt de soyulabilece�inden elbiseler kesilerek ��kart�l�r.
T�m yan�klarda ilk yap�lacak i�lem, yan�k b�lgenin a�r� ge�ene ve sonra 10 dakika kadar so�uk suda tutulmas�d�r.
Yaral�n�n �zerinde y�z�k, bilezik, saat, k�nye varsa ��kar�l�r.
Yan�k b�lge �zeri �slak, temiz bir bezle �rt�l�r.
Bu nitelikte malzeme yoksa a��k b�rak�l�r.
Bilin� a��k ise a��zdan sulu g�dalar ve su verilir. �oka kar�� uygun pozisyonda tutulur.
�kinci ve ��nc� derece yan�klar var ise ki�i nakledilir.

SICAK �ARPMASI

G�ne�te fazla kalma sonucu ortaya ��kar. G�ne� �arpmas� olarak da bilinir. Kazazede a��r� terlemektedir ya da terlemi�tir. V�cut s�cakl�� 40 derece ya da �zerinde olabilir. Nab�z h�zl�, bilin� bulan�kt�r. A��r� susuzluk hissi, halsizlik ve a�r�lar vard�r.

Bilin� kapal� ise;

- Kazazede g�lge, serin bir yere ta��n�r.
- ABC kontrol edilir, serinletilir.
Bilin� a��k ise
- Kazazede serin bir yere ta��n�r, yar� oturur pozisyon verilir.
- Su serpme, �slak havlu ve hava ak�m� kullan�larak (yelpaze, vantilat�r vb.) serinletilir, su ve alkols�z i�ecekler verilir.
- Fazla giysileri ��kar�l�r.

SUDA BO�ULMA

Havuz ya da denizde ��rp�nmakta olan ki�iye suda kurtarmaalmam�� ki�ilerin, y�zme bilseler dahi yakla�mamas� gerekir.
Bir tekne ile yakla�mak m�mk�n de�il ise, ipe ba�l� bir can simidi ya da tahta par�as�, ��rp�nan ki�iye yard�m amac� ile at�labilir.
Uzun bir s�r�k ya da ip ile ki�iye ula�mak denenebilir. Bunlar yap�lam�yorsa, ��rp�nmalar�n bitmesi beklenir .
Tekneye ya da sahile ��kar�lan kazazedenin ABC’si kontrol edilir.
Normal solunum ve dola��m sa�land�ktan sonra bilincin durumuna g�re pozisyon verilir.
�zeri �rt�lerek nakledilir.

HAYVAN ISIRI�I

Bir tahrik olmaks�n�z sald�rarak �s�ran kedi ya da k�pe�in kuduz olmas�ndan ��phe edilmelidir. Kuduz mikrobu �s�r�lm�� b�lgeden v�cuda girer. Is�ran hayvan�n g�zlem alt�na al�nmas� gerekir.
Is�r�lma halinde, �s�r�k yeri hemen bol su ve sabun ile iyice y�kan�r. Kazazede y�r�t�lmeden nakledilmelidir.
Ar� Sokmas�
��nenin girdi�i yerde k�zar�kl�k, a�r�, ka��nt�, �i�me olabilir. ��ne hala ciltte ise d�zg�nce ��kar�l�r. ��ne yerine buz koyarak so�utma yap�l�r. Alerjisi olanlar, ast�ml�lar, a��zdan sokulanlar, �ok say�da ar� taraf�ndan sokulanlar�n hemen nakli gerekir.
Y�lan Sokmas�
Y�lan zehirlenmelerinde �s�r�k yerinde a�r�, �i�lik, morluk, hassasiyet vard�r. Sokulan yer hareket ettirilmeden y�kan�r. Is�r�lan yerin birka� cm yukar�s�na bo�ucu sarg� uygulan�r. Is�r�k yeri 0.5 cm kesilerek ve elle s�vazlanarak zehrin k�smen ��kmas� sa�lan�r. Yaran�n emilmesi etkili de�ildir ve zararl� olabilece�i i�in uygulanmamal�d�r. Is�r�k yerine buz uygulanabilir. Ki�inin yatarak nakli sa�lan�r.
Akrep Sokmas� Akrep sokmas�nda yara yerinde a�r� ve uyu�ukluk olur. Solunum bozulabilir. Sokulan b�lge y�kan�r, buzla so�utulur, sokulan kol veya bacakla v�cut aras�na bo�ucu sarg� uygulan�larak akrep antiserumu bulunabilecek bir merkeze yatarak nakledilir.

GusinapsE

31 Temmuz 2006 02:40

Acil Servis Ya�am Kurtar�yor

Acil Servis Ya�am Kurtar�yor
Trafik kazalar�, d��me, �arpma, kalp krizi gibi olaylar sonucu her y�l milyonlarca insan acil servislere ba�vuruyor. 24 saat, 365 g�n aral�ks�z olarak verilen acil sa�l�k hizmeti sayesinde bir�ok insan�n ya�am� kurtar�l�yor.
T�rkiye’de her y�l n�fusun d�rtte biri trafik kazas�, darp, d��me gibi nedenlerle yaralan�yor. Yaralanan ki�ilerin y�zde 50’si hastanelere ba�vuruyor. Hastanelere ba�vuranlar�n y�zde 12’si yat�r�larak tedavi ediliyor. Ara�t�rmalar yaralanan insanlar�n y�zde 98’inin acil servislere kendi imkanlar�yla ba�vurdu�unu g�steriyor. Avrupa ve Amerika’daki rakamlar ise bunun tam tersi. �nsanlar�n kendi ba�lar�na acil servislere ba�vurmalar� �l�m riskini de beraberinde getiriyor. Travma 38 ya��n alt�ndaki insanlarda bir numaral� �l�m nedeni. Her bin ki�iden 6’s� travma nedeniyle kaybediliyor.

Acil Sa�l�k Hizmeti Nedir?
T�rkiye’de acil sa�l�k hizmeti �rg�tlenmesinin tam olarak yap�lamamas�, acil servislerde bu konuda uzman hekim say�s�n�n azl�� bir�ok sorunu da birlikte getiriyor.
Ac�badem Carousel Hastanesi Acil Servis Direkt�r� Acil T�p Uzman� Dr. Serpil Yaylac�, acil sa�l�k hizmetini, 24 saat, 365 g�n acil servise ba�vuran her hastaya sunulan sa�l�k hizmeti olarak tan�ml�yor. Hastalar�n acil servise kendileri a��s�ndan katlan�lmaz bir sa�l�k sorunuyla, bir kriz durumuyla ba�vurduklar�n� belirten Dr. Serpil Yaylac�, �unlar� s�yl�yor:
“Acil sa�l�k ekibinin s�rekli olarak yapt�� i�, kriz durumunu y�netmek ve hasta i�in uygun olan en etkin giri�imi en k�sa zamanda yapmakt�r. Bu durumda verilen hizmet �st solunum yolu enfeksiyonundan, hayat� tehdit eden kanamal� bir yaralanmaya, ayak bile�i burkulmas�ndan kalp krizine kadar geni� bir yelpazeye yay�l�r. Ayr�ca ola�an�st� durumlarda, do�al afetlerde verilen sa�l�k hizmeti de acil sa�l�k hizmeti i�inde de�erlendirilir.”

Acil Servise Kimler Ba�vuruyor?
Acil servise hastalar �ok �e�itli nedenlerle ba�vuruyor. K��k travmalar, trafik kazalar�, strese ba�l� sorunlar ve enfeksiyon hastal�klar�n�n daha s�k g�r�ld��n� belirten Dr. Serpil Yaylac�, “Kronik kalp hastal�� ve �eker hastal��n�n seyri s�ras�nda acil ba�vuru gerektiren sorunlar ��kabiliyor. Hastanemiz yeni a��lm�� olmas�na ra�men k�sa zamanda �nemli say�da ciddi acil olgusuyla kar��la�t��m�z� s�yleyebilirim. Bunda n�fus yo�unlu�unun fazla oldu�u bir b�lgenin merkezinde olmam�z ve h�zl� �ehir ya�ant�s�n�n etkili oldu�unu d��n�yorum” diye ekliyor.
Acil sa�l�k hizmeti, hastane organizasyonu i�inde �nemli bir yer tutuyor. Acil servis ile laboratuvar, g�r�nt�leme birimleri ve kons�ltanlar�n e�g�d�ml� �al��mas� ve bu uyumun acil olgular�n de�erlendirilmesi ve iyile�tirilmesine yans�mas�, hastanenin hizmet kalitesini art�r�yor. Acil servislerin; hastalar�n ciddiyetine g�re �zelle�mi� ko�ullar� bar�nd�ran, yeniden canland�rma odas�, al�� odas�, ayaktan bak�m odas� gibi farkl� b�l�mlerden olu�mas� hastan�n, daha acilden i�eri al�n�rken uygun b�l�me y�nlendirilmesi b�y�k �nem ta��yor. Mimari a��dan da aci1 servisin; g�r�nt�leme birimlerine, ameliyathane ve yo�un bak�m �nitelerine ba�lant�l� olmas� �art.

30 Y�ll�k Ge�mi�i Var
Acil t�p uzmanl��n�n Amerika’daki ge�mi�i 30 y�l �ncesine dayan�yor. Acil t�p uzmanl��n�n ayr� bir uzmanl�k e�itim dal� olarak g�r�lmesinin 1960’l� y�llarda travma ve kazalarda acil servislerde verilen sa�l�k hizmetinin irdelenmesinden sonra oldu�unu belirten Dr. Serpil Yaylac�, son derece �arp�c� bir de �rnek veriyor:
“Vietnam sava��nda vurulan bir askerin New York’ta hastaneye birka� blok �tede yaralanan bir sivilden daha �ok ya�ama �ans�na sahip oldu�unun rapor edilmesiyle askeri d�zende h�zl� ta��ma, bilgili ve deneyimli t�bbi bak�m�n yaratt�� fark g�zlendi. Bu alandaki deneyimin sivil hayata aktar�lmas� amac�yla Acil T�p Uzmanl�� program� ba�lad�.”

G�n�m�zde ABD, �ngiltere, Kanada, Avustralya ve Hong Kong’ta olgunla�m��, oturmu� bir acil t�p uzmanl�k sistemi bulunuyor. �talya, �srail, Hollanda, �sve� ve Meksika’da geli�en sistemlerin g�ze �arpt��n� belirten Dr. Yaylac�, �unlar� s�yl�yor:
“T�rkiye, Tayvan, Bel�ika ve �in’de acil t�p uzmanl�k e�itim programlar� y�r�yor. T�rkiye’de Acil T�p Uzmanl��’n�n ge�mi�i sekiz y�ld�r. �lke olarak ya�ad��m�z afetler ve trafik kazalar� bizi acil t�p sistemleri hakk�nda daha �ok d��nmeye ��z�mler �retmeye zorluyor. Bu konuda �nceden yola ��km�� lkelerde acil t�bb�n sa�l�k sistemi i�inde yerini ald��n� g�r�yoruz.”
Acil t�bb�n di�er uzmanl�klardan farkl� olarak, b�t�n ya� gruplar�n�n dahili ve cerrahi sorunlar�n� kapsayan bir alan� bulunuyor. Ulusal sa�l�k sistemi a��s�ndan bak�ld��nda, acil sa�l�k hizmetinin g�n�n her saatindeki hasta ba�vurular� i�in g�venli bir s�zge� olu�turdu�unu belirten Dr. Sepil Yaylac�, “Acil bak�ma gereksinim duyan hastalar�n hastane �ncesi bak�m�, afet planlamalar� da acil sa�l�k hizmetinin i�inde yer al�yor” diye konu�uyor.

�deal Bir Acil T�p Uzman� Nas�l Olmal�?
Acil t�p uzman�n�n di�er t�m hekimler gibi bir�ok �zelli�e sahip olmas� gerekiyor. Acil T�p Uzmanl��, acil hastalar� b�t�nc�l bir bak��la de�erlendirme, birden �ok sorunu olan hastalar�n tedavisi s�ras�nda koordinasyonu sa�lama, acil t�m durumlarda farkl� ya� gruplar� ve farkl� hastal�klar i�in tan�, tedavi s�recini ger�ekle�tirme a��s�ndan �ok �nemli bir rol oynuyor. Dr. Serpil Yaylac�, ideal bir acil t�p uzman�n� ��yle tan�ml�yor:
“Profesyonel ya�am kurtar�c� uygulamalara hakim, ekip �al��mas�na yatk�n, liderlik �zellikleri ve ileti�im becerileri geli�mi� bir hekim olmak durumundad�r. Kriz an�nda herkeste g�zlenen kayg� ve tela� durumunda so�ukkanl� ve durumu y�neten ki�i olarak ayakta kalmak, stresle ba�a ��kmak, h�zl� karar vermek, ayn� anda birden �ok de�i�keni izlemek acil t�p uzman�n�n i�idir.”

Acil Bir Durumda Ne Yap�lmal�?
Dr. Serpil Yaylac�, g�nl�k ya�amda ortaya ��kabilecek acil durumlarla ilgili yap�lmas� gerekenler konusunda �u uyar�larda bulunuyor:
“Biz ya da �evremizdekiler her an acil yard�m gerektiren bir durumla kar��la�abiliriz. Sokakta �n�m�zde bir trafik kazas� oldu�unu d��nelim. Temel kural olarak birine yard�m etmeye �al��rken mutlaka kendi g�venli�inizi sa�lamal�s�n�z. Olay yerinde yaral� say�s�n�n artmamas� i�in �nlem almay� unutmamak gerekir. 112’yi aray�n, profesyonel yard�m isteyin. E�er ilk yard�m konusunda e�itim al�nm�� ise olay yerinde insiyatifi ele al�p, yard�m edebilece�ini d��nd��n�z ki�ileri g�revlendirin, ard�ndan temel ya�am deste�i ve di�er ilk yard�m uygulamalar�na ge�in. Bu noktada e�er ilk yard�m konusunda e�itim almam��san�z hastaya zarar verebilece�iniz i�in herhangi bir giri�imde bulunmaman�z daha do�ru olacakt�r. Nefes darl��, g��s a�r�s�, bilin� de�i�ikli�i, ate�, kar�n a�r�s� gibi yak�nmalar ya�am� tehdit eden bir hastal��n habercisi olabilir. B�yle bir durumda acil servise ba�vurulmas� gerekir. Acil servise gelen hastaya �nceki ila�lar�, tetkikleri, alerjileri, t�bbi �yk�s� hakk�nda bilgi verebilecek, olay� anlatabilecek birinin e�lik etmesi tan�y� h�zland�racakt�r. Acil bir durumda kal�nca ne yap�laca�� konusunda eylem plan�n� yapm�� olmak, tela� ve zaman kayb�n� en aza indirecektir.”

TheGrudge

31 Temmuz 2006 21:08

�LK YARDIM

�LK YARDIM NED�R?
�LK YARDIMDA AMA� NED�R?
�LKYARDIMCININ �ZELL�KLER� VE SORUMLULUKLARI NED�R?
�LK YARDIMIN ABC'S� NED�R?
SOLUK YOLU NASIL A�ILIR?
SOLUNUM YOLU NASIL D�ZELT�L�R?(YAPAY SOLUNUM)
DOLA�IMIN ETK�NL�� NASIL SA�LANIR?(KALP MESAJI)
BAYILMALARDA UYGULANACAK �LKYARDIM KURALLARI
G��S YARALANMALARINDA �LKYARDIM
KARIN YARALANMALARINDA �LKYARDIM
EGZOZ ZEH�RMELER�NDE �LKYARDIM
S�ND�R�M YOLU �LE OLAN ZEH�RMELER�NDE �LKYARDIM
KANAMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
BURUN KANAMASINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
ELEKTR�K �ARPMALARINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
KIRIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
YANIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
YARALANMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?

�LK YARDIM NED�R?
Herhangi bir kaza yada ya�am� tehlikeye d��ren durumda,sa�l�k g�revlilerinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar,hayat�n kurtar�lmas� ya da durumun daha k�t�ye gitmesini �nlemek amac�yla,ila�s�z olarak yap�lan uygulamalara ilkyard�m denir.
�LK YARDIM UYGULAMASINDA KES�NL�KLE �LA� KULLANILMAZ.

�LK YARDIMDA AMA� NED�R?
1.Ya�am� koruma ve s�rd�r�lmesini sa�lama
2.Durumun k�t�le�mesini engelleme
3.�yile�mesini kolayla�t�rma

�LKYARDIMCININ �ZELL�KLER� VE SORUMLULUKLARI NED�R?
1.Sakin ve tela�s�z olmal�.
2.Hastay� sakinle�tirmeli.
3.�evreyi de�erlendirip s�ren bir tehlike olup olmad��n� belirlemeli.
4.Kendi can g�venli�ini tehlikeye atmamal�.
5.�evredeki ki�ileri,sa�l�k kurulu�lar�,itfaiye ve g�venli�e haber vermeleri i�in organize etmeli.
6.Hastan�n durumunu de�erlendirerek uygun ilk yard�ma ba�lamal�.
7.Hastan�n sa�l�k kurulu�una bir an �nce ula�mas�n� sa�lamal�.

�LK YARDIMIN ABC'S� NED�R?
A.Soluk yolunun a��lmas�.
B.Solunumun d�zeltilmesi.
C.Dola��m�n etkinli�ini sa�lama.

SOLUK YOLU NASIL A�ILIR?
1.A��zda toz toprak,k�r�k takma di� ve yabanc� cisimler varsa ��kar�l�r.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk1.jpg

2.Bilinci kapal� ki�ilerde dil arkaya d��p havayolunu t�kayabilir.Bu durumda ba� geriye itilip �ene yukar� kald�r�larak soluk yolu a��l�r.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk2.jpg

SOLUNUM YOLU NASIL D�ZELT�L�R?(YAPAY SOLUNUM)
Solunumu duran ki�iye derhal yapay solunum uygulanmal�d�r.
1.Hasta sert bir zemine yat�r�l�r.
2.A��z i�i temizlenerek varsa yabanc� cisimler ��kar�l�r.
3.�enesi yukar� kald�r�larak ba� hafif�e arkaya itilir.
4.A��zdan a��za solunum yap�lacaksa burun kapat�l�r.Burundan solunum yap�lacaksa a��z kapat�l�r.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk3.jpg

5.Derin bir soluk al�n�p,solunum yapt�r�lacak ki�inin a�z�na (yada burnuna) a��z yerle�tirlir.
6.Hastan�n g��s�n�n kabarmas�na yetecek �iddette soluk verilir.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk4.jpg http://www.sanalsurucukursu.com/ilk5.jpg

DOLA�IMIN ETK�NL�� NASIL SA�LANIR?(KALP MESAJI)
1.Kalp durmu�sa hemen kalp mesaj�na ba�lan�r.
2.Hasta sert bir zemine yat�r�l�r ve bir yan�na diz ��k�l�r.
YARA ��NDEK� YABANCI C�S�M,KEM�K,PAR�ASI VS. �IKARILMAMALIDIR.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk6.jpg

3.G��s kemi�inin(iman tahtas�)��te bir alt ucuna bir elin ayas� s�k�ca yerle�tirilir,di�er elin ayas� bunun �st�ne konur.Parmaklar hastaya temas etmemelidir.
4. Kollar dik tutularak (Bilek ve dirsekler b�k�lmeden)sabit ve ritmik bir �ekilde g��se 4-5 cm bast�r�l�r.
5. Arada nab�z kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak �zere dola��m ba�lay�ncaya kadar devam edilir.

http://www.sanalsurucukursu.com/ilk7.jpg

BAYILMALARDA UYGULANACAK �LKYARDIM KURALLARI
1.Elbiseleri boyundan,g��sten ve kar�ndan gev�etilir.
2.Hastan�n beynine kan gitmesini sa�lamak i�in d�z bir yerde s�rt�st� yat�r�larak,ayaklar� yukar� kald�r�l�r ve sonrada �ok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle ba��n�n alt�na yast�k konmaz.
3.Hastaya uyar�c� kokular koklat�l�r. (Amonyak vb.)
4.Hastan�n zorlanmaks�z�n kendine gelmesi beklenir.
5.Kendine geldi�inde su, �ay gibi i�ecekler azar azar verilmelidir.

G��S YARALANMALARINDA �LKYARDIM
1.Yaral�,yar� oturur duruma getirilir
2.Havan�n akci�erler dolmas�na engel olmak i�in a��k olan yara yerine temiz bir bez kapat�p bas�n� yapmadan sar�l�r
3.Kazazedenin �s� kayb� �nlenir.

KARIN YARALANMALARINDA �LKYARDIM
1.Hastaya a��zdan yiyecek i�ecek verilmez.
2.Yaral� ba�� hafif y�ksek, dizlernin alt�na rulo edilmi� bir battaniye konularak s�rt �st� yat�r�l�r
3.Herhangi bir organ d��ar� ��km�� ise asla el s�r�lmez.Geni�bir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile �slat�larak bas�n� yapmadan organlar�n �zerine �rt�l�r.
4.Yaral� zaman ge�irmeden sevkedilir..

EGZOS ZEH�RMELER�NDE �LKYARDIM
1.Hasta derhal temiz havaya ��kar�l�r.
2.�uuru tam kapal� olmayanlar temiz havada derin solunum yapt�r�l�r.
3.�uuru kapal� veya solunum yapmakta g��l�k �eken hastalara suni solunum tatbik edilir.
4.Beden �s�s�n�n d��mesini engellemek i�in �st� �rt�l�r.
5.Hasta en seri �ekilde sa�l�k merkezine g�nderilir.

S�ND�R�M YOLU �LE OLAN ZEH�RMELER�NDE �LKYARDIM
1.Zehrin sulanmas� ve emilimin yava�lamas� i�in hastalara;s�t,yumurta ak�,ni�asta solisyonlu su i�irilir
2.Kusmas�na yard�m edilir.
3.Asitle olan zehirlenmelerde,hasta hi�bir zaman kusmaya zorlanmaz.Su ve s�t yumurta ak� kar��t�r�larak i�irilir.
4.Alkali ile olan zehirlenmelerde:1/4 oran�nda sirke ile haz�rlanm�� 500ml. su veya limon suyu i�irilir.

KANAMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Kanayan uzuv(kol,bacak vs.)y�kseltilir.
2.Yara �zerine temiz gazl�bez,mendil veya �ama��r par�as� konur ve s�k�ca bast�r�l�r.
3.Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukar� k�sm�na bandaj uygulan�r.

BURUN KANAMASINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Burnu kanayan ki�inin ba�� hafif�e �ne e�ilir.
2.Hasta burun �zerine bas�n� yapar
3.Bu s�rada a��zdan soluk al�p verir ve asla s�mk�rmez.
BURUN KANAMASINDA HASTANIN BA�I GER�YE DO�RU KALDIRILMAZ.

ELEKT�R�K �ARPMALARINDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.�nce ilk yard�mc� kendi g�venli�ini sa�lar.
2.Elektrik ak�m�n�n yaral� ile temas� kesilir.Bu yap�lmadan �nce yaral�ya dokunulmaz
3.Kuru tahta par�as� ve lastik gibi elektrik ge�irmeyen maddelerle hasta �ekilerek veya kablo itilerek ak�mdan kurtar�l�r.
4.Solunum durmu�sa yapay solunuma,kalp durmu�sa kalp mesaj�na ba�lan�r.
5.Yan�k varsa so�uk su ile y�kan�r.

KIRIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Hasta sars�lmaz ve hareket ettirilmez.
2. Kanama varsa durdurulur.
3. Hasta ta��nmadan �nce k�r�k b�lgesi hareketsiz hale getirilir.(Bunun i�in tahta gibi sert cisimler kullan�labilir.)
4.A��k k�r�k varsa(k�r�k u�lar� g�r�l�yorsa)k�r�k kemik par�alar�na kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerle�tirilmeye �al��lmaz.Yara �zerine temiz bir gazl�bez kapat�l�r.

YANIKLARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.So�uk musluk suyu ile a�r� azalt�l�r.
2.Hastan�n tak�lar� ��kart�l�r.(Daha sonra olu�abilecek �i�ler nedeniyle ��karmak zorla�abilir.)
3.Olu�an kabarc�klar patlat�lmaz.
4.Yanan k�s�mlar�n �zeri temiz gazl�bezle kapat�l�r hi�bir �ey s�r�lmez.
5.Hastan�n bilinci yerinde ise bol su i�irilir.
YANIK Y�ZEY�NE D�� MACUNU,SAL�A,YO�URT G�B� MADDELER KES�NL�KLE S�R�LMEMEL�D�R.

YARALANMALARDA �LK YARDIM NASIL YAPILIR?
1.Kanama varsa kontrol edilir.
2.Yaran�n kirlenmesi �nlenir.
3.Varsa kopan par�a korunur.(Islak bir gazl� beze sar�l�p bir naylon torbaya konulur,bu torba da i�i buz dolu ba�ka bir torbaya konulur.)

kompetankedi

1 A�ustos 2006 11:38

��TE BURUN KANAMASINDA YAPILMAMASI GEREKENLER

Erciyes �niversitesi T�p Fak�ltesi Kulak Burun Bo�az Ana Bilim Dal� ��retim �yesi Prof. Dr. Mustafa Erkan, burun kanamas�n� durdurmak i�in ba�a ve enseye so�uk su d�kmenin hi�bir faydas� olmad��n�, s�rt�st� yatman�n da kan�n akci�ere ka�mas�na ve bo�ulmaya neden olabilece�ini bildirdi.
Erciyes �niversitesi T�p Fak�ltesi Kulak Burun Bo�az Ana Bilim Dal� ��retim �yesi Prof. Dr. Mustafa Erkan, burun kanamas�n� durdurmak i�in ba�a ve enseye so�uk su d�kmenin hi�bir faydas� olmad��n�, s�rt�st� yatman�n da kan�n akci�ere ka�mas�na ve bo�ulmaya neden olabilece�ini bildirdi.
Prof. Dr. Erkan, nezle, buruna yabanc� cisim sokulmas�, burun kar��t�rma al��kanl��, burun travmalar�, burun ve geniz t�m�rleri ve burun damar problemleri gibi lokal nedenler ile genel damar patolojileri, genel enfeksiyonlar, fakt�r yetmezlikleri, l�semi ve hipertansiyonun burun kanamalar�na neden oldu�unu s�yledi.
�ocuklardaki burun kanamalar�n�n en �nemli nedeninin enfeksiyonlar, ya�l�lardaki burun kanamalar�n�n en �nemli nedeninin ise hipertansiyon oldu�una i�aret eden Prof. Dr. Erkan, �u bilgileri verdi:
'Ya�l�larda g�r�len hipertansif burun kanamalar�, daha b�y�k tehlikeleri �nlemek i�in supap g�revi g�r�r. Bu nedenle hastaneye hipertansif burun kanamas� ile gelen hastaya tampon uygulanmas� kesinlikle yasakt�r. �nce tansiyon d��r�lmelidir. Tansiyon normal seviyeye geldi�i halde kanama devam ederse o zaman tampon uygulan�r.'

SIRT�ST� YATMAYIN

Prof. Dr. Mustafa Erkan, halk aras�nda burun kanamas�n�n 's�rt�st� yatarak, ba�a ve enseye so�uk su d�kerek durdurulabilece�i' gibi yanl�� bir inan�� oldu�una dikkat �ekerek, s�rt�st� yat�ld�� i�in kan�n mideye ve akci�ere ka�abilece�ini, ba�a so�uk su d�k�ld�� i�in ��t�lebilece�ini belirtti.
Prof. Dr. Erkan, s�zlerini ��yle s�rd�rd�:
'Burun kanamas�n� durdurmak i�in s�rt�st� yatman�n, ba�a ve enseye so�uk su d�kmenin hi�bir faydas� yoktur. Aksine s�rt�st� yat�ld��nda kan�n akci�er ka�mas�, bo�ulmaya neden olabilir. Mideye ka�mas� ciddi bulant�, kusma nedenidir. Yap�lmas� gereken ilk m�dahale, hasta dik �ekilde oturtularak bel hafif �ne e�ilir, ba� arkaya do�ru kald�r�l�r ve burnun i�ine buzlu, so�uk su p�sk�rt�l�r. Kanama devam ederse burun, temizli�inden emin olunduktan sonra ba� ve i�aret parma�� aras�na al�narak s�k�lmal� ve 3-5 dakika bu �ekilde beklenmelidir. Bu m�dahale genellikle kanamay� kontrol eder. Kanama devam edecek olursa mutlaka kulak burun bo�az hekimine ba�vurulmas� gerekir.' Burun kanamas�n�n a��r� olmas� ve vaktinde m�dahale edilmemesi halinde �l�me kadar gidebilecek �ok ciddi sonu�lar do�urabilece�ini ifade eden Prof. Dr. Erkan, 'Kanama, kanamay� kontrol eden fakt�rlerin yetersizle�mesine neden olur. Bu fakt�rler yetersizle�ince kanama artar ve kontrols�z bir kanama ba�lar. Hemofili kanamalar�, l�semi kanamalar�, damar patolojilerine ba�l� kanamalar da �ld�r�c� olabilir' diye konu�tu.

GusinapsE

26 A�ustos 2006 21:09

7 G�n 24 Saat Hayat Kurtaran Sistem: Ambulanslar!

7 G�n 24 Saat Hayat Kurtaran Sistem: Ambulanslar!
Ambulans veya cankurtaran; sa�l�k ekibini olay yerine en k�sa s�rede ve g�venli bir �ekilde ula�t�ran, i�erisinde hastaya acil giri�imle ilgili b�t�n ekipmanlar�n bulundu�u, gerekti�inde hasta transportunu sa�lamada kullan�lan, �zel olarak dizayn edilmi� ara�lard�r. ��erisinde standart acil giri�im ekipmanlar�na ek olarak, yo�un bak�m hastalar�n� ta��mak i�in gerekli ekipmanlar� (Respirat�r, EKG, Pulse Oxymeter, Kapnografi vb.) bulunduranlar ise Reanimobil Ambulans ad�n� al�r.

Ambulanslarla sadece eri�kin ve �ocuklar de�il, i�erisine k�v�z yerle�tirilerek, infant ad�n� verdi�imiz 0 - 2 ya� grubu bebekler de ta��nabilir. �zerinde mobil oksijen verme �nitesi, bebek izleme monit�r� ve infant respirat�r� bulunan transport k�v�zleriyle, sadece infant ta��maya y�nelik olarak dizayn edilmi� �nfant Transport Ara�lar� da vard�r. Daha ergonomik ve hijyenik olmas� bak�m�ndan, �n�m�zdeki g�nlerde �nfant Transport Ara�lar�’n�n yayg�nla�aca��n� umuyoruz.

Ambulans sa�l�k ekibinde acil deneyimli doktor, acil t�bbi teknisyen / tekniker (paramedik), yard�mc� sa�l�k personeli ve ambulans s�r�c�s� bulunur. Geli�mi� �lkelerde paramedikli ambulans sa�l�k ekipleri yayg�n olmas�na kar��n; �lkemizde paramedikli sistem hen�z yeterince yerle�medi�inden, ambulans sa�l�k ekipleri �o�unlukla doktor y�netimindedir.

Mobil Sa�l�k Hizmetlerinin vazge�ilmez birka� unsuru vard�r:

1. Sa�l�k Ekibi
2. Ambulans / Reanimobil Ambulans
3. Alarm Merkezi (Call Center)

Call Center, acil yard�m �a�r�s�n� ald�ktan sonra, hem sa�l�k ekibini, hem de hastay� y�nlendirir. Call Center, acil durumlar d��nda sa�l�k dan��manl�k hizmeti de verebilir.
‘Emergency Rescue’ olarak bilinen acil kurtarma i�lemi, olduk�a pahal� teknik techizat ve �zel e�itim gerektirdi�inden, �imdilik �o�unlukla itfaiye taraf�ndan yap�lmaya �al��l�r. Acil kurtarma i�lemini yak�n bir gelecekte tamamen ambulans firmalar�n�n �stlenece�i umuluyor.

Ambulanslar� trafikte birka� konumda g�rebiliriz;
1. Aktif g�rev durumu: Hastaya acil yard�m i�in gidi�i, yerinde m�dahaleyi ve hastan�n sa�l�k kurulu�una tansportunu i�eren olduk�a hareketli bir seri olaylar zinciridir. Bu durumdaki ambulanslar, sesli ve ��kl� uyar� sistemlerinden maksimum d�zeyde yararlan�rlar.

2. Pasif g�rev durumu: Aktif g�revin sona ermesiyle ba�lar. Bu durumdaki ambulanslar trafikte sakin bir seyir izlerler. Bu durumdaki ambulanslar sesli ve ��kl� uyar� sistemlerini �al��t�rmazlar, ancak di�er ara�lara g�re biraz daha seri ve h�zl�d�rlar.

Ambulanslarla elektif hasta transportlar� da yap�labilir. Elektif hasta grubunda taburcu hastalarla, hastaneye, hemodiyaliz ve g�r�nt�leme merkezlerine g�t�r�len hastalar yer al�r.

Ambulanslar, �ok seri kullan�lan ve olduk�a bak�m gerektiren ara�lard�r. Ayr�ca ambulanslarda ileti�im i�in telsiz, GSM telefon ve ara� telefonu gibi �ok y�nl� ve y�ksek maliyetli ileti�im sistemlerinden yararlan�l�r.

Trafikteki Di�er Ara� S�r�c�leri Ambulanslara Kar�� Nas�l Davranmal�?
Arkan�zdan h�zla gelen bir ambulans sizden yol istiyorsa, hemen yol vermeden �nce;
�ncelikle durum de�erlendirmesi yaparak, ne yapaca��n�za h�zl�ca karar verin! Karar vermenizde en etkili parametre, ambulans s�r�c�s�n�n sizi hoparl�rle sesli olarak uyarmas�d�r. Ancak ambulans s�r�c�s�n�n sizden yapman�z� istedi�i davran��n sizin i�in tehlikeli veya imkans�z oldu�unu d��n�yorsan�z, trafikteki seyrinizi de�i�tirmemenizi �neririz. Baz� ara� s�r�c�lerinin arkalar�ndan h�zl�ca gelen ambulanslara ilk tepkisi, ani fren yapmak olur. Arkan�zdan h�zl� bir ara� gelirken yapaca��n�z en tehlikeli hareket, ani fren yapmakt�r. Bilakis ara� s�r�c�s� olarak �n�m�zdeki bir tehlike kayna�� varsa, yava�lamak veya ani fren yapmak daha do�ru bir davran�� de�il mi? Baz� ara� s�r�c�leri ne yapaca��n� bilemezler, panik i�erisinde sa�a - sola refleksif ani direksiyon hareketleri yaparak, hem kendi hayatlar�n� tehlikeye atarlar, hem de bizleri �a��rt�rlar.

Bazen ters yola girmi� bir ambulansla kar�� kar��ya kalabilirsiniz. Bu durumda �nce arac�n�z�n h�z�n� azalt�n, sonra yolun sa��na yana��n ve ambulans�n ge�mesini bekleyin. Kesinlikle ani sa� - sol direksiyon hareketlerinden ka��n�n! Arac�n�z� yava�latacak ve sa�a yana�acak kadar bir zamana sahip oldu�unuzu unutmay�n.

Bir grup ara� s�r�c�s� ambulanslara hi�bir �ekilde yol vermeme yolunu izlerler. Bu davran�� eklini sizlerin yorumuna b�rak�yoruz. Sanki onlar�n zaman�, ambulansta zamana kar�� m�cadele veren hastan�n zaman�ndan daha m� de�erli?

Baz� ara� s�r�c�leri de h�zl� giden ambulanslar� takip ederler. Bu olduk�a tehlikeli bir davran��t�r. ��nk�, ambulanslar h�zla ani fren yap�p durduklar�nda, arkalar�ndaki ara�lar ambulansa �arpabilirler.

Dr. Mehmek Dokur, s�r�c�lerin ar�za halleri d��nda emniyet �eritlerini kullanmamas�, onlar i�in �ok �nemli oldu�unu belirtiyor.

Ambulanslar�n h�zl� gitme �abalar�, baz� h�zl� ara� s�r�c�leri taraf�ndan sanki ‘Slalon Yar��’ start� olarak alg�lan�yor. Bu ara� s�r�c�leri, yava� seyreden di�er s�r�c�lerini Slalon yar��ndaki direkler gibi g�r�yor ve zigzaklar �izerek h�zl�ca onlar� ge�iyorlar. Tehlikeli davran��lar sergileyen bu ara� s�r�c�lerini 154’e bildirmek zorunda kal�yoruz.

Trafik Polislerinden Beklentiler
Ambulanslarla trafik polisleri aras�nda genellikle ciddi sorunlar ya�anmaz. Baz� �ehiri�i otoyollarda s�r�c�lerin emniyet �eritlerini i�gal etmesini engellemek amac�yla konulan bariyerler, ambulanslar i�in ciddi ge�i� engeli olu�turuyor.

Acil Hizmetler Operasyon Sorumlusu U�ur Kaya, �unlar� s�yl�yor; “Bir d�nem taksi ambulans olaylar�n�n ortaya ��kmas�yla beraber, aktif g�reve giden ambulanslar�m�z�n trafik polisi taraf�ndan kontrole tabi tutulmas� gibi, bizler i�in zaman ve sayg�nl�k kaybettirici sorunlar ya�ad�k. Trafik polislerinden en �nemli beklentimiz, �ok �nemli bir gerek�e olmad�� s�rece ambulanslar� trafikte al�koymamalar�d�r.”

Yayalardan Beklentiler
Yayalar; yak�n�n�zda herhangi bir ara� siren sesi duydu�unuzda, tehlikeli durum ge�inceye kadar size ye�il ��k yansa da, yaya ge�itlerinden veya yoldan kar��ya ge�memenizi �neririz. E�er yolun ortas�ndaysan�z h�zl�ca yolun kar��s�na ge�ebiliyorsan�z ge�iniz, ancak bunu yapacak kadar zaman�n�z yoksa, oldu�unuz yerde hareketsiz kalmay� tercih edin. Kesinlikle belirsiz ve s�r�c�leri �a��rt�c� hareketlerden ka��n�n.

virtuecat

23 Eyl�l 2006 20:33

�lk Yard�m

�lkyard�m uygulamalar�n�n �ncelik s�ras�yla �� temel amac� vard�r; 1-) Ya�am� kurtarmak ve s�rd�r�lmesini sa�lamak
2-) Durumun k�t�le�mesini �nlemek,
3-) Olanaklar �l��s�nde iyile�meyi kolayla�t�rmak.
Ya�am� korumak ve s�rd�r�lmesini sa�lamak i�in ilkyard�mc�; �lkyard�m�n ABC sini uygular
A-)Solunum yolunu a�ar;
B-) Solunumu sa�lar,
C-) Dola��m� sa�lar
http://img139.imageshack.us/img139/3996/ilkyardim3be6.gif

Bir insan�n soluk yollar�nda bir t�kanma olmas�, kendili�inden soluk al�p vermenin bozulmas�, kalbinin durup damarlar�ndaki kan ak��n�n kesilmesi dakikalar i�inde �l�me neden olacakt�r. Bu nedenle, ya�am�n devam�n sa�layacak bu �� giri�im ilkyard�m�n ilk ve en �nemli maddeleridir. Bu nedenle ilkyard�m�n ABC si olarak adland�r�l�dr.
�lkyard�m�n ikinci ve ��nc� amac�na ula�mak �zere ilkyard�mc�;
- Kanamay� durdurur,
- Gerekli sarg�lar� yapar,
- K�r�k ve ��k�klar� hareketsiz hale getirir,
- Kazazedeyi durumuna uygun pozisyona getirir.

TANIM VE ONEMI

Bir kaza ya da hayat� tehlikeye d��ren bir durumda, sa�l�k g�revlilerinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar, hayat�n kurtar�lmas� ya da kazazedenin durumunun k�t�le�mesini �nlemek i�in, ila� kullan�lmadan yap�lan uygulamalara ilkyard�m denir. Belirli bir e�itim alm�� ve insan v�cuduna m�dahale etme alan�nda yasalarla yetkilendirilmi� ki�ilerce yap�lan, ila�l� m�dahalelere acil tedavi denir ve ilkyard�m kavram� ile kar��t�r�lmamal�d�r. �lkyard�m e�itimi alm�� olmak bir ki�iyi sa�l�k personeli yapmaz.
�lkyard�m bir kaza an�nda ya da hayat� tehlikeye d��ren durumlarda uygulan�r. Bu durumlarda nas�l davran�lmas� gerekti�i sade vatanda�lar bir yana, �lkemizde itfaiye, sivil savunma, emniyet, e�itim, ula��m, sanayi alanlar�nda profesyonel olarak �al��an insanlarca dahi yeterince bilinmemektedir. Az say�da insan�m�z�n kat�ld�� ilkyard�m kurslar� ise nitelik olarak �o�u kez yetersiz kalmaktad�r. S�r�c� kurslar�, g�rsel ve yaz�l� bas�n arac�l��yla geni� kesimlere ula�an ilkyard�ma ili�kin �e�itli mesajlar ise anlaml� yararlar sa�lamak bir yana pek �ok traji-komik �rnek olaylarla sonu�lanmaktad�r.
�lkyard�m bilgisi a��m�z�n b�y�kl��ne paralel bir �zelli�imiz de, ilkyard�m gerektirecek olaylar�n s�kl��d�r. Yetersiz altyap�, e�itimsiz insan g�c�, kurumsalla�ma bozukluklar�, idari ve ki�isel sorumsuzluklar i�yerlerinde, trafikte ve evlerde s�k rastlad��m�z sakatlanma, yaralanma hatta �l�mle sonu�lanan kazalara neden olmaktad�r. Bireysel ve toplumsal zararlar� en aza indirmek d��nda sosyal bir varl�k olman�n bir gere�i olarak, ilkyard�m e�itimi almak ve uygulamak �zel bir anlam ve �nem ta��maktad�r.
Do�ru ilkyard�m e�itimi belli �zelliklere sahiptir:
- E�itim verecek ki�iler ilkyard�m bilgi ve becerisi d��nda, e�iticilik y�n�nden de nitelikli olmal�d�r.
- E�itilenler �ncelikli olarak, ilkyard�m bilgisinin ger�ekten gerekli olaca�� ortamlarda �al��anlardan se�ilmeli, bu �zelliklerinin fark�nda ve ��renmeye istekli olmal�d�r.
- E�itilen gruplar� 10-12 ki�iyi ge�memeli, birbirine yak�n e�itim d�zeyinde olmal�, e�itim mekan� sa�l�kl�, yeterli olmal�d�r.
- E�itimde eri�kin e�itimi ilkeleri g�zetilmeli, e�itilenin her a�amaya kat�l�m� sa�lanmal�d�r.
- E�itim malzemeleri, manken, maketler, afi�ler, slayt, tepeg�z, film kasetleri gibi desteklerle zenginle�en konu aktar�mlar�ndan sonra, t�m beceriler t�m e�itilenlerce do�ru uygulanana dek tekrarlanmal�d�r.
- E�itimden �nce bir �n de�erlendirme, kurs sonunda uygulamalar ve teorik test i�eren bir son de�erlendirme mutlaka yap�lmal�, ba�ar�l� olanlar belgelendirilmelidir.
- E�itilenlerin �al��ma ya�amlar�na d�n��lerinden sonra e�iticileri ile ba�� kopmamal�, bilgi ve becerileri belli aralarla tazelenmelidir.

�LK YAPILACAKLAR

Kazazedeler aras�nda isen �nce kendini de�erlendir. - Sakin ol.
- Kendi v�cudunu kontrol et.
- Gerekiyorsa kendine ilkyard� uygula.Ortam� de�erlendir.
- Devam eden riskleri ortadan kald�r.Kendini tan�t, etraftakileri sakinle�tir.
- Sa�lam ki�ileri yard�m ve g�venlik i�in organize et.Kazazedeleri de�erlendir.
- T�m kazazedeleri h�zla kontrol et
- �ncelikli olanlar� belirle�ncelikli kazazede ile i�birli�i sa�la.
- Kazazede ile tan��, g�ven ver, sakinle�tir. ve rahatlat
- Yatmas�n� ya da oturmas�n� sa�la, gereksiz hareket ettirme.Gereken ilkyard�m m�dahalelerini yap.
- ABC yi sa�la
- Kanamay� durdur, k�r�k veya ��k�kl� b�lgeyi hareketsizle�tir, sarg�lar� yap, pozisyon ver.Koru ve Naklet
- Kazazedenin �s� kaybetmesini �nle, k�m�ldatma, yedirme, i�irme, yan�nda git, sa�l�k��lara bilgi ver
- E�itilenlerin �al��ma ya�amlar�na d�n��lerinden sonra e�iticileri ile ba�� kopmamal�, bilgi ve becerileri belli aralarla tazelenmelidir.

�LK YARDIMCIDA BULUNMASI GEREKEN �ZELL�KLER

�yi bir ilkyard�mc�:
- Oturdu�u ve �al��t�� yerle�im biriminin co�rafi �zelliklerini, ula��m olanaklar�n�, sa�l�k kurulu�lar�n�n yerlerini, �zelliklerini, uzakl�klar�n� bilir.
- Ya�ad�� lkenin sa�l�k ve idari mevzuat�na yabanc� de�ildir, toplumsal ve bireysel sa�l�k sorunlar�na duyarl�d�r. Temel sa�l�k ve insan v�cudu bilgisine sahiptir.
- Birey olarak kendisini sa�l�kl�, zinde tutmaya �al��r. D�zenli spor yapar, d�zenli sa�l�k kontrol�nden ge�er, madde ba��ml�l�� gibi zararl� al��kanl�klardan uzak durur. Dengeli beslenmeye gayret eder. Kendi v�cudunun kapasitesini bilir, uygulayaca�� ilkyard�m tekni�ini gere�inde buna g�re se�er.
- ��yerinin fiziksel �zelliklerini, �zellikle acil ��k��, yang�n hortumu vb. yerleri �nceden bilir. Kurumundaki idareciye, �of�re, varsa sa�l�k��ya, en �abuk nas�l ula�aca��n� bilir. ��yerinde ve �evrede gerekebilecek telefon numaralar�n� yan�nda ta��r.
- Sakin, pratik, dengeli, olgun, yard�msever, giri�ken bir ki�i olarak tan�n�r.
- Bir kaza an�nda, ald�� e�itim nedeniyle kendisi ve ortamdakilere yard�mc� olabilecek bir ki�i oldu�unun bilinci ve g�veni ile pani�e kap�lmaz, d��nerek davran�r.
- Davran��lar� h�zl� ancak bilin�li, s�ral� ve �l��l�d�r.
- Bir kahraman de�il ilkyard�mc� oldu�unu bilir, kendisini asla tehlikeye atmaz.
- Bilgisinin olmad��n� d��nd�� durumlarda bir �ey yapmaz, yard�m �a��r�r.
- Bir sa�l�k��n�n yard�ma gelmesiyle, ona bilgi verip onun yard�mc�s� durumuna ge�er. Bilgi ve yetki s�n�rlar�n� bilir.
- �zerinde giri�imde bulunaca�� ki�i ya da yak�n�n�n onay�n� ald�ktan sonra m�dahalesini yapar. Gere�inde �evredekileri de �rg�tleyerek �al��r.
- G�venli ve kararl� bir konu�ma tarz� vard�r. Kullanaca�� ses tonu ve kelimeleri iyi se�er. S�rt��meye meydan vermez.
- �lkyard�m bilgisi i�inde yap�lmas� gereken ve yap�lmamas� gerekenler oldu�unu bilir. Yararl� olmak kadar zarar vermemeye de �al��r. Duygular� ve ortam etkisiyle de�il, bilgileri ile tarafs�z bir de�erlendirme yaparak kar��s�ndakinin ilkyard�m giri�imlerine ger�ekten gereksinimi olup olmad��n� belirler.
- Uygun ilkyard�m uygulamas�n� do�ru yere, yeterli say� ve �iddette, yeterli s�re uygular. Her uygulamadan sonra yapt��n�n do�ru ve yeterli oldu�unu kontrol eder. Eksik ya da yanl��tan d�nmeyi bilir.
- Edindi�i bilgi ve becerilerin bir s�re sonra unutulaca��n�, baz�lar�nda de�i�iklikler olabilece�ini bilir. Unutmamak i�in becerilerini kendisi ve yak�nlar� �zerinde zaman zaman dener. ��yeri hekimi, sa�l�k��, ilkyard�m e�iticisi ile gerektik�e ili�ki kurar. Belli aral�klarla e�itimini tazelemek i�in isteklidir. �evresindeki olaylar� yak�n�ndaki ilkyard�mc� ve sa�l�k��larla tart��r.

BURUN KANAMALARI

Burun kanamas� deyip ge�meyin. Burun kanamalar� �o�unlukla can s�k�c�d�r, bazen korkutucu ve ya�am� tehdit edici bile olabilir.
Uzmanlar burun kanamalar�n� iki gruba ay�rmaktad�rlar.
1. �n burun kanamalar�: Burnun �n k�sm�ndan gelen kanamalard�r. Ayakta duran ya da oturan ki�ide bir burun deli�inden akan kanama �eklinde kendini g�sterir.
2. Arka kanama: Burun arkas�ndan ve derinden olan kanamad�r. Kanama genize do�rudur. Otururken veya ayakta dururken bile kanama bo�aza do�ru olur. Hasta s�rt �st� yatt��nda �n kanama bile olsa her iki y�nde kanama olabilecektir.
Arka burun kanamalar�n�n tan�nmas� �ok �nemlidir.Bu kanama tipi olduk�a �iddetlidir ve bir uzman�n takibini gerektirmektedir. Arka kanamalar �o�unlukla ya�l� ki�ilerde g�r�l�r. Bu hasta grubu genellikle y�ksek kan bas�nc� (tansiyon) olan ki�iler ya da travma ge�irmi� ki�ilerdir.
Burun kanamalar� �ocuk ya� grubunda genellikle �n kanama tipinde olmaktad�r. Kuru hava veya k�� aylar�nda g�r�len kabuklanmalar kanamaya neden olmaktad�r. Bundan korunmak i�in nemlendirici bir kremi burunun orta b�lmesine parmak ucu ile s�rmek yararl� olacakt�r. Bu ama�la vaselin ve viks faydal� ila�lard�r. G�nde �� defa kullan�lmas� �nerilir ancak gece yatmadan �nce s�rmek yeterlidir. Burun kanamas� s�k tekrarl�yorsa doktorunuza g�r�nmenin faydas� vard�r.
Siz ya da �ocu�unuzda �n burun kanamas� varsa �unlar� uygulay�n�z.
1. Burnun u�taki yumu�ak k�sm�n� ba� parma��n�zla di�er iki parma��n�z aras�na al�n�z.
2. Burnu parmakla s�k��t�r�lm�� olarak y�z�n�ze do�ru bast�r�n�z.
3. Be� dakika b�yle bekleyiniz (Saat tutunuz).
4. Ba��n�z� kalbinizden daha y�ksek tutmaya dikkat ediniz. Bu nedenle oturunuz ya da ba��n�z daha yukar�da uzan�n�z.
5. Burun ve yana��n�za buz tatbik ediniz (Bir plastik torba i�inde buz doldurarak).
KANAMA DURDUKTAN SONRA YEN�DEN KANAMAYI �NLEMEK
6. S�mk�rmemeye �zen g�steriniz.
7. Yerden a��r bir �ey kald�rmak ya da buna benzer zorlay�c� hareketler yapmay�n�z.
8. Ba��n�z� mutlaka g��s�n�zden daha yukar�da tutmaya �al��n�z.
TEKRAR KANAMA OLURSA
9. Burun i�indeki t�m p�ht�lar� s�mk�rterek temizleyiniz.
10. 3, 4 defa her iki burun deli�ine dekonjestan burun spreyi s�k�n�z (Otrivine, Burnil, Faral v.b.).
11. Tekrar en ba�taki 1. ve 3. basamaktaki gibi buruna bask� yaparak s�k�n�z.
12. Doktorunuzu aray�n�z.

ELEKT�R�K �ARPMASINDA �LK YARDIM

Elektrikle �arp�lmak i�in ak�m�n v�cuttan ge�erek + ve - kutuplar aras�ndaki devreyi tamamlamas� gerekir. Pil, batarya, ve ak�m�lat�rler do�ru ak�m �retirler. Do�ru ak�m 20-30 volttan sonra �arp�lma hissi vermekte ancak tahribat yapmamaktad�r. Pil ve oto ak�s� ile �arp�lmak olas� de�ildir. 30 volt �st� do�ru ak�m (DC) kaynaklar� tehlikelidir.

Evde kullan�lan elektrik alternatif ak�m (AC) tipindedir. Alternatif ak�m, 15 volt �st�nde �arp�lma hissi verir, tahribat yapmaz. 20 volt �st� tehlikeli say�labilir. Elektri�e temas eden noktalar aras� mesafe k�sa ise arada kalan doku �iddetle �s�n�r ve yanar. Yan�k, elektrik ak�m�n�n kuvvetine ba�l� olarak artar.

Alternatif ak�m, kalp �zerinden ge�ecek olursa, kalbin sinirsel ileti sistemini bozar, kalp durur.

Allternatif ak�mla �arp�lma �ok kolayd�r. Prizdeki aktif kutba de�ildi�inde, v�cut devreyi tamamlamak i�in yere basan ayaklar� kullan�r.

Su, elektrik ak�m�n� iyi iletir. Kuruyken iletken olmayan tahta, plastik gibi maddeler �slan�nca iletken olurlar.

Y�ld�r�m, do�al elektrik kaynaklar�d�r. Y�ld�r�m havadaki dura�an elektri�in bir ark ile bo�almas� demektir. Bu nedenle �ocuklar�n ya��l� ve f�rt�nal� havalarda u�urtma u�urmalar� tehlikelidir. ��nk� �slanan u�urtma ipi iletken hale gelir ve elektrik, ipi elle tutan ki�i �zerine bo�alabilir.

�lkemizde yerle�im alanlar� �st�nden ge�en ve zaman zaman evlerin �ok yak�nlar�na kadar gelen y�ksek gerilim hatlar� ba�ka bir tehlike kayna��d�r. Bu gibi yerlerde televizyon antenlerin d�zeltilmesi i�in dama ��k�lmas� ba�l� ba��na ayr� bir tehlikedir. �ocuklar�n u�urtmalar�n� almak i�in bir sopayla tellere dokunmaya kalk��malar� �l�mle sonu�lanan kazalara yol a�maktad�r. Bu hatlara 20 m. den daha yak�na gelmek son derece tehlikelidir.

Elektrik �arpmalar�na kar�� al�nmas� gereken �nlemler

*Sa� kurutucusunu ve elektrikli �s�t�c�y� banyo k�vetinin ve lavabonun yak�nlar�na koymay�n.

*Islak ortamda elektrikli cihaz �al��t�rmay�n. Banyoda sa� kurutucusu kullanmay�n

*Prizlere emniyet kapa�� tak�n

*Evde toprakl� priz kullan�n

*Yuvas�ndan ��km��, telleri a��kta kalm�� prizleri tamir ettirin

*Sigortalar� tel sararak yenilemeyin, orjinal malzeme kullan�n

*Elektrikli cihazlar� fi�e takmadan �nce kapal� olduklar�na emin olun

*Elektrikli ev aletlerini kullan�m talimatlar�na uygun kullan�n

*Sigortay� kapatmadan elektrikle ilgili hi�bir i� yapmay�n

*Evi uzunca bir s�re terk edecekseniz sigortalar� kapat�n

*Ekmek k�zartma aletini kahvalt� masas�na almay�n. ��inde s�k��an dilimi �atal, b��ak gibi nesnelerle kurcalamay�n

*S�cak �t�y� kablosunun �st�ne koymay�n

*Elektrikle u�ra��rken kal�n lastik tabanl� ayakkab� giyin

Elektrik �arpmalar�nda yap�lmas� gerekenler

*Elektri�i kesmek i�in sigortalar� kullan�n

*Lastik tabanl� ayakkab� giyin, kuru bir lastik eldiven tak�n

*Elektrik ak�m�n� iletmeyecek kuru bir cismin �zerine ��k�n

*Elektrik �arpan ki�inin yak�n�ndaki kablo gibi iletkenleri, yal�tkan bir �ubukla uzakla�t�r�n

*Hastay� giysilerinden �ekerek b�lgeden uzakla�t�r�n

*Elektrik �arpan ki�iye kal�n lastik tabanl� ayakkab�n�z yoksa dokunmay�n

*Sigortalar� kapatmadan yaral�ya temas etmeyin

*��plak elle �arp�lm�� ki�iye dokunmay�n

*�ocuklar� olay yerinden uzak tutun

*Dokunmak i�in iletken cisimler kullanmay�n

BILINC KAYBI

Beyine giden kan miktar�n�n azalmas� sonucu, be� duyu organ�ndan gelen uyar�lara ge�ici olarak cevap verememe haline bilin� kayb�, ya da bay�lma denir. Bu durumdaki bir ki�i, s�zle ya da dokunarak kendisine ula�maya �al��an ilkyard�mc�ya cevap veremez, ancak, a�r� yaratan bir uyarana refleks kar��l�k verir.
Basit bay�lmalar genellikle uzun s�ren a�l�klar, a��r yorgunluk, uykusuzluk, ani korku ya da ac�lar sonucu olarak ortaya ��kar.
Bu durumdaki bir kazazedeye a��zdan yiyecek, i�ecek verilmez, giysileri rahatlat�l�r, ayaklar� yukar�ya kald�r�l�r, kusma olabilece�i i�in yan g�venli pozisyonda tutulur. Kendine gelmeye ba�layan kazazede hemen aya�a kald�r�l�p, y�r�meye zorlanmamal�d�r.

BOGAZDA YANANCI C�S�M

Bo�aza tak�lan yabanc� cisim, elle ula��labiliyorsa elle ��kar�l�r. Aksi takdirde �ocuksa ba� a�a�� tutularak, b�y�k�e iki k�rek kemi�i aras�na vurularak yard�m edilir.

BURKULMALAR

Eklem ba�lar�n�n kopmas�, ya da k�smen zedelenmesine burkulma denir. A�r�, hassasiyet, �i�lik ve morluk g�r�lebilir. Zorlanan eklem buz torbas� ve benzer uygulamalarla so�utulur. Varsa, elastik bandaj uygulanarak �i�lik �nlenmeye �al��l�r. Zedeli eklem kullan�lmadan ve hareket ettirilmeden, m�mk�nse yukar�da tutularak ta��n�r.

BURUNDA YABANCI C�S�M

�ocuklarda g�r�lebilir. Buruna sivri, uzun cisimler sokmamak gerekir. Yabanc� cismin oldu�u taraf�n kar��s�ndaki burun k�k�ne bast�r�larak ki�i s�mk�rt�l�r. Ba�ar�l� olunamazsa ki�i nakledilir.

�IKIKLAR

Bir eklemi meydana getiren kemiklerden birinin, bir d�� etki sonucu normalde bulundu�u yerden ayr�lmas�na ��k�k denir. Eklem ba�lar�n�n normalde izin vermeyece�i bir harekete zorlanan kemik ba�lar�, aralayarak ya da y�rtarak yerinden uzakla��r.
- Eklemin ve v�cut uzant�s�n�n g�r�n�m�nde bozukluk
- A�r� nedeniyle k�s�tlanm�� ya da tamamen ortadan kalkm�� hareket
- Hassasiyet ve �i�lik g�r�lmesi ��k�k d��nd�rmelidir.
http://img84.imageshack.us/img84/2152/cikikcu4.jpg

��km�� bir kemi�i, eklem bo�lu�una ancak yetkili ve deneyimli bir ki�i yeniden yerle�tirebilir. Yetkisiz ki�ilerce yap�lan denemeler ise damar-sinir s�k��malar�na, eklem ba�lar�n�n d�zelemeyecek �l��de tahrip olmas�na, s�k s�k ��k��n tekrar etmesine (al��kanl�k ��k��) neden olabilir. �lkyard�mc�n g�revi, yetkili ve deneyimli bir sa�l�k��ya ula�ana kadar ��k�k eklem b�lgesini hareketsiz hale getirmektir. Bu ama�la ask�, atel ve sarg� uygulamalar� yap�l�r

DONMALAR

A��r� so�uk ortamda uzun s�re kal�nmas� sonucu donma ortaya ��kar. Kazazede halsiz, uykuludur. Donuk v�cut b�l�mleri beyaz, sert, so�uktur. Hen�z donmam�� k�s�mlar k�zar�k olabilir. Hareketleri a��r ve a�r�l�d�r. Ciltte su dolu keseler g�r�lebilir. Donmu� k�s�mlarda duyu kayb� vard�r.
Karla ovu�turmak, masaj yapmak, kuma� par�alar� s�rterek �s�tmaya �al��mak, s�cak odaya ya da s�cak suya sokmak, bandaj yapmak, cilde ila�lar s�rmek, alkol ya da sigara vermek sak�ncal�d�r.
�lkyard�mc� �nce kazazedenin �slak giysilerini ��kart�p kurumas�n� sa�lamal�d�r. Donmu� b�lgeler temas, s�rt�nme, do�rudan �s�dan korunmal�, y�ksekte tutularak bir battaniye ile sar�lmal�d�r. Is�tma i�lemi yava� ve a�amal� olarak yap�lmal�d�r. Il�k su bu ama�la kullan�labilir. Kazazedeye �l�k i�ecekler ve �ekerli s�v� g�dalar verilebilir.

EPILEPSI-SARA NOBETI

Do�u�tan ya da sonradan ortaya ��kabilen, bir grup beyin h�cresinin d�zensiz emirler �reterek beyinin �al��mas�n� ge�ici olarak bozmas� ile olu�an bir durumdur.
Bilin� kayb�, idrar ka��rma, �enenin kilitlenmesi, adalelerde kas�lmalar g�r�l�r. N�bet s�ras�nda solunumda bozularak a��zdan k�p�kl� t�k�r�k akar.
Kendili�inden d�zelene kadar ki�inin dilini �s�rmas� ve ba��n� bir yere �arpmas� engellenir. Bu ama�la di�ler aras�na rulo yap�lm�� bir kuma� par�as� ya da mendil konur. Ba� iki el ile kontrol alt�na al�n�r, alt�na yumu�ak destekler konur. N�betin sonland�� g�r�l�nce hasta nakledilir.

GOZDE YABANCI CISIM

�ocuklarda ve i��ilerde s�k�a rastlanabilir. A��k havada oynayan �ocuklarda bitki par�alar� ya da toprak taneleri, metal kesimi, d�zeltilmesi, s�va i�inde �al��an i��ilerde ise metal ve s�va par�ac�klar� g�ze ka�ar.
G�zde yanma, batma, sulanma, ka��nt� ve ovmaya ba�l� k�zar�kl�k g�r�l�r. Hatal� m�dahaleler g�ze zarar verir ve yabanc� cismin ��kar�lmas� da g��le�ir. �lkyard�mc�, ki�inin g�zlerini ovmas�n� �nlemeli bol suyla y�kand�ktan sonra g�zlerini kapatt�r�p cismin g�zya�� ile ��kmas�n� beklemelidir. Bu olmuyor ve cisim g�zle g�r�lebiliyorsa temiz bir bez par�as�n�n kenar� ile al�nabilir. ��kartma i�leminden pamuk kullan�lmaz. Yabanc� cisim yine ��km�yorsa ki�i nakledilir.

HAYVAN ISIRI�I

Bir tahrik olmaks�n�z sald�rarak �s�ran kedi ya da k�pe�in kuduz olmas�ndan ��phe edilmelidir. Kuduz mikrobu �s�r�lm�� b�lgeden v�cuda girer. Is�ran hayvan�n g�zlem alt�na al�nmas� gerekir.
Is�r�lma halinde, �s�r�k yeri hemen bol su ve sabun ile iyice y�kan�r. Kazazede y�r�t�lmeden nakledilmelidir.
Ar� Sokmas�
��nenin girdi�i yerde k�zar�kl�k, a�r�, ka��nt�, �i�me olabilir. ��ne hala ciltte ise d�zg�nce ��kar�l�r. ��ne yerine buz koyarak so�utma yap�l�r. Alerjisi olanlar, ast�ml�lar, a��zdan sokulanlar, �ok say�da ar� taraf�ndan sokulanlar�n hemen nakli gerekir.
Y�lan Sokmas�
Y�lan zehirlenmelerinde �s�r�k yerinde a�r�, �i�lik, morluk, hassasiyet vard�r. Sokulan yer hareket ettirilmeden y�kan�r. Is�r�lan yerin birka� cm yukar�s�na bo�ucu sarg� uygulan�r. Is�r�k yeri 0.5 cm kesilerek ve elle s�vazlanarak zehrin k�smen ��kmas� sa�lan�r. Yaran�n emilmesi etkili de�ildir ve zararl� olabilece�i i�in uygulanmamal�d�r. Is�r�k yerine buz uygulanabilir. Ki�inin yatarak nakli sa�lan�r.
Akrep Sokmas�
Akrep sokmas�nda yara yerinde a�r� ve uyu�ukluk olur. Solunum bozulabilir. Sokulan b�lge y�kan�r, buzla so�utulur, sokulan kol veya bacakla v�cut aras�na bo�ucu sarg� uygulan�larak akrep antiserumu bulunabilecek bir merkeze yatarak nakledilir.

HI�KIRIK

G��s ve kar�n bo�lu�unu ay�ran solunumda rol alan diafram adl� adelenin d�zensiz kas�lmas�yla ortaya ��kar pe�pe�e ve uzun s�re devam eden h��k�r�k solunumu aksat�r ve ki�iyi rahats�z eder. Solu�unu bir s�re tutturmak ya da su i�irmek d�zelmeyi sa�layabilir. Ba�ar�l� olmazsa bir torba yada po�et i�indeki hava k�sa s�re solunarak h��k�r�k sonland�r�labilir

IC KANAMALAR

�� kanamada ilkyard�mc� kanaman�n varl��n� d��ar�dan g�remez. B�y�k kemik k�r�klar�, kafaya gelen darbeler, t�m v�cudu etkileyen kazalarda, d��tan izlenebilen kanama olsun ya da olmas�n, i� kanamadan ��phe edilmelidir.
- Huzursuz kazazede, g�rme
- i�itme sorunlari, uyuklama hali
- Soguk, soluk, nemli cilt
- Karinda sertlik ve bastirmakla agri
- V�cutta yaygin siyrik, morluk, �i�likler
- Halsizlik
- Susuzluk hissi
- Sayisi artmi� ancak zayif solunum ve nabiz varsa i� kanama d��n�lmelidir.
I� Kanama D��n�len Kazazede I�in Yapilacaklar:
1. �ok ile m�cadele et (ayaklari y�ksek olarak yatir, isit)
2. Hizli naklet

KALP KRIZI

�iddetli g��s a�r�s�na �ok belirtileri eklenen bir ki�inin kalp krizi ge�iriyor olabilece�i d��n�lmeli, sakinle�tirilmeli, oturtulmal� ve nakledilmelidir.

KANAMALAR

Kan�n, normal olarak i�inde bulundu�u kalp ve damarlardan d��ar�ya ��kmas�na kanama denir.
Nedeni ve yeri ne olursa olsun, durmayan ya da durdurulamayan her kanama, �ok, hatta �l�me yol a�ar. Kazalarda �l�mlerin �nemli b�l�m� bir kanamadan kaynaklan�r. Kanama kontrol� bir ilkyard�mc�n�n en �ok gereksinim duyaca�� ve kullanaca�� becerilerdendir.
Kanamalar� zedelenmi� damar �e�idine g�re ��e ay�rabiliriz;
1. K�lcal damar kanamalar�: K�lcal damarlar h�crelere ula�an son damar uzant�lar�d�r. �ok ince olup i�lerinde �ok az kan bulundu�u i�in zedelenme, kesilmelerinde ancak s�z�nt� tarz�nda ve hafif bir kanama olur. Bir kesi ya da darbe sonras� ortaya ��kabilir. Hemen her zaman, d�� m�dahale olmasa bile, kendili�inden sona erer. Hayati tehlike yaratmaz.
2. Toplardamar kanamalar�: Toplardamarlar h�crelerden d�nen kan� kalbe ta��yan, d��k bas�n�l� kan ak�m� olan damarlard�r. Cilde yak�n, y�zeysel toplardamarlar kol ve bacak, el, ayak s�rt�nda rahat�a se�ilebilir. Toplardamar kesileriyle olan kanamalarda koyu renkli, ta�ma tarz�nda kan ka�� g�r�l�r. �o�u kez do�rudan bask� uygulayarak kontrol alt�na al�nabilir. Genellikle ya�am� tehlikeye sokmaz.
3. Atardamar kanamalar�: Atardamarlar kalbimizden y�ksek bas�n�la pompalanan kan� h�crelere ileten, toplardamarlar�n tersine kol ve bacakta derinde yol alan damarlard�r. Atardamardan olan kanamalarda, a��k renkli kan�n, yara a�z�ndan kalp at�m�na uyumlu �ekilde f��k�rarak ��kt�� izlenir. Genellikle durdurulmas� daha zor olan, hayati tehlike yaratan kanamalard�r.
Kanamalar� konumu ve y�n�ne g�re de ��e ay�rmak m�mk�nd�r.
Kan�n ka��n�n g�zle izlenebildi�i kanamaya d�� kanama ad� verilir. �� organlara ait damarlar, ya da v�cut i�inde kafa-g��s-kar�n bo�luklar�nda yerle�ik damarlar�n, bir darbe ya da kesici delici bir aletle par�alanmas�yla ortaya ��kan kan ka�� d��ardan g�r�lmez. Bunlar, i� kanama olarak adland�r�l�r. Kanayan damar�n v�cudun i� organlar�nda oldu�u kanamalar, do�al deliklerden d��ar�ya do�ru kanama olarak adland�r�l�r.
Kanamada ilkyard�mc�n�n amac�, �nce damardan kan ka��n� �nlemek, sonra da, kan hacmi azald�� i�in �oka kar�� nlem almakt�r.
Kanamaya m�dahalede en basit, risksiz, malzeme gerektirmeyecek y�ntemden daha etkili, ancak uygulamas� daha zor, riskler ta��yan y�nteme do�ru bir s�ra izlenir. De�i�ik y�ntemlerle damar� s�k��t�ran, i�inden kan ge�mesi ve d��ar�ya ka�mas�n� �nleyen ilkyard�mc�, damardan kan ka��n� �nleyen sa�lam p�ht� olu�una kadar uygulamas�n� s�rd�rmelidir.
Kanamay� durdurmak i�in kullan�lan ilkyard�m y�ntemleri s�rayla;
1. Kanayan yer �zerine do�rudan bask� yapmak,
2. Kanayan damar�n kalpten geli� yolu �zerindeki �zel noktalara bask� yapmak,
3. �lk iki y�ntemle kontrol edilemeyen �zel durumlarda, turnike-bo�ucu sarg� yapmakt�r.
Ufak bir keside, kesi yerinin su ve sabunla y�kan�p �zerine birka� dakika bast�r�lmas� yeterli olacakt�r. �zeri bir yara band� ile kapat�labilir.
Daha b�y�k bir yaralanmada, yara bezi �zerinden avu� ya da parmaklarla yap�lacak bask� ile kanama durdurulduktan sonra, yeniden a��lmay� �nlemek i�in rulo, ya da, boh�a haline getirilecek yara bezleri ile, �zerine s�k� bandaj yap�lmas� uygun olur. Kanamal� ki�inin sakinle�tirilmesi ve kanayan kol ya da baca��n yukar�ya kald�r�lmas�, kanaman�n durmas�n� kolayla�t�racakt�r. Kanla �slanan bandaj s�k�lmez, �stten yenilenir.
Do�rudan bask� ile kontrol edilmeyen kanamalarda, ilkyard�mc� kanaman�n yerine uygun bir noktadan, ba� parma�� ya da yumru�u ile bask� yaparak, kan� getiren atardamar� s�k��t�r�r. Ancak uygun bask� noktalar� bu konuda beceri e�itimi almadan kullan�lmamal�d�r.
Organ kopmas� birden fazla atardamar kanamas�na yan� anda bask� uygulayamayacak tek ilkyard�mc� olmas�, kazazedenin yan�ndan ayr�lma zorunlulu�u, ilkyard�mc�n�n uzun s�recek yol boyunca bask� yapacak g�c� olmamas� durumunda, son �are olarak, bo�ucu sarg�-turnike uygulan�r. Uygulama omuz-dirsek ya da diz-kal�a aras�ndaki tek kemikli b�lgeye yap�l�r. Kan dola��m�n�n tam olarak kesilmesi kal�c� doku hasarlar�na neden olabilece�i i�in istenmeyen bir uygulamad�r.

http://img84.imageshack.us/img84/3315/iy1me8.gif

Her y�z kanamal� olaydan doksan�n�n yara yerine bask� yap�larak, geri kalan on olay�n dokuzunun �zel noktalara bask� ile kontrol alt�na al�nabilece�i, turnike-bo�ucu sarg�n�n �ok az ba�vurulacak y�ntemler oldu�u unutulmamal�d�r.

http://img204.imageshack.us/img204/8229/iy218b224fc0.jpg

http://img84.imageshack.us/img84/2761/iy3rf5.gif

virtuecat

23 Eyl�l 2006 20:33

KIRIKLAR

Y�ksekten d��en, �zerine bir cisim d��en, trafik kazas� ge�iren kazazedelerde k�r�k, ��k�k ve burkulmalara s�kl�kla rastlan�r. K�r�klar, b�y�k kemik k�r�klar�nda g�r�lebilen i� kanamalar d��nda, hayat� do�rudan tehdit etmeyen olaylard�r. Bununla birlikte, hatal� yakla��mlar sonucu bir boyun ya da omurga k�r�� olan kazazede fel� kalabilir, kol yada bacak kemi�i k�r�k bir kazazedede kol ve bacak damarlar� ve sinirleri kesilip durum a��rla�abilir, yerine takma �abas� i�ine girilen omuz ��k�� ameliyatla dahi d�zelemeyecek hale gelebilir.
K�r�k, ��k�k, burkulma gibi kemik ve eklemi ilgilendiren olaylarda ilkyard�mc�n�n temel hedefi, sorunlu v�cut uzant�s� ya da b�l�m�n� hareketsiz hale getirerek, kazazedenin durumunun k�t�le�mesini �nlemek, a�r�s�z ve g�venli bir �ekilde naklini sa�lamakt�r.
Kemik b�t�nl��n�n �arpma ya da d��me sonucu ortadan kalkmas�na k�r�k denir. K�r�k kemik par�alar� cildi delerek d��ar�ya ��km�� ise buna a��k k�r�k, cilt sa�lam ise kapal� k�r�k olarak tan�mlan�r.
A�a��daki maddelerin birka��n�n varl��nda k�r�ktan ��phelenmek gerekir.
- D��me, �zerine d��me, �arpma tarif edilmesi
- Sorunlu b�lgede hareketle ya da temasla �ok �iddetlenen a�r�
- �lgili v�cut b�l�m�nde �ekil bozuklu�u, simetrinin kaybolmas�
- K�r�lma s�ras� ya da sonras�nda k�r�k s�rt�nme sesinin duyulmu� olmas�
- K�r�k b�lgesinde �i�lik, morarma ,
- Kol ya da bacakta k�salma
- Eklem olmayan bir yerde, eklem varm�� gibi a��la�ma olmas�
- Deriyi par�alam�� k�r�k kemik ucunun d��ar�dan g�r�lmesi
- Hareket k�s�tl�l�� ya da hi� hareket ettirememe
- �lgili b�lgede hissetmede azalma, uyu�ma, kar�ncalanma
- Dola��mda aksama sonucu so�uma
K�r�� olan, ya da k�r�k ��pheli kazazedeye ilkyard�m uygularken, a�a��daki ilkelere uymak gerekir:
- K�r�k olmad��na kanaat getirilmi� bir kazazede kesinlikle yerinden oynat�lmamal�d�r. K�r�k b�lgenin hareket ettirilmesi sonucu k�r�k par�an�n keskin kenar� etraf�ndaki bir damar ya da siniri kesebilir, kas dokusunu zedeleyebilir.
- Kazazedenin oturmas� ya da sa�a sola k�m�ldamas�na izin verilmez, k�r�k ��pheli b�lge hareketsizle�tirilmeden ta��ma yap�lmaz.
- Kaza ortam�nda hayat� tehdit eden bir zararl� etkenin bulunmad�� her durumda k�r��a m�dahale bulundu�u ortamda yap�l�r.
- K�r�k a��k k�r�k �eklinde ve kopuk kemik par�alar� g�r�n�yorsa par�alara dokunulmaz.
- K�r�kl� uzvun bile�inden nab�z ve b�lgede kanama olup olmad�� kontrol edilmelidir.
- A��k k�r�klarda g�r�nen kemik par�as�n� i�eri sokmaya, kemik u�lar�m birle�tirmeye, kol ya da bacakta bozulmu� �ekli d�zeltmeye �al��mamak gerekir.
- K�r�kla beraber kanama-�ok belirtileri varsa �ncelikle bunlara m�dahale edilir.
- Boyun k�r�klar�nda hatal� ta��ma ve gereksiz hareketler omurilik zedelenmesi sonucu t�m v�cutta fel�le sonu�lanabilir. Boynun desteklenmesi ve hareketsizle�tirme hayati �nem ta��r.
- Ba�a gelen darbeden sonra burun ve kulaktan su gelmesi; g�zl�k �eklinde morarma, bay�lma, uyku hali, nab�z ve solunum zay�flamas�, g�zbebeklerinde b�y�kl�k fark�, p�sk�r�r tarz kusma, kafa kemiklerinde ��kme �eklinde �ekil bozuklu�u varsa; kafatas�nda k�r�kla beraber beyinde de s�k�nt� var denektir. Acilen kazazedenin nakli gerekir.
- Sorunlu b�lgenin hareketsizle�tirilmesi, yani tespit edilmesi a�r�y� azaltacak, k�r�k u�lar�n�n �evre dokular� zedelemesini �nleyerek, k�r�k u�lar�n birbirinden ayr�lmas� ya da deriden d��ar� ��kmas�na engel olacakt�r. B�ylece iyile�me de daha kolay olacakt�r.
- Tespit i�lemi, k�r�k kemikleri ilgilendiren iki eklemin sert-uzun bir cismin yard�m�yla hareketsiz hale getirilmesidir. Bu ama�la kullan�lacak standart malzemenin bulunmad�� yerlerde ilkyard�mc� pratik ��z�mler aramal�d�r. Bir dal par�as�, katlanm�� gazeteler, karton kutular, baston ya da �emsiye atelle tespitte, kazak-ceket g�mlek vb. e�yalar ask� ile tespitte, kemer, kravat, g�mlek kolu gibi e�yalar sarg� olarak kullan�labilir. Hi�bir malzeme bulunamaz ise kazazedenin sa�lam baca�� k�r�k baca�a atel olabilir

http://img204.imageshack.us/img204/340/kirik1a5092ke5.jpg

KOMALAR

Bilin� kayb�n�n en ileri durumu komad�r. S�zl� uyaranlara ek olarak, komadaki ki�i a�r�l� uyar�lara da cevap vermez. Kolunun kuvvetli bir �eklide cimdiklenmesine, hatta cildine bat�r�lacak bir i�neye hi�bir tepki vermez. Beyin h�creleri canl�l��n� hala koruyor olmakla beraber, hi�bir uyar�ya cevap ��kartamayacak �l��de s�k�nt�dad�r.
Koma Nedenleri:
- A��r kafa darbeleri (kafada darbe izleri, nedensiz p�sk�r�r tarz kusma)
- Beyin kanamalar� ve inme (cebinden tansiyon ilac� ��kabilir, y�z ve v�cut simetrisi bozuktur)
- Beyin t�m�rleri (d�zensiz, �iddetli ba� a�r�lar� ve �e�itli belirtiler)
- Beyin zar�n�n iltihabi hastal�klar� (y�ksek ate�, ciltte d�k�nt�ler)
- �la� zehirlenmesi (etrafta bo� ila� �i�esi ya da enjekt�r, kusmukta ila�)
- A��r� alkol al�m� (nefesinde alkol kokusu)
- Karaci�er yetmezli�i (ince, bitkin bir v�cut, bazen �i�mi� bir kar�n)
- �re birikimi (cilt renginde de�i�iklik, zihinsel sorunlar, halsizlik)
- �eker hastal�� (nefesi meyva kokar, kalp h�zl�, cilt kuru ve s�cakt�r, kar�n a�r�s� kusma)
Komadaki kazazedenin �zellikleri:
- Yard�m isteyemez, kolayca zarar g�rebilir
- Dikkatli incelenmezse �ld�� san�labilir
- Solunum ve dola��m�n bozulma riski vard�r
- Soluk yolu her an t�kanabilir
- Her an kusabilir
- G�z kapa�� refleksi bozulmu�tur
- ��rme ve �ks�r�k refleksi �al��mayabilir
Komadaki kazazedeye m�dahale ABC ile ba�lar. Solunum ve dola��m normal ise koma pozisyonunda (yan g�venli pozisyon) tutulur ve nakledilir. Nedene uygun m�dahalelerle ya�am� kurtulup, zaman i�inde tamamen normale de d�nebilir.

http://img204.imageshack.us/img204/3825/iy51b09b1rh2.jpg

KULAKTA YABANCI C�S�M

Kula�a nohut, mercimek gibi g�dalar, boncuk tanesi, b�cek ya da bitki par�alar� kaza ile ka�abilir. �zellikle b�cekler hareket ve sesleri ile �ok rahats�zl�k verir. Su ile �i�en tah�llar ve kuru baklagillerin ��kar�lmas� �ok zorla��r. Bazen kula�� temizlemekte kullan�lan pamuk, ��pler kulakta kalabilir.
Kulaktaki yabanc� cisimleri ��kartmak i�in sivri, uzun cisimler sokmak do�ru de�ildir. Kulak yere bakar durumda iken kulak kep�esi k��k �ocukta geriye ve a�a��ya b�y�kte geriye ve yukar�ya �ekilerek cisim ��kar�l�r. B�cekler ��k tutularak d��ar�ya ��kar�labilir. Ba�ar� olunamazsa ki�i nakledilir.

ORGAN KOPMASI

Parmak, el, kol, ayak, bacak, kulak, burun gibi v�cut uzant�lar�n�n v�cutla olan b�t�nl��n�n bozulmas�na, organ kopmas� denir. B�t�nl��n bir k�s�m dokularla devam etti�i hallere kopma de�il, kesi demek do�ru olur.
Organ kopmas�na m�dahale edilmezse;
1. Kanama nedeniyle kazazedenin ya�am� tehlikeye girer
2. Organ�n kayb� fiziksel g�r�n�m bozuklu�u, i�lev kayb� ve ruhsal sorunlar yarat�r.
Kas�t, ya da kaza sonucu ortaya ��kacak organ kopmas�na ilkyard�mc�n�n m�dahalesi iki y�nl� ve h�zl� olmal�d�r. Kanama kontrol� kadar, nakil ve ula��lacak merkezin bilgilendirilmesi de �nemlidir. Di�er ilkyard�m uygulamalar�ndan farkl� olarak, organ kopmas�nda, kazazede ve kopmu� organ�n ula�t�r�laca�� sa�l�k merkezinin damar- sinir cerrahisi yap�labilecek nitelikte olmas� gerekmektedir. So�uk ortamda ta��nan kopmu� organ canl�l��n� daha uzun s�re koruyacak, birle�tirme sonras�, i�lev de daha iyi korunacakt�r.
Organ kopmas�nda ilkyard�m uygulamalar� �ncelikle ABC kontrol� ile ba�lar. Daha sonra kazazede yatar pozisyona getirilir., bilinci a��ksa s�rt�st�, kapal� ise yan g�venli pozisyonda tutulur.
Kopma, e�er tek tek kemikli b�lgelerin uza��nda meydana gelmi� ise kolun ve baca��n v�cuda yak�n k�s�mlar�ndan turnike uygulan�r. Daha sonra kopan organ temiz, su ge�irmez plastik bir torba ya da kaba konulup a�z� kapat�l�r. Daha sonra bu torba veya buz dolu bir kap ya da torbaya konur. Kazazede ve kopan organ ayn� ara�la nakledilir.

SICAK �ARPMASI

G�ne�te fazla kalma sonucu ortaya ��kar. G�ne� �arpmas� olarak da bilinir. Kazazede a��r� terlemektedir ya da terlemi�tir. V�cut s�cakl�� 40 derece ya da �zerinde olabilir. Nab�z h�zl�, bilin� bulan�kt�r. A��r� susuzluk hissi, halsizlik ve a�r�lar vard�r. Bilin� kapal� ise;
Kazazede g�lge, serin bir yere ta��n�r.
ABC kontrol edilir, serinletilir.
Bilin� a��k ise
Kazazede serin bir yere ta��n�r, yar� oturur pozisyon verilir.
Su serpme, �slak havlu ve hava ak�m� kullan�larak (yelpaze, vantilat�r vb.) serinletilir, su ve alkols�z i�ecekler verilir.
Fazla giysileri ��kar�l�r.

�OK

De�i�ik nedenlerle kalbin pompalama etkinli�inin zay�flamas�, ya da, damarlarda pompalanacak yeterli kan olmamas� halinde, ciltte, bilin�te ve kaslarda ortaya ��kan ilerleyici nitelikte belirtilerin t�m�ne �ok denir. M�dahale edilmezse, belirtiler ilerler, ki�i �lebilir.
A��r� kanamalar, ishal, yan�klar, kusma, kalp krizi, a��r� korku ve heyecan, allerjik olaylar, a��r� a�r�l� olaylar �ok nedeni olabilir.
�ok belirtileri:
- So�uk, soluk, nemli deri
- Eller ve ayaklarda so�uma, his kayb�
- Nab�z say�s�nda artma, nab�z�n zay�flamas�
- Solunumun say�ca artmas�, ancak y�zeyselle�mesi
- G�z kararmas�, halsizlik
- Bulant�, kusma
- Huzursuzluk
- A��r� susuzluk hissi, a��z�n kurumas�d�r.
Ba�lang��ta a��k ya da bulan�k olabilen bilin�, zamanla kapanabilir. �okla m�cadelede temel ilke, kan kayb� varsa daha fazla kayb�n �nlenmesi, mevcut kan�n daha hayati organlarca kullan�lmas� i�in uygun pozisyon verilmesidir.
�ok pozisyonu i�in kazazede, bilinci a��ksa s�rt�st�, bilinci kapal� ise, yan g�venli pozisyonda yat�r�l�r. Daha sonra ayaklar� 30 cm yukar� kald�r�l�r. �zeri battaniye ile �rt�l�r ve 112 ye haber verilir.

http://img204.imageshack.us/img204/4079/iy41d927eir8.png

SUDA BOGULMA

Havuz ya da denizde ��rp�nmakta olan ki�iye suda kurtarmaalmam�� ki�ilerin, y�zme bilseler dahi yakla�mamas� gerekir.
Bir tekne ile yakla�mak m�mk�n de�il ise, ipe ba�l� bir can simidi ya da tahta par�as�, ��rp�nan ki�iye yard�m amac� ile at�labilir.
Uzun bir s�r�k ya da ip ile ki�iye ula�mak denenebilir. Bunlar yap�lam�yorsa, ��rp�nmalar�n bitmesi beklenir .
Tekneye ya da sahile ��kar�lan kazazedenin ABC’si kontrol edilir.
Normal solunum ve dola��m sa�land�ktan sonra bilincin durumuna g�re pozisyon verilir.
�zeri �rt�lerek nakledilir

YABANCI MADDE YUTMA

Yutulan cisim k��k, d�zg�n kenarl� ise kendili�inden ��kacakt�r. M�dahale gereksizdir. Sivri, uzun, bat�c�, kesici cisimler yat�lm�� ise acilen nakledilir.

YANIKLAR

Do�rudan ate� ya da y�ksek �s� veren fiziksel kimyasal etkenlerle kar��la�ma sonucu yan�klar olu�ur. Bu etkenler ate�, elektrik, g�ne�, s�cak su ya da ya�, kimyasal maddeler, s�cak metal cisimler olabilir. Yan�k cilt, a��k yara gibi de�erlendirilmelidir. V�cut bu k�s�mdan su kaybeder ve a��k yara gibi mikroplanmaya a��kt�r. Toplam v�cut y�zeyinin %20 sinden fazlas�n� etkileyen yan�klar ya�amsal tehlike do�urur.
Yan�klar, ortaya ��kan tahribata g�re derecelendirilir.
1. Derece Yan�klar
En �ok g�ne�te fazla kalma nedeniyle olur.
Cildin k�zarmas� ve �iddetli a�r� ile tan�n�r.
Kendili�inden iyile�ip, cilt normal g�r�n�m�n� alabilir.
Elbisesi tutu�an ki�i yere yat�p kendi etraf�nda d�nmelidir
2. Derece Yan�klar
K�zar�kl��a ek olarak su dolu keseciklerin g�r�nmesi ile tan�n�r.
En s�k s�cak s�v�lar ile olur.A�r�l� ve ciddi yan�klard�r.
Su keselerini patlatmak sak�ncal�d�r.
Do�ru bak�m yap�lmaz ise iz kal�r. Mikrop �remesine a��kt�r.
3. Derece Yan�klar
Cildin tamam� etkilenmi�tir. A�r� azd�r. Hayati tehlike yaratacak s�v� kay�plar� ve iltihaplanmalar m�mk�nd�r.
Yan�klarda ilkyard�mc�n�n ilk amac�, yan��a neden olan madde ya da kayna��n uzakla�t�r�lmas�d�r.
Tutu�mu� kazazedenin ka�mas� �nlenir. �zerine bir �rt� at�larak ya da yuvarlanarak s�nd�r�l�r.
Yan�kl� kazazede soyulurken cilt de soyulabilece�inden elbiseler kesilerek ��kart�l�r.
T�m yan�klarda ilk yap�lacak i�lem, yan�k b�lgenin a�r� ge�ene ve sonra 10 dakika kadar so�uk suda tutulmas�d�r.
Yaral�n�n �zerinde y�z�k, bilezik, saat, k�nye varsa ��kar�l�r.
Yan�k b�lge �zeri �slak, temiz bir bezle �rt�l�r.
Bu nitelikte malzeme yoksa a��k b�rak�l�r.
Bilin� a��k ise a��zdan sulu g�dalar ve su verilir. �oka kar�� uygun pozisyonda tutulur.
�kinci ve ��nc� derece yan�klar var ise ki�i nakledilir.

Y�KSEK ATE� HAVALE

Genellikle iltihabi hastal�klar aras�nda y�kselen ate�e ba�l� olarak k��k �ocuklarda ortaya ��kar. Beyin h�crelerinin y�ksek �s�da normal �al��may�p kontrols�z emiriler iletmesi sonucu bilin� kapan�p, titreme-kas�lmalar ortaya ��kar. �ocu�un �zerinin soyulmas�, �slak havlularla serinletilmesi ya da y�kanmas� yoluyla ate�i d��r�lerek havale durdurulabilir.

ZEH�RLENMELER

Zehirlenmeleri olu�turan fakt�rlerin aras�nda kazalar, bilgisiz intihar giri�imleri ve zehirle �ld�rme olaylar� gelmektedir. End�stri alan�ndaki zehirlenmeler genellikle kronik zehirlenmelerdir ve meslek hastal�klar�ndan say�lmaktad�r. Zehirlenme vakalar�n�n ba��nda uyku ila�lar�n�n olu�turdu�u zehirlenmeler gelir. Bunu karbon monoksit zehirlenmeleri izler. Zehirlenme belirtileri bir�ok hastal�klarda oldu�u gibi kusma, ishal, bayg�nl�k ve adale kramplar� halinde ortaya ��kt��ndan zehirlenme cinsinin saptanmas� pek kolay olmaz. Zehirlenme vakalar�nda acele m�dahale gerekir, aksi halde hastan�n kurtar�lmas� olas�l�� azal�r.
Zehirlenmeye neden olan maddeler ��yle s�ralanabilir:
Alkol
Belirtiler: Konu�ma g��l��, ba� d�nmesi, bilin� kayb�.
Tedavi: Mide y�kanmas�, kan dola��m�n� artt�r�c� kafein gibi maddelerin verilmesi, yapay solunum.
Arsenik
Belirtiler: Titreme, kramp, bilin� kayb�, sanc�, kusma ve ishal.
Tedavi: Hayvansal k�m�r, ac� tuz, mide y�kanmas�.
Asitler
Belirtiler: Par��men ka��d�m and�ran asit kabuklar� olu�ur ve bu kabuklar�n kendilerine �zg� renkleri vard�r.
S�lfirik asit: �nce beyaz, sonra siyah.
Azot asit: Sar�.
Tuzruhu (kezzap): Beyaz.
Pikrin asiti: Kirli kahverengi.
Eter kireci: Beyaz halkayla �evreli urlar.
Karbolik asit: Beyaz, sonra kahverengi, y�zeysel kabuk olu�umu.
Lizol: Y�zeysel kahverengi kabuk olu�umu.
Asit oksalat
Belirtiler: Kanl� kusmuk, nab�z yava�lamas�, solunum g��l��, v�cutta �i�me.
Tedavi:Bol miktarda yumurta ak� kar��t�r�lm�� s�t.
Atropin
Belirtiler : DEride k�zarma, a��z kurulu�u, g�z sulanmas�, ate�, g�zbebe�inin b�y�mesi, bilin� kayb�.
Tedavi: Hayvansal k�m�r, yatak dinlenmesi, so�u�a yak�n �l�k banyo.
Benzol
Belirtiler: Ba� a�r�s�, ba� d�nmesi, adalet kramplar�.
Tedavi: Temiz hava, mide y�kanmas�, hayvansal k�m�r.
C�va
Belirtiler: Kanl� kusmuk, kar�n a�r�s�, ishal.
Tedavi: Bol miktarda az ya�l� s�t ve yumurta ak�, midenin y�kanmas�.
Dijital
Belirtiler: ��tahs�zl�k, bulant�, kusma, nab�z yava�lamas�, kalp at�m�nda d�zensizlik.
Tedavi:�lac�n hemen kesilmesi, kar��t madde olarak atropin verilmesi.
Fenol
Belirtiler: Ba� d�nmesi, kulak ��nlamas�, terleme, salya salg�s�.
Tedavi:Zeytinya�� ve yumurta ak� i�irilmesi, mide y�kan. mas�.
Fosfor bile�ikleri
Belirtiler: Bulant�, salya salg�s�, ishal, kar�n a�r�s�, solunum g��l��, adale kramplar� ve g�zbebeklerindeki belirgin de�i�im.
Tedavi: Oksijen verilmesi, midenin y�kanmas�.
G�da maddeleri
Belirtiler: Kusma, mide a�r�s�, ishal, halsizlik, terleme, bilin� kayb�, heyecan.
Tedavi:�lik tuzlu su vererek kusturma, mide y�kama, hay. vansal k�m�r, iki yemek ka�� tuz eritilmi� su, gerekirse lavman ve yapa~r solunum.
Karbon monoksit
Belirtiler: Ba� a�r�s�, kulak ��nlamas�, ba� d�nmesi, bilin� kayb�, kramplar, y�z k�zarmas�, uyku hali.
Tedavi: A��k hava, yapay solunum, uyutmama, birka� ka��k kuru kahve.
Mantarlar
Belirtiler: Bulant�, kusma, kar�n a�r�s�, ishal, bunalma ve bald�r kramplar�.
Tedavi: Hayvansal k�m�r, tav�an beyninin ya da midesinin �i� olarak yedirilmesi.
Siyan�r
Belirtiler: Solunum g��l��, kramplar, kalp �arp�nt�s�.
Tedavi: Yaln�zca doktor taraf�ndan uygulan�r.
Talyum
Belirtiler: Bald�r a�r�lar�, yar� fel�, kusma, uykusuzluk, zehirlenmenin ��nc� haftas�nda t�m sa�lar�n d�k�lmesi.
Tedavi: Hayvansal k�m�r, s�t, kimyasal tuz, kire�.
Uyku ilac�
Belirtiler: Bayg�nl�k, uyku hali, bilin� kayb�, v�cut �s�s�nda azalma, solunum �nceleri h�zl�, sonra yava� ve d�zensiz, adale kramplar�.
Tedavi: Midenin y�kanmas�, damardan serum.

peramos

5 Eyl�l 2007 08:58

�lkyard�m

T.C.
SA�LIK BAKANLI�I
�STANBUL �L SA�LIK M�D�RL��

AC�L SA�LIK H�ZMETLER� �UBES�

TEMEL �LKYARDIM UYGULAMALARI
E��T�M K�TABI

�STANBUL 2006

��NDEK�LER:
1-GENEL �LKYARDIM B�LG�LER�:
�lkyard�m nedir? 7
Acil tedavi nedir? 7
�lkyard�mc� kimdir? 7
�lkyard�m ve acil tedavi aras�ndaki fark nedir? 7
�lkyard�m�n �ncelikli ama�lar� nelerdir? 7
�lkyard�m�n temel uygulamalar� nelerdir? 7
112’nin aranmas� s�ras�nda nelere dikkat edilmelidir? 8
�lkyard�mc�n�n m�dahale ile ilgili yapmas� gerekenler nelerdir? 8
�lkyard�mc�n�n �zellikleri nas�l olmal�d�r? 8
Hayat kurtarma zinciri nedir? 8
�lkyard�m�n ABC’si nedir? 9

2-HASTA/YARALININ VE OLAY YER�N�N DE�ERLEND�R�LMES�:
�lkyard�mc�n�n bilmesi gereken ve v�cudu olu�turan sistemler nelerdir? 9
V�cutta nab�z al�nabilen b�lgeler nelerdir? 11
Hasta/yaral�n�n de�erlendirilmesinin amac� nedir? 11
Hasta/yaral�lar�n ilk de�erlendirilme a�amalar� nelerdir? 11
Hasta/yaral�n�n ikinci de�erlendirmesi nas�l olmal�d�r? 12
Olay yerini de�erlendirmenin amac� nedir? 13
Olay yerinin de�erlendirilmesinde yap�lacak i�ler nelerdir? 13

3-TEMEL YA�AM DESTE��:
Solunum ve kalp durmas� nedir? 14
Temel ya�am deste�i nedir? 14
Hava yolunu a�mak i�in Ba�-�ene pozisyonu nas�l verilir? 14
Yapay solunum nas�l yap�l�r? 14
D�� kalp masaj� nas�l yap�l�r? 14
�ocuklarda (1-8 ya�) Temel Ya�am Deste�i nas�l yap�l�r? 15
Bebeklerde (0-1 ya�) Temel Ya�am Deste�i nas�l yap�l�r? 16
Hava yolu t�kan�kl�� nedir? 16
Hava yolu t�kan�kl�� belirtileri nelerdir? 16
Tam t�kan�kl�k olan ki�ilerde Heimlich manevras� nas�l uygulan�r? 17
K�smi t�kan�kl�k olan ki�ilerde nas�l ilkyard�m uygulan�r? 18

4-KANAMALARDA �LKYARDIM:
Kanama nedir? 18
Ka� �e�it kanama vard�r? 18
Kanamalarda ilkyard�m uygulamalar� nelerdir? 19
V�cutta bask� uygulanacak noktalar nelerdir? 19
Kanamalarda ��gen bandaj uygulamas� nas�l yap�lmal�d�r? 19
Hangi durumlarda turnike uygulanmal�d�r? 20
Turnike uygulamas�nda dikkat edilecek hususlar neler olmal�d�r? 20
El ve ayak kopmalar�nda turnike nas�l uygulan�r? 21
�ok nedir? 21
Ka� �e�it �ok vard�r? 22
�ok belirtileri nelerdir? 22
�okta ilkyard�m uygulamalar� nelerdir? 22
�ok pozisyonu nas�l verilir? 22
5-YARALANMALARDA �LKYARDIM:
Yara nedir? 22
Ka� �e�it yara vard�r? 23
Yaralar�n ortak belirtileri nelerdir? 23
Yaralanmalarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 23
Ciddi yaralanmalar nelerdir? 24
Ciddi yaralanmalarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 24
Delici g��s yaralanmalar�nda ne gibi sorunlar g�r�lebilir? 24
Delici g��s yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 24
Delici kar�n yaralanmalar�nda ne gibi sorunlar olabilir? 25
Delici kar�n yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 25
Kafatas� ve omurga yaralanmalar� neden �nemlidir? 25
Kafatas� yaralanmalar� �e�itleri nelerdir? 25
Kafatas� ve omurga yaralanmalar�n�n nedenleri nelerdir? 25
Kafatas� ve omurga yaralanmalar�nda belirtiler nelerdir? 25
Kafatas� ve omurga yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 26

6-YANIK, DONMA VE SICAK �ARPMASINDA �LKYARDIM:
Yan�k nedir? 26
Ka� �e�it yan�k vard�r? 26
Yan��n ciddiyetini belirleyen fakt�rler nelerdir? 27
Yan�klar nas�l derecelendirilir? 27
Yan��n v�cuttaki olumsuz etkileri nelerdir? 27
Is� ile olu�an yan�klarda ilkyard�m i�lemleri nedir? 27
Kimyasal yan�klarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 27
Elektrik yan�klar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 28
S�cak �arpmas� belirtileri nelerdir? 28
S�cak �arpmas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 28
S�cak �arpmas�nda risk gruplar� var m�d�r? 28
S�cak yaz g�nlerinde s�cak �arpmas�ndan korunmak i�in al�nmas� gereken �nlemler nelerdir? 29
Donuk belirtileri nelerdir? 29
Donukta ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 29

7-KIRIK, �IKIK VE BURKULMALARDA �LKYARDIM:
K�r�k nedir? 30
Ka� �e�it k�r�k vard�r? 30
K�r�k belirtileri nelerdir? 30
K�r��n yol a�abilece�i olumsuz durumlar nelerdir? 30
K�r�klarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 30
Burkulma nedir? 30
Burkulma belirtileri nelerdir? 31
Burkulmada ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 31
��k�k nedir? 31
��k�k belirtileri nelerdir? 31
��k�kta ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 31
K�r�k ��k�k ve burkulmalarda tespit nas�l olmal�d�r? 31
Tespit s�ras�nda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? 31
Tespit y�ntemleri nelerdir? 31

8-B�L�N� BOZUKLUKLARINDA �LKYARDIM:
Bilin� bozuklu�u/Bilin� kayb� nedir? 34
Bilin� kayb� nedenleri nelerdir? 34
Bilin� bozuklu�u belirtileri nelerdir? 34
Bilin� bozuklu�u durumunda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 35
Koma pozisyonu (Yar� y�z�koyun-Yan pozisyon) nas�l verilir? 35
Havale nedir? 36
Havale nedenleri nelerdir? 36
Nedenlerine g�re havale �e�itleri nelerdir? 36
Ate� nedeniyle olu�an havale nedir? 36
Ate� nedeniyle olu�an havalede ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 36
Sara krizi ( Epilepsi) nedir? 36
Sara krizinin belirtileri nelerdir? 36
Sara krizinde ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 37
Kan �ekeri d��kl�� nedir? 37
Kan �ekeri d��mesinin nedenleri nelerdir? 37
Kan �ekeri aniden d��t��nde hangi belirtiler g�r�l�r? 37
Kan �ekeri d��kl�� yava� ve uzun s�rede olu�ursa hangi belirtiler g�r�l�r? 37
Kan �ekeri d��mesinde ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 38
G��ste kuvvetli a�r� nedenleri nelerdir? 38
G��ste kuvvetli a�r� belirtileri nelerdir? 38
G��s a�r�s�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 38

9-ZEH�RLENMELERDE �LKYARDIM:
Zehirlenme nedir? 39
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir? 39
Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir? 39
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 39
Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 40
Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 40
Zehirlenmelerde genel ilkyard�m kurallar� nelerdir? 40

10-HAYVAN ISIRMALARINDA �LKYARDIM:
Hayvan �s�rmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 40
Ar� sokmalar�n�n belirtileri nelerdir? 40
Ar� sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 41
Akrep sokmalar�n�n belirtileri nelerdir? 41
Akrep sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 41
Y�lan sokmalar�n�n belirtileri nelerdir? 41
Y�lan sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 41
Deniz canl�lar� sokmas�nda belirtiler nelerdir? 42
Deniz canl�lar� sokmas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 42

11-G�Z, KULAK VE BURUNA YABANCI C�S�M KA�MASINDA �LKYARDIM:
G�ze yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 42
Kula�a yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 42
Buruna yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r? 42

12-BO�ULMALARDA �LKYARDIM:
Bo�ulma nedir? 43
Bo�ulma nedenleri nelerdir? 43
Bo�ulmalarda genel belirtiler nelerdir? 43
Bo�ulmalarda genel ilkyard�m i�lemleri ne olmal�d�r? 43

13-HASTA/YARALI TA�IMA TEKN�KLER�:
Hasta/yaral� ta��nmas�nda genel kurallar nelerdir? 44
Acil ta��ma teknikleri nelerdir? 44
S�r�kleme y�ntemleri nelerdir? 44
Ara� i�indeki yaral�y� ta��ma (RENTEK manevras�) 44
K�sa mesafede s�ratli ta��ma teknikleri nelerdir? 45
Sedye �zerine yerle�tirme teknikleri nelerdir? 46
Sedye ile ta��ma teknikleri nelerdir? 47

(1)
GENEL �LKYARDIM B�LG�LER�

�lkyard�m nedir?
Herhangi bir kaza veya ya�am� tehlikeye d��ren bir durumda, sa�l�k g�revlilerinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar, hayat�n kurtar�lmas� ya da durumun k�t�ye gitmesini �nleyebilmek amac� ile olay yerinde, t�bbi ara� gere� aranmaks�z�n, mevcut ara� ve gere�lerle yap�lan ila�s�z uygulamalard�r.
Acil tedavi nedir?
Acil tedavi �nitelerinde, hasta/yaral�lara doktor ve sa�l�k personeli taraf�ndan yap�lan t�bbi m�dahalelerdir.
�lkyard�mc� kimdir?
�lkyard�m tan�m�nda belirtilen ama� do�rultusunda hasta veya yaral�ya t�bbi ara� gere� aranmaks�z�n mevcut ara� gere�lerle, ila�s�z uygulamalar� yapan e�itim alm�� ki�i ya da ki�ilerdir.
�lkyard�m ve acil tedavi aras�ndaki fark nedir?
Acil tedavi bu konuda ehliyetli ki�ilerce gerekli donan�mla yap�lan m�dahale olmas�na kar��n, ilkyard�m bu konuda e�itim alm�� herkesin olay�n oldu�u yerde bulabildi�i malzemeleri kullanarak yapt�� hayat kurtar�c� m�dahaledir.
�lkyard�m�n �ncelikli ama�lar� nelerdir?
Hayati tehlikeyi ortadan kald�rmak,
Ya�amsal fonksiyonlar�n s�rd�r�lmesini sa�lamak,
Hasta/yaral�n�n durumunun. k�t�le�mesini �nlemek,
�yile�meyi kolayla�t�rmak.

�lkyard�m�n temel uygulamalar� nelerdir?
�lkyard�m temel uygulamalar� Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir.
Koruma:
Kaza sonu�lar�n�n a��rla�mas�n� �nlemek i�in olay yerinin de�erlendirilmesini kapsar. En �nemli i�lem olay yerinde olu�abilecek tehlikeleri belirleyerek g�venli bir �evre olu�turmakt�r.
Bildirme:
Olay / kaza m�mk�n oldu�u kadar h�zl� bir �ekilde telefon veya di�er ki�iler arac�l�� ile gerekli yard�m kurulu�lar�na bildirilmelidir. T�rkiye'de ilkyard�m gerektiren her durumda telefon ileti�imleri, 112 acil telefon numaras� �zerinden ger�ekle�tirilir.
Kurtarma (M�dahale):
Olay yerinde hasta / yaral�lara m�dahale h�zl� ancak sakin bir �ekilde yap�lmal�d�r.

112’nin aranmas� s�ras�nda nelere dikkat edilmelidir?
Sakin olunmal� yada sakin olan bir ki�inin aramas� sa�lanmal�d�r.
112 merkezi taraf�ndan sorulan sorulara net bir �ekilde cevap verilmelidir;
Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olay�n oldu�u yere yak�n bir caddenin yada �ok bilinen bir yerin ad� verilmelidir,
Kimin, hangi numaradan arad�� bildirilmelidir,
Hasta/yaral�(lar)�n ad� ve olay�n tan�m� yap�lmal�d�r,
Hasta/yaral� say�s� ve durumu bildirilmelidir,
E�er herhangi bir ilkyard�m uygulamas� yap�ld�ysa nas�l bir yard�m verildi�i belirtilmelidir,
112 hatt�nda bilgi alan ki�i, gerekli olan t�m bilgileri ald��n� s�yleyinceye kadar telefon kapat�lmal�d�r.
�lkyard�mc�n�n m�dahale ile ilgili yapmas� gerekenler nelerdir?
Hasta / yaral�lar�n durumunu de�erlendirmek (ABC) ve �ncelikli m�dahale edilecekleri belirlemek
Hasta/yaral�n�n korku ve endi�elerini gidermek
Hasta/yaral�ya m�dahalede yard�mc� olacak ki�ileri organize etmek
Hasta/yaral�n�n durumunun a��rla�mas�n� �nlemek i�in kendi ki�isel olanaklar� ile gerekli
m�dahalelerde bulunmak
K�r�klara yerinde m�dahale etmek
Hasta/yaral�y� s�cak tutmak
Hasta/yaral�n�n yaras�n� g�rmesine izin vermemek
Hasta/yaral�y� hareket ettirmeden m�dahale yapmak
Hasta/yaral�n�n en uygun y�ntemlerle en yak�n sa�l�k kurulu�una sevkini sa�lamak (112) (Ancak, a��r hasta/yaral� bir ki�i hayati tehlikede olmad�� s�rece asla yerinden k�p�rdat�lmamal�d�r.)
�lkyard�mc�n�n �zellikleri nas�l olmal�d�r?
Olay yeri genellikle insanlar�n tela�l� ve heyecanl� olduklar� ortamlard�r. Bu durumda ilkyard�mc� sakin ve kararl� bir �ekilde olay�n sorumlulu�unu alarak gerekli m�dahaleleri do�ru olarak yapmal�d�r. Bunun i�in bir ilkyard�mc�da a�a��daki �zelliklerin olmas� gerekmektedir:
�nsan v�cudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmak,
�nce kendi can g�venli�ini korumak,
Sakin, kendine g�venli ve pratik olmak,
Eldeki olanaklar� de�erlendirebilmek,
Olay� an�nda ve do�ru olarak haber vermek (112’yi aramak),
�evredeki ki�ileri organize edebilmek ve onlardan yararlanabilmek,
�yi bir ileti�im becerisine sahip olmak.
Hayat kurtarma zinciri nedir?
Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan olu�ur. Son iki halka ileri ya�am deste�ine aittir ve ilkyard�mc�n�n g�revi de�ildir.
1.Halka - Sa�l�k kurulu�una haber verme
2.Halka - Olay yerinde yap�lan Temel Ya�am Deste�i
3.Halka - Ambulans ekiplerince yap�lan m�dahaleler
4.Halka - Hastane acil servisleridir
�lkyard�m�n ABC'si nedir?
Bilin� kontrol edilmeli, bilin� kapal� ise a�a��dakiler h�zla de�erlendirilmelidir:
A. Hava yolu a��kl��n�n de�erlendirilmesi
B. Solunumun de�erlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)
C. Dola��m�n sa�lanmas� (Kalp masaj�n�n yap�lmas�)

(2)
HASTA/YARALININ VE OLAY YER�N�N DE�ERLEND�R�LMES�

�lkyard�mc�n�n bilmesi gereken ve v�cudu olu�turan sistemler nelerdir?
Hareket sistemi: V�cudun hareket etmesini, desteklenmesini sa�lar ve koruyucu g�rev yapar. Hareket sistemi �u yap�lardan olu�ur:
Kemikler
Eklemler
Kaslar
Dola��m sistemi: V�cut dokular�n�n oksijen, besin, hormon, ba��kl�k eleman� ve benzeri elemanlar� ta��r ve yeniden geriye toplar. Dola��m sistemi �u yap�lardan olu�ur:
Kalp
Kan damarlar�
Kan
Sinir sistemi: Bilin�, anlama, d��nme, alg�lama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dola��m� sa�lar. Sinir sistemi �u yap�lardan olu�ur:
Beyin
Beyincik
Omurilik
Omurilik so�an�
Solunum sistemi: V�cuda gerekli olan gaz al��veri�i g�revini yaparak h�cre ve dokular�n oksijenlenmesini sa�lar. Solunum sistemi �u organlardan olu�ur:
Solunum yollar�
Akci�erler
Bo�alt�m sistemi: Kan� s�zerek gerekli maddelerin v�cutta tutulmas�, zararl� olanlar�n at�lmas� g�revlerini yaparak v�cutta i� dengeyi korur. Bo�alt�m sistemi �u organlardan olu�ur:
�drar borusu
�drar kesesi
�drar kanallar�
B�brekler

Sindirim sistemi: A��zdan al�nan besinlerin ��t�lerek sindirilmesi ve kan dola��m� vas�tas�yla v�cuda da��t�lmas�n� sa�lar. Sindirim sistemi �u organlardan olu�ur:
Dil ve di�ler
Yemek borusu
Mide
Safra kesesi
Pankreas
Ba��rsaklar
Ya�am Bulgular�:
Bilin�
Solunum
Dola��m
V�cut Is�s�
Kan Bas�nc�
Bilin� Durumu:
Normal bir ki�i kendine y�neltilen t�m uyar�lara cevap verir
Bilin� d�zeyi yaralanman�n a��rl��n� g�sterir.
Bilin� Yerinde => T�m uyar�lara cevap var
Derece 1 => S�zl� ve g�r�lt�l� uyar�lara cevap var
Derece 2 => A�r�l� uyaranlara cevap var
Derece 3 => T�m uyar�lara kar�� kapal� (cevap yok)
Solunum De�erlendirilir
Solunum s�kl��
Solunum aral�klar� e�it mi
Solunum derinli�i’ ne bak�l�r.
D�zensiz solunum sinir sistemi zedelenmesini d��nd�r�r.
Ki�inin bir dakika i�inde yapt�� nefes alma verme say�s� solunum s�kl�� d�r.
Normali dakikada 12-20 dir.
Nab�z:
Kalp at�mlar�n�n atardamara yapt�� bas�nca nab�z denir. Normal nab�z, yeti�kin bir ki�ide, dinlenme halinde dakikada 60-100 d�r.

Nab�z al�nabilen yerler:
�ah Damar�:Adem elmas�n�n her iki yan�
Kol Damar�: Kolun i� y�z�, dirse�in �st�
�n-Kol Damar�:Bile�in i� y�z�,ba� parma��n �st hizas�
Bacak Damar�:Ayak s�rt�n�n ortas�nda
V�cut Is�s�:
�lkyard�mda v�cut �s�s� daima koltuk alt�ndan �l��lmelidir.
Normali 36.5 C’ dir.
Normal de�erin �st�nde olmas� y�ksek ate�, alt�nda olmas� d��k ate� olarak ifade edilir.
41-42 �st� ve 34.5 alt� tehlikeyi i�aret eder.
31.0 ve alt� �l�mc�ld�r.
Kan Bas�nc�:
Kalbin kas�lma ve gev�eme an�nda damar duvar�na yapt�� bas�n�t�r.
Kalbin kan� pompalama g�c�n� g�sterir.
Normali; 100/50 ve 140/100 mm Hg dir.

Hasta/yaral�n�n de�erlendirilmesinin amac� nedir?
Hastal�k yada yaralanman�n ciddiyetini de�erlendirmek
�lkyard�m �nceliklerini belirlemek
Yap�lacak ilkyard�m y�ntemini belirlemek
G�venli bir m�dahale sa�lamak
Hasta/yaral�n�n ilk de�erlendirilme a�amalar� nelerdir?
Hasta/yaral�ya s�zl� uyaran yada hafif�e omzuna dokunarak “iyi misiniz?” diye sorularak bilin� durumu de�erlendirmesi yap�l�r. Bilin� durumunun de�erlendirilmesi daha sonraki a�amalar i�in �nemlidir. Buna g�re hasta/yaral�n�n ilk de�erlendirilme a�amalar� �unlard�r:
A. Havayolu a��kl��n�n de�erlendirilmesi:
�zellikle bilin� kayb� olanlarda dil geri ka�arak solunum yolunu t�kayabilir yada kusmuk, yabanc� cisimlerle solunum yolu t�kanabilir. Havan�n akci�erlere ula�abilmesi i�in hava yolunun a��k olmas� gerekir.
Hava yolu a��kl�� sa�lan�rken hasta/yaral� ba�, boyun, g�vde ekseni d�z olacak �ekilde
yat�r�lmal�d�r.
Bilin� kayb� belirlenmi� ise a��z i�i �nce g�z ile daha sonra i�aret parma�� yandan a��z i�ine sokularak bir �engel gibi kullan�larak di�er yandan ��kart�lmak suretiyle kontrol edilmeli, ard�ndan yabanc� cisim varsa bir bez arac�l�� ile ��kar�lmal�d�r.
Daha sonra bir el hasta/yaral�n�n aln�na konarak, di�er elin 2-3 parma�� ile �ene tutularak ba� geriye do�ru itilip Ba�-�ene pozisyonu verilir. Bu i�lemler s�ras�nda sert hareketlerden ka��n�lmal�d�r.
B. Solunumun de�erlendirilmesi:
�lkyard�mc�, ba��n� hasta/yaral�n�n g��s�ne bakacak �ekilde yan �evirerek y�z�n� hasta/yaral�n�n a�z�na yakla�t�r�r, Bak-Dinle-Hisset y�ntemi ile solunum yap�p yapmad��n� 5 saniye s�re ile de�erlendirir.
Solunum hareketini g�zler.
Solunum sesini dinler.
Yana��nda hasta/yaral�n�n nefesini hissetmeye �al��r.
Solunum yoksa derhal yapay solunuma ba�lan�r.
�lk de�erlendirme sonucu hasta/yaral�n�n bilinci kapal� fakat solunum varsa derhal koma
pozisyonuna getirerek di�er yaral�lar de�erlendirilir.

C. Dola��m�n Sa�lanmas�
Kalp masaj� yap�larak hayati �neme sahip organlar�n oksijen almas� sa�lan�r.
Hasta/yaral�n�n ikinci de�erlendirmesi nas�l olmal�d�r?
�lk muayene ile hasta/yaral�n�n ya�am belirtilerinin varl�� g�vence alt�na al�nd�ktan sonra ilkyard�mc� ikinci muayene a�amas�na ge�erek ba�tan a�a�� muayene yapar. �kinci de�erlendirme a�amalar� �unlard�r :
G�r��erek bilgi edinme:
Kendini tan�t�r,
Hasta/yaral�n�n ismini ��renir ve ad�yla hitap eder,
Ho�g�r�l� ve nazik davranarak g�ven sa�lar,
Hasta/yaral�n�n endi�elerini gidererek rahatlat�r,
Olay�n mahiyeti, ko�ullar�, ki�isel �zge�mi�leri, sonu� olarak ne yedikleri, kullan�lan ila�lar ve alerjinin varl�� sorularak ��renilir.
Ba�tan a�a�� kontrol yap�l�r:
Bilin� d�zeyi, anlama, alg�lama
Solunum say�s�, ritmi, derinli�i
Nab�z say�s�, ritmi, �iddeti
V�cut veya cilt �s�s�, nemi, rengi
Ba�: Sa�, sa�l� deri, ba� ve y�zde yaralanma, morluk olup olmad��, kulak yada burundan s�v� yada kan gelip gelmedi�i de�erlendirilir, a��z i�i kontrol edilir.
Boyun: A�r�, hassasiyet, �i�lik, �ekil bozuklu�u ara�t�r�l�r. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali g�z ard� edilmemelidir.
G��s kafesi: Saplanm�� cisim, a��k yara, �ekil bozuklu�u yada morarma olup olmad��, hafif bask� ile a�r� olu�up olu�mad��, kanama olup olmad�� de�erlendirilmelidir. G��s kafesi geni�lemesinin normal olup olmad�� ara�t�r�lmal�d�r. G��s muayenesinde eller arkaya kayd�r�larak hasta/yaral�n�n s�rt� da kontrol edilmelidir.
Kar�n bo�lu�u: Saplanm�� cisim, a��k yara, �ekil bozuklu�u, �i�lik, morarma, a�r� yada duyarl�l�k olup olmad�� ve karn�n yumu�akl�� de�erlendirilmelidir. Eller bel taraf�na kayd�r�larak muayene edilmeli,ard�ndan kal�a kemiklerinde de ayn� ara�t�rma yap�larak k�r�k yada yara olup olmad�� ara�t�r�lmal�d�r.
Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kayb� varl��, a�r�, �i�lik, �ekil bozuklu�u, i�lev kayb� ve k�r�k olup olmad��, nab�z noktalar�ndan nab�z al�n�p al�nmad�� de�erlendirilmelidir.�kinci de�erlendirmeden sonra mevcut duruma g�re yap�lacak m�dahale y�ntemi se�ilir.
Olay yerini de�erlendirmenin amac� nedir?
Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kald�rmak,
Olay yerindeki hasta/yaral� say�s�n� ve t�rlerini belirlemek.
Olay yerinin h�zl� bir �ekilde de�erlendirilmesinin ard�ndan yap�lacak m�dahaleler planlan�r.
Olay yerinin de�erlendirilmesinde yap�lacak i�ler nelerdir?
Herhangi bir olay yerinin de�erlendirilmesinde a�a��dakiler mutlaka yap�lmal�d�r:
Kazaya u�rayan ara� m�mk�nse yolun d��na ve g�venli bir alana al�nmal�, konta�� kapat�lmal�, el freni �ekilmeli, ara� LPG’li ise arac�n bagaj�nda bulunan t�p�n vanas� kapat�lmal�d�r.
Olay yeri yeterince g�r�nebilir bi�imde i�aretlenmelidir. Kaza noktas�n�n �n�ne ve arkas�na
gelebilecek ara� s�r�c�lerini yava�latmak ve olas� bir kaza tehlikesini �nlemek i�in uyar� i�aretleri yerle�tirilmelidir. Bunun i�in ��gen reflekt�rler kullan�lmal�d�r.
Olay yerinde hasta/yaral�ya yap�lacak yard�m� g��le�tirebilecek veya engelleyebilecek merakl� ki�iler olay yerinden uzakla�t�r�lmal�d�r.
Olas� patlama ve yang�n riskini �nlemek i�in olay yerinde sigara i�ilmemelidir.
Gaz varl�� s�z konusu ise olu�abilecek zehirlenmelerin �nlenmesi i�in gerekli �nlemler al�nmal�d�r.
Ortam havaland�r�lmal�d�r.
K�v�lc�m olu�turabilecek ��kland�rma veya �a�r� ara�lar�n�n kullan�lmas�na izin verilmemelidir.
Hasta/yaral� yerinden oynat�lmamal�d�r.
Hasta/yaral� h�zla ya�am bulgular� y�n�nden (ABC) de�erlendirilmelidir.
Hasta/yaral� k�r�k ve kanama y�n�nden de�erlendirilmelidir.
Hasta/yaral� s�cak tutulmal�d�r.
Hasta/yaral�n�n bilinci kapal� ise a��zdan hi�bir �ey verilmemelidir.
T�bbi yard�m istenmelidir (112).
Hasta/yaral�n�n endi�eleri giderilmeli, nazik ve ho�g�r�l� olmal�d�r.
Hasta/yaral�n�n pani�e kap�lmas�n� engellemek i�in yaras�n� g�rmesine izin verilmemelidir.
Hasta/yaral� ve olay hakk�ndaki bilgiler kaydedilmelidir.
Yard�m ekibi gelene kadar olay yerinde kal�nmal�d�r.

(3)
TEMEL YA�AM DESTE��

Solunum ve kalp durmas� nedir?
Solunum durmas�: Solunum hareketlerinin durmas� nedeniyle v�cudun ya�amak i�in ihtiyac� olan
oksijenden yoksun kalmas�d�r. Hemen yapay solunuma ba�lanmaz ise bir s�re sonra kalp durmas� meydana gelir. Kalp durmas�na 5 dakika i�inde m�dahale edilmezse dokular�n oksijenlenmesi bozulaca�� i�in beyin hasar� olu�ur.
Temel Ya�am Deste�i nedir?
Hayat kurtarmak amac� ile hava yolu a��kl�� sa�land�ktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmu� ki�iye yapay solunum ile akci�erlerine oksijen gitmesini, d�� kalp masaj� ile de kalpten kan pompalanmas�n� sa�lamak �zere yap�lan ila�s�z m�dahalelerdir.
Kendisinin ve hasta/yaral�n�n g�venli�inden emin olma
Hasta/yaral�y� sert bir zemine yat�rma
Hasta/yaral�n�n yan�na diz ��kme
Hasta/yaral�n�n omuzlar�na hafif�e dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme e�er bilinci yok ise;
Hasta/yaral�n�n kravat kemer ve yakas�n� a�ma
Temel ya�am deste�ine ba�larken e�er �evrede biri varsa hemen 112 arat�lmal�d�r. Bebeklerde, �ocuklarda ve eri�kinlerde (sadece bo�ulmalarda) ilkyard�mc� yaln�z ise 30/2 g��s bas�s�n� 5 tur uygulamas�ndan sonra kendisi yard�m �a��rmal�d�r. Bebeklerde (0-1 ya�) , ilk�nce 5 solunum yap�l�r,30/2 g��s bas�s�n�n 5 tur uygulamas� ard�ndan 112 aran�r.
Hava yolunu a�mak i�in Ba�-�ene pozisyonu nas�l verilir?
Bilinci kapal� b�t�n hasta/yaral�larda solunum yolu kontrol edilmelidir. ��nk� dil geriye kayabilir yada herhangi bir yabanc� madde solunum yolunu t�kayabilir. A��z i�i kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya ba�-�ene pozisyonu verilir.
Bunun i�in ;
Bir el al�na yerle�tirilir,
Di�er elin iki parma�� eneye yerle�tirilir,
Ba� geriye do�ru itilir.
B�ylece dil yerinden oynat�larak hava yolu a��kl�� sa�lanm�� olur.
YET��K�NLERDE DI� KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaral�n�n g�venli�inden emin olma
2. Hasta/yaral�n�n omuzlar�na hafif�e dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme e�er bilinci yok ise:
3. T�bbi yard�m isteme(112 arama)
4. Hasta/yaral�y� sert bir zemin �zerine yat�rma
5. Hasta/yaral�n�n yan�na diz ��kme
6. Hasta/yaral�n�n kravat,kemer ve yakas�n� a�ma
7. A��z i�ini kontrol ederek hava yolu t�kan�kl��na neden olan cisim varsa ��karma
8. Hava yolunu a�mak i�in bir elini hasta/yaral�n�n aln�na, di�er elinin parmak u�lar�n� �enesinin alt�na yerle�tirme
9. �ene kemi�inin uzun kenar� yere dik gelecek �ekilde ba�� geriye do�ru e�me
10.Hasta/yaral�n�n solunum yap�p yapmad��n� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 5-10 saniye s�re ile kontrol etme:
*G��s kafesinin solunum hareketlerini g�zleme,
*E�ilerek y�z�n� hastan�n a�z�na yakla�t�rarak solunumu dinleme ve solu�u yana��nda
hissetmeye �al��ma,,
*El ile g��s kafesinin hareketlerini hissetmeye �al��ma,
11.Soluk al�p vermiyorsa, aln�n�n �zerine konulan elin ba� ve i�aret parma��n� kullanarak
hasta/yaral�n�n burnunu kapatma
12. Ba� geriye do�ru e�ilmi� pozisyonda iken hasta/yaral�n�n a�z�n� i�ine alacak �ekilde yerle�tirme
13. E�er solunum yoksa hasta/yaral�n�n g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri bir saniyenin �zerinde 2 kurtar�c� nefes verme, havan�n geriye ��k�p ��kmad��n� kontrol etme
14. Kalp bas�s� uygulamak i�in g��s kemi�ini ortalayarak (g��s kemi�inin �st ve alt ucunun ortas�) g��s�n merkezini tespit etme
15.Bir elin topu�unu g��s�n merkezine yerle�tirme
16.Di�er elini bu elin �zerine yerle�tirme
17.Her iki elin parmaklar�n� birbirine ge�irme
18.Parmaklar� g��s kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri b�kmeden, g��s kemi�i �zerine v�cuda dik olacak �ekilde tutma
19.G��s kemi�i 4-5 cm a�a�� inecek �ekilde (yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3'� kadar) bas� uygulama, bu i�lemi dakikada 100 kez uygulama
20.Hasta/yaral�ya 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�rma (30:2)
21.Temel ya�am deste�ine hasta/yaral�n�n ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar
kesintisiz devam etme
NOT: Suda bo�ulmalarda; e�er ilkyard�mc� yaln�z ise 30:2 kalp bas�s� uygulamas�n�n 5 tur tekrar�ndan sonra 112'yi arama
�OCUKLARDA (1-8 YA�) DI� KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaral�n�n g�venli�inden emin olma
2. �ocu�un omuzlar�na hafif�e dokunarak ve “iyi misiniz?” diye sorarak bilincini kontrol etme
(�ocu�un bilinci yoksa ve �evrede birileri varsa 112'yi aratma) �lkyard�mc� yaln�z ise ; 30:2 g��s
bas�s�n�n 5 tur uygulamas�ndan sonra 112'yi arama
3. �ocu�u sert bir zemin �zerine yat�rma
4. �ocu�un s�kan giysilerini gev�etme
5. A��z i�ini kontrol edilerek varsa yabanc� cisim temizleme
6. Hava yolunu a�mak i�in bir elini hasta/yaral�n�n aln�na, di�er elinin parmak u�lar�yla �enesinden
tutarak geriye hafif�e iterek solunum yolu a��kl��n� sa�lama
7. �ocu�un solunum yap�p yapmad��n� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 5-10 saniye s�re ile kontrol etme:
8. Soluk al�p vermiyorsa aln�n�n �zerine koyulan elin ba� ve i�aret parma��n� kullanarak
hasta/yaral�n�n burnunu kapatma
9. Ba� geriye do�ru e�ilmi� pozisyonda iken hasta/yaral�n�n a�z�n� i�ine alacak �ekilde yerle�tirme
10.E�er solunum yoksa Hasta/yaral�n�n g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin
�zerinde 2 kurtar�c� nefes verme, havan�n geriye ��k�p ��kmad��n� kontrol etme
11.Kalp bas�s� uygulamak i�in g��s kemi�ini ortalayarak (g��s kemi�inin �st ve alt ucunun ortas�) g��s�n merkezini tespit etme
12.Bir elin topu�unu g��s�n merkezine yerle�tirme;(�ocuk yeti�kin g�r�n�m�ndeyse yeti�kinlerde
oldu�u gibi iki el ile kalp bas�s� uygulama)
13.Parmaklar� g��s kafesi ile temas ettirmeden, dirsekleri b�kmeden, g��s kemi�i �zerine v�cuda dik olacak �ekilde tutma
14.G��s kemi�i 2.5-5 cm a�a�� inecek �ekilde (yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3'� kadar) bas� uygulama, bu i�lemi dakikada 100 kez uygulama
15.Hasta/yaral�ya �ocu�a 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�rma (30:2)
16.Temel ya�am deste�ine hasta/yaral�n�n ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar
kesintisiz devam etme
BEBEKLERDE (0-12 AY) DI� KALP MASAJI VE YAPAY SOLUNUM UYGULAMA
1. Kendisinin ve hasta/yaral�n�n g�venli�inden emin olma
2. Ayak taban�na hafif�e vurarak bilincini kontrol etme ( Bebe�in bilinci yoksa ve �evrede birileri
varsa 112'yi aratma) �lkyard�mc� yaln�z ise ; 5 kurtar�c� solunumdan sonra 30:2 g��s bas�s�n�n 5
tur uygulamas�ndan sonra 112'yi arama
3. A��z i�ini kontrol edilerek varsa yabanc� cisim ��karma
4. S�kan giysilerini gev�etme
5. Bir elini aln�na koyma, di�er elinin iki parma�� ile �eneyi yukar� geriye iterek hafif�e ba�� geriye
e�me
6. Bebe�in solunum yap�p yapmad��n� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 5 saniye s�re ile kontrol etme:
7. Solunum yoksa, a��z dolusu nefes alarak a�z�n� bebe�in a��z ve burnunu i�ine alacak �ekilde
yerle�tirme
8. Bebe�in g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniyenin �zerinde 5 kurtar�c� nefes verme ve havan�n geriye ��k�p ��kmad��n� kontrol etme
9. Kalp bas�s� uygulamak i�in bebe�in (iki meme ba��n�n alt�ndaki hatt�n ortas� g��s merkezini
olu�turur) g��s�n merkezini tespit etme
10.Bir elin orta ve y�z�k parma��n� bebe�in g��s merkezine yerle�tirme
11.�ki parmakla g��s kemi�i 1-1.5 cm a�a�� inecek �ekilde (yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3'� kadar) bas� uygulama, bu i�lemi dakikada 100 kez uygulama
12.Bebe�e 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�rma (30:2)
13.Temel ya�am deste�ine bebe�in ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar kesintisiz
devam etme
Hava yolu t�kan�kl�� nedir?
Hava yolunun, solunumu ger�ekle�tirmek i�in gerekli havan�n ge�i�ine engel olacak �ekilde t�kanmas�d�r. T�kanma tam t�kanma yada k�smi t�kanma �eklinde olabilir.
Hava yolu t�kan�kl�� belirtileri nelerdir?
Tam t�kanma belirtileri:
Nefes alamaz,
Ac� �eker, ellerini boynuna g�t�r�r,
Konu�amaz,
Rengi morarm��t�r,
Bu durumda Heimlich Manevras� (=Kar�na bas� uygulama) yap�l�r .
K�smi t�kanma belirtileri:
�ks�r�r
Nefes alabilir
Konu�abilir
Bu durumda hastaya dokunulmaz, �ks�rmeye te�vik edilir.
Tam t�kan�kl�k olan ki�ilerde Heimlich Manevras� (=Kar�na bas� uygulama) nas�l uygulan�r?
Bilinci yerinde olan(=bilinci a��k) ki�ilerde Heimlich manevras�:
Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,
Arkadan sar�larak g�vdesi kavran�r,
Bir elin ba� parma�� midenin �st k�sm�na, g��s kemi�i alt�na gelecek �ekilde yumruk yaparak konur. Di�er el ile yumruk yap�lan el kavran�r,
Kuvvetle arkaya ve yukar� do�ru bast�r�l�r,
Bu hareket 5-7 kez yabanc� cisim ��k�ncaya kadar tekrarlan�r,
�ah damar�ndan nab�z ve solunum de�erlendirilir,
T�bbi yard�m istenir (112).
Bilincini kaybetmi�(=bilinci kapal�) ki�ilerde Heimlich Manevras�: (*)
Hasta yere yat�r�l�r, yan pozisyonda s�rt�na 5 kez vurulur,
T�kanma a��lmad�� taktirde hasta d�z bir zeminde ba�� yana �evrilir,
Hastan�n bacaklar� �zerine ata biner �ekilde oturulur,
Bir elin topu�unu g�bek ile g��s kemi�i aras�na yerle�tirilir, di�er el �zerine konur,
G�be�in �zerinden k�rek kemiklerine do�ru e�ik bir bask� uygulan�r,
�ah damar�ndan nab�z ve solunum de�erlendirilir,
��leme yabanc� cisim ��k�ncaya kadar devam edilir,
T�bbi yard�m istenir (112),
Bu hareketi 5-7 kez yabanc� cisim ��k�ncaya kadar ya da yard�m gelinceye kadar devam edin,
Bu t�r olgularda havayolu t�kan�kl��ndan ��phelenildi�inde, ilkyard�mc�lar Temel Ya�am Deste�i uygulamalar�n� yapacaklard�r. Kurtar�c� nefes verdikten sonra hava gitmiyorsa t�kan�kl�k oldu�u d��n�l�r, ilkyard�mc� a��z i�inde yabanc� cisim olup olmad��n� kontrol etmeli, yabanc� cisim g�r�yorsa ��karmal�d�r. Havayolu t�kan�kl�� varsa havayolunu a�acak manevralar� profesyonel acil yard�m ekibi uygular.
(*)Yukar�daki bilgiler sadece ilkyard�m e�itmenleri i�in verilmi� olup bilinci kapal� olan eri�kinlerde havayolunun a��lmas� i�in gerekli olan giri�imler ve hareketler ilkyard�mc�lara ��retilmeyecektir.
Bebeklerde tam t�kan�kl�k olan hava yolunun a��lmas� (**):
Bebek ilkyard�mc�n�n bir kolu �zerine ters olarak yat�r�l�r,
Ba�parmak ve di�er parmaklar�n yard�m�yla bebe�in �enesi kavranarak boynundan tutulur ve y�z�st� pozisyonda �ne do�ru e�ilir,
Ba� gergin ve g�vdesinden a�a��da bir pozisyonda tutulur,
5 kez el bile�inin i� k�sm� ile bebe�in s�rt�na k�rek kemiklerinin aras�na hafif�e vurulur,
Di�er kolun �zerine ba�� elle kavranarak s�rt�st� �evrilir,
Yabanc� cismin ��k�p ��kmad��na bak�l�r,
��kmad�ysa ba�� g�vdesinden a�a��da olacak s�rt�st� �ekilde tutulur,
5 kez iki parmakla g��s kemi�inin alt k�sm�ndan karn�n �s k�sm�na bask� uygulan�r,
Yabanc� cisim ��kana kadar devam edilir,
T�bbi yard�m istenir (112).
(**)Bebek �ok k��k ise ve kar�ndan bask� uygulanam�yorsa bebekler i�in yukar�da anlat�lan
uygulamalar yap�l�r. Ancak di�er hallerde bebeklerde yap�lan uygulamalar, bilinci kapal� eri�kinlerde yap�lan Heimlich Manevras� uygulamalar� ile ayn�d�r. Yukar�daki bilgiler sadece ilkyard�m e�itmenleri i�in verilmi� olup bebeklerde havayolunun a��lmas� i�in gerekli olan giri�imler ve hareketler ilkyard�mc�lara ��retilmeyecektir.
K�smi t�kan�kl�k olan ki�ilerde nas�l ilkyard�m uygulan�r?
E�er ki�inin hava yolunda yeterli hava giri� ��k�� mevcutsa, kazazede �ks�rmeye te�vik edilmeli,yak�ndan izlenmeli ve ba�ka bir giri�imde bulunulmamal�d�r. Kazazedenin hen�z ayakta durabildi�i bu d�nemde onun arka taraf�nda yer al�nmal�d�r.
Bu durumda, kazazede �ncelikle bulundu�u pozisyonda b�rak�lmal�d�r.
Kazazedenin solunum ve �ks�r�� zay�flarsa ya da kaybolursa ve morarma saptan�rsa derhal giri�imde bulunulmal�d�r.
Belirgin bir yabanc� cisim, yerinden ��km�� veya gev�emi� takma di�leri varsa bunlar yerinden ��kar�l�r.
E�er yabanc� cisim g�r�lemiyorsa ve hastan�n durumu k�t�ye gidiyorsa yukar�da tam t�kanmada anlat�lan uygulamalara ba�lan�r

(4)
KANAMALARDA �LKYARDIM

Kanama nedir?
Damar b�t�nl��n�n bozulmas� sonucu kan�n damar d��na (v�cudun i�ine veya d��na do�ru) do�ru akmas�d�r. Kanaman�n ciddiyeti a�a��daki durumlara ba�l�d�r:
Kanaman�n h�z�na,
V�cutta kan�n akt�� b�lgeye,
Kanama miktar�na,
Ki�inin fiziksel durumu ve ya��na.
Ka� �e�it kanama vard�r?
V�cutta kan�n akt�� b�lgeye g�re 3 �e�it kanama vard�r :
D�� kanamalar: Kanama yaradan v�cut d��na do�ru olur.
�� kanamalar: Kanama v�cut i�ine oldu�u i�in g�zle g�r�lemez.
Do�al deliklerden olan kanamalar:Kulak, burun, a��z, an�s, �reme organlar�ndan olan kanamalard�r.Kanama arter, ven yada k�lcal damar kanamas� olabilir. Arter kanamalar� kalp at�mlar� ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve a��k renklidir. Ven kanamalar� ise koyu renkli ve s�z�nt� �eklindedir. K�lcal damar kanamas� k��k kabarc�klar �eklindedir.
Kanaman�n de�erlendirilmesinde, �ok belirtilerinin izlenmesi �ok �nemlidir.

Kanamalarda ilkyard�m uygulamalar� nelerdir?
D�� kanamalarda ilkyard�m:
Hasta/yaral�n�n durumu de�erlendirilir (ABC),
T�bbi yard�m istenir (112),
Yara yada kanama de�erlendirilir,
Kanayan yer �zerine temiz bir bezle bast�r�l�r,
Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak bas�nc� artt�r�l�r,
Gerekirse bandaj ile sararak bas�n� uygulan�r,
Kanayan yere en yak�n bas�n� noktas�na bask� uygulan�r,
Kanayan b�lge yukar� kald�r�l�r,
�ok say�da yaral�n�n bulundu�u bir ortamda tek ilkyard�mc� varsa, yaral� g�� ko�ullarda bir yere ta��nacaksa, uzuv kopmas� varsa ve/veya bask� noktalar�na bask� uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulan�r,
�ok pozisyonu verilir,
S�k aral�klarla (2-3dakikada bir) ya�am bulgular� de�erlendirilir,
Kanayan b�lge d��ar�da kalacak �ekilde hasta/yaral�n�n �st� �rt�l�r,
Yap�lan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulamas� gibi) hasta/yaral�n�n �zerine yaz�l�r,
H�zla sevk edilmesi sa�lan�r.
V�cutta bask� uygulanacak noktalar nelerdir?
Ataradamar kanamalar�nda kan bas�n� ile f��k�r�r tarzda olur. Bu nedenle, k�sa zamanda �ok kan kaybedilir. Bu t�r kanamalarda as�l yap�lmas� gereken, kanayan yer �zerine veya kanayan yere yak�n olan bir �st atardamar b�lgesine bask� uygulanmas�d�r. V�cutta bu ama� i�in belirlenmi� bask� noktalar� �unlard�r:
1-Boyun : Boyun atardamar� (�ah damar�) bask� yeri
2-K�pr�c�k kemi�i �zeri : Kol atardamar� bask� yeri
3-Koltukalt� : Kol atardamar� bask� yeri
4-Kolun �st b�l�m� : Kol atardamar� bask� yeri
5-Kas�k : Bacak atardamar� bask� yeri
6-Uyluk : Bacak atardamar� bask� yeri
Kanamalarda ��gen bandaj uygulamas� nas�l yap�lmal�d�r?
��gen bandaj, v�cudun de�i�ik b�l�mlerinde bandaj ve/veya ask� olarak kullan�labilir. ��gen bezin tepesi taban�na do�ru getirilip yerle�tirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun �zerine katlanarak istenilen geni�likte bir sarg� bezi elde edilmi� olur.
Elde ��gen bandaj uygulama:
Parmaklar, ��genin tepesine gelecek �ekilde el ��gen sarg�n�n �zerine yerle�tirilir. ��genin tepesi bile�e do�ru katlan�r. Elin s�rt�nda, ��genin u�lar� kar�� kar��ya getirilir ve �aprazlan�r, bilek seviyesinde d��mlenir.
Aya�a ��gen bandaj uygulama:
Ayak, ��genin �zerine d�z olarak, parmaklar ��genin tepesine bakacak �ekilde yerle�tirilir. ��gen bandaj�n tepesini aya��n �zerinde �aprazlayacak �ekilde �ne do�ru getirilir. �ki ucu ayak bile�i etraf�nda d��mlenir.
Dize ��gen bandaj uygulama:
��genin taban� dizin 3-4 parmak alt�nda ve ucu dizin �zerine gelecek �ekilde yerle�tirilir. Dizin arkas�ndan u�lar� �aprazlan�r, dizin �st�nde u�lar� d��mlenir.
G��se ��gen bandaj uygulama:
��genin tepesi omuza yerle�tirilir ve taban� g��s� saracak �ekilde s�rtta d��mlenir. Bu d��m ile ��genin tepesi, bir ba�ka bez kullan�larak birbirine yakla�t�r�larak ba�lan�r.
Kal�aya ��gen bandaj uygulama:
��genin taban� uylu�un alt k�sm�n�n etraf�nda d��mlenir, tepesi ise belin etraf�n� saran bir kemer yada beze ba�lan�r.
Hangi durumlarda turnike uygulanmal�d�r?
Bug�n i�in turnike ba�l�ca 3 durumda uygulanmaktad�r,bunlar:
�ok say�da yaral�n�n bulundu�u bir ortamda tek ilkyard�mc� varsa (kanamay� durdurmak ve daha sonra da di�er yaral�larla ilgilenebilmek i�in),
Yaral� g�� ko�ullarda bir yere ta��nacaksa,(engebeli uzun bir yola gidilecekse)
Uzuv kopmas� varsa bask� noktas�ndan yap�lan bas� etkisiz ise turnike uygulanabilir,bunlar�n d��nda kesinlikle uygulanmaz.
1. Bas� noktas�na bir elle bask� uygulamaya devam etme
2. Bir eline geni�,kuvvetli ve esnemeyen bir materyal alma
3. �eridi yar� uzunlu�unda katlama, uzuv etraf�na sarma
4. Bir ucu halkadan ge�irip �ekme ve iki ucu bir araya getirme
5. Bas� noktas�nda bas�nc� kald�rma ve kanamay� tamamen durduracak yeterlikte s�k� bir ba� atma
* Geni� sarg� uygulama
* Sarg�n�n i�inden sert cisim (kalem gibi) ge�irme ve uzva paralel konuma getirme
* Kanama durana kadar sert cismi d�nd�rme
6. Sert cismi uzva dik konuma getirerek sarg�y� ��z�lmeyecek �ekilde tespit etme
7. Hasta/yaral�n�n elbisesinin �zerinde, hasta/yaral�n�n ad� ve turnikenin uyguland�� zaman (saat ve
dakika) yaz�l� bir kart i�neleme
8. �ok say�da yaral� oldu�unda, yaral�n�n aln�na rujla veya sabit kalemle ”turnike” veya “ T ” harfini yazma
9. Hasta/yaral�n�n pansuman ve turnike g�r�lecek �ekilde battaniye ile sarma
10.Turnikeyi 15-20 dakika aral�klarla gev�etme, sonra tekrar s�kma
Turnike uygulamas�nda dikkat edilecek hususlar neler olmal�d�r?
Turnike uygulamas�nda kullan�lacak malzemelerin geni�li�i en az 8-10 cm olmal�d�r.
Turnike uygulamas�nda ip, tel gibi kesici malzemeler kullan�lmamal�d�r.
Turnikeyi s�kmak i�in tahta par�as�, kalem gibi malzemeler kullan�labilir.
Turnike kanama duruncaya kadar s�k�l�r, kanama durduktan sonra daha fazla s�k�lmaz.
Turnike uygulanan b�lgenin �zerine hi�bir �ey �rt�lmez.
Turnike uygulamas�n�n yap�ld�� saat bir ka��da yaz�lmal� ve yaral�n�n �zerine as�lmal�d�r.
Uzun s�reli kanamalardaki turnike uygulamalar�nda, kanayan b�lgeye g�re 15-30 dakikada bir turnike gev�etilmelidir.
Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli b�lgelere uygulan�r, ancak �nkol ve baca�a el ve aya��n beslenmesini bozabilece�i i�in uygulanmaz. Uzuv kopmas� durumlar�nda, �nkol ve baca�a da turnike uygulanabilir.
Uzuv kopmalar�nda turnike nas�l uygulan�r?
1.Hasta/yaral�y� s�rt �st� yat�rma
2.Hasta/yaral�n�n bacaklar�n� 30 cm kadar y�kseltme
3.Kanamay� durdurmak i�in kanayan yere veya bask� noktalar�na bas� uygulama. Bu �nlemlerle kanama kontrol edilemiyorsa turnike uygulama
4.Kopan par�ay� temiz su ge�irmez a�z� kapal� bir plastik torbaya yerle�tirme
5.Kopan par�an�n kondu�u torbay� buz i�eren ikinci bir torban�n i�ine koyma
6.Torbay� temiz bir bez ile sar�p hasta/yaral� ile ayn� vas�taya koyma,�zerine ad� ve soyad�n� yazma
7.T�bbi birimleri haberdar etme (112)
Torban�n �zerine kopan uzuv par�as�n�n sahibine ait kimlik bilgileri kaydedilir ve yaral� ile ayn� araca konarak en �ok 6 saat i�erisinde sa�l�k kuru�una sevki sa�lan�r.
�� kanamalarda ilkyard�m:
�� kanamalar, �iddetli travma, darbe, k�r�k, silahla yaralanma nedeniyle olu�abilir. Hasta/yaral�da �ok belirtileri vard�r. �� kanama ��phesi olanlarda a�a��daki uygulamalar yap�lmal�d�r.
Hasta/yaral�n�n bilinci ve AB si de�erlendirilir,
�zeri �rt�lerek ayaklar� 30 cm yukar� kald�r�l�r,
T�bbi yard�m istenir (112),
Asla yiyecek ve i�ecek verilmez,
Hareket ettirilmez (�zellikle k�r�k varsa),
Ya�amsal bulgular� incelenir,
Sa�l�k kurulu�una sevki sa�lan�r.
Do�al deliklerden ��kan kanamalarda ilkyard�m:
Burun kanamas�:
Hasta/yaral� sakinle�tirilir, endi�eleri giderilir,
Oturtulur,
Ba�� hafif�e �ne e�ilir,
Burun kanatlar� 5 dakika s�re ile s�k�l�r,
Uzman bir doktora gitmesi sa�lan�r.
Kulak kanamas�:
Hasta/yaral� sakinle�tirilir, endi�eleri giderilir,
Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,
Kanama ciddi ise, kula�� t�kamadan temiz bezlerle kapan�r,
Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden s�rt �st� yat�r�l�r, bilin�siz ise kanayan kulak �zerine yan yat�r�l�r,
Kulak kanamas�, kan kusma, an�s, �reme organlar�ndan gelen kanamalarda hasta/yaral� kanama �rnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.
�ok nedir?
Kalp-damar sisteminin ya�amsal organlara uygun oranda kanlanma yapamamas� nedeniyle ortaya ��kan ve tansiyon d��kl�� ile seyreden bir akut dola��m yetmezli�idir.
Ka� �e�it �ok vard�r?
Nedenlerine g�re 4 �e�it �ok vard�r:
Kardiyojenik �ok
Hipovolemik �ok
Toksik �ok .
Anaflaktik �ok
�ok belirtileri nelerdir?
Kan bas�nc�nda d��me
H�zl� ve zay�f nab�z
H�zl� ve y�zeyel solunum
Ciltte so�ukluk, solukluk ve nemlilik
Endi�e, huzursuzluk
Ba� d�nmesi,
Dudak �evresinde solukluk ya da morarma
Susuzluk hissi
Bilin� seviyesinde azalma
�okta ilkyard�m uygulamalar� nelerdir?
Kendinin ve �evrenin g�venli�i sa�lan�r,
Hava yolunun a��kl�� sa�lan�r,
Hasta/yaral�n�n m�mk�n oldu�unca temiz hava solumas� sa�lan�r,
Varsa kanama hemen durdurulur,
�ok pozisyonu verilir,
Hasta/yaral� s�cak tutulur,
Hareket ettirilmez,
H�zl� bir �ekilde sa�l�k kurulu�una sevki sa�lan�r (112),
Hasta/yaral�n�n endi�e ve korkular� giderilerek psikolojik destek sa�lan�r.
�ok pozisyonu nas�l verilir?
Hasta/yaral� d�z olarak s�rt �st� yat�r�l�r,
Hasta/yaral�n�n bacaklar� 30 cm kadar yukar� kald�r�larak, bacaklar�n alt�na destek konulur (�ar�af, battaniye yast�k, k�vr�lm�� giysi vb.),
�zeri �rt�lerek �s�t�l�r,
Yard�m gelinceye kadar hasta / yaral�n�n yan�nda kal�n�r,
Belli aral�klarla (2-3 dakikada bir) bir ya�am bulgular� de�erlendirilir.

peramos

5 Eyl�l 2007 09:07

�lkyard�m Devam

(5)
YARALANMALARDA �LKYARDIM

Yara nedir?
Bir travma sonucu deri yada mukozan�n b�t�nl��n�n bozulmas�d�r. Ayn� zamanda kan damarlar�, adale ve sinir gibi yap�lar etkilenebilir. Derinin koruma �zelli�i bozulaca��ndan enfeksiyon riski artar.
Ka� �e�it yara vard�r?
Kesik yaralar:
B��ak, �ak�, cam gibi kesici aletlerle olu�ur. Genellikle basit yaralard�r. Derinlikleri kolay belirlenir.
Ezikli yaralar:
Ta� yumruk yada sopa gibi etkenlerin �iddetli olarak �arpmas� ile olu�an yaralard�r. Yara kenarlar� eziktir. �ok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vard�r.
Delici yaralar:
Uzun ve sivri aletlerle olu�an yaralard�r. Y�zey �zerinde derinlik hakimdir. Aldat�c� olabilir tetanos
tehlikesi vard�r.
Par�al� yaralar:
Dokular �zerinde bir �ekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili t�m organ, sa�l� deride zarar g�rebilir.
Enfekte yaralar:
Mikrop kapma ihtimali olan yaralard�r. Enfeksiyon riski y�ksek yaralar �unlard�r:
Gecikmi� yaralar (6 saatten fazla),
Diki�leri ayr�lm�� yaralar,
Kenarlar� muntazam olmayan yaralar,
�ok kirli ve derin yaralar,
Ate�li silah yaralar�,
Is�rma ve sokma ile olu�an yaralar.
Yaralar�n ortak belirtileri nelerdir?
A�r�
Kanama
Yara kenar�n�n ayr�lmas�
Yaralanmalarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Ya�am bulgular� de�erlendirilir (ABC),
Yara yeri de�erlendirilir,
- Olu� �ekli
- S�resi
- Yabanc� cisim varl��
- Kanama vb.
Kanama durdurulur,
�zeri kapat�l�r,
Sa�l�k kurulu�una gitmesi sa�lan�r,
Tetanos konusunda uyar�da bulunulur,
Yaradaki yabanc� cisimlere dokunulmamal�d�r!
Ciddi yaralanmalar nelerdir?
Kenarlar� birle�meyen veya 2-3 cm olan yaralar,
Kanamas� durdurulamayan yaralar,
Kas veya kemi�in g�r�nd�� yaralar,
Delici aletlerle olu�an yaralar,
Yabanc� cisim saplanm�� olan yaralar,
�nsan veya hayvan �s�r�klar�,
G�r�n�rde iz b�rakma ihtimali olan yaralar.
Ciddi yaralanmalarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Yaraya saplanan yabanc� cisimler ��kar�lmaz,
Yarada kanama varsa durdurulur,
Yara i�i kurcalanmamal�d�r,
Yara temiz bir bezle �rt�l�r (nemli bir bez),
Yara �zerine bandaj uygulan�r,
T�bbi yard�m istenir (112).
Delici g��s yaralanmalar�nda ne gibi sorunlar g�r�lebilir?
G��s�n i�ine giren cisim, akci�er zar� ve akci�eri yaralar. Bunun sonucunda �u belirtiler g�r�lebilir:
Yo�un a�r�
Solunum zorlu�u
Morarma
Kan t�k�rme
A��k pn�motoraks (G��steki yarada nefes al�yor g�r�nt�s�)
Delici g��s yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta/yaral�n�n bilin� kontrol� yap�l�r,
Hasta/yaral�n�n ya�am bulgular� de�erlendirilir (ABC),
Yara �zerine plastik po�et naylon vb. sar�lm�� bir bezle kapat�l�r,
Nefes alma s�ras�nda yaraya hava girmesini engellemek, nefes verme s�ras�nda havan�n d��ar� ��kmas�n� sa�lamak i�in yara �zerine konan bezin bir ucu a��k b�rak�l�r,
Hasta/yaral� bilinci a��k ise yar� oturur pozisyonda oturtulur,
A��zdan hi�bir �ey verilmez,
Ya�am bulgular� s�k s�k kontrol edilir,
A��k pn�motoraksta �ok ihtimali �ok y�ksektir. Bu nedenle �ok �nlemleri al�nmal�d�r,
T�bbi yard�m istenir (112).
Delici kar�n yaralanmalar�nda ne gibi sorunlar olabilir?
Kar�n b�lgesindeki organlar zarar g�rebilir,
�� ve d�� kanama ve buna ba�l� �ok olu�abilir,
Kar�n tahta gibi sert ve �ok a�r�l� ise durum ciddidir,
Ba��rsaklar d��ar� ��kabilir.
Delici kar�n yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta/yaral�n�n bilin� kontrol� yap�l�r,
Hasta/yaral�n�n ya�am bulgular� kontrol edilir,
D��ar� ��kan organlar i�eri sokulmaya �al��lmaz, �zerine geni� ve nemli temiz bir bez �rt�l�r,
Bilin� yerinde ise s�rt �st� pozisyonda bacaklar b�k�lm�� olarak yat�r�l�r, �s� kayb�n� �nlemek i�in �zeri �rt�l�r,
A��zdan yiyecek yada i�ecek bir �ey verilmez,
Ya�am bulgular� s�k s�k izlenir,
T�bbi yard�m istenir (112).

Kafatas� ve omurga yaralanmalar� neden �nemlidir?
Darbenin �iddetine ba�l� olarak kafatas� bo�lu�unda yer alan merkezi sinir sistemi etkilenebilir. Bel
kemi�indeki yaralanmalarda omurgada ani s�k��ma yada ayr�lma meydana gelebilir. Bunun sonucunda sinir sistemi etkilenerek baz� olumsuz sonu�lar olu�abilir. Trafik kazalar�nda �l�mlerin % 80’i kafatas� ve omurga yaralanmalar�ndan olmaktad�r.
Kafatas� yaralanmalar� �e�itleri nelerdir?
Sa�l� deride yaralanmalar: Sa� derisi kafatas� y�zeyi �zerinde kolayl�kla yer de�i�tirebilir ve herhangi bir
darbe sonucu kolayca ayr�labilir. Bu durumda �ok fazla miktarda kanama olur, bu nedenle �ncelikle
kanaman�n durdurulmas� gereklidir.
Kafatas�, beyin yaralanmalar�:
Kafatas� k�r�klar�: Kafatas� k�r�klar�nda beyin zedelenmesi, kemi�in k�r�lmas�ndan daha �nemlidir. Bu nedenle beyin hasar� bulgular� de�erlendirilmelidir.
Y�z yaralanmalar�: A��z ve burun yaralanmalar�nda solunum ciddi �ekilde etkilenebilir ve duyu organlar� zarar g�rebilir. Bir y�z yaralanmas� sonucunda burun, �ene kemi�i kemiklerinde yaralanma g�r�lebilir.
Omurga (bel kemi�i) yaralanmalar�: En �ok zarar g�ren b�lge bel ve boyun b�lgesidir ve �ok a�r�l�d�r.Kazalarda en �ok boyun etkilenir.
Kafatas� ve omurga yaralanmalar�n�n nedenleri nelerdir?
Y�ksek bir yerden d��me
Ba� ve g�vde yaralanmas�
Otomobil yada motosiklet kazalar�
Spor ve i� kazalar�
Y�k�nt� alt�nda kalma
Kafatas� ve omurga yaralanmalar�nda belirtiler nelerdir?
Bilin� d�zeyinde de�i�meler, haf�za de�i�iklikleri yada haf�za kayb�
Ba�ta, boyunda ve s�rtta a�r�
Elde ve parmaklarda kar�ncalanma yada his kayb�
V�cudun herhangi bir yerinde tam yada k�smi hareket kayb�
Ba� yada bel kemi�inde �ekil bozuklu�u
Burun ve kulaktan beyin omurilik s�v�s� ve kan gelmesi
Ba�, boyun ve s�rtta d�� kanama
Sars�nt�
Denge kayb�
Kulak ve g�z �evresinde morluk
Ancak, hastada hi�bir belirti yoksa bile,
Y�z ve k�pr�c�k kemi�i yaralanmalar�
T�m d��me vakalar�
Trafik kazalar�
Bilinci kapal� t�m hasta / yaral�lar kafa ve omurga yaralanmas� olarak var say�lmal�d�r.

Kafatas� ve omurga yaralanmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Bilin� kontrol� yap�l�r,
Ya�am bulgular� de�erlendirilir,
Hemen t�bbi yard�m istenir (112),
Bilinci a��ksa hareket etmemesi sa�lan�r,
Her hangi bir tehlike s�z konusu ise d�z pozisyonda s�r�klenir,
Ba�-boyun-g�vde ekseni bozulmamal�d�r,
Yard�m geldi�inde sedyeye ba�-boyun-g�vde ekseni bozulmadan al�nmal�d�r,
Ta��nma ve sevk s�ras�nda sars�nt�ya maruz kalmamas� gerekir,
T�m yap�lanlar ve hasta/yaral� hakk�ndaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir,
Asla yaln�z b�rak�lmamal�d�r.

-6-
YANIK, DONMA VE SICAK �ARPMASINDA �LKYARDIM

Yan�k nedir?
Herhangi bir �s�ya maruz kalma sonucu olu�an doku bozulmas�d�r. Yan�k, genellikle s�cak su veya buhar temas� sonucu meydana geldi�i gibi, s�cak kat� maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik ak�m� etkisi yada radyasyon nedeni ile de olu�abilir.
Ka� �e�it yan�k vard�r?
Fiziksel yan�klar:
Is� ile olu�an yan�klar
Elektrik nedeni ile olu�an yan�klar
I��n ile olu�an yan�klar
S�rt�nme ile olu�an yan�klar
Donma sonucu olu�an yan�klar
Kimyasal yan�klar:
Asit alkali madde ile olu�an yan�klar

Yan��n ciddiyetini belirleyen fakt�rler nelerdir?
Derinlik
Yayg�nl�k
B�lge
Enfeksiyon riski
Ya�
Solunum yoluyla g�r�len zarar
�nceden var olan hastal�klar

Yan�klar nas�l derecelendirilir?
1. derece yan�k: Deride k�zar�kl�k, a�r�, yan�k b�lgede �dem vard�r. Yakla��k 48 saatte iyile�ir.
2. derece yan�k: Deride i�i su dolu kabarc�klar (b�l) vard�r. A�r�l�d�r. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyile�ir.
3. derece yan�k: Derinin t�m tabakalar� etkilenmi�tir. �zellikle de kaslar, sinirler ve damarlar �zerinde etkisi g�r�l�r. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar a�amalar� vard�r. Sinirler zarar g�rd�� i�in a�r� yoktur.
Yan��n v�cuttaki olumsuz etkileri nelerdir?
Yan�k, derinli�i, yayg�nl�� ve olu�tu�u b�lgeye ba�l� olarak organ ve sistemlerde i�leyi� bozuklu�una yol a�ar. A�r� ve s�v� kayb�na ba�l� olarak �ok meydana gelir. Hasta/yaral�n�n kendi v�cudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon olu�ur.
Is� ile olu�an yan�klarda ilkyard�m i�lemleri nedir?
Ki�i hala yan�yorsa pani�e engel olunur, ko�mas� engellenir,
Hasta/yaral�n�n �zeri battaniye yada bir �rt� ile kapat�l�r ve yuvarlanmas� sa�lan�r,
Ya�am belirtileri de�erlendirilir (ABC),
Solunum yolunun etkilenip etkilenmedi�i kontrol edilir,
Yan�k b�lge en az 20 dakika so�uk su alt�nda tutulur (yan�k y�zeyi b�y�kse �s� kayb� �ok
olaca��ndan �nerilmez),
�dem olu�abilece�i d��n�lerek y�z�k, bilezik, saat gibi e�yalar ��kar�l�r,
Yanm�� alandaki deriler kald�r�lmadan giysiler ��kar�l�r,
Tak�lan yerler varsa kesilir,
Hijyen ve temizli�e dikkat edilir,
Su toplam�� yerler patlat�lmaz,
Yan�k �zerine ila� yada yan�k merhemi gibi maddeler de s�r�lmemelidir,
Yan�k �zeri temiz bir bezle �rt�l�r,
Hasta/yaral� battaniye ile �rt�l�r,
Yan�k b�lgeler birlikte bandaj yap�lmamal�d�r,
Yan�k geni� ve sa�l�k kurulu�u uzaksa hasta / yaral�n�n kusmas� yoksa bilin�liyse a��zdan s�v� (1 litre su -1 �ay ka�� karbonat -1 �ay ka�� tuz kar��m�) verilerek s�v� kayb� �nlenir,
T�bbi yard�m istenir (112).
Kimyasal yan�klarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Deriyle temas eden kimyasal maddenin en k�sa s�rede deriyle temas� kesilmelidir,
B�lge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumu�ak bir �ekilde y�kanmal�d�r,
Giysiler ��kar�lmal�d�r,
Hasta/yaral� �rt�lmelidir,
T�bbi yard�m istenmelidir (112).
Elektrik yan�klar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
So�ukkanl� ve sakin olunmal�d�r,
Hasta/yaral�ya dokunmadan �nce elektrik ak�m� kesilmelidir, ak�m� kesme imkan� yoksa tahta �ubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik temas� kesilmelidir,
Hasta/yaral�n�n ABC’si de�erlendirilmelidir,
Hasta/yaral�ya kesinlikle su ile m�dahale edilmemelidir,
Hasta/yaral� hareket ettirilmemelidir,
Hasar g�ren b�lgenin �zeri temiz bir bezle �rt�lmelidir,
T�bbi yard�m istenmelidir (112).
S�cak �arpmas� belirtileri nelerdir?
Y�ksek derece �s� ve nem sonucu v�cut �s�s�n�n ayarlanamamas� sonucu ortaya baz� bozukluklar ��kar.S�cak �arpmas�n�n belirtileri �unlard�r:
Adale kramplar�
G��s�zl�k, yorgunluk
Ba� d�nmesi
Davran�� bozuklu�u, sinirlilik
Solgun ve s�cak deri
Bol terleme (daha sonra azal�r)
Mide kramplar�, kusma, bulant�
Bilin� kayb�, hayal g�rme
H�zl� nab�z
S�cak �arpmas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta serin ve havadar bir yere al�n�r,
Giysiler ��kar�l�r,
S�rt �st� yat�r�larak, kol ve bacaklar y�kseltilir,
Bulant�s� yoksa ve bilinci a��ksa su ve tuz kayb�n� gidermek i�in 1 litre su -1 �ay ka�� karbonat -1 �ay ka�� tuz kar��m� s�v� yada soda i�irilir.
S�cak �arpmas�nda risk gruplar� var m�d�r?
S�cak �arpmas� i�in �zel bir risk grubu bulunmamakla beraber, di�er hastal�k yada yaralanmalar i�in hassas olan ki�iler, s�caktan da di�er ki�ilere g�re daha �ok etkilenirler. Bu ki�iler;
Kalp hastalar�
Tansiyon hastalar�
Diyabet hastalar�
Kanser hastalar�
Normal kilosunun �ok alt�nda ve �ok �zerinde olanlar
Psikolojik yada psikiyatrik rahats�zl�� olanlar
B�brek hastalar�
65 ya� �zeri ki�iler
5 ya� alt� �ocuklar
Hamileler
S�rekli ve bilin�siz diyet uygulayanlar
Yeterli miktarda su i�meyenler

S�cak yaz g�nlerinde s�cak �arpmas�ndan korunmak i�in al�nmas� gereken �nlemler nelerdir?
�zellikle �apka, g�ne� g�zl�� ve �emsiye gibi g�ne� ��ndan koruyacak aksesuarlar kullan�lmal�d�r,
Mevsim �artlar�na uygun, terletmeyen, a��k renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,
Bol miktarda s�v� t�ketilmelidir,
V�cut temiz tutulmal�d�r,
Her ��nde yeteri miktarda g�da al�nmal�d�r,
Gereksiz ve bilin�siz ila� kullan�lmamal�d�r,
Direk g�ne� ��nda kal�nmamal�d�r,
Kapal� mekanlar�n d�zenli aral�klarla havaland�r�lmas�na �zen g�sterilmelidir.
Donuk belirtileri nelerdir?
A��r� so�uk nedeni ile so�u�a maruz kalan b�lgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kan�n
p�ht�la�mas� ile dokuda hasar olu�ur. Donuklar �u �ekilde derecelendirilir.
Birinci derece: En hafif �eklidir. Erken m�dahale edilirse h�zla iyile�ir.
Deride solukluk, so�ukluk hissi olur,
Uyu�ukluk ve halsizlik g�r�l�r,
Daha sonra k�zar�kl�k ve i�nelenme hissi olu�ur.
�kinci derece: So�u�un s�rekli olmas� ile belirtiler belirginle�ir.
Zarar g�ren b�lgede gerginlik hissi olur,
�dem, �i�kinlik, a�r� ve i�i su dolu kabarc�klar (b�l) meydana gelir,
Su toplanmas� iyile�irken siyah kabuklara d�n��r.
��nc� derece: Dokular�n geriye d�n�lmez bi�imde hasara u�ramas�d�r.
Canl� ve sa�l�kl� deriden kesin hatlar� ile ayr�lan siyah bir b�lge olu�ur.
Donukta ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta/yaral� �l�k bir ortama al�narak so�ukla temas� kesilir,
Sakinle�tirilir, kesin istirahata al�n�r ve hareket ettirilmez,
Kuru giysiler giydirilir,
S�cak i�ecekler verilir,
Su toplam�� b�lgeler patlat�lmaz, bu b�lgelerin �st� �rt�l�r,
Donuk b�lge ovulmaz, kendi kendine �s�nmas� sa�lan�r,
El ve ayak do�al pozisyonda tutulur,
Is�nma i�leminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yap�l�r,
El ve ayaklar yukar� kald�r�l�r,
T�bbi yard�m istenir (112).

(7)
KIRIK, �IKIK VE BURKULMALARDA �LKYARDIM

K�r�k nedir?
K�r�k, kemik b�t�nl��n�n bozulmas�d�r. K�r�klar darbe sonucu yada kendili�inden olu�abilir. Ya�l�l�k ile birlikte kendili�inden k�r�k olu�ma riski de artar.
Ka� �e�it k�r�k vard�r?
Kapal� k�r�k: Kemik b�t�nl�� bozulmu�tur. Ancak deri sa�lamd�r.
A��k k�r�k: Deri b�t�nl�� bozulmu�tur. K�r�k u�lar� d��ar� ��kabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi ta��rlar.
K�r�k belirtileri neler olabilir?
Hareket ile artan a�r�
�ekil bozuklu�u
Hareket kayb�
�dem ve kanama nedeniyle morarma
A�r�l� b�lgelerin tespiti i�in elle muayene gereklidir.
K�r��n yol a�abilece�i olumsuz durumlar nelerdir?
K�r�k yak�n�ndaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve s�k��ma. (K�r�k b�lgede nab�z al�namamas�, solukluk, so�ukluk)
Par�al� k�r�klarda kanamaya ba�l� �ok
K�r�klarda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hayat� tehdit eden yaralanmalara �ncelik verilir,
Hasta/yaral� hareket ettirilmez, s�cak tutulur,
Kol etkilenmi�se y�z�k ve saat gibi e�yalar ��kar�l�r (aksi takdirde geli�ebilecek �den doku hasar�na yol a�acakt�r,)
Tespit ve sarg� yap�l�rken parmaklar g�r�necek �ekilde a��kta b�rak�l�r. B�ylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarl�l�k kontrol edilir),
K�r�k ��phesi olan b�lge, ani hareketlerden ka��n�larak bir alt ve bir �st eklemleri de i�ine alacak �ekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yap�lm�� olmal� ve k�r�k kemi�in alt ve �st eklemlerini i�ine alacak uzunlukta olmal�d�r,
A��k k�r�klarda, tespitten �nce yara temiz bir bezle kapat�lmal�d�r,
K�r�k b�lgede s�k aral�klarla nab�z, derinin rengi ve �s�s� kontrol edilir,
Kol ve bacaklar yukar�da tutulur,
T�bbi yard�m istenir (112).
Burkulma nedir?
Eklem y�zeylerinin anl�k olarak ayr�lmas�d�r. Zorlamalar sonucu olu�ur.
Burkulma belirtileri nelerdir?
Burkulan b�lgede a�r�
K�zarma, �i�lik
��lev kayb�
Burkulmada ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
S�k��t�r�c� bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,
�i�li�i azaltmak i�in b�lge yukar� kald�r�l�r,
Hareket ettirilmez,
T�bbi yard�m istenir (112).
��k�k nedir?
Eklem y�zeylerinin kal�c� olarak ayr�lmas�d�r. Kendili�inden normal konumuna d�nemez.

��k�k belirtileri nelerdir?
Yo�un a�r�
�i�lik ve k�zar�kl�k
��lev kayb�
��k�kta ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Eklem aynen bulundu�u �ekilde tespit edilir,
K�r�k yerine oturtulmaya �al��lmaz,
Hasta / yaral�ya a��zdan hi�bir �ey verilmez,
B�lgede nab�z, deri rengi ve �s�s� kontrol edilir,
T�bbi yard�m istenir (112).
K�r�k ��k�k ve burkulmalarda tespit nas�l olmal�d�r?
Tespit i�in ilkyard�mc� elde olan malzemeleri kullan�r. Bunlar ��gen sarg�, rulo sarg�, battaniye, h�rka, e�arp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir.
Tespit s�ras�nda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Tespit yap�l�rken yaral� b�lge sabit tutulmal�d�r,
Yara varsa �zeri temiz bir bezle kapat�lmal�d�r,
Tespit edilecek b�lge �nce yumu�ak malzeme ile kaplanmal�d�r,
Yaral� b�lge nas�l bulunduysa �yle tespit edilmelidir, d�zeltilmeye �al��lmamal�d�r,
Tespit k�r�k, ��k�k. ve burkulman�n �st�ndeki ve alt�nda kalan eklemleri de i�erecek �ekilde
yap�lmal�d�r.
Tespit y�ntemleri nelerdir?
Kol ve k�pr�c�k kemi�i k�r�� tespiti:
Koltuk alt�na yumu�ak malzeme yerle�tirilir,
Kol ask�s� yerle�tirilir,
��gen bandaj yaral�n�n g�vdesinin �zerinde, ��genin tepesi dirsek taraf�na, taban� g�vdeyle ayn� hizada olacak �ekilde yerle�tirilir,
El dirsek hizas�nda b�k�l� olarak g��s�n alt k�sm�na yerle�tirilir. ��gen bandaj�n iki ucu
yaral�n�n boynuna d��mlenir, tespit edilen elin parmaklar� g�r�lebilir �ekilde olmal�d�r,
Kol ask�s� deste�i, g��s bo�lu�u ve yaral� kol �zerine yerle�tirilir (geni� d�� bandajda
yerle�tirilebilir.), b�ylelikle v�cuda yap��k bir �ekilde yaral� kol ve omuz eklemi sabitlenmi� olur.
Paz� kemi�i k�r�� tespiti:
Sert tespit malzemesiyle yap�l�r,
K�r�k kemi�i tespit edecek olan malzemeler yerle�tirilmeden �nce, kolun alt�na (koltuk bo�lu�undan yararlan�larak) iki �erit yerle�tirilir,
Malzemelerden k�sa olan� koltuk alt�ndan itibaren dirse�i i�ine alacak �ekilde yerle�tirilir,
Uzun olan� omuzla dirse�i i�ine alacak �ekilde yerle�tirilir,
Daha �nceden yerle�tirilen �eritlerle ba�lanarak tespit edilir. �eritler �ok k�sa ba�lanmamal�d�r,
Dirse�i tespit i�in kol ask�s� tak�l�r,
Omur tespiti i�in, g��s ve yaral� kol �zerinden geni� kuma� �erit veya ��gen bandaj uygulan�r.
Dirsek k�r�� tespiti:
Kol gergin vaziyette bulunduysa, hastan�n v�cudu boyunca gergin ve deri ile aras� yumu�ak
malzemeyle doldurulmu� tespit malzemeleri yard�m�yla tespit edilir,
E�er b�k�lm�� vaziyette bulunduysa, bir kol ask�s� deste�i yard�m�yla tespit edilir.
Kol ask�s�yla �n kol, bilek ve el tespiti:
K�r�k dirsek ve bilek ekleminin hareketini �nlemek i�in yaral� �n kolun alt�na ��gen kol ask�s� yerle�tirilir. Hasta/yaral�n�n boynunun arkas�na ��genin iki ucu d��mlenir,
A��r� hareket etmesini engellemek i�in geni� bir bandaj yard�m�yla, g�vdeye ba�lan�r.
Dirsek kemi�i ve/veya �n kol kemi�i k�r��nda sert malzemelerle tespit:
�n kolun alt�na 2 �erit yerle�tirilir,
Yumu�ak maddeyle desteklenmi� sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerinden dirse�e kadar i�e, di�eri elin d�� y�z�nden dirse�e gelecek �ekilde d��a konarak tespit edilir,
Daha �nceden yerle�tirilen �eritlerle ba�lan�r, fazla s�k�lmamal�d�r,
Dirsek eklemini tespit i�in kol ask�s� tak�l�r,
Bilek kemiklerinde veya el tarak kemi�inde, b�lgeyi bir kol ask�s� ile tespit yeterlidir,
Parmak kemi�i k�r�klar� ile ��k�� ay�rt etmek zordur. Tespit i�in, bir tespit malzemesi ile, yaral� parmak, yan�ndaki sa�l�kl� parmakla bandaj yap�labilir.
Pelvis kemi�i k�r�� tespiti:
Her iki bacak aras�na bir dolgu malzemesi konur,
Sekiz �eklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir,
Do�al bo�luklar�n alt�ndan (dizler ve bilekler) bandajlar� kayd�rmak ve iki tanesi kal�a ve dizler aras�nda di�er ikisi dizler ve bilekler aras�nda olacak �ekilde d��mlenerek tespit edilir. B�t�n d��mler ayn� tarafta olmal�d�r.
Uyluk kemi�i k�r��n�n tespiti:
Sert tespit malzemesi ve sa�lam baca�� (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme:
Bir el aya��n �st k�sm�na, di�eri bile�e konularak yaral� bacak tutulur ve sa�lam bacakla bir hizaya getirmek i�in yava��a �ekilir. Ayn� zamanda hafif bir d�nd�rmede uygulan�r,
Her iki bacak aras�na (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur,
Sekiz �eklinde bir bandajla bilekler sabitlenir,
Yaral�n�n v�cudunun alt�ndan, k�m�ldatmaks�z�n do�al bo�luklar� kullanarak bel, diz ve bileklerin arkas�na 7 kuma� �erit (veya benzeri) ge�irilir,
Yumu�ak malzemeyle desteklenmi� sert tespit malzemesi, koltuk alt�ndan aya�a kadar yerle�tirilir ve ayaklardan yukar� do�ru ba�lan�r,
D��mler tespit malzemesi �zerine at�larak bandajlar ba�lan�r,
Bilek hizas�ndaki bandaj �ncekinin �zerine sekiz �eklinde ba�lan�r,
Sert tespit malzemesi bulunmamas� halinde, sa�lam baca�� tek destek olarak kullanarak, geni� bandajlarla tespit edilir.

Diz kapa�� k�r�� tespiti:
Geni� bandajlar yard�m� ile iki baca�� birle�tirerek dizkapa�� tespit edilir. Dizin �st ve alt�nda kalan bandajlar� s�karken dikkatli olunmal�d�r,
Geni� ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kal�adan aya�a kadar yaral� baca��n alt�na yerle�tirilir ve iki tane kal�a ve diz aras�nda, iki tanede diz ile bilek aras�nda olmak �zere geni� bandajlarla ba�lanabilir. Bunun �zerine eklemi sabitlemek amac�yla, sekiz �eklinde bir bandaj sar�l�r.
Kaval kemi�inin tespiti:
Uyluk kemi�i k�r�� tespitindeki gibidir,
Bacaklar tutulur ve yava��a �ekilir,
Do�al bo�luklar kullan�larak (dizlerin alt�, bileklerin alt�) yaral� baca��n alt�ndan kuma� �eritler ge�irilir,
Uygun bir �ekilde yumu�ak dolgu malzemesiyle desteklenmi� tespit malzemelerinden biri i� tarafta kas�ktan aya�a kadar, di�er tarafta kal�adan aya�a kadar yerle�tirilir,
Ayaklardan ba�lanarak �eritler d�� tespit malzemesi �zerinde d��mlenerek ba�lan�r. Bilek
hizas�ndaki bandaj ayak taban� �zerine sekiz �eklinde d��mlenir.
Bile�in / aya��n tespiti:
Yaral�n�n ayakkab�lar� ��kar�lmadan ba�lar� ��z�l�r,
Bilek seviyesinde sar�lm�� sekiz �eklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir ve yumu�ak malzemelerle iyice kaplanm�� (rulo yap�lm�� bir battaniye) bir y�zeye dayamak suretiyle bacaklar� yukar�da tutmak gerekir.

-8-
B�L�N� BOZUKLUKLARINDA �LKYARDIM

Bilin� bozuklu�u/ bilin� kayb� nedir?
Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden ba�layarak (=bilin� bozuklu�u),hi�bir uyar�ya cevap vermeme haline kadar giden (=bilin� kayb�) bilincin k�smen yada tamamen kaybolmas� halidir.
Bay�lma (Senkop): K�sa s�reli, y�zeysel ve ge�ici bilin� kayb�d�r. Beyne giden kan ak��n�n azalmas� sonucu olu�ur.
Koma: Yutkunma ve �ks�r�k gibi reflekslerin ve d��ar�dan gelen uyar�lara kar�� tepkinin azalmas� yada yok olmas� ile ortaya ��kan uzun s�reli bilin� kayb�d�r.
Bilin� kayb� nedenleri nelerdir?
Bay�lma nedenleri:
Korku, a��r� heyecan
S�cak, yorgunluk
Kapal� ortam, kirli hava
Aniden aya�a kalkma
Kan �ekerinin d��mesi
�iddetli enfeksiyonlar
Koma nedenleri:
D��me veya �iddetli darbe
�zellikle kafa travmalar�
Zehirlenmeler
A��r� alkol, uyu�turucu kullan�m�
�eker hastal��
Karaci�er hastal�klar�
Havale gibi ate�li hastal�klar
Bilin� bozuklu�u belirtileri nelerdir?
Bay�lma ( Senkop) Belirtileri:
Ba� d�nmesi, bayg�nl�k, yere d��me
Bacaklarda uyu�ma
Bilin�te bulan�kl�k
Y�zde solgunluk
��me, terleme
H�zl� ve zay�f nab�z
Koma belirtileri:
Yutkunma, �ks�r�k gibi tepkilerin kaybolmas�
Sesli ve a�r�l� d�rt�lere tepki olmamas�
�drar ve gaita ka��rma
Bilin� bozuklu�u durumunda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Ki�i ba��n�n d�nece�ini hissederse;
S�rt �st� yat�r�l�r, ayaklar� 30 cm. kald�r�l�r,
S�kan giysiler gev�etilir,
Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sa�lan�r.
E�er ki�i bay�ld�ysa;
S�rt �st� yat�r�larak ayaklar� 30 cm kald�r�l�r,
Solunum yolu a��kl�� kontrol edilir ve a��kl��n korunmas� sa�lan�r,
S�kan giysiler gev�etilir,
Kusma varsa yan pozisyonda tutulur,
Solunum kontrol edilir,
Etraftaki merakl�lar uzakla�t�r�l�r.
Bilin� kapal� ise:
Hasta/yaral�n�n ya�am bulgular� de�erlendirilir (ABC),
Hasta/yaral�ya koma pozisyonu verilir ,
Yard�m �a�r�l�r (112),
S�k s�k solunum ve nab�z kontrol edilir,
Yard�m gelinceye kadar yan�nda beklenir.
Koma pozisyonu (yar� y�z�koyun-yan pozisyon) nas�l verilir?
Sesli veya omuzun dan hafif sarsarak, uyar� verilerek bilin� kontrol edilir,
S�kan giysiler gev�etilir,
A��z i�inde yabanc� cisim olup olmad�� kontrol edilir,
Bak, dinle, hisset y�ntemi ile solunum kontrol edilir,
�ah damar�ndan nab�z kontrol edilir ,
Hasta/yaral�n�n d�nd�r�lece�i tarafa diz ��k�l�r,
Hasta/yaral�n�n kar�� tarafta kalan kolu karn�n�n �zerine konur,
Kar�� taraftaki baca�� dik a�� yapacak �ekilde k�vr�l�r,
�lkyard�mc�ya yak�n kolu ba� hizas�nda omuzdan yukar� uzat�l�r,
Kar�� taraf omuz ve kal�as�ndan tutularak bir hamlede �evrilir,
�stteki bacak kal�a ve dizden b�k�lerek �ne do�ru destek yap�l�r,
Alttaki bacak hafif dizden b�k�lerek arkaya destek yap�l�r,
Ba�� uzat�lan kolun �zerine yan pozisyonda hafif �ne e�ik konur,
T�bbi yard�m (112) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur,
3-5 dakika ara ile solunum ve nab�z kontrol edilir.
Havale nedir?
Sinir sisteminin merkezindeki bir tahri� (irritasyon) y�z�nden beyinde meydana gelen elektriksel
bo�almalar sonucu olu�ur. V�cudun adale yap�s�nda kontrol edilemeyen kas�lmalar olur.
Havale nedenleri nelerdir?
Kafa travmas�na ba�l� beyin yaralanmalar�
Beyin enfeksiyonlar�
Y�ksek ate�
Baz� hastal�klar
Nedenlerine g�re havale �e�itleri nelerdir?
Ate� nedeniyle olu�an havaleler
Sara krizi (=Epilepsi)
Ate� nedeniyle olu�an havale nedir?
Herhangi bir ate�li hastal�k sonucu v�cut s�cakl��n�n 38�C'nin �st�ne ��kmas�yla olu�ur. Genellikle 6 ay-6 ya� aras�ndaki �ocuklarda rastlan�r.
Ate� nedeniyle olu�an havalede ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
�ncelikle hasta �slak havlu ya da �ar�afa sar�l�r,
Ate� bu y�ntemle d��m�yorsa oda s�cakl��nda bir k�vete sokulur,
T�bbi yard�m istenir (112).
Sara krizi (=Epilepsi) nedir?
Kronik bir hastal�kt�r. Do�um s�ras�nda yada daha sonra herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi olu�an ki�ilerde geli�ir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa da baz� belirtilerle tan�n�r. Sara krizini davet eden baz� durumlar olabilir. �rne�in uzun s�reli a�l�k, uykusuzluk, a��r� yorgunluk, kullan�lan ila�lar�n doktor izni d��nda kesilmesi ya da de�i�tirilmesi, hormonal de�i�iklikler sara krizinin ortaya ��kmas�na neden olabilir. Baz� durumlarda sara krizi, madde ba��ml�lar�n�n ge�irdi�i madde yoksunluk krizi ile kar��t�r�labilir.
Sara krizinin belirtileri nelerdir?
Hastada sonradan olu�an ve �n haberci denilen normalde olmayan kokular� alma, adale kas�lmalar� gibi �n belirtiler olu�ur,
Bazen hasta ba��r�r, �iddetli ve ani bir �ekilde bilincini kaybederek y��l�r,
Yo�un ve genel adale kas�lmalar� g�r�lebilir, 10-20 saniye kadar nefesi kesilebilir,
Dokularda ve y�zde morarma g�zlenir,
Ard�ndan k�sa ve genel adale kas�lmas�, sesli nefes alma, a��r� t�k�r�k salg�lanmas�, alt�na ka��rma g�r�lebilir,
Hasta dilini �s�rabilir, ba��n� yere �arp�p yaralayabilir, a��r� kontrols�z hareketler g�zlenir,
Son a�amada hasta uyan�r, �a�k�nd�r, nerede oldu�undan habersiz, uykulu hali vard�r.
Sara krizinde ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Olayla ilgili g�venlik �nlemleri al�n�r (�rne�in ki�i yol ortas�nda kriz ge�iriyorsa olay yerindeki trafik ak�� kesilmelidir).
Kriz, kendi s�recini tamamlamaya b�rak�l�r,
Hasta ba�lanmaya �al��lmaz,
Kilitlenmi� �ene a��lmaya �al��lmaz,
Genel olarak yabanc� herhangi bir madde kullan�lmaz, koklat�lmaz yada a��zdan herhangi bir yiyecek i�ecek verilmez,
Kendisini yaralamamas�na dikkat edilir,
Ba��n� �arpmas�n� engellemek i�in ba��n alt�na yumu�ak bir malzeme konur,
Yaralanmaya neden olabilecek gere�ler etraftan kald�r�l�r,
S�kan giysiler gev�etilir,
Kusmaya kar�� tedbirli olunur,
D��me sonucu yaralanma varsa gerekli i�lemler yap�l�r,
T�bbi yard�m istenir (112).
Kan �ekeri d��kl�� nedir?
Herhangi bir nedenle v�cutta glikoz eksildi�i zaman ortaya ��kan belirtilerdir.
Kan �ekeri d��mesinin nedenleri nelerdir?
�eker hastal�� tedavisine ba�l�
Uzun egzersizler sonras�
Uzun s�re a� kalma
Barsak ameliyat� ge�irenlerde yemek sonras�
Kan �ekeri aniden d��t��nde hangi belirtiler g�r�l�r?
Korku
Terleme
H�zl� nab�z
Titreme
Aniden ac�kma
Yorgunluk
Bulant�
Kan �ekeri d��kl�� yava� ve uzun s�rede olu�ursa hangi belirtiler g�r�l�r?
Ba� a�r�s�
G�rme bozuklu�u
Uyu�ukluk
Zay�fl�k
Konu�ma g��l��
Kafa kar��kl��
Sars�nt� ve �uur kayb�
Kan �ekeri d��mesinde ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hastan�n ABC’si de�erlendirilir ,
Hastan�n bilinci yerinde ve kusmuyorsa a��zdan �eker, �ekerli i�ecekler verilir, fazla �ekerin bir zarar� olmaz (Ayr�ca belirtiler fazla �ekerden meydana gelmi� ise bile fazladan �eker verilmesi, hastan�n d��k kan �ekeri d�zeyinde kalmas�ndan daha az zararl� olacakt�r. ��nk� d��k kan �ekeri, beyinde ve di�er hayati organlarda kal�c� zararlara neden olabilir.),
15-20 dakikada belirtiler ge�miyorsa sa�l�k kurulu�una gitmesi i�in yard�m �a��r�l�r ,
Hastan�n bilinci yerinde de�ilse koma pozisyonu verilerek t�bbi yard�m �a��r�l�r(112).
G��ste kuvvetli a�r� nedenleri nelerdir?
G��ste kuvvetli a�r� nedenleri aras�nda en s�k angina pektoris ve miyokart enfarkt�s� g�r�l�r. Her ikisi de kalp kas�n�n belli bir yerine g�nderilen kan�n azalmas� sonucu olu�ur.
G��ste kuvvetli a�r� belirtileri nelerdir?
Kalp Spazm� (Angina Pektoris) belirtileri:
S�k�nt� veya nefes darl�� olur,
A�r� hissi; genellikle g��s ortas�nda ba�lar, kollara, boyuna, s�rta ve �eneye do�ru ilerler
S�kl�kla fiziksel hareket, fiziksel zorlanma, heyecan, �z�nt� yada fazla yemek yeme sonucu
ortaya ��kar,
K�sa s�relidir, a�r� yakla��k 5-10 dakika kadar s�rer
A�r�, istirahat ile durur, istirahat halindeyken g�r�lmesi ciddi bir durumu g�sterir,
Nefes al�p vermekle a�r�n�n �ekli ve �iddeti de�i�mez.
Kalp Krizi (Miyokart Enfakt�s�) belirtileri:
Hasta ciddi bir �l�m korkusu ve yo�un s�k�nt� hisseder, terleme, mide bulant�s�, kusma gibi bulgular g�r�l�r,
A�r�; g��s yada mide bo�lu�unun herhangi bir yerinde, s�kl�kla kravat b�lgesinde g�r�l�r,
omuzlara, boyuna, �eneye ve sol kola yay�l�r,
S�re ve yo�unluk olarak kalp spazm� (angina pektoris) a�r�s�na benzemekle birlikte daha
�iddetli ve uzun s�relidir,
En �ok haz�ms�zl�k, gaz sanc�s� veya kas a�r�s� �eklinde belirti verir ve bu nedenle bu t�r
rahats�zl�klarla kar��t�r�l�r (Bu t�r gaz yada kas a�r�lar�, aksi ispat edilinceye kadar kalp krizi
olarak d��n�lmelidir),
Nefes al�p vermekle a�r�n�n �ekli ve �iddeti de�i�mez.
G��s a�r�s�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hastan�n ya�amsal bulgular� kontrol edilir (ABC),
Hasta hemen dinlenmeye al�n�r, sakinle�tirilir,
Yan oturur pozisyon verilir,
Kulland�� ila�lar� varsa almas�na yard�m edilir,
Yard�m istenerek (112) sa�l�k kurulu�una gitmesi sa�lan�r,
Yol boyunca ya�am bulgular� izlenir.

(9)
ZEH�RLENMELERDE �LKYARDIM

Zehirlenme nedir?
V�cuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonlar�n bozulmas�d�r. V�cuda
d��ar�dan giren baz� yabanc� maddeler, v�cudun ya�amsal fonksiyonlar�na zarar verebilece�inden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.
Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?
Sindirim sistemi bozukluklar�: Bulant�, kusma, kar�n a�r�s�, ishal
Sinir sistemi bozukluklar�: Bilin� kayb�, havale, rahats�zl�k hissi, hareketlerde uyumsuzluk
Solunum sistemi bozukluklar�: Nefes darl��, morarma, solunum durmas�
Dola��m sistemi bozukluklar�: Nab�z bozuklu�u, kalp durmas�
Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?
Zehirlenme yollar� �� grupta toplan�r.
Sindirim yoluyla: En s�k rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla al�nan zehirler genellikle ev yada bah�ede kullan�lan kimyasal maddeler, �ehirli mantarlar, bozuk besinler, ila� ve a��r� alkold�r.
Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile al�nmas�yla olu�ur. Genellikle
Karbonmonoksit (t�p ka�aklar�, �ofben, b�tan gaz sobalar�), La��m �ukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullan�lan klor, yap��t�r�c�lar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile olu�ur.
Cilt yoluyla: Zehirli madde v�cuda direk deri arac�l�� ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler b�cek sokmalar�, hayvan �s�r�klar�, ila� enjeksiyonlar�, sa� boyalar�, zirai ila�lar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile olu�ur.
Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Bilin� kontrol� yap�l�r,
A��z zehirli madde ile temas etmi�se su ile �alkalan�r, zehirli madde ele temas etmi�se el sabunlu su ile y�kan�r,
Ya�am bulgular� de�erlendirilir,
Kusma, bulant�, ishal gibi belirtiler de�erlendirilir,
Kusturulmaya �al��lmaz, �zellikle yak�c� maddelerin al�nd�� durumlarda hasta asla kusturulmaz,
Bilin� kayb� varsa koma pozisyonu verilir,
�st� �rt�l�r,
T�bbi yard�m istenir (112),
Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;
-Zehirli maddenin t�r� nedir?
-�la� yada uyu�turucu al�yor mu?
-Hasta saat ka�ta bulundu?
-Evde ne tip ila�lar var?
Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta temiz havaya ��kar�l�r yada cam ve kap� a��larak ortam havaland�r�l�r,
Ya�amsal belirtiler de�erlendirilir (ABC),
Yar� oturur pozisyonda tutulur,
Bilin� kapal� ise koma pozisyonu verilir,
T�bbi yard�m istenir (112),
�lkyard�mc� m�dahale s�ras�nda kendini ve �evresini korumak i�in gerekli �nlemleri almal�d�r,
Solunumu korumak i�in maske veya �slak bez kullan�l�r,
Elektrik d��meleri ve di�er elektrikli aletler ve ��kland�rma cihazlar� kullan�lmaz,
Yo�un duman varsa hastay� d��ar� ��karmak i�in ip kullan�lmal�d�r,
Derhal itfaiyeye haber verilir (110).
Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Ya�am bulgular� de�erlendirilir,
Ellerin zehirli madde ile temas� �nlenmelidir,
Zehir bula�m�� giysiler ��kart�l�r,
15-20 dakika boyunca deri bol suyla y�kanmal�d�r,
T�bbi yard�m istenir (112).
Zehirlenmelerde genel ilkyard�m kurallar� nelerdir?
Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzakla�t�rmak (Kirli madde v�cuttan ne kadar �abuk
uzakla�t�r�l�rsa o kadar az miktarda emilir).
Hayati fonksiyonlar�n devam�n�n sa�lanmas�
Sa�l�k kurulu�una bildirme (112)

(10)
HAYVAN ISIRMALARINDA �LKYARDIM

Hayvan �s�rmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta/yaral� ya�amsal bulgular y�n�nden de�erlendirilir (ABC),
Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika s�reyle sabun ve so�uk suyla y�kan�r,
Yaran�n �st� temiz bir bezle kapat�l�r,
Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle bas�n� uygulanarak kanama
durdurulmal�d�r,
Derhal t�bbi yard�m istenmeli (112),
Hasta kuduz ve/veya tetanos a��s� i�in uyar�lmal�d�r,
Ar� sokmalar�n�n belirtileri nelerdir?
Belirtiler k�sa s�rer. Ac�, �i�me, k�zar�kl�k gibi lokal belirtiler olur. Ar� birka� yerden soktuysa, nefes borusuna yak�n bir yerden soktuysa yada ki�i alerjik b�nyeli ise tehlikeli olabilir.

Ar� sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Yaral� b�lge y�kan�r,
Derinin �zerinden g�r�l�yorsa ar�n�n i�nesi ��kar�l�r,
So�uk uygulama yap�l�r,
E�er a��zdan sokmu�sa ve solunumu g��le�tiriyorsa buz emmesi sa�lan�r,
A��z i�i sokmalar�nda ve alerji hikayesi olanlarda t�bbi yard�m istenir (112).
Akrep sokmalar�n�n belirtileri nelerdir?
Kuvvetli bir lokal reaksiyon olu�turur.
A�r�
�dem
�ltihaplanma, k�zarma, morarma
Adale kramplar�, titreme ve kar�ncalanma
Huzursuzluk, havale g�zlenebilir.
Akrep sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Sokman�n oldu�u b�lge hareket ettirilmez,
Yatar pozisyonda tutulur,
Yaraya so�uk uygulama yap�l�r,
Kan dola��m�n� engellemeyecek �ekilde bandaj uygulan�r,
Yara �zerine hi�bir giri�im yap�lmaz.
Y�lan sokmalar�n�n belirtileri nelerdir?
Lokal ve genel belirtiler verir :
B�lgede morluk, iltihaplanma (1-2 hafta s�rer)
Kusma, kar�n ar�s�, ishal gibi sindirim bozukluklar�
A��r� susuzluk
�ok,kanama
Psikolojik bozukluklar
Kalpte ritim bozuklu�u, ba� a�r�s� ve solunum d�zensizli�i
Y�lan sokmalar�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Hasta sakinle�tirilip, dinlenmesi sa�lan�r,
Yara su ile y�kan�r,
Yaraya yak�n b�lgede bask� yapabilecek e�yalar (y�z�k, bilezik vb.) ��kar�l�r,
Yasa ba� ve boyunda ise yara �evresine bask� uygulan�r,
Kol ve bacaklarda ise yara �st�nden dola��m� engellemeyecek �ekilde bandaj uygulan�r (Turnike uygulanmaz),
So�uk uygulama yap�l�r,
Yara �zerine herhangi bir giri�imde bulunulmaz (yara emilmez),
Ya�amsal bulgular izlenir,
T�bbi yard�m istenir (112).
Deniz canl�lar� sokmas�nda belirtiler nelerdir?
�ok ciddi de�ildir. Lokal ve genel belirtiler g�r�l�r :
K�zarma
�i�me
�ltihaplanma
S�k�nt� hissi
Huzursuzluk
Havale
Ba� a�r�s�
Deniz canl�lar� sokmas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Yaral� b�lge hareket ettirilmez,
Batan diken varsa ve g�r�n�yorsa ��kart�l�r,
Etkilenen b�lge ovulmamal�d�r.

(11)
G�Z, KULAK VE BURUNA YABANCI C�S�M KA�MASINDA �LKYARDIM

G�ze yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Toz gibi k��k madde ise;
G�z ��a do�ru �evrilir ve alt g�z kapa�� i�ine bak�l�r,
Gerekirse �st g�z kapa�� a��k tutulur,
Nemli temiz bir bezle ��kar�lmaya �al��l�r,
Hastaya g�z�n� k�rp��t�rmas� s�ylenir,
G�z ovulmamal�d�r,
��km�yorsa sa�l�k kurulu�una gitmesi sa�lan�r.
Bir cisim batmas� varsa ya da metal cisim ka�m��sa;
Gerekmedik�e hasta yerinden oynat�lmaz,
G�ze hi�bir �ekilde dokunulmaz,
T�bbi yard�m istenir (112),
Hastan�n g�z uzman� olan bir sa�l�k kurulu�una gitmesi sa�lan�r.
Kula�a yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle m�dahale edilmez,
Su de�dirilmez,
T�bbi yard�m istenir (112).

Buruna yabanc� cisim ka�mas�nda ilkyard�m nas�l olmal�d�r?
Burun duvar�na bast�rarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin at�lmas� sa�lan�r,
��kmazsa t�bbi yard�m istenir (112).

(12)
BO�ULMALARDA �LKYARDIM

Bo�ulma nedir?
Bo�ulma, v�cuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir.
Bo�ulma nedenleri nelerdir?
Bay�lma ve bilin� kayb� sonucu dilin geriye kaymas�
Nefes borusuna s�v� dolmas�
Nefes borusuna yabanc� cisim ka�mas�
As�lma
Akci�erlerin zedelenmesi
Gazla zehirlenme
Suda bo�ulma (*)
(*) Suda bo�ulmalarda, bo�ulma s�ras�nda nefes borusu giri�inin kas�lmas�na ba�l� olarak �ok az miktarda su akci�erlere girer. Suda bo�ulanlarda �zellikle so�uk havalarda 20-30 dakika ge�se bile yapay solunum ve kalp mesaj�na ba�lanmal�d�r.
Suda bo�ulmalarda, a��zdan a��za ya da a��zdan buruna solunumun suda yapt�r�lmas� m�mk�nd�r ve bu uygulamaya su i�erisinde iken ba�lanmal�d�r. Bu uygulama derin sularda m�mk�n olmayabilir, bu nedenle hasta/yaral�n�n h�zla s�� suya do�ru �ekilmesi gerekir.
Suya atlama sonucu, bo�ulma riskinin yan�s�ra genel v�cut travmas� ya da omurga k�r�klar� da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, ba��n �ok fazla arkaya itilmemesi gereklidir.
Bo�ulmalarda genel belirtiler nelerdir?
Nefes almada g��l�k
G�r�lt�l�, h�zl� ve derin solunum
A��zda balgam toplanmas� ve k�p�klenme
Y�zde, dudaklarda ve t�rnaklarda morarma
Genel s�k�nt� hali, cevaplarda isabetsizlik ve karars�zl�k
Bay�lma
Bo�ulmalarda genel ilkyard�m i�lemleri ne olmal�d�r?
Bo�ulma nedeni ortadan kald�r�l�r,
Bilin� kontrol� yap�l�r,
Hastan�n ya�amsal bulgular� de�erlendirilir (ABC),
Temel ya�am deste�i sa�lan�r,
Derhal t�bbi yard�m istenir (112),
Ya�am bulgular� izlenir.

(13)
HASTA/ YARALI TA�IMA TEKN�KLER�

Hasta/yaral� ta��nmas�nda genel kurallar nelerdir?
Hasta/yaral� ta��nmas�nda ilkyard�mc� kendi sa�l��n� riske sokmamal�d�r,
Gereksiz zorlama ve yaralanmalara engel olmak i�in a�a��daki kurallara uygun davranmal�d�r,
Hasta/yaral�ya yak�n mesafede �al��lmal�d�r,
Daha uzun ve kuvvetli kas gruplar� kullan�lmal�d�r,
S�rt�n gerginli�ini korumak i�in dizler ve kal�alar b�k�lmelidir (Omurilik yaralanmalar� riskini azalt�r),
Yerden destek alacak �ekilde her iki aya�� da kullanarak biri di�erinden biraz �ne yerle�tirilmelidir,
Kalkarken, a��rl�� kal�a kaslar�na vererek dizler en uygun bi�imde do�rultulmal�d�r,
Ba� her zaman d�z tutulmal�, homojen ve d�zg�n bir �ekilde hareket ettirilmelidir,
Yava� ve d�zg�n ad�mlarla y�r�mek gerekir, ad�mlar omuzdan daha geni� olmamal�d�r,
A��rl�k kald�r�rken kar�n muntazam tutulup kal�ay� kasmak gerekir,
Omuzlar, le�en kemi�inin ve omurili�in hizas�nda tutulmal�d�r,
Y�n de�i�tirirken ani d�nme ve b�k�lmelerden ka��n�lmal�d�r,
Hasta/yaral� m�mk�n oldu�unca az hareket ettirilmelidir,
Hasta/yaral� ba�-boyun-g�vde ekseni esas al�narak en az 6 destek noktas�ndan kavranmal�d�r,
Hasta/yaral� ta��mak m�kemmel bir ekip �al��mas� gerektirir,
T�m hareketleri y�nlendirecek sorumlu bir ki�i olmal�, bu ki�i hareketler i�in gereken komutlar� (dikkat, kald�r�yoruz gibi) vermelidir. Bu ki�i genellikle a��rl��n en fazla oldu�u ve en fazla dikkat edilmesi gereken b�lge olan ba� ve boyun k�sm�n� tutan ki�i olmal�d�r.
Acil ta��ma teknikleri nelerdir?
Genel bir kural olarak, hasta/yaral�n�n yeri de�i�tirilmemeli ve dokunulmamal�d�r. Ola�an�st� bir tehlike s�z konusuysa, ta��d�� her t�rl� riske ra�men acil ta��ma zorunludur.
En k�sa s�rede yaral�lar g�venli bir yere ta��nmal�d�r.
S�r�kleme y�ntemleri nelerdir?
Hasta/yaral�n�n s�r�klenmesi, olduk�a faydal� bir y�ntemdir. �zellikle, �ok kilolu ve iriyar� ki�ilerin ta��nmas� gerekiyorsa; dar, bas�k ve ge�i� g��l�� olan bir yerden ��karmalarda herhangi bir yaralanmaya neden olmamak i�in se�ilebilecek bir y�ntemdir. �lkyard�mc�n�n fiziksel kapasitesi g�z �n�nde bulundurulmal�d�r. M�mk�nse battaniye kullan�lmal�d�r.
S�r�kleme y�ntemleri �unlard�r:
Ayak bileklerinden s�r�kleme
Koltuk alt�ndan tutarak s�r�kleme
Ara� i�indeki yaral�y� ta��ma (RENTEK manevras�) tekni�i nedir?
Kaza ge�irmi� yaral� bir ki�iyi e�er bir tehlike s�z konusu ise omurili�ine zarar vermeden ��karmada kullan�l�r. Bu uygulama solunum durmas�; yang�n tehlikesi gibi ola�an�st� durumlarda uygulanacakt�r.
�ncelikle;
Kaza ortam�n� de�erlendirme, patlama, yang�n tehlikesini belirleme; �evre ve kendi g�venli�ini
sa�lama
1. Hasta/yaral�n�n omuzlar�na hafif�e dokunarak ve “iyi misiniz ?” diye sorarak bilincini kontrol etme
2. Hasta/yaral�n�n solunumunu g�zlemleme (g��s hareketlerinin izlenmesi) E�er solunum yok ise
3. Hasta/yaral�n�n ayaklar�n�n pedala s�k��mad��ndan emin olma; emniyet kemerini a�ma
4. Hasta/yaral�ya yan taraf�ndan yakla�ma. Bir eliyle kolunu, di�er eliyle de �enesini kavrayarak
boynunu tespit etme (Hafif hareketle)
5. Ba�-boyun-g�vde hizas�n� bozmadan ara�tan d��ar� �ekme
6. Hasta/yaral�y� yava��a yere veya sedyeye yerle�tirme
K�sa mesafede s�ratli ta��ma teknikleri nelerdir?
1-Kucakta ta��ma :
Bilinci a��k olan �ocuklar ve hafif yeti�kinler i�in kullan��l� bir y�ntemdir. Bir ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
Bir elle yaral� dizlerinin alt�ndan tutularak destek al�n�r,
Di�er elle g�vdenin a��rl�� y�klenerek s�rt�ndan kavran�r,
Yaral�ya kollar�n� ilkyard�mc�n�n boynuna dolamas� s�ylenebilir. Bu yaral�n�n kendini g�vende hissetmesini sa�lar,
A��rl�k dizlere verilerek kalk�l�r.
2-�lkyard�mc�n�n omzundan destek alma :
Hafif yaral� ve y�r�yebilecek durumdaki hasta/yaral�lar�n ta��nmas�nda kullan�l�r. Bir ilkyard�mc�
taraf�ndan uygulan�r. Bu y�ntem iki ki�i ile de uygulanabilir.
Yaral�n�n bir kolu ilkyard�mc�n�n boynuna dolanarak destek verilir,
�lkyard�mc� bo�ta kalan kolu ile hasta/yaral�n�n belini tutarak yard�m eder.
3-S�rtta ta��ma:
Bilin�li hastalar� ta��mada kullan�l�r. Bir ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
�lkyard�mc� hasta/yaral�ya s�rt� d�n�k olarak ��melir ve bacaklar�n� kavrar,
Hasta/yaral�n�n kollar� ilkyard�mc�n�n g��s�nde birle�tirilir,
A��rl�k dizlere verilerek hasta/yaral� kald�r�l�r.
4-Omuzda ta��ma ( �tfaiyeci y�ntemi) :
Y�r�yemeyen yada bilinci kapal� olan ki�iler i�in kullan�l�r. Bir ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
�lkyard�mc�n�n bir kolu bo�ta olaca��ndan merdiven yada bir yerden rahatl�kla destek al�nabilir.
�lkyard�mc� sol kolu ile omuzun dan tutarak hasta/yaral�y� oturur duruma getirir,
��melerek sa� kolunu hasta/yaral�n�n bacaklar�n�n aras�ndan ge�irir,
Hasta/yaral�n�n v�cudunu sa� omzuna al�r,
Sol el ile hasta/yaral�n�n sa� elini tutar, a��rl�� dizlerine vererek kalkar,
Hasta/yaral�n�n �nde bo�ta kalan bile�i kavranarak h�zla olay yerinden uzakla�t�r�l�r.
5-�ki ilkyard�mc� ile ellerin �zerinde ta��ma (Alt�n Be�ik Y�ntemi) :
Hasta/yaral�n�n ciddi bir yaralanmas� yoksa ve yard�m edebiliyorsa iki, ��, d�rt elle alt�n be�ik yap�larak ta��n�r.
�ki elle: �ki ilkyard�mc�n�n birer eli bo�ta kal�r, bu elleri birbirlerinin omzuna koyarlar, di�er elleri ile bileklerinden kavrayarak hasta/yaral�y� oturturlar.
�� elle: Birinci ilkyard�mc� bir eli ile ikinci ilkyard�mc�n�n omzunu kavrar, di�er eli ile ikinci
ilkyard�mc�n�n el bile�ini kavrar. �kinci ilkyard�mc� bir el ile birinci ilkyard�mc�n�n bile�ini, di�er eli ile de kendi bile�ini kavrar.
D�rt elle: �lkyard�mc�lar bir elleri ile di�er el bileklerini, �b�r elleri ile de birbirlerinin bileklerini kavrarlar.
6-Kollar ve bacaklardan tutarak ta��ma:
Hasta/yaral� bir yerden kald�r�larak hemen ba�ka bir yere aktar�lacaksa kullan�l�r. �ki ilkyard�mc�
taraf�ndan uygulan�r.
�lkyard�mc�lardan biri s�rt� hasta/yaral�ya d�n�k olacak �ekilde bacaklar� aras�na ��melir ve elleri ile hasta/yaral�n�n dizleri alt�ndan kavrar. �kinci ilkyard�mc� hasta/yaral�n�n ba� taraf�na ge�erek kollar� ile koltuk altlar�ndan kavrar. Bu �ekilde kald�rarak ta��rlar.
7-Sandalye ile ta��ma:
Hasta/yaral�n�n bilin�li olmas� gereklidir. �zellikle merdiven inip ��karken �ok kullan��l� bir y�ntemdir. �ki ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
Bir ilkyard�mc� sandalyeyi arka taraftan, oturulacak k�sma yak�n bir yerden, di�er ilkyard�mc� sandalyenin �n bacaklar�n� a�a�� k�sm�ndan kavrayarak ta��rlar.
Sedye �zerine yerle�tirme teknikleri nelerdir?
1-Ka��k tekni�i:
Bu teknik hasta/yaral�ya sadece bir taraftan ula��lmas� durumunda �� ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
�lkyard�mc�lar hasta/yaral�n�n tek bir yan�nda bir dizleri yerde olacak �ekilde diz ��kerler,
Hasta/yaral�n�n elleri g��s�nde birle�tirilir,
Birinci ilkyard�mc� ba� ve omzundan, ikinci ilkyard�mc� s�rt�n�n alt k�sm� ve uylu�undan, ��nc� ilkyard�mc� dizlerinin alt�ndan ve bileklerinden kavrar. Daha sonra kendi ellerini hasta/yaral�n�n v�cudun alt�ndan ge�irerek kavrarlar,
Ba��n� ve omzunu tutan birinci ilkyard�mc�n�n komutu ile t�m ilkyard�mc�lar ayn� anda
hasta/yaral�y� kald�rarak dizlerinin �zerine koyarlar,
Sonra uyumlu bir �ekilde aya�a kalkarlar,
Ayn� anda tek bir hareketle hasta/yaral�y� g��slerine do�ru �evirirler ve ayn� anda d�zg�n bir �ekilde sedyeye koyarlar.

2-K�pr� tekni�i:
Hasta/yaral�ya iki taraftan ula��lmas� durumunda d�rt ilkyard�mc� taraf�ndan yap�l�r.
�lkyard�mc�lar bacaklar�n� a��p, hasta/yaral�n�n �zerine hafif�e ��melerek yerle�irler,
Birinci ilkyard�mc� ba�� koruyacak �ekilde omuz ve ensesinden, ikinci ilkyard�mc� kal�alar�ndan,��nc� ilkyard�mc� da dizlerinin alt�ndan tutar,
Birinci ilkyard�mc�n�n komutu ile her �� ilkyard�mc� hastay� kald�r�rlar,
D�rd�nc� ilkyard�mc� sedyeyi arkada�lar�n�n bacaklar� aras�na iterek yerle�tirir ve hasta/yaral� sedyenin �zerine konulur.
3-Kar��l�kl� durarak kald�rma:
Omurilik yaralanmalar�nda ve ��phesinde kullan�l�r. �� ilkyard�mc� taraf�ndan uygulan�r.
�ki ilkyard�mc� hasta/yaral�n�n g��s hizas�nda kar��l�kl� diz ��kerler,
��nc� ilkyard�mc� hasta/yaral�n�n dizleri hizas�nda diz ��ker,
Hasta/yaral�n�n kollar� g��s�n�n �zerinde birle�tirerek, d�z yatmas� sa�lan�r,
Ba� k�s�mdaki ilkyard�mc�lar kollar�n� ba�-boyun eksenini koruyacak �ekilde hasta/yaral�n�n s�rt�na yerle�tirirler,
Hasta/yaral�n�n dizleri hizas�ndaki ��nc� ilkyard�mc� kollar�n� a�arak hasta/yaral�n�n bacaklar�n� d�z olacak �ekilde kavrar. Verilen komutla, t�m ilkyard�mc�lar hasta/yaral�y� d�z olarak kald�rarak sedyeye yerle�tirirler.
Sedye ile ta��ma teknikleri nelerdir?
Sedye ile ta��mada genel kurallar �unlard�r:
Hasta/yaral� battaniye ya da �ar�af gibi bir malzeme ile sar�lmal�d�r,
D��mesini �nlemek i�in sedyeye ba�lanmal�d�r,
Ba�� gidi� y�n�nde olmal�d�r,
Sedye daima yatay konumda olmal�d�r,
�ndeki ilkyard�mc� sa�, arkadaki ilkyard�mc� sol aya�� ile y�r�meye ba�lamal�d�r (S�rekli
de�i�tirilen ad�mlar sedyeye sa�lam ta��ma sa�lar),
Daima sedye hareketlerini y�nlendiren bir sorumlu olmal� ve komut vermelidir,
G��l� olan ilkyard�mc� hasta /yaral�n�n ba� k�sm�nda olmal�d�r.
1-Sedyenin iki ki�i taraf�ndan ta��nmas�:
Her iki ilkyard�mc� ��melirler, s�rtlar� d�z, bacaklar� k�vr�k olacak �ekilde sedyenin iki ucundaki i� k�s�mlarda dururlar,
Komutla birlikte sedyeyi kald�r�rlar ve yine komutla d�n��ml� ad�mla y�r�meye ba�larlar,
�nde y�r�yen yoldaki olas� engelleri haber vermekle sorumludur.
2-Sedyenin d�rt ki�i taraf�ndan ta��nmas�:
Yaral�n�n durumu a��r ise yada yol uzun, zor ve engelli ise sedye 4 ki�i ile ta��nmal�d�r,
�lkyard�mc�lar�n ikisi hasta/yaral�n�n ba�, di�er ikisi ayak k�sm�nda s�rtlar� dik, bacaklar� b�k�l� olarak sedyenin yan k�s�mlar�nda ��melirler. Sedyenin sap�ndan tutarlar ve yukar� komutu ile sedyeyi kald�r�rlar,
Sedyenin sol taraf�ndan tutan ilkyard�mc�lar sol, sa� taraf�ndakiler sa� ad�mlar�yla y�r�meye ba�larlar,
Dar b�lgeden y�r�rken ilkyard�mc�lar s�rtlar�n� sedyenin i� k�sm�na vererek yerle�irler,
Merdiven, yoku� inip ��karken sedye m�mk�n olabilecek en yatay pozisyonda tutulmal�d�r.
Bunun i�in ayak taraf�ndakiler sedyeyi uyluk hizas�nda, ba� taraf�ndakiler omuz hizas�nda tutmal�d�r.
3-Bir battaniye ile ge�ici sedye olu�turma:
Tek bir battaniye ile sedye olu�turmada ise battaniye yere serilir kenarlar� rulo yap�l�r. Yaral� �zerine yat�r�larak k�sa mesafede g�venle ta��nabilir.
4-Bir battaniye ve iki kiri�le ge�ici sedye olu�turma:
Yeterli uzunlukta iki kiri� ile sedye olu�turmak m�mk�nd�r.
Bir battaniye yere serilir,
Battaniyenin 1/3'�ne birinci kiri� yerle�tirilir ve battaniye bu kiri�in �zerine katlan�r,
Katlanan k�sm�n bitti�i yere yak�n bir noktaya ikinci kiri� yerle�tirilir,
Battaniyede kalan k�s�m bu kiri�in �zerini kaplayacak �ekilde kiri�in �zerine do�ru getirilir,
Hasta/yaral� bu iki kiri�in aras�nda olu�turulan b�lgeye yat�r�l�r.

goksu18

6 Eyl�l 2007 17:04

�lkyard�mc� Olarak Kaza Yerine
Ul�at��n�zda Neler Yapmal�s�n�z ? *

Kazazedeler aras�nda isen �nce kendini de�erlendir.

Sakin ol. Kendi v�cudunu kontrol et. Gerekiyorsa kendine ilkyard� uygula.
Ortam� de�erlendir.
Devam eden riskleri ortadan kald�r.
Kendini tan�t, etraftakileri sakinle�tir.
Sa�lam ki�ileri yard�m ve g�venlik i�in organize et.
Kazazedeleri de�erlendir.
T�m kazazedeleri h�zla kontrol et �ncelikli olanlar� belirle
�ncelikli kazazede ile i�birli�i sa�la.
Kazazede ile tan��, g�ven ver, sakinle�tir. ve rahatlat Yatmas�n� ya da oturmas�n� sa�la, gereksiz hareket ettirme.
Gereken ilkyard�m m�dahalelerini yap.
ABC‘yi sa�la Kanamay� durdur, k�r�k veya ��k�kl� b�lgeyi hareketsizle�tir, sarg�lar� yap, pozisyon ver.
Koru ve Naklet
Kazazedenin �s� kaybetmesini �nle, k�m�ldatma, yedirme, i�irme, yan�nda git, sa�l�k��lara bilgi ver

�lkkyard�m�n Tan�t�m�, �nemi, E�itimi *
--------------------------------------------------------------------------------
Bir kaza ya da hayat� tehlikeye d��ren bir durumda, sa�l�k g�revlilerinin yard�m� sa�lan�ncaya kadar, hayat�n kurtar�lmas� ya da kazazedenin durumunun k�t�le�mesini �nlemek i�in, ila� kullan�lmadan yap�lan uygulamalara ilkyard�m denir.
Belirli bir e�itim alm�� ve insan v�cuduna m�dahale etme alan�nda yasalarla yetkilendirilmi� ki�ilerce yap�lan, ila�l� m�dahalelere acil tedavi denir ve ilkyard�m kavram� ile kar��t�r�lmamal�d�r. �lkyard�m e�itimi alm�� olmak bir ki�iyi sa�l�k personeli yapmaz.

�lkyard�m bir kaza an�nda ya da hayat� tehlikeye d��ren durumlarda uygulan�r. Bu durumlarda nas�l davran�lmas� gerekti�i sade vatanda�lar bir yana, �lkemizde itfaiye, sivil savunma, emniyet, e�itim, ula��m, sanayi alanlar�nda profesyonel olarak �al��an insanlarca dahi yeterince bilinmemektedir. Az say�da insan�m�z�n kat�ld�� ilkyard�m kurslar� ise nitelik olarak �o�u kez yetersiz kalmaktad�r. S�r�c� kurslar�, g�rsel ve yaz�l� bas�n arac�l��yla geni� kesimlere ula�an ilkyard�ma ili�kin �e�itli mesajlar ise anlaml� yararlar sa�lamak bir yana pek �ok traji-komik �rnek olaylarla sonu�lanmaktad�r.

�lkyard�m bilgisi a��m�z�n b�y�kl��ne paralel bir �zelli�imiz de, ilkyard�m gerektirecek olaylar�n s�kl��d�r. Yetersiz altyap�, e�itimsiz insan g�c�, kurumsalla�ma bozukluklar�, idari ve ki�isel sorumsuzluklar i�yerlerinde, trafikte ve evlerde s�k rastlad��m�z sakatlanma, yaralanma hatta �l�mle sonu�lanan kazalara neden olmaktad�r. Bireysel ve toplumsal zararlar� en aza indirmek d��nda sosyal bir varl�k olman�n bir gere�i olarak, ilkyard�m e�itimi almak ve uygulamak �zel bir anlam ve �nem ta��maktad�r.

Do�ru ilkyard�m e�itimi belli �zelliklere sahiptir:

E�itim verecek ki�iler ilkyard�m bilgi ve becerisi d��nda, e�iticilik y�n�nden de nitelikli olmal�d�r.
E�itilenler �ncelikli olarak, ilkyard�m bilgisinin ger�ekten gerekli olaca�� ortamlarda �al��anlardan se�ilmeli, bu �zelliklerinin fark�nda ve ��renmeye istekli olmal�d�r.
E�itilen gruplar� 10-12 ki�iyi ge�memeli, birbirine yak�n e�itim d�zeyinde olmal�, e�itim mekan� sa�l�kl�, yeterli olmal�d�r.
E�itimde eri�kin e�itimi ilkeleri g�zetilmeli, e�itilenin her a�amaya kat�l�m� sa�lanmal�d�r.
E�itim malzemeleri, manken, maketler, afi�ler, slayt, tepeg�z, film kasetleri gibi desteklerle zenginle�en konu aktar�mlar�ndan sonra, t�m beceriler t�m e�itilenlerce do�ru uygulanana dek tekrarlanmal�d�r.
E�itimden �nce bir �n de�erlendirme, kurs sonunda uygulamalar ve teorik test i�eren bir son de�erlendirme mutlaka yap�lmal�, ba�ar�l� olanlar belgelendirilmelidir.
E�itilenlerin �al��ma ya�amlar�na d�n��lerinden sonra e�iticileri ile ba�� kopmamal�, bilgi ve becerileri belli aralarla tazelenmelidir.
�lkyard�mc�dan Beklenen �zeellikler *
--------------------------------------------------------------------------------
�yi bir ilkyard�mc�:

Oturdu�u ve �al��t�� yerle�im biriminin co�rafi �zelliklerini, ula��m olanaklar�n�, sa�l�k kurulu�lar�n�n yerlerini, �zelliklerini, uzakl�klar�n� bilir.
Ya�ad�� lkenin sa�l�k ve idari mevzuat�na yabanc� de�ildir, toplumsal ve bireysel sa�l�k sorunlar�na duyarl�d�r. Temel sa�l�k ve insan v�cudu bilgisine sahiptir.
Birey olarak kendisini sa�l�kl�, zinde tutmaya �al��r. D�zenli spor yapar, d�zenli sa�l�k kontrol�nden ge�er, madde ba��ml�l�� gibi zararl� al��kanl�klardan uzak durur. Dengeli beslenmeye gayret eder. Kendi v�cudunun kapasitesini bilir, uygulayaca�� ilkyard�m tekni�ini gere�inde buna g�re se�er.
��yerinin fiziksel �zelliklerini, �zellikle acil ��k��, yang�n hortumu vb. yerleri �nceden bilir. Kurumundaki idareciye, �of�re, varsa sa�l�k��ya, en �abuk nas�l ula�aca��n� bilir. ��yerinde ve �evrede gerekebilecek telefon numaralar�n� yan�nda ta��r.
Sakin, pratik, dengeli, olgun, yard�msever, giri�ken bir ki�i olarak tan�n�r.
Bir kaza an�nda, ald�� e�itim nedeniyle kendisi ve ortamdakilere yard�mc� olabilecek bir ki�i oldu�unun bilinci ve g�veni ile pani�e kap�lmaz, d��nerek davran�r.
Davran��lar� h�zl� ancak bilin�li, s�ral� ve �l��l�d�r.
Bir kahraman de�il ilkyard�mc� oldu�unu bilir, kendisini asla tehlikeye atmaz.
Bilgisinin olmad��n� d��nd�� durumlarda bir �ey yapmaz, yard�m �a��r�r.
Bir sa�l�k��n�n yard�ma gelmesiyle, ona bilgi verip onun yard�mc�s� durumuna ge�er. Bilgi ve yetki s�n�rlar�n� bilir.
�zerinde giri�imde bulunaca�� ki�i ya da yak�n�n�n onay�n� ald�ktan sonra m�dahalesini yapar. Gere�inde �evre dekileri de �rg�tleyerek �al��r.
G�venli ve kararl� bir konu�ma tarz� vard�r. Kullanaca�� ses tonu ve kelimeleri iyi se�er. S�rt��meye meydan vermez.
�lkyard�m bilgisi i�inde yap�lmas� gereken ve yap�lmamas� gerekenler oldu�unu bilir. Yararl� olmak kadar zarar vermemeye de �al��r. Duygular� ve ortam etkisiyle de�il, bilgileri ile tarafs�z bir de�erlendirme yaparak kar��s�ndakinin ilkyard�m giri�imlerine ger�ekten gereksinimi olup olmad��n� belirler.
Uygun ilkyard�m uygulamas�n� do�ru yere, yeterli say� ve �iddette, yeterli s�re uygular. Her uygulamadan sonra yapt��n�n do�ru ve yeterli oldu�unu kontrol eder. Eksik ya da yanl��tan d�nmeyi bilir.
Edindi�i bilgi ve becerilerin bir s�re sonra unutulaca��n�, baz�lar�nda de�i�iklikler olabilece�ini bilir. Unutmamak i�in becerilerini kendisi ve yak�nlar� �zerinde zaman zaman dener. ��yeri hekimi, sa�l�k��, ilkyard�m e�iticisi ile gerektik�e ili�ki kurar. Belli aral�klarla e�itimini tazelemek i�in isteklidir. �evresindeki olaylar� yak�n�ndaki ilkyard�mc� ve sa�l�k��larla tart��r
�lkyard�m�n Amac�, Temel �lkyard�m Uygulamalar� *

--------------------------------------------------------------------------------

�lkyard�m uygulamalar�n�n �ncelik s�ras�yla �� temel amac� vard�r;
1-) Ya�am� kurtarmak ve s�rd�r�lmesini sa�lamak
2-) Durumun k�t�le�mesini �nlemek,
3-) Olanaklar �l��s�nde iyile�meyi kolayla�t�rmak.
Ya�am� korumak ve s�rd�r�lmesini sa�lamak i�in ilkyard�mc�;

�lkyard�m�n ABC'sini uygular
A-)Solunum yolunu a�ar;
B-) Solunumu sa�lar,
C-) Dola��m� sa�lar

Bir insan�n soluk yollar�nda bir t�kanma olmas�, kendili�inden soluk al�p vermenin bozulmas�, kalbinin durup damarlar�ndaki kan ak��n�n kesilmesi dakikalar i�inde �l�me neden olacakt�r. Bu nedenle, ya�am�n devam�n sa�layacak bu �� giri�im ilkyard�m�n ilk ve en �nemli maddeleridir. Bu nedenle ilkyard�m�n ABC ‘si olarak adland�r�l�dr.
�lkyard�m�n ikinci ve ��nc� amac�na ula�mak �zere ilkyard�mc�;
Kanamay� durdurur,
Gerekli sarg�lar� yapar,
K�r�k ve ��k�klar� hareketsiz hale getirir,
Kazazedeyi durumuna uygun pozisyona getirir.

KENCISii

6 Ekim 2007 08:28

Trafik kazalar�nda temel ilkyard�m

Bir trafik kazas� ile kar�� kar��ya kald��m�z zaman ne yapaca��z?

Trafik kazalar�na kurban verdi�imiz y�zlerce ki�iden pek az� olay yerinde ya�am�n� yitirmektedir. Y�zde 80 gibi korkun� orandaki kay�plar ise yaral�n�n bilin�sizce ara�tan ��kart�lmas� ve karga tulumba ta��narak hastaneye g�t�r�lmesi s�ras�nda olu�maktad�r.

Herhangi bir ilkyard�m bilgisinden yoksunsan�z bile, uzman ekipler gelmeden yaral�ya el s�r�lmesini engellemeniz, emin olun onun hayat�n� kurtarmada �ok ciddi bir rol �stlenecektir.

Dikkat: Burada verilen bilgiler �ok temel ve basit i�lemlerden ibarettir. Sa�l�kl� bir ilkyard�m m�dahalesinde bulunabilmek i�in bu e�itimi alman�z� �iddetle tavsiye ediyoruz. Unutmay�n! �lkyard�m hayat kurtar�r.

D�KKAT!
Soluk al�p veren ve nab�z vuru�lar� hissedilen bir hastaya bayg�n olsa bile kesinlikle kalp-akciger canland�rmas� yap�lmaz!

KANAMAYI DURDURUN!
Trafik kazas�nda kanamal� bir kazazede ile kar��la�man�z m�mk�nd�r. Kesik ve darbe sonucu olu�an yaralanmalarda yap�lacak temel eylem, kanama olan b�lgeye bast�rmakt�r.
YARDIM GELENE KADAR
Hasta bayg�n, ama soluk al�p verebiliyor… Veya suuru a��k... Istedi�iniz yard�m gelene kadar hastay� nas�l bekleteceksiniz? Bunun en rahat ve g�venli �ekli "Recovery Pozisyonu"dur.

ARA� YANGINLARI
Bir ara� yang�n� ile kar��la�abiliriz. Yang�na m�dahale edebilmemiz i�in �n ko�ul arac�m�zda bir yang�n s�nd�r�c� bulundurmakt�r.

Bir trafik kazas� ile kar�� kar��ya kald��m�z takdirde yap�lacak i�lemler belli kurallarla s�n�rlanm��t�r.

a) Yard�m �a��r�n
Genellikle, trafik kazas� ile kar��lasan bir ki�i hemen 155 veya 156 numaral� telefonlarla polise haber verir. Oysa ilk aranmas� gereken yer 112 Acil Ambulans't�r. Polisin ambulans� harekete ge�irmesi zaman kayb�na yol a�ar. Bu da ya�amla �l�m aras�ndaki s�re�te ciddi bir etkendir. 112 Acil Ambulans servisinin operasyon merkezi, zaten ihbari ald�ktan sonra polisi bilgilendirecektir. �ncelikle aranmas� gereken yer 112'dir. �hbari yaparken olay�n tam olarak aktar�lmas�n� sa�lay�n (Hastan�n durumu, bulundu�u yer, tam olarak adres, cinsiyet, ya�, kazan�n t�r� v.b.)

b) Ek kazalara meydan vermeyin
Bu durumda yap�lacak i�lemler kazazedenin oldu�u kadar sizin ya�am�n�z� da g�vence alt�na alacakt�r.
• Trafik kazas�na m�dahale ederken arac�n�z� g�venli bir yerde durdurun ve fla��rlerinizi a��n.
• �zerinizde dikkat �ekici renkte (tercihen fosforlu) bir giysi olmas�na dikkat edin. Aksi halde bir trafik kazas�na da siz kurban olabilirsiniz. E�er b�yle bir giysi s�zkonusu de�ilse, atletinizi ��kart�p giysinizin �zerine giyin. Ama en iyisi b�yle dikat �ekici yelek veya ceket benzeri bir giysiyi bagaj�n�zda bulundurun.
• Trafik uyar� i�aretlerini koyun veya zaman kazanmak i�in birisinden bu konuda size yard�m etmesini isteyin. Yine ayn� dikkat �ekici giysiye sahip birine, belli bir mesafede trafikteki ara�lar� uyarmas�n� s�yleyin.

Sedef 21

21 Aral�k 2007 21:26

ORGAN KOPMASI VE �LKYARDIM

Organ kopmas� (amputasyon, ampute organ); v�cutta ��k�nt� olu�turan organlar�n herhangi bir nedenle bulundu�u yerden ayr�lmas�d�r.

��k�nt� olu�turan organlar: burun, kulaklar, �ene, kollar, bacaklar, eller, ayaklar, parmaklar �eklinde s�ralanabilir.

Organ�n yerinden ayr�lmas�, genellikle kazalar sonucunda g�r�lmekle beraber tedavi ama�l� da (�rnek: gangren nedeniyle ayaklar�n kesilmesi…)olabilmektedir. Kaza nedeniyle olu�an organ kopmalar�n�n en �nemli nedenleri: motorlu ara� kazalar�nda s�k��ma, i� kazalar�, d��me veya kesici nitelikteki bir �eyin d��mesi ve benzeridir.

Kopan organ, 24 saat i�inde(McCarthy, 1990) uygun ko�ullarda, uygun hastaneye nakledildi�i takdirde, yerine dikildi�inde eski g�revini s�rd�rebilir.

Uygun ko�ullar: 1- Hasta, 2- Kopan organ a��s�ndan ele al�nmaktad�r.

1- Hasta i�in uygun ko�ullar:

- Kanama hemen do�rudan bas�n�la durdurulmal�d�r

- Hastan�n soluk yolunun, solunumunun ve dola��m�n�n devaml�l�� sa�lanmal�d�r

- �oka kar�� nlem al�nmal�d�r: ayaklar�n y�kseltilmesi gibi

- Kanama, do�rudan bas�nca ve kalp seviyesinden y�kse�e kald�rmaya ra�men durdurulamam��sa, son se�enek olarak turnike uygulanabilir. Do�rudan turnike uygulanmas�, dokunun beslenmesini bozaca��ndan istenmemektedir; beslenmesi bozulan organ�n yerine dikilmesinde sorunlar ortaya ��kmaktad�r (McCarthy,1990; Caroline,1995).

2- Kopan organ i�in uygun ko�ullar:

- ISLATILMAMALIDIR (do�rudan su i�ine konulmamal�d�r)

- DONDURULMAMALIDIR (do�rudan buz ile temas etmemelidir; kuru buz kullan�lmamal�d�r)
- Organ nemli ve so�uk tutulmal�d�r. Bunun i�in: bulunabilen en temiz kuma� (�evrede hi�bir �ey yoksa kazazedenin fanilas� kullan�labilir) bulunabilen en temiz su (varsa �aydanl�ktaki kaynam�� ve so�umu� su, i�me suyu, musluk suyu vs.) ile nemlendirilir(�slat�l�p s�k�l�r). Kopan organ nemlendirilmi� bu kuma� par�as�na yerle�tirilerek, sar�l�r ve bulunabilen en temiz, deliksiz bir plastik torbaya konur. A�z� s�k�ca ba�land�ktan sonra i�inde su ve buz par�alar� olan bir ba�ka torba yada kap i�ine yerle�tirilir

Gabriella

21 Mart 2008 14:09

Elektrik �arpmas�nda �lk Yard�m

Y�ksek voltajl� elektrik ak�m�n�n yerle temas eden v�cuttan ge�mesi sonucu olur.

Yaral� y�ksek bir yerde, direkte bulunuyorsa itfaiyenin yard�m� ile kurtar�l�p yere indirilmelidir

Unutulmamal�d�r ki elektrik yan�klar� g�r�ld��nden daha derindir. Kas kramplar� ile k�r�klar sinir felci solunum merkezinin felci solunumun ve kalbin durmas�.

1-Kesinlikle kendinizi tehlikeye sokmay�n

2-Elektrik devresinin kapat�lmas� ve ba�ka uzman ki�iler taraf�ndan yeniden a��lmamas�na y�nelik �nlem al�nmas� ( �tfaiye, elektrik idaresi)

3-Hasta bazen ak�m kayna��na yap��abilir. Kuru tahta, sopa vb. aletler ile hastan�n elektrik teli olan ili�kisi kesilmelidir. Elbisesi yan�yorsa s�nd�r�n. Hemen ba�ka yere ta��mak i�in zaman kaybetmeyiniz.

Yaral� �uursuzsa(-) ve soluk alm�yorsa(-)

Elbiselerini gev�etin, kemerini ��z�n, yakas�n� a��n. Yapay solunum yap�n. Gerekiyorsa kalp masaj� yap�n. �ok durumunu �nleyici tedbir al�n. Ayaklar�n� yukar� kald�r�n.

Yaral� �uursuzsa(-) ve soluk al�yorsa(+)
Elbiselerini gev�etin, kemerini ��z�n, yakas�n� a��n. �ok durumunu �nleyici tedbir al�n. Ayaklar�n� yukar� kald�r�n. Gerekiyorsa kalp masaj� yap�n.

Yaral� �uurlu (+) ve soluk al�yorsa(+)
En yak�n hastaneye ta��y�n. Sakinle�tirin. Sodal� su, �ay gibi i�ecekler alabilir. Bir �ay ka�� yemek sodas� ve bir �ay ka�� tuzu 1/3 litre suda eritip kazadan sonra ilk saatlerde her saat i�irin. Ambulansla hastaneye g�nderin. Kesinlikle y�r�tmeyin.
Hafif ve k�sa s�ren elektrik �arpmas� ile kas kas�lmalar�, uyu�ukluk, kar�ncalanma duygusu olabilir.Uzun s�ren ve kuvvetli �arpmalarda �iddetli kas kas�lmalar�, �uur kayb�, solunum ve kalp durmas� olabilir

E_T_	22 Eyl�l 2008 01:47

Bir ilkyard�mc� olarak birka� basit ama cok onemli bilgiler eklemek istedim:)
Tabi oncelikle bu geni� ar�iv i�in arkadaslar�m�za cok tesekk�r ediyoruz.

Oncelikle, son y�llarda yap�lan arast�rmalara gore (gunumuzun en son geli�mi� teknigidir bu) boyundan ya da elbilek v.b nab�z alma noktalar�ndan al�nan nab�zlar ki�ileri yan�ltabilir! Ornegin, nabz� olmayan bir hasta/yaral�ya nab�z al�rken, fark�nda olmadan kendi nabz�m�z� hissetmemiz sonucu nabz� var diyebiliriz. Halbuki nabz� yoktur, kalbi durmu�tur! Hi� vakit kaybetmeden derhal TDY(Temel Yasam Destegi)ne baslamam�z gerekir. Bu yuzden art�k s�r�c� kurslar�nda, okullarda v.b yerlerde ogretilen yanl�s bilgilerin aksine sadece solugunu kontrol etmemiz yeterlidir(Bak-Dinle-Hisset 5-10sn). Uygulamada olan en son teknige gore; solunumu olmayan bir hasta/yaral�n�n kalbi durmus oldugu kabul edilir ve �yledir de zaten... Bu durumda solunumu olmayan bir birey bizim i�in �l�d�r ve derhal TYD gore kalp masaj�na baslanmas� gerekir!(Enson tekniklere gore 30:2 yani 2 suni soluk 30 gogus bas�s� seklindeturlara devam edilir, bu i�leme ki�i kendine gelinceye, ambulans(112) gelinceye ya da siz yorgunluktan ge�inceye kadar devam edilir) Unutulmamal�d�r ki kaybedilen her saniye ya�ama �ans�n� dogrudan azalt�r. Tabi ilkyard�mc� eger kendine guveni yoksa, emin degilse, kalp masaj� ve/veya TDY uygulamalar�n� bilmiyorsa, uygulama yapmaktan ka��nmal�d�r. Cunku yanl�s bir uygulama daha k�t� durumlara meydan verebilir.�al��an bir kalbi de durdurabilirsiniz!
Bunlar�n haricinde;
-Yan�klar hafife al�nmamal�d�rlar. �ok riski y�ksektir.Ciddi yan�klara; bir kol boyu, bir bald�r boyu buyuklugudeki yan�klar ornektir.
-Kal�a k�r�klar� en ciddi k�r�klard�r! Vucuttaki kan�n neredeyse hepsi o anda o bolgede toplan�r. ciddi bir kan kayb� riski vard�r.
-Kimyasal zehir(asit v.b.) yutma vakalar�nda hasta kusturulmaz!sebebi kusma s�ras�nda ikincil bogaz yan�g� ve �dem riskidir. Devam�nda soluk yolu t�kanabilir. Kimyasal ila� kutusuyla birlikte cok acil en yak�n hastane acil servisine goturulmelidir. Su i�irme konusunda asidin suyla tepkime verip vermedigini bilmedigimiz i�in bundan da ka��nmak gerekir.
-Akut allerji acilleri de cok acil yard�m gerektirir. Vakit kaybedilmeden yard�m cagr�lmal� ya da hastane yak�nsa hastaneye ula�t�r�lmal�d�r.
-Bay�lmalarda cok yayg�n olarak dogru bilinen yanl�s uygulama olan, y�ze bolca kolonya s�rmek ve tokatlamak...! Halbuki ki�iyi alkol buhar�yla iyice bo�mak yerine, ayaklar�n� 30cm kadar yukar� kald�rman�z yeterli olacakt�r. O anda onun ihtiyac� olan tek �ey oksijendir alkol degil! Rahat nefes almas�n� saglamak ve ilkyard�m�n ABC sini uygulamk yeterlidir.

Her�eyden �nemlisi bu gibi durumlarda olaya sakin, kontroll�, bilin�li ve sogukkanl� yaklasmak gerekir. Panik bizim ne yapacag�m�za, sagl�kl� karar vermemize engel olur. Hayatta hi� beklemedik anlarda baz� olumsuz sonuclarla kars�lasabiliriz. kars�last�g�n�z manzara cok kotu olabilir. Bacag� kopmus biriyle ya da bag�rsaklar� asfaltta olan yaral�larla da kars�labilirsiniz. Hastalanan/yaralanan ki�i size cok yak�n biri, bir aile ferdi de olabilir. Duygusal davranmak yerine bilin�li, sagl�kl� ad�mlar at�lmal�. �nemli olan kendimizi kaybetmememiz ve sogukkanl� olmam�zd�r...

Hepimize sagl�kl� gunler...
Umar�m bir nebze katk�m�z olmustur.:)

k�rkuyu

28 Ekim 2008 20:25

Acil durumlarda havayolu sa�lanmas� ve y�netimi

Giri�
Kalp-akci�er canland�rmas�n�n (KAC) gerekti�i acil durumlarda, havayolunun sa�lanmas� ve y�netimi b�y�k �nem arz etmektedir ve KAC’n�n ilk basamaklar�ndan biridir. Res�sitasyon esnas�nda solunum ve oksijen deste�i gereklidir. Fakat �imdiye kadar yap�lan �al��malarla uygun solunum hacmi, solunum say�s� ve oksijen konsantrasyonu hala belirlenememi�tir (1). Bu konudaki �al��malar devam etmektedir.

Kalp durmas�n�n ilk dakikalar�nda doku hipoksisi geli�ir. Akut solunum yetmezli�i olan hastalarda veya kardiyopulmoner arrest durumunda, baz� teknikler veya yard�mc� cihazlar kullan�larak havayolu a��lmal� ve oksijenizasyon sa�lanmal� ve �zellikle ya�amsal �nemi olan beyin ve kalbin oksijen ihtiyac� kar��lanmal�d�r.
Havayolu sa�lanmas�n�n �e�itli y�ntemleri vard�r. Bunlar; pozisyon verme, oral-nasal airway cihaz� kullanma, laringeal maske airway ve �zafagotrakeal kombit�p kullanma veya endotrakeal ent�basyon sa�lanmas� gibi y�ntemlerdir. Havayolu a��kl��n� sa�layan teknikler ile ki�inin oksijenizasyonu yan�nda, salg�lar�n kontrol�, aspirasyondan koruma ve res�sitasyonda kullan�lan baz� ila�lar�n havayolundan verilmesi de sa�lanabilir.
Havayolunun a��lmas�
Havayolu t�kan�kl�� k�smi veya tam olabilir. Ki�inin cevaps�zl��n�n de�erlendirdikten ve yard�m istedikten sonra ilk olarak havayolu a��kl�� sa�lanmal�d�r. Bilincini kaybetmi� bir ki�inin havayolu t�kan�kl�� en s�k farinks b�lgesinde g�r�l�r ve bunun sebebi tonusunu kaybetmi� kaslar dolay�s�yla dil ve epiglottur (2,3). Bundan dolay� malzemesiz olarak dili ve epiglotu yukar� kald�rarak havayolu a��kl��n� sa�layabiliriz. Bunun i�in s�kl�kla kulland��m�z iki teknik; ba��n geri itilmesi-�enenin kald�r�lmas� (�ekil 1) ve �enenin itilmesi (�ekil 2) y�ntemleridir. Bu teknikleri hastay� d�z bir zemine s�rt�st� yat�rarak uygulamal�d�r.
Malzemesiz Havayolu Teknikleri:
Elimizde hi�bir havayolu malzemesi olmadan, sadece ellerimizle havayolu a��kl�� sa�lad��m�z tekniklerdir.
Ba�� Geri �tme- �ene Kald�rma Manevras�:
Bir elimizle ba� al�n b�lgesinden hafif�e geri itilirken, di�er elimizin i�aret ve orta parmaklar� kullan�larak �ene yukar� kald�r�l�r. Ba�� geriye iten elin ba� ve i�aret parmaklar�n�n bo�ta b�rak�lmas�, daha sonra a��zdan a�za nefes verirken burnu kapatmak i�in bu parmaklar� kullanmam�z� sa�lar. E�er boyun omurlar�nda yaralanma ��phesi varsa, ba��n geri itilmesinin uyguland�� manevradan sa�l�k personeli olan ki�iler ka��nmal�d�r. Fakat ilkyard�m e�itimi alm�� olan sa�l�k personeli harici ki�iler veya sa�l�k personeli olan ama �ene itme manevras�yla havayolun a��kl��n� sa�layamayan kurtar�c�lar bu manevray� kullanabilir (1).
�ene �tme Manevras�:
Hastan�n ba�ucuna ge�erek her iki elle �ene k��elerinden ba�parmak haricindeki parmaklar ile �ene �ne do�ru kald�r�l�r, ba�parmaklarla ise a��z a��l�r. Bu manevra daha �ok sa�l�k personeli olan ki�iler taraf�ndan ve boyun omurlar�nda yaralanma ��phesi varsa yap�lmal�d�r. Yine de havayolu sa�lanam�yorsa, ba�� geri itme-�ene kald�rma manevras� denenmelidir.
http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu1.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu2.gif�ekil 1: Ba�� geri itme-�ene kald�rma manevras��ekil 2: �ene itme manevras�
Havayolu T�kan�kl��n� Tan�ma:
Havayolu a�ma manevralar� yap�ld�ktan sonra t�kan�kl��n tan�s� BAK-D�NLE-H�SSET y�ntemiyle konur (�ekil 3). Kurtar�c� hastan�n a�z�na yana��n� yakla�t�r�r ve g�zleriyle hastan�n g��s hareketlerine BAKAR, kula��yla nefesini D�NLER, yana�� ile de nefesi H�SSEDER. On saniye kadar bu i�lemi yapar. E�er nefes alm�yorsa iki kurtar�c� soluk verir. Ki�ide k�smi havayolu t�kan�kl�klar� varsa nefes al�r ama �st seviyelerde t�kan�kl�k varsa nefes al�rken zorlanma ve stridor duyulur. Alt havayolu t�kan�kl�klar�nda ise nefes darl�� yan�nda wheezing duyulur.
Basit Malzemeli Havayolu Sa�lama Teknikleri:
Elimizin alt�nda basit havayolu malzemeleri varsa bunlar� kullanarak da havayolu a��kl��n� sa�layabiliriz. Bu malzemeler ki�inin trakeas�n� yabanc� cisim aspirasyonuna kar�� koruyamazlar.
Orofaringeal Havayolu:
“S” �eklinde, dilin geriye do�ru giderek hipofarenksin t�kanmas�n� engelleyen sert bir malzemedir (�ekil 4). ��rme refleksi olmayan, bilinci k�t� ki�ilere tak�lmal�d�r (3,4). Bilinci a��k ve ��rme refleksi olan ki�ilerde kusmaya sebep olabilece�inden dolay� kullan�lmamal�d�r. Ayr�ca takarken, havayolunu t�kayabilece�i i�in dil ileriye itilmemelidir. Yine malzeme ile di�ler aras�nda, dil veya dudak gibi yumu�ak dokular�n kalmamas�na �zen g�sterilmelidir. Orotrakeal ent�basyondan sonra da, hastan�n bilinci yerine geldi�inde t�p� �s�rmamas� i�in kullan�labilir.
Y�ntem olarak; a��z i�i salg�lar, kan ve kusmuktan temizlendikten sonra, konkav y�z� ba� taraf�na bakacak �ekilde ilerletilir ve 180� d�nd�r�l�r veya konkav y�z kula�a bakacak �ekilde ilerletilir ve 90� d�nd�r�l�r. E�er dil basaca�� varsa kullan�labilir.
Tak�lacak orofaringeal havayolu ki�inin boyutlar�na uygun se�ilmelidir (Tablo 1). Bunun d��nda pratik olarak; a��z kenar�ndan mandibula k��esinin hemen �st�ne kadar olan mesafeyle uyumlu havayolu kullan�labilir.
http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu3.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu4.gif�ekil 3 : Bak-Dinle-Hisset y�ntemi �ekil 4: Orofaringeal Havayolu

Ya�
T�p boyutu (Guedel)

Yeni do�an

000

S�t �ocuklar�

Oyun �ocuklar�

�ocuklar

Gen�ler

Eri�kinler (kad�n)

Eri�kinler (erkek)

Eri�kinler (iri)

Tablo 1: Orofaringeal Havayolu Boyutlar�
Nazofaringeal Havayolu:
Yumu�ak ve b�k�lebilir lastik veya plastikten yap�lm��t�r (�ekil 5). ��rme refleksi olan yar� bilin�li ve orofaringeal havayolunu tolere edemeyen hastalarda kullan�labilir. Yine trismus veya a��z �evresinde ciddi travmas� oldu�u i�in orofaringeal havayolu tak�lam�yorsa da kullan�labilir.
Y�ntem olarak; uygun boyutta nazofaringeal havayoluna suda eriyen kayganla�t�r�c� veya anestezik madde i�eren jel s�r�l�r ve a��k olan burun deli�inden kibarca ilerletilir. Diren�le kar��la��l�rsa hafif�e �evirme i�lemi uygulan�r.
Nazofaringeal havayolunun �ok �e�itli boyutlar� (12-36 Fr) vard�r (5). Ki�iye uygun boyut se�ilmeli ve ilerletirken solunumu en iyi duydu�umuz yerde b�rak�lmal�, ileriye gitmemesi i�in de havayoluna �atal i�nesi tak�lmal�d�r. E�er daha ileriye ilerletilirse, �zafagusa ge�er ve solutmay� engelleyebilece�i gibi mideyi �i�irerek aspirasyona da sebep olabilir. Yine takarken burun mukozas�nda hasara sebep olabilir.
http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu5.gif

�ekil 5: Nazofaringeal Havayolu
�leri Havayolu Teknikleri
Endotrakeal Ent�basyon:
Acil servislerde ve ameliyathanelerde, havayolu ve solunumu sa�lamak i�in �ok s�k kullan�lan y�ntemlerdir. KAC s�ras�nda, deneyimli personel taraf�ndan m�mk�n olan en k�sa s�rede ger�ekle�tirilmelidir. Hastay� aspirasyondan korumas�, %100 oksijen verilebilmesi gibi avantajlar� vard�r. �zelikle apneik, kardiyak arrest olan, hipoksemik, havayolunu aspirasyona kar�� koruyamayan (gag refleksi olmayan ve Glaskow Koma Skoru d��k) g��s travmas� olan ve hemodinamik durumu bozuk olan ki�ilerde endotrakeal ent�basyon yap�lmal�d�r.
Endotrakeal ent�basyon i�in malzemelerimiz haz�r olmal� ve deneyimli personel taraf�ndan yap�lmal�d�r. Gerekli malzemeler;
1. Laringoskop ve uygun boyda palas� (D�z veya e�ri)
2. Uygun boyda endotrakeal t�p
3. Kaf� �i�irmek i�in enjekt�r
4. MacGill forsepsi
5. Stile
6. T�p� sabitleme malzemeleri
7. T�p yerini do�rulamak i�in stetoskop
8. Aspirasyon sistemi ve katateri (Yankauer tipi)
9. Karbondioksit dedekt�rleri
10. Ki�iyi solutmak i�in balon-valv-maske
11. Oksijen sistemi
Orotrakeal Ent�basyon:
1. Haz�rl�k:
Kal�c� havayolu sa�lamak ve ki�iyi solutmak i�in en s�k kullan�lan ve en g�venli y�ntemdir. Ent�basyon �ncesinde ki�i balon-valv-maske sistemiyle %100 oksijen vererek solutulmal�d�r. Faringeal ve laringeal aks� birbirine paralel duruma getirip, koklama pozisyonu vererek ent�basyonu kolayla�t�rmak i�in ba��n alt�na yakla��k 10 cm yast�k konulmal�d�r. Nab�z oksimetre ile s�rekli saturasyon kontrol edilmelidir. T�m malzemelerin �al��r durumda olmas� sa�lanmal�d�r. �zellikle laringoskop ayd�nlatmas� ve endotrakeal t�p�n kaf�na bak�lmal�d�r. Hastaya uygun boyda endotrakeal t�p haz�rlanmal�d�r. Bunun i�in yeti�kin erkekte 8.0-8.5 mm, bayanda ise 7.5-8.0 mm i� �apl� t�pler se�ilebilir.

2. Teknik:
Laringoskop sol elle, a��z i�i aspirasyon malzemeleri ve endotrakeal t�p� ise sa� elle tutulmal�d�r. A��z i�inde varsa di� par�alar�, kan, salg� ve kusmuk gibi yabanc� cisimler aspire edilerek uzakla�t�r�lmal�d�r. Uygun boyda laringoskop palas� hastan�n sa� a��z kenar�ndan sokularak yava� yava� ilerletilmelidir. Bu s�rada dil sola do�ru kayd�r�larak epiglot g�r�lmeli ve laringoskop palas� e�ri ise u� k�sm� vallekulaya, d�z pala ise epiglotuda kald�racak �ekilde yerle�tirilmelidir. Sonras�nda laringoskop sap� hasta ile 45� a�� yapacak �ekilde yukar� do�ru kald�r�l�r. Bu hareket ile ses telleri g�r�n�r hale getirilir ve endotrakeal t�p�n kaf� ses tellerinin alt�nda kalacak �ekilde t�p ses telleri aras�ndan ilerletilir (�ekil 6). Endotrakeal t�p tak�ld�ktan sonra kaf� �i�irilir. Bunun i�in kaf balonu �ok sert veya yumu�ak olmamal�, hava ka�a�� olmayacak �ekilde ve trakeada nekroz olu�turmayacak �ekilde olmal�d�r.
E�er ses telleri g�r�nm�yorsa ve yard�mc� olabilecek biri varsa hastan�n tiroid k�k�rda��n� ba� ve i�aret parmaklar� aras�na alarak BURP (Backwards,Upwards and Right Pressure=arkaya, yukar�ya ve sa�a do�ru basarak) manevras� uygulayabilir.

http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu6.gif
�ekil 6: Endotrakeal t�p�n ses telleri aras�ndan ge�irilmesi
Endotrakeal t�p�n yerini do�rulamak i�in;
1. Ki�iyi solutulurken akci�er sesleri, akci�erin her iki �st ve alt b�lgeleri ile epigastriumdan dinlenmeli
2. �zafageal dedekt�rler veya
3. Nefes verirken CO2 �l�en dedekt�rler kullan�lmal�d�r
T�p�n yeri do�ruland�ktan sonra flaster, gazl� bez veya bandajlarla sabitlenmelidir. Sonras�nda hastan�n bilinci yerine geldi�inde t�p� �s�rmas�n� �nlemek i�in bir orofaringeal havayolu tak�lmal�d�r ve hasta endotrakeal t�pten %100 oksijenle solutulmal�d�r.
Nazotrakeal Ent�basyon:
Nazotrakeal ent�basyon, laringoskop kullanman�n sak�ncal� oldu�u ve n�romuskuler blokaj�n problem yaratabilece�i ki�ilerde tercih edilmelidir. Ciddi solunum g��l�� eken konjestif kalp yetmezlikli, kronik obstr�ktif akci�er hastal�� veya ast�m� olan ki�ileri yat�rmadan ve uyan�k haldeyken ent�be etmek i�in de nazotrakeal ent�basyon yap�labilir.
Teknik:
��lem �ncesinde her iki burun deli�ine lokal anestezik ve vazokonstr�kt�r madde sprey �eklinde s�k�lmal�d�r. Orotrakeal ent�basyonda kullan�lan t�p�n yakla��k 0.5-1 mm k�� kullan�lmal�d�r. T�p�n �zerine anestezik ve suda eriyen bir jel s�r�ld�kten sonra uygun olan burun deli�inden hafif rotasyonel hareketlerle ilerletilir. Bir elle larinksi krikoidden arkaya do�ru iterken di�er elle de t�p� hastan�n nefes almas�yla birlikte trakeaya do�ru ilerletmeliyiz. Erkekte t�p� 28 cm, bayanda ise 26 cm’e kadar ilerletebiliriz. Fakat sonras�nda akci�er grafisi ile t�p�n yerini do�rulamal�y�z.
alternatif Havayolu Teknikleri
�zafagotrakeal Kombit�p (ETC):
Faringeal alan� kapatan bir kaf�, �zafagus veya trakeay� kapatan bir kaf� olan �ift l�menli bir t�pt�r (�ekil 7). L�menlerden biri, iki kaf ars�nda delikleri olan ve son ucu t�kal� l�mendir. Di�er l�men in ise son ucu a��kt�r. A��z i�ine k�rlemesine g�nderilir, �zerinde bulunan iki adet siyah hat aras�na �st kesici di�ler gelinceye kadar ilerletilir ve �nce 1 numaral� kaf, sonra ise 2 numaral� kaf �zerinde yaz�l� olan miktarlarda �i�irilir. Ucu trakeaya veya �zafagusa y�nlenebilir, her iki durumda da ki�iyi solutma imkan� sa�lar. E�er ucu trakeaya giderse 2 numaral� l�menden, �zafagusa giderse ise 1 numaral� l�menden solutulur. Sadece yeti�kinler i�in boyutlar� vard�r ve 16 ya� alt�nda kullan�lmaz.
http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu7.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu8.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu9.gif
�ekil 7: �zafagotrakeal Kombit�p, �zafagus yerle�imi Trakea yerle�imi
Laringeal Maske Havayolu (LMA):
LMA, endotrakeal ent�basyon yap�lamad�� durumlarda k�rlemesine yerle�tirilerek pozitif bas�n�l� ventilasyonu verilebilir. �i�irilebilen distal silikon larengeal maske, larenksin etraf�n� kapatarak ki�inin solutulmas�n� sa�lar. Doktor olmayan acil personelince hastaya uygulanmas� standart endotrakeal t�pten daha kolay ve h�zl�d�r. LMA, k�rlemesine farinkse ilerletilir ve sonras�nda balonu �i�irilerek ki�i solutulur (�ekil 10).
http://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu10.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu11.gifhttp://www.tkd.org.tr/cg/IKYD/images/havayolu12.gif
�ekil 10: Laringeal maske havayolu ve tak�lmas�
Cerrahi Havayolu Teknikleri
Endotrakeal veya nazotrakeal ent�basyonun yap�lamay�p da havayolunun sa�lanmas� zor oldu�u durumlarda kullan�l�r. Trakeostomi cerrahi beceri ve ekip gerektirmesi, ayr�ca zaman almas� dolay�s�yla tercih edilmez, bunun yerine krikotiroidotomi (koniotomi) tercih edilir. �zellikle, k�sa boyunlu �i�manlarda, larinks �deminde ve boyunda hematom geli�tiyse krikotiroidotomi gerekebilir (6).
��ne Krikotiroidotomi:
Genellikle haz�r setleri vard�r veya malzemeleri kendimiz haz�rlayabiliriz. Malzeme olarak; koruyucu �rt� ve eldivenler, 14 veya 12 gauge (G) katater, 3 ml ��r�nga, 7 mm endotrakeal t�p ve oksijene ba�lamak i�in Y ba�lant�s� olmal�d�r. 10-12 ya� alt�ndaki �ocuklarda tercih edilir.
Krikotiroidotomiyi yaparken �nce hastaya pozisyon verilir ve boyun povidon iyotla temizlenir. Hasta s�rt�st� yatar pozisyonda ve ba�� hafif�e ekstansiyonda olmal�d�r. Tiroid ve krikoid k�k�rdak aras�ndaki krikoid membran�n yeri belirlenir. �� ml’lik enjekt�re 12-14 G katater tak�l�r ve ciltle 90� a�� yapacak �ekilde enjekt�r aspire edilerek katater ilerletilir. Enjekt�re hava geldikten sonra katater ucu 45� a�� ile trakeaya do�ru y�nlendirilir ve ilerletilir. Kataterin i�nesi ve enjekt�r�n pistonu ��kar�l�r, kateterle pistonsuz enjekt�r tekrar birle�tirilir. Enjekt�r�n i�ine 7 mm endotakeal t�p yerle�tirilip kaf� �i�irilir. Oksijen kayna��na ba�lanm�� balon-valv-maske ile solutulur. Aral�kl� pozitif bas�n�l� jet ventilasyon vermek i�in endotrakeal t�pe Y konnekt�r ba�lan�r ve konnekt�r�n a��k ucu 1 saniye veya g��s kafesi y�kselinceye kadar kapat�l�r, 4 saniye havan�n bo�almas�na izin verilir. Bu teknikle havayolu sa�land��nda bize yakla��k 45 dakika kadar bir zaman tan�r. Bu s�re i�inde cerrahi krikotiroidotomi veya trakeostomi planlan�p yap�lmal�d�r.
Cerrahi Krikotiroidotomi:
Ya�� 12’nin �zerinde olan ki�ilere uygulanmal�d�r. Trakeostomi kan�l� veya endotrakeal t�p kullan�ld��ndan dolay� i�ne krikotiroidotomiye g�re daha g�venlidir. Malzemeler; koruyucu �rt� ve eldivenler, 10 veya 11 numaral� bist�ri, 6 mm endotrakeal t�p veya trakeostomi t�p�, t�p� ba�lama veya s�t�re etme malzemeleri ve balon-valv-maske ile oksijen kayna��d�r.
Cerrahi krikotiroidotomiyi yaparken de ki�iye i�ne krikotiroidotomi gibi pozisyon verilir ve boyun povidon iyotla temizlenir. Krikoid membran�n yeri belirlenir. Bask�n olmayan elimizin ba� ve orta parmaklar� ile tiroid k�k�rdak sabitlenir. Bu elimizin i�aret parma�� ile cildi sabitleyerek, kulland��m�z elle orta hattan cilt ve ciltalt� doku uzunlamas�na kesilir. Sonras�nda krikoid membran, bist�rinin yar�s� girecek �ekilde yataylamas�na kesilir. Bu i�lemler s�ras�nda boyundaki damarsal yap�lar korunmal�d�r. Krikotiroid membran a��kl��n� geni�letmek i�in bist�rinin sap k�sm� kullan�l�r. Geni�letme i�leminden sonra buradan 6 mm endotrakeal t�p veya trakeostomi kan�l� ge�irilir ve sabitlenir. Sonras�nda %100 oksijene ba�lanm�� balon-valv-maske ile solutulur.

Pasakli_Prenses

26 Kas�m 2008 00:10

KALP KRiZi

Diyelim ki, mesai saati bitti ve siz de ak�am 18:30 civar�nda, al��lmad�k derecede zorlu bir i� g�n�n�n ard�ndan (tabii ki tek ba��n�za) araban�za binip evin yolunu tuttunuz.

�ok yorgunsunuz ve can�n�z da

fena halde s�kk�n.

VE S�N�RL� B�R HALDES�N�Z…

Birdenbire g��s�n�zde,

kolunuza ve �enenize do�ru yay�lmaya ba�layan

korkun� bir a�r�

hissediyorsunuz.

En yak�n hastaneye sadece on dakikal�k mesafedesiniz ama hastaneye ula�may� ba�ar�p ba�aramayaca��n�zdan bile emin de�ilsiniz.

NE YAPACAKSINIZ???

�LK YARDIM KURSLARINA KATILACAK KADAR AKLI BA�INDA B�R�YD�N�Z AMA KURSTAK� E��TMEN, S�Z�N BA�INIZA B�R �EY GELD��NDE NE YAPACA�INIZI ��RETMED�!!!

YALNIZ BA�INIZAYKEN KALP KR�Z� GE��R�RSEN�Z NASIL HAYATTA KALIRSINIZ?

PEK �OK �NSAN KALP KR�Z� GE��RD�� SIRADA TEK BA�INA OLUYOR; ETRAFTA YARDIM EDECEK K�MSE BULUNMUYOR. KALP ATI�LARI D�ZENS�ZLE�EN VE KEND�S�N� BAYILACAKMI� G�B� H�SSEDEN B�R�N�N

B�L�NC�N� Y�T�RMEDEN �NCE

YALNIZCA 10 SAN�YE KADAR ZAMANI VARDIR.

BU DURUMDA NE YAPMANIZ GEREK�R?

CEVAP:

PAN��E KAPILMADAN �ST �STE KUVVETL�CE �KS�RMEYE BA�LAYIN.

ARABANIZI SA�A �EK�N MOTORU DURDURUP D�RTL�LER� YAKIN ARABANIN ARKASINA GE��P SIRT �ST� YERE YATIN AYAKLARINIZI ARABANIZIN BAGAJINA DO�RU YUKARI KALDIRIN VE �KS�RMEYE BA�LAYIN �KS�RMEDEN �NCE HER SEFER�NDE DER�N B�R NEFES ALIN; �KS�R�KLER�N�Z G��L� OLSUN, DER�NDEN GELS�N VE UZUN S�RS�N, TIPKI G��S�N�ZDE B�R�KM�� BALGAMI ATMAYA �ALI�IR G�B� �KS�R�N.

HER �K� SAN�YEDE B�R DER�N NEFES ALIP �KS�R�N VE BUNU YA YARDIM GELENE DEK YADA KALP ATI�LARINIZ TEKRAR NORMALE D�NENE DEK S�REKL� YAPIN. SAKIN ARABANIZIN ��NDE OTURMAYIN BU ESNADA S�Z� G�REN �NSANLAR YARDIM EDECEKLERD�R

DER�N NEFES ALMAK C��ERLER� OKS�JENLE DOLDURUR.

�KS�RMEK KALBE TAZY�K YAPAR VE KAN DOLA�IMINI RAHATLATIR.

KALBE UYGULANAN BU TAZY�K, KALB�N NORMAL R�TM�NE D�NMES�N� KOLAYLA�TIRIR.

B�T�N BUNLAR S�ZE, B�L�NC�N�Z� KAYBETMEDEN �NCE HASTANEYE YET��ECEK ZAMANI TANIR.

AYAKLARINIZ YUKARI DO�RU KALDIRILMI� OLDU�UNDAN V�CUDUNUZDAK� B�T�N KAN KALBE BASIN� YAPACAKTIR.

BU POS�ZYONDA YATMAK KALB�N NORMAL �ALI�MAYA D�ZEN�NE GE�MES�NE YARDIMCI OLUR

BU KONUDA M�MK�N OLDU�UNCA �OK K��Y� B�LG�LEND�R�N.

BU B�LG� SAYISIZ �NSANIN HAYATINI KURTARAB�L�R!!!

ASLA, 'BEN�M BA�IMA GELMEZ!' D�YE D��NMEY�N.

HAYAT TARZIMIZIN EPEYCE DE��T�� U SON YILLARDA ARTIK HER YA�TA �NSAN

KALP KR�Z� GE��R�YOR.

HerHangiBiri

2 Aral�k 2008 00:28

TEMEL YA�AM DESTE��

�nsan v�cudu ve �zellikle beyin ya�amak i�in mutlaka oksijene ve besinlere gereksinim duyar. Besin maddelerinin aksine oksijen depolanamaz, bu nedenle solunum yoluyla s�rekli hava almam�z gerekir.

Akci�erlere ula�an oksijen, kalbin vurulan sayesinde dokulara oksijeni ta��yan kana ge�er.

Bu nedenle, solunum ve kan dola��m� iki ya�amsal i�levdir. Bu i�levlerin etkilenmesi ya da durmas�, yasam�n devam� a��s�ndan acil bir sorun olu�turur. Beyin h�creleri oksijen almadan 3-5 dakika dayanabilir. Dolay�s�yla, beyin h�crelerinde geriye d�n�s� olmayan bir hasar geli�meden �nce bu s�re i�inde solunumun ve kan dola��m�n�n d�zeltilmesi gerekir.

Solunumun durmas�na yol a�an nedenler �ok �e�itlidir, havas�zl�ktan bo�ulma, bo�ulma, soluk borusunun t�kanmas�, elektrik �oku, ila�larda doza��m�, zehirli madde solunmas� gibi durumlar sonucunda solunum duracakt�r (�ekil 3.1).

Solunumun durdu�u andan itibaren kalp birka� dakika (2-5 dakika) daha atmaya devam eder. Bu s�re sonunda solunum yeniden ba�larnam��sa (yapay olarak ya da kendili�inden), kalp de oksijen eksikli�inden etkilenerek duracakt�r.

Kalp krizi, elektrik �oku gibi baz� durumlarda �nce kalp durur, ancak ard�ndan hemen (15-30 saniye sonra) solunum da durur.

T�m bunlar g�z �n�ne al�nd��nda, bilin�siz bir ki�inin soluk al�p almad��n�n nas�l anla��laca�� ve solunumun ya da kalbin durdu�u durumlarda ne yap�laca��n� bilmek �nemlidir.

http://i38.tinypic.com/153b1qr.jpg

YAPILMASI GEREKENLER

�nceki b�l�mde g�rd��m�z gibi, bir hasta/yaral�y� incelerken ya�am i�in tehdit olu�turabilecek durumlar�n belirlenmesi �nceliklidir. Yani bilin� durumu, solunum ve kan dola��m� de�erlendirilmelidir.

�lk de�erlendirmeyi yaparken "Temel Ya�am Deste�inin ABC'si" olarak adland�r�lan a�amalar� s�ras�yla izlemek gerekir.

B�L�N� DURUMUNUN DE�ERLEND�R�LMES�

SOLUNUM YOLUNUN A�ILMASI

SOLUNUMUN DE�ERLEND�R�LMES� (B)

DOLA�IMIN DE�ERLEND�R�LMES�

B�L�N� DURUMUNUN DE�ERLEND�R�LMES�

Hasta/yaral�n�n bilin�li durumunu anlamak i�in onunla konu�un, yumu�ak bir �ekilde omuzlar�ndan sars�n ya da hafif�e �imdikleyin (Sekil 3.2):

E�er hasta/yaral� uyar�lar�m�za yan�t verirse (konu�ursa, yak�n�rsa, inlerse ya da k�p�rdarsa). Ne oldu�unu sorun, kanama ve/veya sok belirtilerini aray�n ve olas� yaralan belirlemek i�in ikinci de�erlendirmeyi ger�ekle�tirir.

E�er herhangi bir yan�t vermiyorsa bilin�siz demektir. Bu durumda yard�m istemek ve h�zla, solunuma, dola��ma bakmak gerekir. Solunumu ve nabz� varsa g�venli yan pozisyon verilmelidir.

http://i37.tinypic.com/nx6x5.jpg

�NEML�

E�er yaln�zsan�z, yard�m istemek i�in hasta/yaral� hi� bir zaman tek ba��na b�rakmay�n, yakla�an ilk ki�iden yard�m getirmesini isteyin.

http://i33.tinypic.com/2qdto34.jpg

SOLUNUM YOLUNUN A�ILMASI

Bilin�siz bir hasta/yaral�, �zellikle a�z� yukar�ya gelecek �ekilde s�rt�st� yat�yorsa, dil gev�eyip a�a�� d��ebilir ve akci�erlere hava giri�ini zorla�t�rabilir ya da engelleyebilir. Ya da hasta/yaral�n�n a�z�nda t�kanmaya neden olan yabanc� cisim yiyecek v.b. olabilir bu nedenle a��z ��i kontrol edilerek temizlenmelidir (�ekil 3.3a).

Daha sonra, bilin�siz bir ki�inin nefes al�p almad��n� g�rmek ��in bir elimizle ba��n� arka/a do�ru yat�r�r�z b�ylece dili yukar�ya do�ru �ekilerek hava giri�ine izin veririz (�ekil 3.3b).

http://i35.tinypic.com/k2z4uw.jpg

Bu, ba�� arkaya do�ru yat�rma manevras� "hava yolunun a��lmas�" olarak adland�r�l�r.

http://i33.tinypic.com/2a8j95f.jpg

SOLUNUMUN DE�ERLEND�R�LMES� (B)

Hava yolunun a��kl��n� koruyarak, hasta/yaral�n�n nefes al�p almad��n� kontrol edin, g��s�n�n inip kalk�yor mu bak�n, solu�unu dinleyin ve a�z�, burnundan hava ��k�p ��kmad��n� hissetmeye �al��n (Bak, dinle, hisset) (�ekil 3.6).

http://i33.tinypic.com/332xt95.jpg

E�er hasta/yaral� nefes al�yorsa, g�venli yan pozisyon vermek gerekir. Bu pozisyon, dilin hava yolunu t�kamas�n� �nlemeye y�neliktir. Salg�lar ya da kusmuk bu pozisyonda a��zdan ��kabilir ve hava yolunun a��zda biriken salg�larla t�kanmas� �nlenir {�ekil 3.7 - 3.10}

http://i33.tinypic.com/rc1wtw.jpg

http://i34.tinypic.com/11mcbno.jpg

E�er hasta/yaral�n�n nefes alm�yorsa, akci�erlerin oksijenlenmesini sa�lamak amac�yla hemen "a��zdan a��za solunum" y�ntemiyle yapay (suni) solunuma ba�lamak gerekir. A��zdan a��za solunum etkilidir, ��nk� her soluk al�p vermede akci�erlerimizden ��kan hava, solunumu durmu� bir ki�iye yetecek kadar oksijen i�erir {yakla��k % 16, soludu�umuz havadaki oksijen oran� ise % 21'dir).

http://i37.tinypic.com/5ah021.jpg

http://i33.tinypic.com/30acids.jpg

A�IZDAN BURUNA SOLUNUM TEKN��

E�er a�z�n�z� h asta/y aral�n�n a�z�n�n �evresine s�k�ca yerle�tirmekte zorlan�yorsan�z ya da a��zdan ag�za solunumu zorla�t�racak yaralar bulunuyorsa, "a��zdan buruna" y�ntemiyle yapay solunum uygulanabilir.

Bu tekni�in uygulama a�amalar� "a��zdan a��za" solunum y�ntemiyle ayn�d�r, yaln�z burada hasta/yaral�n�n a�z�n� kapat�r ve havay� burnundan �fleriz (�ekil 3.14b).

http://i35.tinypic.com/2nl8cyc.jpg

�NEML�:

" E�er hasta/yaral�n�n g��s� kalkm�yorsa (�fledi�inizde havan�n girmekte zorland��n� hissedebilirsiniz), ba��n�n iyice arkaya yat�r�lm�� olup olmad��n� ve burnu do�ru bir �ekilde s�k�p s�kmad��n�z� kontrol edin ve a�z�n�z� hasta/yaral�n�n a�z�n� iyice kapatacak �ekilde yerle�tirerek tekrar deneyin.

* T�m bunlara ra�men hala hava girmiyorsa, muhtemelen hava yolunu t�kayarak havan�n ge�i�ini engelleyen bir yabanc� cisim vard�r. Bu durumda hava yolunu a�mak i�in "Heimlich manevras�n�" uygulay�n.

DOLA�IMIN DE�ERLEND�R�LMES�

Bu b�l�m�n ba��nda g�rd��m�z gibi, solunum ve kan dola��m� b�y�k �l��de ba�lant�l�d�r. Bu nedenle, bir ki�inin dola��m� durmu�sa, kalbinin at�p atmad��na bakmam�z gerekir ve bu de�erlendirmeyi "�ahdamar nabz�'na bakarak yapar�z.

�ahdamar nabz�n� aramak i�in, hasta/yaral�n�n g�rtlak ��k�nt�s�ndan birka� santimetre yukar�ya, yana do�ru 3 parma��m�z� kayd�r�p burada �ahdamar�n vurular�n� hissederiz, bunun i�in parmaklar�m�z� 5 saniye burada tutmam�z gerekir

" E�er hasta/yaral�n�n �ahdamar� nabz� al�nm�yorsa, bu kalbinin durdurdu�u anlam�na gelir ve "d�� kalp masaj�" yapmaya ba�lanmal�d�r.

Bu teknik, kalbin omurga ve g��s kemi�i aras�nda bast�r�larak kan�n pompalanmas�n� sa�lamak amac�yla g��s kemi�inin alt k�sm�na ritmik b�r bas�n� uygulanmas�ndan olu�ur.

Bas�n� her gev�edi�inde, kalp kanla dolar ve bu �ekilde dola��m� yapay olarak s�rd�rmek m�mk�n olur (�ekil 3.15).

http://i33.tinypic.com/2mqjina.jpg

�NEML�:

A��zdan a��za yapay solunum tekni�i gibi harici kalp mesaj�n�n da, yetkin e�iticilerin g�zetiminde bu ama�la haz�rlanm�� mankenler �zerinde �al��lmas� gerekir. Bu teknikleri hi�bir zaman normal ko�ullarda insanlar �zerinde denemeye kalk��may�n, zarar verici olabilir.

D�� kalp masaj�n� ger�ekle�tirmek i�in �nce g��s kemi�i �zerinde do�ru bas�n� noktas�n� saptamak gerekir, bunun i�in:

Bir elin i�aret ve orta parmaklan/la kaburgalar�n alt s�n�r�n� saptay�n ve parmaklar�n�z� Kaburgalar�n birle�ti�i noktaya, g��s kemi�ine do�ru hareket ettirin (�ekil 3.16 ve 3.17).

Daha sonra parmaklar�n�z� g��s kemi�inin alt ucuna koyun di�er elinizin topu�unu parmaklar�n bitimine yerle�tirin (�ekil 3.18).

Di�er elinizi bu elin �zerine yerle�tirin ve bas�nc�n parmaklar kaburgalara de�meden yaln�zca elin topu�u ile uygulanmas�n� sa�layacak �ekilde parmaklar�n�z� birbirine ge�irin (�ekil 3.15).

http://i36.tinypic.com/rumv84.jpg

DI� KALP MASAJI TEKN��

1-Omuzlar�n�z tam hasta/yaral�n�n g��s kemi�i hizas�nda ve kollar�n�z dik olacak �ekilde kendinizi dik tutun. 4-5 santim bast�racak �ekilde (Yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3 kadar) dirseklerinizi k�rmadan sert bir bas� uygulay�n ve ellerinizi kald�rmadan bas�nc� gev�etin. 15 kez bas�n� uygulay�n ve ritmi tutturmak ��in "bir ve �ki ve �� ve" diyerek say�n (�ekil 3.19).

http://i33.tinypic.com/2cy331t.jpg

2-15 kez bas�n� uygulad�ktan sonra hasta/yaral�n�n ba��na ge�in ve ba��n� arkaya do�ru yat�rarak "a��zdan a��za" iki solunum uygulay�n (�ekil 3.20).

http://i34.tinypic.com/2h6cd9x.jpg

3- A��zdan a��za iki solunumun ard�ndan 15 kalp masaj� daha uygulay�n ve uygulamay� b�ylece s�rd�r�n (�ekil 3.21). Hasta/yaral�n�n nabz�n�n at�p atmad��n� g�rmek i�in her 4 sikl�sta bir (bir s�kl�s = 2 solunum + 15 kalp masaj�) kontrol edin.

4- Hasta/yaral�n�n nabz� yeniden al�nmaya ba�lad��nda yapay solunuma ile devam edin.

5- Kendili�inden solunum ba�lad��nda, hasta/yaral�n�n yan g�venli pozisyona getirin.

http://i38.tinypic.com/r1fuvc.jpg

Kaynak

ThinkerBeLL

21 Haziran 2009 04:29

3 ek

�lkyard�m
MsXLabs.org & Temel Britannica

Kaza ge�iren, yaralanan ya da birdenbire hastalanan ki�ilere, ya�amsal tehli�keyi atlat�ncaya kadar uygulanan her t�rl� yard�m ve tedavi y�ntemine ilkyard�m denir.
�lkyard�m�n birinci ilkesi hastan�n ya da yara�l�n�n ya�am�n� kurtarmak, ikincisi durumunun daha k�t�ye gitmesini �nlemek, ��nc�s� ise t�m�yle iyile�mesine yard�mc� olmakt�r. Has�tanelerin acil servisleri de bu ama�la kurul�mu�tur. Ama yaral�y� ya da hastay� bir hasta�neye ula�t�r�ncaya kadar ge�en zaman �ok �nemlidir. Bu gibi durumlarda �evredeki ki�ilerin nas�l davran�laca��n� bilmesi ve ilk �nlemleri almas� yaral�n�n ya da hastan�n ya�am�n� kurtarabilir. Bu y�zden her evde iyi bir ilkyard�m elkitab� ile �ocuklar�n ula�ama�yaca�� bir dolapta saklanan bir ilkyard�m �an�tas� bulunmal�d�r.
Bir kaza an�nda unutulmamas� gereken birka� �nemli nokta:

1. So�ukkanl� olun ve kaza ge�iren ki�iyi yat��t�rmak i�in elinizden geleni yap�n.
2. Yard�m isteyin; �rne�in telefon ederek bir ambulans �a��r�n.
3. Kaza ge�iren ki�iyi, hi�bir zarar verme�yece�inizden emin olmad�k�a k�p�rdatmay�n. �rne�in s�rt ya da bel omurlar� �rselen�mi� bir yaral�n�n, uzman sa�l�k personeli ge�linceye kadar kesinlikle hareket ettirilme�mesi gerekir.
4. E�er hareket etmesinde bir sak�nca yoksa, yaral�y� rahat edece�i bi�imde yat�r�n ve s�cak tutun.

�nemli Kazalar
Trafik kazalar� gibi �ok �nemli ve ciddi kazalarda ilkyard�m� yapacak ki�inin hi� pani�e kap�lmadan �ok h�zl� d��n�p �ok h�zl� davranmas� gerekir. ��nk� kaza ge�iren ki�inin ya�am� ger�ekten tehlikede olabilir. Bu gibi durumlarda ilk yap�lacak �ey yaral�n�n solunumunun ve kan dola��m�n�n kesintiye u�ramas�n� engellemektir:

1. Kaza ge�iren ki�inin solunum yollar� (a��z, g�rtlak ve soluk borusu) a��k olmad�� s�rece yap�lacak hi�bir yard�m�n yarar� yok�tur. Bunun i�in �ncelikle bo�az�ndan soluk almas�n� engelleyecek yabanc� bir cisim olup olmad��na bak�n. E�er yerde yat�yorsa, dili�nin arkaya do�ru kay�p g�rtla��n� t�kamas�n� engellemek i�in, yaral�n�n ba��n� geriye yat��r�p yana do�ru �evirin.
2. Solunum yollar� a��k oldu�u halde, beyindeki solunum merkezi, sinirler ya da solunum kaslar� zarar g�rm�� olabilir. Bu durumda, soluk al�p veremeyen ki�iye yapay solunum uygulamak gerekir.
3. Kaza ge�iren ki�inin kalbi durmu�sa, kan� b�t�n v�cutta rahat�a dola�am�yorsa ve kan kayb�na yol a�acak �nemli bir yara varsa gene ya�amsal tehlike s�z konusudur. Bu nedenle, ilk yapaca��n�z �eylerden biri de yaral�n�n kalbini dinleyerek at�p atmad��n� denetlemek olmal�d�r. E�er kalp durmu�sa yeniden �al��t�rabilmek i�in d��tan kalp masaj� yapmak gerekir. Ama bu �ok g�� bir tekniktir ve yaln�zca doktorlar ya da uzmanla�m�� ki�iler uygulayabilir. Buna kar��l�k, ne yap�la�ca��n� bilen herhangi birisi, y�rt�lm�� bir atar�damar�n ya da ciddi bir yaran�n kanamas�n� bir an �nce durdurarak yaral�n�n kan kayb�n�dan �lmesini engelleyebilir.

�lk tehlikeyi atlatt�ktan sonra, kaza ge�iren ki�iyi en uygun konumda yat�rarak yard�m gelinceye kadar beklemelidir.

Solunum Durmas�
Solunum durmas� ya da bo�ulma �ok �e�itli nedenlerden kaynaklana�bilir. Yemek yerken soluk borusunu t�kayan bir lokma, yutulan yabanc� bir cisim ya da solunan zehirli gazlar insan�n havas�zl�ktan �lmesine yol a�abilir. En s�k rastlanan neden�lerden biri de suda bo�ulmad�r.
Suda bo�ulma tehlikesi ge�iren ki�iyi ya�va��a karaya ta��d�ktan sonra d�z ve sert bir yere s�rt�st� yat�r�n. A�z�nda yosun par�alan ya da herhangi bir yabanc� madde varsa elinizle temizleyin ve ba��n� geriye do�ru yat�rarak �enesini yukar� kald�r�n. B�ylece dilin geriye kay�p soluk borusunu t�kamas�n� �nlemi� olursunuz. Daha sonra, yutmu� oldu��u suyu bo�altmak i�in ba��n� yana �evirin. Akci�erlerdeki su bo�al�p yerine hava dolun�ca solunumun normal olarak kendili�inden ba�lamas� gerekir. E�er ba�lamazsa, hi� za�man yitirmeden yapay solunum uygulama�l�d�r.
Akci�erlere hava �fleyerek solunumu yeni�den ba�latman�n en iyi yolu, a��zdan a�za uyguland�� i�in "hayat �p�c��" denen ya�pay solunum y�ntemidir. Bunu uygulamak i�in, kaza ge�iren ki�inin burnunu iki parma��n�z�n aras�nda s�k��t�rarak t�kay�n ve derin bir soluk alarak a�z�ndan i�eriye kuvvetlice hava verin. Ayn� y�ntemi, soluk alamayan ki�inin a�z�n� elinizle s�k�ca kapay�p solu�unu�zu burnundan vermekle de yapabilirsiniz; ama burun yollar� daha dar oldu�u i�in a��zdan hava vermek her zaman daha etkili�dir. Her iki durumda da, dudaklar�n�z� kaza ge�iren ki�inin a�z�na ya da burnuna iyice dayay�p d��ar�ya hava ka��rmamaya �zen g�s�termeniz gerekir. E�er bo�ulma tehlikesi ge�iren ki�i k��k bir �ocuksa, dudaklar�n�z� ayn� anda hem a�z�na, hem burnuna dayaya�rak solu�unuzu iki yoldan verebilirsiniz.
Soluk verirken, �fledi�iniz hava akci�erlere dolaca�� i�in, kaza ge�iren ki�inin g��s� �i�ecektir. G��s� indi�i anda ba��n�z� yana �evirerek yeniden derin bir soluk al�n. Ba��lang��ta akci�erlere d�rt kez �st �ste hava �fledikten sonra, eri�kinlerde dakikada yak�la��k 12, �ocuklarda 20 kez hava vererek bu i�lemi s�rd�r�n. E�er g��s� inip kalkm�yorsa ya verdi�iniz solu�un bir b�l�m� d��ar� ka��yor demektir ya da solunum yollar� h�l� t�kal�d�r. Omuzlar�n aras�ndaki b�lgeye bir�ka� kez sert�e vurmakla soluk borusundaki t�kan�kl�k giderilebilir. B�ylece normal solu�num ba�lay�nca yapay solunumu kesebilirsi�niz. Gene de, bo�ulma tehlikesi atlatan ki�iyi mutlaka doktorun g�rmesi gerekir. ��nk� solunumun bir an bile durmas� beynin oksi�jensiz kalmas�na ve bilin� yitimine yol a�a�bilir.
Bo�az�na yabanc� bir cisim ka�t�� i�in soluk alamayan ki�ilerde ise bu cismin hemen ��kar�larak t�kanan soluk borusunun a��lmas� gerekir. Bunun i�in, solunumu durmu� olan ki�iyi �ne do�ru e�erek ba��n�n olabildi�ince a�a��ya sarkmas�n� sa�lay�n. Bir yandan da k�rekkemiklerinin aras�na yumru�unuzla h�z�la vurun. B�ylece, soluk borusunu t�kayan cisim yukar�ya do�ru ��karak bazen kendili��inden d��ar� at�labilir. E�er g�rtlaktaki cisim a��zdan bak�ld��nda g�r�lebilecek bir yerdey-se, ilkyard�m� yapan ki�i i�aret parma��n� sokarak cismi �ekip alabilir.
Soluk borusunu t�kayan cismin yerinden oynayarak a�za do�ru ilerlemesi i�in k��k �ocuklar� ba�a�a�� tutmak �o�u zaman yeterli olur. E�er kolayca ��km�yorsa gene k�rekke�miklerinin aras�na hafif�e vurmak gerekir.
Karna bas�n� uygulama tekni�i, bu yolla ��kmayan cisimleri soluk borusundan d��ar� atmak i�in ba�vurulacak son �are olmal�d�r; ��nk� i� organlara zarar verebilir. B�y�kler�de bu tekni�i uygulamak i�in, solu�u t�kanm�� olan ki�inin arkas�na ge�ip bir elinizi tam midesinin �st�ne yerle�tirin. �b�r elinizi bunun �st�ne koyup i�eriye ve yukar�ya do�ru d�rt kez h�zla bast�r�n. Soluk borusunu t�kayan cisim yerinden oynay�ncaya kadar ayn� hareketi s�rt�na da uygulay�n. �ocuklar�n yaln�zca midesine tek elle bast�rmak gerekir. Bebeklerde ise uygulanacak y�ntem farkl�d�r. Bebe�i s�rt�st� yat�r�n ve g�be�i ile g��s kemi�inin aras�na iki parma��n�zla d�rt kez sert�e bast�r�n.

Yaralar
Derideki yaralardan, hatta k��k bir �izikten bile kolayca mikrop girebildi�i i�in yaran�n �evresinde iltihaplanma ba�lar; o b�lge k�zar�r, �i�er ve a�r� yapar. �rin ya da cerahat denen beyaz�ms� ya da sar�ms� ye�il renkli ak�nt� da yaran�n iltihapland��n� g�ste�ren belirtilerden biridir. Bazen yaradan i�eri girmi� olan mikroplar kan dola��m�na kar��a�rak kan zehirlenmesine (septisemiye) yol a�abilir. Bu nedenle, ne kadar k��k olursa olsun hi�bir yaray� hafife almamak gerekir.
En iyisi, a��k yaralar�n �st�n� temiz bir sarg� beziyle kapatmakt�r. Yaralar�n daha �abuk kapanmas� i�in �e�itli merhemler ya da yara tozlar� kullanma al��kanl�� olduk�a yay�g�nd�r; ama g�n�m�zde uzmanlar k��k ke�sik ve s�yr�klar�n kendi kendine iyile�mesini yeterli g�r�yorlar. �nemli olan yaray� temiz tutmakt�r; bunun i�in de mikrop girmeyecek bi�imde kapat�lmas� yeterlidir. Haz�r yara bantlar� mikropsuz (steril) oldu�u i�in g�ven�le kullan�labilir.

Kanamalar
�iddetli kanamalar�n hi� za�man yitirmeden durdurulmas� ve hastan�n en k�sa s�rede hastaneye ula�t�r�lmas� �ok �nem�lidir. Kan�n d��ar� akmas�n� �nlemek i�in kanayan yere parmakla ya da avu� i�iyle kuvvetlice bast�rmak gerekir. E�er olanak varsa, yaran�n �st�ne �nce temiz bir sarg� bezi koyup sonra elle bast�rmal�d�r. B�ylece yara�n�n mikrop kapmas�n� �nlemi� olursunuz.
Bu bas�nc�n etkisiyle kan s�z�nt�s� durunca, yaran�n �zerine birka� kat sarg� beziyle kap�lanm�� pamuk yerle�tirip s�k�ca sar�n. E�er bu bez de kanlan�rsa �zerine yeniden sarg� bezli pamuk koyup biraz daha s�karak sar�n. Ama hi�bir zaman sarg�y� a��p kanlanan bezi ve pamu�u de�i�tirmeye kalk��may�n; ��nk� bu hareket kan�n p�ht�la�mas�n� ve kanaman�n durmas�n� geciktirecektir.
Baz� ki�ilerde burun kanamas� damarlardaki y�ksek kan bas�nc�na kar�� do�al bir savunma yoludur. Bu nedenle, bazen kana�may� bir iki dakika kadar engellememek daha do�ru olur. Ama dakikalar ge�ti�i halde kanama duraca�a benzemiyorsa �nlem almak gerekir. Hasta, genzine kan dolmamas� i�in yat�r�lmaz, dik olarak oturtulur. Bu arada kan� yutmamal�, burnunu bo�altmak i�in ken�dini zorlamamal� ve yaln�zca a�z�ndan soluk al�p vermelidir. �lkyard�m uygulayan ki�i de hastan�n burnunu kemi�in hemen alt�ndan parmaklar�yla s�k��t�rarak kanayan damara bas�n� yapmaya �al��mal�d�r. So�uk suya bat��r�lm�� bir bezi burun kemerinin �st�ne bast��rarak so�uk kompres yapmak da kanaman�n durmas�n� kolayla�t�rabilir. E�er yar�m saat i�inde kanama h�l� durmam��sa hemen dok�tor �a��rmal�d�r.

�ok
Kazalar�n bir�o�u ve birdenbire a��r�la�an baz� hastal�klar �okla sonu�lan�r. Bu, bayg�nl�kla kar��t�r�lmamas� gereken tehlikeli bir durumdur. Hasta bayg�n gibi g�z�k�r; ama �o�u kez bilinci yerindedir, yaln�z b�y�k bir huzursuzlu�a ve korkuya kap�lm��t�r. Y��z� solmu�, dudaklar� ve yanaklar� morarm��t�r. Derisi so�uk ve nemli, nabz� h�zl� ve zay�ft�r. A�z� ve dudaklar� kurudu�u i�in s�k s�k susar. �oka giren hastay� rahat�a soluk alabilece�i bi�imde yat�rmak, kan dola��m�n�n aksamamas�n� sa�lamak ve s�cak tutmak gere�kir.

Elektrik �arpmas�
Elektrik �arpan ki�iyi tehlikeden kurtarmak i�in yap�lacak ilk i� hemen ak�m� kesmektir. E�er bu yap�lam��yorsa, kazaya u�rayan ki�iyi elektrikten uzak�la�t�rmak gerekir. Ama bunu yaparken �ok dikkatli olmal�d�r, ��nk� ak�m yard�ma gelen ki�inin v�cuduna ge�erek onu da �arpabilir. Bu tehlikeyi �nlemek i�in, elektrik �arpm�� olan ki�iye asla ��plak elle de�il, s�p�rge sopas� ya da tahta iskemle gibi iletken olma�yan bir e�yayla dokunmal�d�r. �kinci bir ko�runma yolu da kal�n bir lastik paspas�n �st�ne basmak, lastik pabu�lar ya da kal�n lastik eldivenler giymektir.

Yan�klar
Do�rudan ate�e de�mekten ya da kaynar suyla ha�lanmaktan ileri gelen yan�k�lar derinin b�y�k bir b�l�m�n� kapl�yorsa tehlikelidir; �zellikle �ocuklarda ve ya�l�larda a��r sonu�lar do�urabilir. �nemli yan�klarda al�nacak ilk �nlem, yanm�� olan b�lgeyi so�uk suya dald�rarak ya da musluktan akan suyun alt�nda tutarak so�utmakt�r. Daha sonra has�tay�, �ok durumunda belirtilen ilkyard�m y�n�temleriyle rahat ettirmek ve hi� zaman yitir�meden hastaneye g�t�rmek gerekir. Bu arada yan��n �st� �ok temiz bir �rt�yle, �rne�in bir �ar�af ya da bir mendille �rt�lmelidir.

Yan�k �ok geni� de�ilse, �zerini temiz ve kuru bir �rt�yle �rt�p hafif�e sarmak yeterli�dir. Ama yan�klara hi�bir zaman merhem s�rmemeli ve yap��kan yara bantlar� kullan�mamal�d�r.
E�er yard�m�na ko�tu�unuz ki�inin elbise�leri tutu�mu�sa, kazaya u�rayan ki�iyi yere yat�r�n ve �st�ne bir kilim, bir battaniye ya da kal�n bir ceket atarak �nce alevleri s�nd�r�n, sonra yan�klar� i�in gerekeni yap�n.

K�r�k ve ��k�klar
Kemiklerdeki k�r�klar �ok de�i�ik bi�imlerde olabilir, ama en �nem�lileri kapal� ve a��k k�r�klard�r. Kapal� ya da basit bir k�r�kta, kemi�in ucu deriyi delerek d��ar� ��kmad�� i�in g�zle g�r�l�r bir yara ya da bere yoktur. A��k k�r�klarda ise k�r�lan kemi�in ucu d��ar� f�rlayarak deriyi deldi�i i�in yaln�z k�r�k de�il ciddi bir yara da s�z konusudur; mikroplar bu yaradan i�eri gire�rek kan zehirlenmesine yol a�abilir.

K�r�klar�n ba�l�ca belirtileri a�r� ve �oktur. Kemi�i k�r�lm�� olan kol ya da bacak genellik�le �i�er, bi�imi bozulur ve dokunuldu�unda �ok ac� verir. Genel kural olarak, kaza ge�iren ki�inin v�cudunu elinizle yoklarken dokunulmayacak kadar duyarl� bir b�lge ke��federseniz, ba�ka hi�bir belirti olmasa bile o b�lgede bir k�r�ktan ku�kulanman�z gerekir. Bu durumda hemen bir doktor ya da ambu�lans �a��rmal� ve yang�n ya da zehirli gaz gibi �nemli bir tehlike s�z konusu olmad�k�a yaral�y� kesinlikle k�p�rdatmamal�d�r.

��k�k, bir eklemdeki kemiklerin yerinden oynayarak birbirinden ayr�lmas� demektir. Belirtileri k�r�ktakiyle hemen hemen ayn�d�r; yaln�z eklem kilitlenmi� gibidir, hi� hareket etmez. Eklemin �st�ne so�uk kompres uygu�layarak a�r�y� biraz hafiflettikten sonra teda�viyi doktora b�rakmak gerekir.

Burkulma ve �ncinme
Burkulma eklem ba�lar�n�n, incinme ise kas liflerinin a��r� zor�lanmas�ndan ileri gelir. Eklemler �ok sert bir hareketle zorlanarak b�k�ld��nde (burkuldu�unda), kemikleri bir arada tutan ba�lar iyice gerilerek kopabilir. En �ok el ve ayak bileklerinde, diz, dirsek ve parmak eklemlerinde g�r�len burkulman�n ba�l�ca belirtileri de birdenbire duyulan �iddetli bir a�r�, �i�me, duyarl�l�k ve �o�u kez kan s�z�nt�s�ndan ileri gelen morarmad�r. A�r�y� hafifletmek i�in, burkulan kolu ya da baca�� alt�na bir destek koyarak y�ksekte tutmal� ve eklemin �st�ne bol pamuk yerle�tirerek s�k�ca sarmal�d�r.

Kas incinmesi genellikle s�rt, kol ve bald�r kaslar�n�n a��r� zorlanmas�ndan ileri gelir. Kas liflerinin gerilerek koptu�u bu durumda da in�cinen kastaki �i�li�i ve a�r�y� azaltmak i�in so��uk kompres uygulanmal�d�r.

Bayg�nl�k ve N�bet
Bayg�nl�k k�sa s�reli bir bilin� kayb�d�r ve �ok �e�itli durumlarda ortaya ��kabilir. �rne�in insanlar s�caktan, korkudan, heyecandan ya da yaln�zca kan g�rd�kleri i�in bay�labilirler. Bu durum bey�ne giden kan ak�m�n�n bir an kesilmesinden kaynakland�� i�in, bay�lmak �zere olan ki�iyi bir iskemleye oturtup ba��n� dizlerine de�ecek kadar �ne e�erek beyne yeniden kan gitmesi sa�lan�rsa bay�lmas� �nlenebilir. E�er gene de bay�lm��sa, s�rt�st� yere yat�r�p bacaklar�n� y�ksekte tutmal�d�r.
Baz� hastal�k n�betlerinde de bilin� kayb� olabilir. �rne�in sara n�betinde hasta yere d��er, bilincini yitirir, b�t�n v�cudu kaskat� kesilir ve �iddetli kas�lmalarla sars�l�r. Sara n�betleri tehlikeli de�ildir ve birka� dakika i�inde kendili�inden ge�er. Hastaya yard�mc� olmak i�in yap�lacak tek �ey sert bir yere ya da mobilyalar�n k��elerine �arparak yaralan�mas�na engel olmakt�r.

G�z �rselenmesi
�o�u kez g�ze ka�an kum tanecikleri, tozlar ya da k��k sinekler buradaki duyarl� dokular� �rseleyerek a�r� ya�par. Bu yabanc� cisimler hemen ��kar�lmal� ve g�z kesinlikle ovu�turulmamal�d�r; ��nk� elle ya da parmakla bast�rarak ovmak g�ze �ok zarar verebilir.

E�er g�ze ka�an cisim g�r�n�r bir yerde de�ilse �nce tam yerini saptamak gerekir. G�z�nden yak�nan ki�iyi bir yere oturtup ba��n� geriye do�ru e�dikten sonra �nce alt g�zkapa��n� d��a d�nd�rerek i�ini ara�t�r�n. Ya�banc� cisim h�l� g�r�lm�yorsa, kar��n�zdaki ki�iye a�a��ya do�ru bakmas�n� s�yleyin ve �st g�zkapa��n� kirpiklerinden tutarak alt g�zka�pa��n�n �st�ne do�ru �ekin. Bu hareket de yabanc� cismi yerinden oynatamam��sa, �l�k su doldurulmu� bir g�z kadehinin ya da fincan�n i�inde g�zkapaklar�n� a��p kapatmas�n� s�yle�yin. Yabanc� cisim g�z�n g�r�lebilen bir b��l�m�ne do�ru kaym��sa, temiz bir mendilin �slat�lm�� ucunu hafif�e de�direrek d��ar� ��ka�rabilirsiniz.

E�er yabanc� cisim g�z�n �n b�l�m�ndeki saydam kornea katman�na yap��p kalm��sa, o zaman cismi ��karmaya kalk��madan g�z� te�miz bir sarg� beziyle kapat�p hemen doktora ba�vurmal�d�r.

Ba�ka Kaza ve Yaralanmalar
Bazen k��k �ocuklar fasulye, bilye gibi k��k ve sert ci�simleri burun ya da kulak deliklerinden i�eri iterler. Bu durumda en iyisi hi�bir giri�imde bulunmadan �ocu�u hemen bir doktora g�t�rmektir; ��nk� cismi ��karmaya u�ra��rken daha ileriye itebilirsiniz.
Deriye batm�� bir k�ym�� ya da cam par�a�c��n� ��karmak da b�y�k bir �zen ister. E�er c�mb�zla s�ms�k� tutup kuvvetlice �ekemezseniz ucu kopar ve par�as� derinin i�inde kal�r. T�rna��n alt�na girmi� olan k�ym�klar� ��kar�mak �ok daha g��t�r ve yap�lacak en iyi �ey hastay� do�rudan bir doktora g�t�rmektir.

Sokma ve Is�rmalar
B�cek sokmas�ndan ileri gelen a�r� ve rahats�zl�k duygusu genel�likle k�sa s�rede ge�er, ama her zaman ilti�haplanma tehlikesi vard�r. Mikroplar�n bula��mas�n� ve iltihaplanmay� �nlemek i�in yaray� kesinlikle ka��mamah ve �st�n� bir sarg� be�ziyle �rtmelidir. Baz� b�ceklerin sokmas� v�cutta bir alerji tepkisi ba�latarak hastay� �oka sokabilir. Bu durumda hemen bir doktor �a��rmak ve hastan�n �oku atlatabilmesi i�in doktor gelinceye kadar ilkyard�m �nlemlerini almak gerekir.
Ar�n�n i�nesi soktu�u yerde kald�� i�in bu�nu bir c�mb�zla ��karmak gerekir. Ama c�mb��z� kullanmadan �nce antiseptik bir s�v�ya bat��rarak ya da kaynatarak mikroptan ar�nd�rma�y� unutmamal�d�r. Bu arada i�neyi ��karmaya u�ra��rken �evresindeki dokular� s�k��t�rmamaya da �zen g�stermelidir; yoksa i�nenin batt�� yerdeki zehir yaran�n i�ine iyice da��l�r.
B�ce�in soktu�u yerin �evresindeki a�r�, k�zar�kl�k ve �i�lik, karbonatl� su (bir bardak suya iki �ay ka�� karbonat), amonyak ve tu�valet ispirtosu kar��m�yla pansuman yap�ld��nda ya da b�cek sokmas�na kar�� haz�rlan�m�� merhemler s�r�ld��nde k�sa s�rede ge�er.
K�pek �s�rmas�nda yaray� iyice y�kad�ktan sonra �st�n� temiz bir bezle sarmak yeterli�dir; ama kuduz tehlikesine kar�� mutlaka bir doktora ba�vurmak gerekir. Baz� zehirli y��lanlar�n �s�rmas� da �ok tehlikeli oldu�undan, ��nlan ki�iyi hemen bir doktora g�t�rmelidir.

Zehirlenmeler
Zehirli bir gaz� solumak, yanl��l�kla tar�m ila�lar�n� i�mek, bozulmu� yi�yecekleri, zehirli bitkileri ya da mantarlar� ye�mek, a��r� dozda uyku hap� ya da ba�ka bir ila� almak en s�k kar��la��lan zehirlenme ne�denleridir. Baz� zehirler do�rudan kalbi ve so�lunum sistemini etkiler, baz�lan da sinir siste�mine zarar verir. Zehirlenmenin ba�l�ca belir�tileri kusma, sanc� ve a��zdan mideye kadar olan sindirim yolundaki yanma duygusudur.
Zehirlenmenin fark�na var�l�r vanlmaz he�men bir doktor ya da ambulans �a��rmal�, bu arada kesinlikle hastay� kusturmaya �al��mamal�d�r. ��nk� doktorun hi� zaman yitirme�den do�ru tedavi uygulayabilmesi i�in zehir�lenme nedenini bilmesi gerekir. Doktor gelin�ceye kadar yapaca��n�z tek �ey zehirlenme ne�denini ara�t�rmak (�rne�in �evredeki bir ila� �i�esi ya da tan�mad��n�z bir bitki ipucu olabi�lir) ve hastan�n dudaklar�nda ya da a�z�nda yan�k belirtileri varsa i�mesi i�in biraz s�t ya da su vermektir. E�er hasta bilincini yitirmi�se, �izimdeki gibi yan yat�rarak rahat�a soluk almas�n� sa�laman�z gerekir.

reyan

26 A�ustos 2009 16:06

Kar�n A�r�l� Hastan�n De�erlendirmesi

�LK DE�ERLEND�RME :

T�m vakalarda oldu�u gibi AVPU ve ABC de�erlendirilir. Sonra kar�n a�r�l� hastaya �zg� de�erlendirmeye ge�ilir :

A�r� (PQRST)
SAMPLE [H�KAYE ; H: hastal�klar�(P), �: ila�lar�(M), K: �a�r�ya neden olan kaza veya hastal�k (E), A: Alerjileri, Al��kanl�klar� (A), Y: yedi�i/i�ti�i(L),E: Emareler/belirti/bulgular (S)]
Kanama
Bulant�-kusma
Halsizlik, deri rengi
Barsak al��kanl�klar�
�riner bulgular
Ate�,��me (titreme)
Kardiyo - pulmoner semptomlar

1- P → A�r�y� art�ran azaltan etkenler var m�?
> A�r�y� azaltmak �zere hasta pozisyon aray��nda m�?
Q → Nas�l bir a�r� : bat�c�, y�rt�l�r gibi, kramp girmi� gibi, yang�l�, sanc�l�, sinsi (k�nt) ?
NOT: A�r�y� hastan�n tan�mlad�� ekilde rapora yaz�n ; b��ak saplan�r veya i�ne batar gibi vs
R → A�r� yayg�n m� / lokalize mi ?
> Yans�yor mu / yay�l�yor mu ?
S → Hafif mi, dayan�lacak gibi mi, dayan�lamayacak kadar �iddetli mi ?
NOT : 65-70 ya�lar�nda a�r� e�i�i daha y�ksek oldu�undan yan�lmay�n ! Hafif bir a�r� ciddi bir sorunun habercisi olabilir.
T → Ne zaman ba�lad�
> Aniden mi ba�lad�, giderek artan bir a�r� m�?
> S�rekli mi, sabit mi, aral�klarla m� geliyor, kramp tarz�nda m�?
> A�r� ile birlikte bay�lma, bulant�, kusma vb g�r�l�yor mu?

2- H→ �imdikinin benzeri yak�nmalar� daha �nce olmu� mu ? Evetse sonu� ne olmu�?
→ Kalp hastal�klar�, KOAH, hipertansiyon, diyabet, karaci�er hastal�klar�, �lserler, idrar yolu enfeksiyonlar�,
bat�n ameliyat�, ge�irilmi� aorta abdominalis anevrizmas� gibi yak�nmalar� var m� ?
� → Abdominal yak�nmalar� i�in kulland�� ila�/lar var m�?
→ Ba�ka nedenlerden dolay� s�rekli veya ge�ici olarak kulland�� ila�lar var m� ( aspirin, gripin, do�um kontrol hap� gibi)
K→ Ambulans� �a��rmaya neden olan yak�nma nedir, nas�l ba�lam��?
A→ Alerjileri var m�, sigara – i�ki al��kanl�� var m�?
Y→ En son ne zaman, ne yemi� / i�mi�, ne kadar yemi� / i�mi� (i�tah� nas�l) ?
E→ Belirti ve bulgular – vaka haz�rlarken ilk muayenedeki veriler oldu�undan “S” yi yazmaya gerek yok.

3-Kanama var m� > a��zdan ( balgamda m�, k�p�kl� m�, kahve telvesi gibi mi ?), rektumdan (taze kanl�, zift
gibi siyah ve parlak?) vajen, idrar yolu ?
> kanama s�z�nt� �eklinde, hafif, a��r� miktarda ?
> kanaman�n rengi parlak k�rm�z� m�, koyu mu ?
4- Bulant� – kusma > Ne zamandan beri var ?
> A�r� ile ba�lant�l� m� ?
> Kusmu�un rengi, miktar�, �zelli�i, kokusu ?
> Dehidratasyon var m�?
5- Deri rengi > Sklera ve deride sar�l�k var m� ? Ne zamandan beri var ?
Halsizlik > Ne zamandan beri var ?

6- Barsak al��kanl�klar� > Herhangi bir de�i�iklik, kab�zl�k, ishal var m�?

7- Ate� / ��me / titreme > Enfeksiyon durumunda ortaya ��kar

8- �riner bulgular > Diz�ri (yang�l� idrar), hemat�ri, poli�ri, pollak�ri, an�ri var m�?

9- Kardiyopulmoner semptomlar > �ocuklarda Pn�moni kar�n a�r�s�na neden olabilir
> Myokard infarkt�s� kar�n a�r�s�na ve kusmaya neden olabilir. �ncelikle bunlar�n olmad�� saptanmal�d�r.

�K�NC� MUAYENE :

1-BAK > Kar�nda �i�lik, ��kme, ameliyat izi, (travmada CLAP bulgular�)

2-D�NLE > Barsak seslerini. Ortam sessizse ve hastan�n durumu acilen nakletmeyi gerektirecek kadar k�t� de�ilse dinlenir. Barsak seslerinin alanda dinlenmesi acil bak�m a��s�ndan bize bir fayda sa�lamayaca��ndan vakit kaybetmeye de�mez. Ancak hastan�n durumu ve ortam uygunsa hastane tedavisinde de�erli bir bilgi olabilir. G�be�in hemen alt�ndan steteskopla dinlenir. Dakikada 5 – 10 kez �a��ldayan ses olarak duyulur.
Dakikada 5 alt�nda olmas� barsaklar�n hipoaktif, 10 �zerinde ise hiperaktif oldu�unu g�sterir. Genellikle barsak t�kanmalar�nda hipoaktif, ishallerde hiperaktif ses duyulur

3-H�SSET (PALPASYON) > Kar�n, g�bek merkez al�narak, hayali d�rt b�lmeye(kadrana) ayr�l�r. So�uk olmayan ellerle, ani bast�rmaktan (bas�n� olu�turmaktan) ka��narak, eller birbirine ve karna paralel olarak tutularak parmak u�lar� ile muayene edilir. Hassas ya da a�r�l� b�lge en sona b�rak�l�r.

Rebound > Karna bast�rd�ktan sonra aniden ellerin �ekilmesiyle olu�an �iddetli a�r�d�r (�oka neden olabilecek kadar �iddetli a�r� olabilir). ALANDA MUAYENE Y�NTEM� OLARAK ASLA KULLANILMAZ ! Peritoneal iritasyon (�rnek:peritonit) sonucu g�r�l�r.

Muayene esnas�nda bak�lacak bat�n �zellikleri > Yumu�akl�k, sertlik, gerginlik (muskular kas�lma), t�m�ral veya at�ml� kitle (abdominal aorta anevrizmas� r�pt�r� belirtisidir), hassasiyettir

4- PR�AP�ZM : Cinsel uyar� olmaks�z�n penisin devaml� ereksiyonudur. Nedeni genellikle lumbosakral b�lgedeki omurga yaralanmas� veya bat�n i�indeki hastal�klard�r.
Ba�a D�n

KARIN / BATIN / ABDOMENANATOM�S�Kar�n bo�lu�unun (abdominal kavitenin)
��st s�n�r� �diyafram
�Alt s�n�r� �pelvis
�Arka s�n�r� � lumbalomurlar
��n s�n�r� � kar�n duvar� kaslar�

PER�TON
Kar�n bo�lu�unu �evreler
��ift katl�d�r :
Visseral periton
Pariyetal periton
�Kar�n bo�lu�unu ikiye b�ler:
Peritoneal bo�luk
Retroperitoneal aral�k

S�ND�R�M S�STEM�N� OLU�TURAN YAPILAR
Sindirim sistemi = gastrointestinal / midebarsak sistemi
�A��z/a��z bo�lu�u
�Dudaklar, yanaklar, di�etleri, di�ler, dil
�Farinks (Pharynx, bo�az)
�Burun bo�lu�u ile lareks(g�rtlak) aras�nda kalan soluk yoludur
��zefagus (yemek borusu) farinksle mide aras�ndaki sindirim borusu
�Mide
�Bo�luklu sindirim organ�d�r
�Yemek borusu ile gelen besinlerin doldu�u yerdir
��nce ba��rsak
�Mide ile �ekum aras�ndaki k�s�md�r; duodenum(oniki parmak ba��rsa��), jejenum ve ileumdan olu�ur
�Kan yoluyla, besinlerin v�cuda emildi�i yerdir
�Kal�n ba��rsak
��le�ekal kapaktan an�se kadar olan k�s�md�r
��ekum, kolon ve rektumdan olu�ur
�Sindirim sisteminden salg�lanan su buradan geri emilir

S�ND�R�M S�STEM�NE YARDIMCI YAPILAR
�T�k�r�k bezleri
�T�k�r�k salg�s�n� yapar ve salg�lanmas�n� sa�lar
�Kanallarla a��z i�ine a��l�r
�Karaci�er
�Sa� �st kadranda, b�y�k ve kat� bir organd�r
�Safra yapar ve salg�lar
�V�cuda gerekli proteinleri �retir
�P�ht�la�ma fakt�rlerini �retir
�Zehirli maddelerin zehrini etkisiz hale getirir
�Glikojeni depolar
�Safra kesesi
�Karaci�erin hemen alt�nda yer al�r
�Safray� depolar
�Pankreas
�� k�sm�ndan (endokrin pankreas ) kanains�lin salg�lar
�D�� (ekzokrin pankreas)ba��rsaklara sindirim enzimleri ile bikarbonat salg�lar
�Appendiks
�Kal�n ba��rsa�a yap��k, bo�luklu olu�umdur, herhangi bir fizyolojik i�levi yok
Ba�a D�n

KARIN �� ORGANLARI
B�Y�K KAN DAMARLARI
�Aorta
�Inferior vena cava

KATI ORGANLAR
�Karaci�er
�Dalak
�Pankreas
�B�brekler
�Yumurtal�klar (Overler, kad�nlarda)

BO�LUKLU ORGANLAR
�Mide
�Ba��rsaklar
�Safra kesesi ve safra kanallar�
��reterler
�Mesane
�Rahim (Uterus)ve Fallop t�pleri (kad�nlarda)

KARNIN KADRANLARINDA YER ALAN ORGANLAR

SA� �ST KADRAN
�Karaci�er
�Safra kesesi
�Onikiparmak ba��rsa��(Duodenum)
�Enine (transverse) kolonun bir k�sm�
��kan (assenden) kolonun bir k�sm�

SOL �ST KADRAN
�Mide
�Karaci�er (bir k�sm�)
�Pankreas
�Dalak
�Enine (transverse) kolonun bir k�sm�
��nen (dessenden) kolonun bir k�sm�

SA� ALT KADRAN
��kan ba��rsak (kolon)
�Appendiks
�Yumurtal�klar
�Fallop t�pleri

SOL ALT KADRAN
��nen Ba��rsak
�Sigmoid kolon
�Yumurtal�klar
�Fallop t�pleri

KARIN A�RILARININ �E��TLER��Visseral(yayg�n) a�r�
�Somatik(organa ait) a�r�
�Yans�yan a�r�

V�SSERAL A�RI
�Periton ya da organ �eperinde �dem veya gerilme nedeniyle ortaya ��kan a�r�d�r
�Yay�lan bir a�r�d�r; nadiren, bir yerde hissedilir
�Organ�n duyusal sinirleri taraf�ndan, organdan uzak bir yerde alg�lanabilir

SOMAT�K A�RI
�Pariyetal(kar�n duvar�ndaki) peritonun veya diyafragman�n inflamasyonu (yang�s�, iltihab�) sonucu olu�an a�r�d�r
�Keskindir (b��ak saplan�r tarzda)
�Yeri bellidir

YANSIYAN A�RI
�Etkilenen (hasta) organ�n uza��nda alg�lanan a�r�d�r
�Yans�yan a�r�ya neden olan baz� hastal�klar
�Pn�nomi
�Akut myokard infarkt�s�
�Erkek cinsel ve �reme organlar� (genito�riner) sorunlar�

Misafir

23 Nisan 2010 19:46

Heimlich Manevras�

L�TFEN D�KKAT: Konu bilgi ama�l�d�r, Heimlich Manevras� e�itiminiz yoksa l�tfen uygulamay�n�z.

Heimlich Manevras�

Yabanc� cisim bo�ulmalar�nda hayat kurtaran manevra: Heimlich Manevras�

Dr. Henry Jay Heimlich taraf�ndan 1974 y�l�nda tarif edilmi�tir. Solunum yolunun yabanc� cisim taraf�nda t�kanmas� sonucu olu�an bo�ulma durumlar�nda kullan�lan ve hayat kurtaran bir manevrad�r. Yabanc� cisim ile olan bo�ulmalar eri�kinlerde kalp krizi ile kar��t�r�labilir. Hastan�n klinik tablosu, yemek s�ras�nda birden bir �ey s�yleyemeden, yere y��ld�klar� ve �ld�kleri i�in, eski y�llarda kalp krizinden kaybedildikleri san�lm�� ve yanl�� olarak "caf� coronary" olarak adland�r�lm��t�r.

Yabanc� cisimlerle bo�ulmalar s�kl�kla yemek s�ras�nda olur, o s�rada a��zda olan yiyecek, kemik vb gibi maddeler solunumla soluk borusuna ka�ar. Cisim, soluk borusunu k�smi veya tam olarak t�kar. Tam t�kanmalarda m�dahale ile yabanc� cisim ��kar�lmazsa �l�m ka��n�lmazd�r.

Hastadaki belirtiler;

* Olay �o�unlukla yemek s�ras�nda olur,
* Hasta konu�amaz, ba��ramaz (k�smen t�kanma varsa �ks�rmeye �al��r ve tiz bir ses ��kar�r)
* Y�z� oksijensizlikten morar�r,
* �aresizlik i�inde bo�az�n� tutar,
* K�sa bir s�re sonra bilinci kaybolarak yere y��l�r. Tam t�kanmada 3-4 dakika i�inde cisim ��kar�lmazsa �l�m meydana gelir.

http://img4.imageshack.us/img4/2796/93686644.jpg

Bo�az�na yabanc� cisim ka�an hastan�n tipik hareketi

Bu durumda yabanc� cisim hastan�n a�z�ndan el ile ��kar�lamayacak kadar a�a�� inmi� ise Heimlich Manevras� yap�l�r. Hastan�n bilinci hen�z kaybolmam��sa, kurtar�c� (hastaya manevray� yapacak olan ki�i) hastan�n arkas�na ge�er ve ellerini hastan�n g�bek ile kaburgalar aras�ndaki k�sm�na kenetler. Daha sonra ani bir hareketle, yumru�u ile karn�na do�ru bas�n� uygulayarak hastan�n ayaklar� yerden kesilinceye kadar kald�r�r. Bu i�lem, solunum yolunu t�kayan cismin a��zdan at�lmas�na kadar devam eder. Burada ama� kar�na yap�lan bas�n� art��n�n akci�erleri s�k��t�rmas� ve t�kayan cismin bas�n�la d��ar� at�lmas�n�n sa�lanmas�d�r (Bunu �i�edeki bas�nc� artan gazoz veya maden suyunun kapa��n� f�rlatmas�na benzetebiliriz).

http://img4.imageshack.us/img4/2275/19950241.gif

Heimlich Manevras�n�n yap�l��

�uursuz durumda olup yerde yatan hastalarda ise manevra hasta s�rt �st� yerde yatarken yap�labilir:

http://img4.imageshack.us/img4/4108/10622109.jpg

Hasta �uursuz ise manevra yerde yap�labilir.

Not: Elizabeth Taylor, Ronald Reagan, Cher, New York Eski Belediye Ba�kan� Ed Koch, Goldie Hawn, Walter Matthau, Carrie Fisher, Dick Vitale, Jack Lemmon gibi me�hurlar�n Heimlich Manevras� sayesinde �l�mden d�nd�klerini biliyor musunuz?

Kaynak: Sa�l�k Bakanl�� CPR Uygulamalar� Kurs Kitap��

Misafir

23 Nisan 2010 19:55

Kalp Akci�er Canland�rmas� - Yeniden Canand�rma

1 ek

L�TFEN D�KKAT: Konu bilgi ama�l�d�r, Kalp Akci�er Canlad�rmas� Sa�l�k Bakanl�� E�itimleri sonras�nda sertifika alm�� profesyoneller taraf�ndan yap�l�r. Sokakta ya da evde bu durumda kar��la�t��n�z kimseye CPR uygulamay�n�z, ki�inin ya�ama �ans�n� elinden alabilirsiniz. Kanuni a��dan da su�lu durumuna d��ersiniz. Yapman�z gereken 112'yi aramakt�r.

Kalp Akci�er Canland�rmas� - Yeniden Canand�rma

Cardiopulmonary Resuscitation - CPR

Yeniden canland�rma: Nedir? Neden bilmemiz gerekiyor?

Di�er isimler: Kalp akci�er canland�rmas�, Kardiyopulmoner resussitasyon, Kalp masaj� ve suni solunum, Cardiopulmonary resuscitation (CPR)

Tan�m

Yeniden canland�rma; kalbin �al��mas�n�n ve/veya solunum i�inin durmas�n�n sonucu m�dahale edilmedi�i takdirde �lmesi ka��n�lmaz ki�ileri yeniden hayata d�nd�rmek i�in yap�lmas� gereken acil m�dahaledir.

Neden �nemli ve neden bilmemiz gerekiyor?

1- Hastane d�� kalp durmalar�ndan olan �l�mlerin %75-80'i evde olmaktad�r.

2- Ani kalp durmas�ndan olan �l�mlerin %95'i hasta hastaneye ula�amadan olur. Bu durumda "yeniden canland�rma" i�lemini biliyorsan�z sevdiklerinizi ya�atabilme �ans�n�z olur.

3- Ani kalp durmas�ndan olan �l�mler kader de�ildir. Ne kadar fazla insan yeniden canland�rmay� biliyorsa o kadar insan �l�mden kurtulur.

Kalbin ve/veya solunumun durmas�n�n �e�itli nedenleri vard�r: kalp krizi, bo�ulma, elektrik �arpmas�, vb. Kalbin ve/veya solunumun durmas� halinde; dokulara ya�amalar� i�in gereken oksijen ta��namaz ve dokulardaki h�creler �lmeye ba�lar. V�cudumuzda oksijensizli�e en hassas olan doku beyindir. Beyin dokusu, 3 dakikadan fazla oksijensiz kalmas� halinde �lmeye ba�lar ve geri d�n�� olmayan bir bi�imde beyin hasar� geli�ir. Beyne oksijen geli�i 3 dakikadan daha uzun bir s�rede gecikirse beyin dokusu de�i�en derecelerde harap oldu�u i�in bilin� k�smen veya hi� yerine gelemez (bitkisel hayat).

Onun i�in kalp ve/veya solunumun durmas� durumunda hastaya m�dahale 3 dakika i�inde yap�lmal�d�r. Bu alt�n k�ymetinde de�erli olan 3 dakika i�inde �o�unlukla t�bbi destek veya ekip olmayaca�� i�in bu m�dahaleler o s�rada orada bulunan ki�ilerce, yani sizler taraf�nda yap�lmal�d�r.

�nce durumun acil olup almad��n� de�erlendirmemiz gerekir: kalp �al��yor mu? solunum var m�? �o�u durumda kalp �nce durur ve oksijensizlikten dolay� etkilenece�i i�in solunum da ard�ndan durur.

Kalp durmas�nda hasta hareketsizdir, bilin� tamamen KAPALIDIR; uyaranlara, seslenmelere cevap vermez. En �nemlisi b�y�k damarlardan (boyunda karotis (�ah damar�), bilekteki atardamar) nab�z al�nmaz.

http://img156.imageshack.us/img156/1552/78587623.jpg

Boyunda karotis atardamar�ndan (�ah damar�) nab�z bakma

E�er dinlenebilirse kalp sesleri al�nmaz.

Hastan�n hareketsiz halini psikolojik bay�lmalar (histeri, sinirsel bay�lma), sara (epilepsi) gibi bay�lmalardan MUTLAKA ay�rt etmek gerekir. Bu durumlarda kalp �al��r ve hasta nefes al�r.

Kalbin �al��mas�n�n ve/veya solunumun olmad�� bir hastada yap�lacak ilk i� t�bbi yard�m �a��rmakt�r. Hastan�n yan�nda birden fazla ki�inin oldu�u durumlarda bir ki�i acil servise (112) telefon ederken di�er ki�i "yeniden canland�rma" i�lemine ba�lamal�d�r. Hastan�n yan�ndaki ki�i yaln�z ise �nce telefon edip ard�ndan i�leme ba�lamal�d�r. Yeniden canland�rma i�lemi 3 basamaktan olu�ur; bunlar ak�lda kolay kalmas� y�n�nden ABC olarak bilinir.

Nas�l Yapal�m?

Yeniden canland�rma i�lemi A, B ve C olmak �zere 3 basamaktan olu�ur demi�tim. Bunlar �unlard�r;

A: Airway (hava yolu)

B: Breathing (solunum)

C: Circulation (dola��m yani kalp)

�imdi bunlar� tek tek inceleyelim:

A: (Airway) Hava yolu: Burada hava yolunun a��k olup olmad�� kontrol edilir. Yani akci�erlerle a��z aras�nda havan�n ge�i�ine engel olan bir cisim var m� diye bak�l�r. Bunu i�in i�aret parma�� hastan�n a�z�na sokularak yabanc� cisim olup olmad�� kontrol edilir. �zellikle kazalarda hastan�n a�z�na veya solunum yoluna yabanc� cisim (ta�, takma di� vs) girme olas�l�� y�ksektir. Yabanc� cisim a�z�n daha a�a��lar�nda ve elle ��karmak m�mk�n olmuyorsa Heimlich manevras� yap�lmal�d�r. Uygulanmas� olduk�a kolay olan bu manevra herkes taraf�ndan bilinmelidir.

http://img156.imageshack.us/img156/2792/16506432.jpg

Bilin�siz durumda olan hastan�n dili, arkaya kayarak solunum yolunu kapatabilir. Bunun i�in kurtar�c�, bir eli ile hastan�n aln�na hafif�e bast�r�ken di�er elle de �ene yukar�ya do�ru kald�r�lmaya �al��mal�d�r.

Hava yolunun a��k oldu�u teyit edildikten sonra 2. a�amaya ge�ilir:

B: (Breathing) Solunum: Solunum var m�? Solunumun olup olmad��n� g��s kafesinin solunumla hareket edip etmedi�ini veya kula��m�z� hastan�n a�z�na yakla�t�rarak nefes al�p almad��n� hissederek anlayabiliriz.

http://img156.imageshack.us/img156/8770/13741683.jpg

Hastan�n nefes al�p almad��n� kontrol etme

Solunum yoksa suni solunuma ge�meliyiz. Bunun i�in s�rt� yere gelecek �ekilde yat�r�lm�� hastan�n ba�� hafif�e arkaya do�ru al�narak burun delikleri bir elin ba� parma�� ile i�aret parma�� aras�nda kapat�ld�ktan sonra di�er el ile �ene a�a�� do�ru itilerek hastan�n a�z� a��l�r. Sonra solunumu yapt�ran kurtar�c� normal bir soluk ald�ktan sonra a�z�n�, hastan�n a�z�na hava ge�irmeyecek bir �ekilde birle�tirip i�indeki havay� hastaya �fler. Bu s�rada hastan�n g��s kafesi giren havan�n etkisiyle yukar� do�ru kalkmal�d�r. E�er kalkm�yorsa hava yolunun t�kayan bir �ey olup olmad�� tekrar kontrol edilmelidir. A��zdan a��za solunum m�mk�n olmuyorsa (a�z�n a��lamamas�, kaza sonucu a��z b�lgesinde hasar olmas� vb) ayn� teknikle a��zdan buruna solunum yap�labilir. Bu sefer de hastan�n a�z� kapal� tutulmal�d�r.

http://img148.imageshack.us/img148/5720/85750303.gif

Suni solunumda, s�rt� yere gelecek �ekilde yat�r�lm�� hastan�n ba�� hafif�e arkaya do�ru al�narak burun delikleri bir elin ba� parma�� ile i�aret parma�� aras�nda kapat�ld�ktan sonra di�er el ile �ene a�a�� do�ru itilerek a�z� a��l�r. Sonra solunumu yapt�ran kurtar�c� normal bir soluk ald�ktan sonra a�z�n�, hastan�n a�z�na hava ge�irmeyecek bir �ekilde birle�tirip i�indeki havay� hastaya �fler.

C: (Circulation) Dola��m: Kalp �al��yor mu? Kalbin �al��p �al��mad�� nab�zlara bak�larak veya kalp sesleri dinlenerek anla��labilir. Kalp �al��m�yorsa kalp masaj�na ba�lan�r. Bunun i�in hastan�n s�rt� yere gelecek �ekilde sert bir zeminde yat�yor olmas� gereklidir. Masajda ama�, kalbi halk aras�nda imam tahtas� denilen g��s�n orta k�sm�ndaki kemik ile (sternum) arkada omurga aras�nda s�k��t�r�p i�indeki kan� aort damar�na atmas�n� b�ylece kalbin kan� pasif olarak pompalamas�n� sa�lamaya y�neliktir.

Bunun i�in g��s orta k�sm�ndaki kemi�in 1/3 alt k�sm�na bir elimizin ayas�na (bilek k�sm�na yak�n) di�er elimizle destek yap�p (�ekil) dirseklerimiz dik olarak hastan�n g��s kemi�ini 3-5 cm a�a�� indirecek kadar bas�n� uygulamak gerekir. Kurtar�c� dizlerinin �zerine e�ilmi� olursa bu bas�n� kolayca uygulanabilir. Bu bas�n� dakikada yakla��k 100 kez tekrarlanmal�d�r. Her bask� hareketinden sonra hastan�n g��s�n�n eski durumuna d�nmesi i�in zaman verilmeli ve ard�ndan tekrar bas�n� uygulanmal�d�r.

http://img148.imageshack.us/img148/1279/83812392.gif

Kalp masaj�nda dirseklerimiz dik olarak hastan�n g��s kemi�ini 3-5 cm a�a�� indirecek kadar bas�n� uygulamak gerekir.

Solunum ve dola��m deste�i beraber veriliyorsa her 30 kalp masaj�ndan sonra 2 kez suni solunum yapt�r�lmal�d�r. Kalp masaj� ve/veya suni solunum acil t�bbi ekip gelinceye kadar veya hastan�n kendi kalbi ve/veya solunumu d�n�nceye kadar yap�lmal�d�r. Hastan�n kendi nab�z ve/ya solunumunun d�n�p d�nmedi�ini 10-15 dakikada bir 3-5 saniye s�re i�lemi kesip hastay� g�zleyerek anlayabiliriz.

Profesyonel sa�l�k ekibinin olmad�� veya gelme olas�l��n�n olmad�� durumlarda canland�rma i�lemine ne kadar devam edilmesi gerekti�i konusunda kesin bir s�re vermek m�mk�n de�ilse de 45 dakikadan daha uzun yap�lan canland�rma i�lemi sonucunda hasta geri d�nm�yorsa bundan sonraki zaman i�inde geri d�nme olas�l�� son derece azd�r.

Burada anlatt��m ve herkes taraf�ndan bilinmesi ve gerekirse yap�lmas� gereken olan kalp akci�er canland�rmas�, profesyonel t�bbi ekip gelinceye kadar hastan�n beyin fonksiyonlar�n� canl� tutmak amac�n� ta��r. Kurtar�c� 2 ki�i olursa bir ki�i kalp masaj�n� yaparken di�er ki�ide solunum i�ini yapt�r�r, kalp masaj� daha yorucu oldu�u i�in ki�iler yorulduk�a yer de�i�tirirler.

�ocuklarda ve bebeklerde kalp akci�er canland�rmas�

1-8 ya� aras�ndaki �ocuklarda canland�rma i�lemi tamamen ayn�d�r. Ancak kalp masaj� tek elle yap�l�r ve g��s kafesinin 2.5-4 cm a�a�� inmesi yeterlidir.

1 ya� alt�ndaki bebeklerde ise durum biraz de�i�ir. Bebek hareketsiz ise, bilincinin a��k olup olmad��; ayak taban�n� g�d�klayarak veya derisini cimdikleyerek tepki verip vermedi�ine bak�larak karar verilir. Prensipler ayn� olmakla birlikte suni solunumda kurtar�c� a�z�n� bebe�in hem a�z�n�, hem de burnunu kaplayacak �ekilde yerle�tirir. Kurtar�c� kalp masaj�n� ise g��s orta k�sm�na 2 meme aras�ndan ge�en �izginin hemen alt�na 2 parma��n� yerle�tirerek, g��s kafesini 1-2.5 cm bast�rarak yapar. H�z� yine eri�kinlerde oldu�u gibi dakikada 100 kalp masajd�r. Suni solunum say�s� ise yine 30 kalp masaj�nda bir 2 solunumdur.

http://img148.imageshack.us/img148/2793/45890784.jpg

Bebekte kalp masaj�n�n yap�lma �ekli ve b�lgesi

�stanbul �l Sa�l�k M�d�rl��'nce haz�rlanm�� pdf �eklindeki Temel Ya�am Deste�i E�itim Dosyas� ektedir.

Misafir

2 Haziran 2011 11:56

Kalp Akci�er Canland�rmas� - Yeniden Canand�rma

1 ek

Temel Ya�am Deste�i G�ncellemeleri

Ekim 2010 tarihinden itibaren Avrupa Res�sitasyon Birli�i (ERC) ve Amerikan Kalp Birli�i (AHA) taraf�ndan standartlarda baz� de�i�iklikler ve g�ncellemeler yap�lm��t�r.

Sa�l�k Bakanl�� Temel Sa�l�k Hizmetleri Genel M�d�rl�� Temel Ya�am Deste�i i�lem basamaklar�nda yap�lan de�i�iklikler ve g�ncellemeleri Haziran 2011 ay�ndan ge�erli olmak �zere yay�nlanm��t�r.

Yeti�kinlerde, �ocuklarda, Bebeklerde D�� Kalp Masaj� ve Yapay Solunum �le �lgili G�ncellemeleri

Yeti�kinlerde D�� Kalp Masaj� Ve Yapay Solunumun Birlikte Uygulanmas�

1- Kendisinin ve hasta/yaral�n�n g�venli�inden emin olunur,
2- Hasta/yaral�n�n omuzlar�na dokunup “iyi misiniz?” diye sorularak bilinci kontrol edilir; e�er bilinci yok ise:
3- �evreden y�ksek sesle yard�m �a�r�l�r; 112 arat�l�r;
4- Hasta/yaral� sert bir zemin �zerine s�rt �st� yat�r�l�r,
5- Hasta/yaral�n�n yan�na diz ��k�l�r,
6- Hasta/yaral�n�n boynunu ve g��s�n� saran giysiler a��l�r,
7- Hasta/yaral�n�n a��z i�i kontrol edilir; g�r�nen yabanc� cisim var ise ��kart�l�r,
8- Hava yolunu a�mak i�in bir el hasta/yaral�n�n aln�na, di�er elin iki parma�� ene kemi�inin �zerine yerle�tirilir,
9- �ene kemi�inin uzun kenar� yere dik gelecek �ekilde al�ndan bast�r�l�p, �eneden kald�r�larak ba� geriye do�ru itilir; hastaya ba� geri �ene yukar� pozisyonu verilir,
10- Hasta/yaral�n�n solunum yap�p yapmad�� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 10 saniye s�re ile kontrol edilir:
G��s kafesinin solunum hareketlerine bak�l�r,
E�ilip, kula��n� hastan�n a�z�na yakla�t�rarak solunum dinlenirken di�er el g��s �zerine hafif�e yerle�tirilerek hissedilir.
11- Hasta/ yaral�n�n solunumu yok ise,
12- �evrede ba�ka kimse yok ve ilkyard�mc� yaln�z ise, kendisi 112’yi arar,
13- Kalp bas�s� uygulamak i�in g��s kemi�inin alt ve �st ucu tespit edilerek alt yar�s�na bir elin topu�u yerle�tirilir,
14- Di�er el bu elin �zerine yerle�tirilir,
15- Her iki elin parmaklar� birbirine kenetlenir,
16- Ellerin parmaklar� g��s kafesiyle temas ettirilmeden, dirsekler b�k�lmeden, g��s kemi�i �zerine v�cuda dik olacak �ekilde tutulur,
17- G��s kemi�i 5 cm a�a�� inecek �ekilde ( yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3’� kadar) 30 kalp bas�s� uygulan�r, bu i�lemin h�z� dakikada 100 bas� olacak �ekilde ayarlan�r,
18- Ba� geri �ene yukar� pozisyonu tekrar verilerek hava yolu a��kl�� sa�lan�r,
19- Aln�n �zerine konulan elin ba� ve i�aret parma��n� kullanarak hasta/ yaral�n�n burnu kapat�l�r,
20- Normal bir soluk al�n�r, ba� geri �ene yukar� pozisyonunda iken hasta/yaral�n�n a�z�n� i�ine alacak �ekilde a��z yerle�tirilir,
21- Hasta /yaral�n�n g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniye s�ren 2 kurtar�c� nefes verilir, havan�n geriye ��kmas� i�in zaman verilir,
22- Hasta/ yaral�ya 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�r�l�r, (30;2)
23- Temel ya�am deste�ine hasta/yaral�n�n ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar kesintisiz devam edilir.

�ocuklarda (1-8 Ya�) D�� Kalp Masaj� Ve Yapay Solunumun Birlikte Uygulanmas�

1- Kendisinin ve �ocu�un g�venli�inden emin olunur,
2- �ocu�un omuzlar�na dokunup “iyi misiniz?” diye sorularak bilinci kontrol edilir; e�er bilinci yok ise:
3- �evreden y�ksek sesle yard�m �a�r�l�r; 112 arat�l�r;
4- �ocuk sert bir zemin �zerine s�rt �st� yat�r�l�r,
5- �ocu�un yan�na diz ��k�l�r,
6- �ocu�un boynunu ve g��s�n� saran giysiler a��l�r,
7- A��z i�i g�zle kontrol edilir; hava yolu t�kan�kl��na neden olan yabanc� cisim var ise ��kart�l�r,
8- Hava yolunu a�mak i�in bir el hasta/yaral�n�n aln�na, di�er elin iki parma�� ene kemi�inin �zerine yerle�tirilir,
9- �ene kemi�inin uzun kenar� yere dik gelecek �ekilde al�ndan bast�r�l�p, �eneden kald�r�larak ba� geriye do�ru itilir; �ocu�a ba� geri �ene yukar� pozisyonu verilir,
10- Hasta/yaral�n�n solunum yap�p yapmad�� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 10 saniye s�re ile kontrol edilir:
G��s kafesinin solunum hareketlerine bak�l�r,
E�ilip, kula��n� hastan�n a�z�na yakla�t�rarak solunum dinlenirken di�er el g��s �zerine hafif�e yerle�tirilerek hissedilir.
11- Solunum yok ise; aln�n �zerine konulan elin ba� ve i�aret parma��n� kullanarak �ocu�un burnu kapat�l�r,
12-Ba� geri �ene yukar� pozisyonunda iken �ocu�un a�z�n� i�ine alacak �ekilde a��z yerle�tirilir,
13- �ocu�un g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniye s�ren 2 nefes verilir, havan�n geriye ��kmas� i�in zaman verilir,
14- Kalp bas�s� uygulamak i�in g��s kemi�inin alt ve �st ucu tespit edilerek alt yar�s�na bir elin topu�u yerle�tirilir, (�ocuk yeti�kin g�r�n�m�ndeyse yeti�kinlerde oldu�u gibi iki el ile kalp bas�s� uygulan�r ) ,
15- Elin parmaklar� g��s kafesiyle temas ettirilmeden, dirsek b�k�lmeden, g��s kemi�i �zerine v�cuda dik olacak �ekilde tutulur,
16- G��s kemi�i 5 cm a�a�� inecek �ekilde ( yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3’� kadar) 30 kalp bas�s� uygulan�r, bu i�lemin h�z� dakikada 100 bas� olacak �ekilde ayarlan�r,
17- �ocu�a 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�r�l�r (30;2) ,
18- �lkyard�mc� yaln�z ise; 30;2 g��s bas�s�n�n 5 tur tekrar�ndan sonra 112’yi kendisi arar,
19- Temel ya�am deste�ine �ocu�un ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar kesintisiz devam edilir.

Bebeklerde (0–12 Ay) D�� Kalp Masaj� Ve Yapay Solunumun Birlikte Uygulanmas�

1- Kendisinin ve bebe�in g�venli�inden emin olunur,
2- Ayak taban�na hafif�e vurarak bilinci kontrol edilir; e�er bilinci yok ise,
3- �evreden y�ksek sesle yard�m �a�r�l�r; 112 arat�l�r;
4- Bebek sert bir zemin �zerine s�rt �st� yat�r�l�r,
5- �lkyard�mc� temel ya�am deste�i uygulayaca�� pozisyonu al�r (yerde uygulama yapacak ise diz ��ker, masa v.b. yerde uygulama yapacak ise ayakta durur),
6- Bebe�in boynunu ve g��s�n� saran giysiler a��l�r,
7- A��z i�i g�zle kontrol edilir; hava yolu t�kan�kl��na neden olan yabanc� cisim var ise ��kart�l�r,
8- Hava yolunu a�mak i�in, bir el bebe�in aln�na, di�er elin iki parma�� ene kemi�ine koyulup ba� hafif�e yukar� geri itilerek e�ilir, ba� geri �ene yukar� pozisyonu verilir,
9- Bebe�in solunum yap�p yapmad�� bak-dinle-hisset y�ntemiyle 10 saniye s�re ile kontrol edilir:

G��s kafesinin solunum hareketlerine bak�l�r,
E�ilip, kula��n� hastan�n a�z�na yakla�t�rarak solunum dinlenirken di�er el g��s �zerine hafif�e yerle�tirilerek hissedilir,
10- Solunum yoksa a��z dolusu nefes al�n�r ve a��z bebe�in a��z ve burnunu i�ine alacak �ekilde yerle�tirilir,
11-Bebe�in g��s�n� y�kseltmeye yarayacak kadar her biri 1 saniye s�ren 2 solunum verilir, havan�n geriye ��kmas� i�in zaman verilir,
12- Kalp bas�s� uygulamak i�in bebe�in (iki meme ba��n�n alt�ndaki hatt�n ortas� g��s merkezini olu�turur) g��s merkezi belirlenir,
13- Bir elin orta ve y�z�k parma�� bebe�in g��s merkezine yerle�tirilir,
14- G��s kemi�i 4 cm a�a�� inecek �ekilde ( yandan bak�ld��nda g��s y�ksekli�inin 1/3’� kadar) 30 kalp bas�s� uygulan�r, bu i�lemin h�z� dakikada 100 bas� olacak �ekilde ayarlan�r,
15- Bebe�e 30 kalp masaj�ndan sonra 2 solunum yapt�r�l�r (30;2) ,
16- �lkyard�mc� yaln�z ise; 30;2 g��s bas�s�n�n 5 tur tekrar�ndan sonra 112’yi kendisi arar,
17- Temel ya�am deste�ine bebe�in ya�amsal refleksleri veya t�bbi yard�m gelene kadar kesintisiz devam edilir.

�stanbul �l Sa�l�k M�d�rl�� Yeti�kinlerde, �ocuklarda, Bebeklerde D�� Kalp Masaj� ve Yapay Solunum �le �lgili G�ncellemeleri Web Sayfas�

Yeti�kinlerde, �ocuklarda, Bebeklerde D�� Kalp Masaj� ve Yapay Solunum �le �lgili G�ncellemeleri pdf dosyas�.

Efulim

11 Ekim 2012 13:39

�lk Yard�m

S�cak �arpmas�
MsXLabs.Org & Morpa Genel K�lt�r Ansklopedisi

�nsan�n birdenbire a��r� s�cak kar��s�nda kalmas� sonucu ortaya ��kan sa�l��a zararl� durum. S�cak hava da so�uk hava kadar tehlikelidir, cidd� rahats�zl�klara ve �l�mlere yol a�abilir. Beyinde v�cudun �s�s�n� d�zenleyen �zel bir merkez vard�r. �evre �s�s� artt��nda v�cut bu fazla �s�y� atamaz ve organizmada �s� birikmesi olur, bu da havadaki nem ve r�zg�r oran�na ba�l�d�r. S�cak �arpmas�nda ortaya ��kan belirtiler �unlard�r: Dermans�zl�k, ba� d�nmesi, ba� a�r�s�, bulant�, kusma ve terleme. Deri kuru ve s�cakt�r. Ate� 41-42 dereceyi bulur. S�cak �arpmas�na u�rayan bir kimseyi serin bir odada ba�� a�a��ya gelecek �ekilde yat�rmal� ve v�cudunu alkolle ovmal�d�r. Ba��na buz koymak yararl� olur. Cidd� durumlardaysa ancak doktorun uygulayabilece�i tedavi yollar� vard�r.

S�cak �arpmas�nda ilk yard�m

Hasta serin ve havadar bir yere al�n�r,
Giysiler ��kar�l�r,
S�rt �st� yat�r�larak, kol ve bacaklar y�kseltilir,
Bulant�s� yoksa ve bilinci a��ksa su ve tuz kayb�n� gidermek i�in 1 litre su -1 �ay ka�� karbonat -1 �ay ka�� tuz kar��m� s�v� yada soda i�irilir.

S�cak �arpmas�ndan korunmak i�in al�nmas� gereken �nlemler

�zellikle �apka, g�ne� g�zl�� ve �emsiye gibi g�ne� ��ndan koruyacak aksesuarlar kullan�lmal�d�r,
Mevsim �artlar�na uygun, terletmeyen, a��k renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,
Bol miktarda s�v� t�ketilmelidir,
Direk g�ne� ��nda kal�nmamal�d�r,
Kapal� mekanlar�n d�zenli aral�klarla havaland�r�lmas�na �zen g�sterilmelidir.

Kaynak

Saat: 16:54

�2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranl�k