Biyoloji ile �lgili Makaleler, Ara�t�rmalar

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Biyoloji (https://www.msxlabs.org/forum/biyoloji/)

- - Biyoloji ile �lgili Makaleler, Ara�t�rmalar (https://www.msxlabs.org/forum/biyoloji/218084-biyoloji-ile-ilgili-makaleler-arastirmalar.html)

_PaPiLLoN_

1 A�ustos 2007 20:39

Yak�n bir ge�mi�te ara�t�rmac�lar, bacaklar�nda g�zler olan sirkesinekleri yeti�tirmeyi ba�ard�lar. Burada s�z konusu denetim mekanizmas�na g�re, belli bir gen, g�z�n nerede olaca��n� belirledikten sonra, eksiksiz bir g�z�n olu�umunda i�levi olan t�m genler o noktada �al��maya ba�lar.

Sirkesineklerinde g�zler, yanl�� yerde olmakla birlikte her �eyleriyle eksiksizdi ve do�ru ba�lant�lar kurulsayd� herhalde normal g�z gibi i�lev g�rebileceklerdi. Bu deneysel i�lem, tek ba��na da �nemli. Ancak �zellikle evrimi kavray�� bi�imimize getirdi�i yenilik a��s�ndan incelenmeli.

Bu deneylerde, bir fareye ait g�z-konum geni kullan�larak sirkesine�inin yanl�� konumda bir g�z geli�tirmesi sa�land�. Farenin geni, sirkesine�ininkine o kadar �ok benziyor ki, genetik m�hendisli�i kullan�larak bir sirkesine�ine yerle�tirildi�i zaman ayn� i�levi yerine getirmeyi s�rd�rebiliyor. Bu, kayda de�er bir olgu. Sirkesinekleri, farelerden evrimsel olarak en az yar�m milyar y�ld�r ayr�lm�� bulunuyorlar.

Di�er bir deyi�le, en son yar�m milyar y�l �nce ortak bir atalar� vard�. Fare/sirkesine�i ortak atas�ndaki bu g�z-konum geni, daha sonra biri fareyi,di�eriyse sirkesine�ini olu�turacak iki ayr� soyun da kal�tsal miras� oldu ve en az bir milyar y�ll�k bir evrim s�resince de�i�meden kald� (yar�m milyar y�ld�r bu iki soy ayr� olarak evrimle�tikleri i�in. toplam evrimle�me s�resi 2 x 0.5 = l milyar y�l).

Sirkesine�i ve farenin g�zlerinin yap�sal ve optik a��dan �ok temel farkl�l�klar� oldu�u g�z�n�ne al�nd��nda, bu �ok �nemli. Herhalde her iki soy da, kendi ama�lar� do�rultusunda en uygun g�z yap�s�n� kusursuzlast�r�rken, g�z�n konumunu belirleyen temel sistemi korudular. Do�al se�ilimin ay�klama g�c�n�n bundan daha iyi bir kan�t� olamaz.

Biri fare. di�eri sirkesine�i olmak �zere, evrimin iki ayr� kolundan yar�m milyar y�l �nce yola ��kan bu "ata gen"i d��n�n. Hem fare, hem de sirkesine�i soylar�nda milyonlarca mutsyon olmu� ve bunlar do�al se�ilim taraf�ndan ay�klanm�� olmal�. T�m bu koruyucu do�al se�ilimin sonucunda, �ok uzun zamand�r ayr� olmalar�na kar��n, bu iki gen ayn� i�levi koruyor ve hatta yer de�i�tirebiliyorlar.

Darwin, do�al se�ilimin zararl� m�tasyonlan �nleme yetene�inin fark�ndayd� elbette. Ama do�al se�ilimin, yar�m milyar y�l boyunca bir i�levi koruyacak kadar etkili bir ay�klay�c� oldu�unu �ne s�rmeye herhalde cesaret edemezdi.

Pasakli_Prenses

1 A�ustos 2007 20:39

Biyoloji ile �lgili Makaleler

Biyolojik Silahlar

Kimyasal ajanlar gibi, biyolojik silahlar da neyse ki pop�ler k�lt�rdeki ��hretlerine yak��r �ekilde kullan�lm�� de�iller hen�z. 1971′de Kazakistan’daki bir iaboratuvardan ka�an ve silah olarak kullan�lmak �zere haz�rlanan �i�ek hastal�� mikrobu y�z�nden �lenlerin say�s� yaln�zca 3. �stelik hastal�k salg�n halinde ilerleme de g�stermemi�.

1979′da �imdiki ad� Ekaterinburg oian Sverdiovsk’taki bir fabrikadan s�zan �arbon mikrobu i�eren bir biyolojik silah y�z�nden 68 ki�i ya�am�n� yitirdi ve yine hastal�k yay�lmad�. �nsanlar�n bu y�zden ya�amlar�n� yitirmeleri �ok ac� ama, yine de ya�am kayb� tek bir bomban�n neden olaca��ndan daha fazla de�il.

1989′da Washington’da birka� kamu i��isi kaza sonucu Ebola vir�s�ne maruz kald�. Durum fark edilene kadar, birka� g�n boyunca bu i��iler sosyal ya�amlar�n� s�rd�rm��, aile ve arkada�lar�yla birlikte olmu�lard�. Buna kar��n, bu olayda kimse ya�am�n� yitirmeden gerekli �nlemler al�nabildi.
Ger�ek �u ki, evrim milyonlarca y�l boyunca memeiilere, mikroplara kar�� diren� g�sterme �zetti�i kazand�rd�. �rne�in kara veba, tarihte bilinen en k�t� hastal�klardan biriydi; yetersiz sa�l�k hizmetleri ve k�t� ya�am ko�ullar�n�n hakim oldu�u Orta �a� Avrupas�’nda at ko�turdu. Ama salg�n, insanl�� yok edemedi: bir�ok ki�i hastal�� yendi. Bu senaryolar�n korku sa�t�� g�n�m�z bat� toplumlar�ndaysa, hangi mikrop ya da vir�s ortaya ��karsa ��ks�n, daha sa�l�kl� insanlarla, geli�mi� sa�l�k hizmetleriyle ve biyoajanlar� yok etmek �zere geli�tirilmi� ila�larla kar��la�aca�� kesin.
Belki g�n�n birinde, ba��kl�k sistemimizi ek-tisiz hale getirecek bir vir�s �retebilen bir deli ortaya ��kar. Asl�nda m�mk�n oldu�undan bir “s�per hastal�k” yarat�labilir ya da �i�ek gibi, zaten var olan bir hastal�k, mikrobun genleriyle oynanarak daha zararl� hale getirilebilir. �stelik, zamanla biyo�eknolojinin geli�ip, denetiminin daha g�� olaca�� d��n�l�rse, birtak�m ki�i ya da gruplar�n, zararl� mikrop ya da vir�sleri kolayl�kla �retebileceklerini de kabul edebiliriz. Ancak, yine de bilim adamlar� daha �nce hi�bir korkun� hastal��n insanl�� ortadan kald�rmay� ba�aramad�� gibi, gelecekte de bunun pek olas� olamayaca��n� s�yl�yorlar.
Biyolojik silahlar di�er canl�lar �zerinde zararl� etkiler yaratmak maksad�yla kullan�lan bakteri, vir�s, mikrobiyal toksinler, vb. ajanlard�r. Bu tan�m genellikle biyolojik olarak elde edilen toksinleri ve zehirleri de kapsayacak �ekilde geni�letilir. Biyolojik sava� ara�lar�, ya�ayan mikroorganizmalar� (bakteri, protozoa, riketsia, vir�s ve mantar) i�erdi�i gibi mikroorganizmalar, bitkiler ve hayvanlar taraf�ndan �retilen toksinleri (kimyasallar) de kapsar.
Ya�ayan biyolojik maddeler kokusuz, tats�z ve havaya bulutu halinde at�ld�� zaman 1 ila 5 mikron boyutunda son derece k��k par�ac�klardan olu�tu�undan insan g�z�yle g�r�lemez. Silah olarak kullan�labilecek biyolojik ajanlar �u �ekilde s�ralanabilir;
Bakteriler: K��k-serbest ya�ayan organizmalar olup �o�unlu�u kat� veya s�v� k�lt�r ortam�nda �retilebilirler. Bu organizmalar sitoplazma, h�cre zar� ve n�kleer materyaller i�eren bir yap�ya sahiptir. Basit b�l�nme ile �rerler. Olu�turduklar� hastal�klar genellikle spesifik antibiyotik tedavilerine cevap verirler.
Vir�sler: ��lerinde �o�alabilecekleri canl� organizmalara ihtiya� duyan organizmalard�r. Bundan dolay� da enfeksiyoz etkileri b�y�k oranda konak h�crelere ba��ml�d�r. Vir�sler genellikle antibiyotik tedavilere cevap vermeyen fakat antiviral bile�imlerin bir k�sm�na ve s�n�rl� kullan�ma uygun preparatlara cevap veren hastal�klara neden olurlar.
Riketsialar: Hem bakterilerin hem de vir�slerin genel karakterlerini ta��yan mikroorganizmalard�r. Bakteriler gibi metabolik enzimler ve h�cre zar�ndan olu�urlar ve oksijen kullan�rlar ve geni� �apl� antibiyotiklere kar�� duyarl�d�rlar. Ya�ayan h�creler i�inde �remelerinden dolay� da vir�sleri and�r�rlar.
Klamidya: Kendi enerji kaynaklar�n� �retemediklerinden zorunlu h�cre i�i parazitlerdir. Bakteriler gibi geni� spekturumlu antibiyotiklere cevap verirler. �o�almak i�in vir�sler gibi ya�ayan h�crelere ihtiya� duyarlar.
Mantarlar: Fotosentez yapamayan, ��r�yen bitkisel olgulardan besin ihtiya�lar�n� sa�larlar.
Toksinler: Ya�ayan bitkiler, hayvanlar veya mikroorganizmalardan elde edilen zehirli maddelerdir. Baz� toksinler kimyasallara da d�n��t�r�lebilirler. Toksinlere �zel antiserum ve se�ilmi� farmakolojik ajanlarla kar�� konulabilir
Literat�rde �ok say�da biyolojik sava� ajan� belirtilmektedirler. Bunlar�n aras�nda;
Bacillus anthraksis (�arbon Etkeni)
Botulinum Toksinleri (Konserve Zehiri)
Brucelloz (“Malta Hummas�” Etkeni)
Vibrio Cholera ( Kolera Etkeni)
Clostridium perfirenges (Gazl� Gangren Etkeni )
Salmonella typhi (Tifo Etkeni)
Psoudomanas psoudomallei (Melioidozis hastal�� Etkeni)
Psoudomanas mallei (Ruam hastal�� Etkeni)
Yersinia pestis (Veba Etkeni)
Francisella tularensis (Tularemi Etkeni)
Coxiella burnetti ( Q Ate�i Etkeni)
Smallpox vir�s (�i�ek Hastal�� Etkeni)
Congo-Crimean Hemorajik Ate�i Vir�s�
Ebola Vir�s�
Stafilokoksik Enterotoksin B
Rift Valley Ate�i Vir�s�
Trichothecene mycotoxins
Venez�ella At Ensefaliti
Plazmodium vivax (S�tma Etkeni)
Saxitoksin (predominant olarak do�ada deniz dinoflajellileri taraf�ndan �retilir)
B�YOLOJ�K AJANLARIN ETK�LER�
Biyolojik ajanlar ya ya�ayan organizmalar ya da �l�m veya hastal�klara sebep olan toksin gibi t�revlerden olu�ur. Ya�ayan organizmalar etkilerini g�sterene kadar ya�ayan hedeflerde �o�al�rlarken, toksinlerini �remezler. Toksinler genellikle daha �ld�r�c�d�r, birka� dakika veya saat gibi �ok �abuk �l�m veya saf d�� b�rakmaya neden olurlar.
Ya�ayan organizmalar enfeksiyon ve hastal�k belirtileri g�r�nmesi aras�nda 24 saat ila 6 hafta aras�nda kulu�ka devri gerektirir. Biyolojik silahlar ilk bula�madan sonra birka� hafta sonra dikkate de�er bir etki b�rakmaya devam edebilir. Benzer �ekilde geciktirilmi� kulu�ka periyodu bula�t�� yerde ajan�n tamamen �rt�l� olarak geli�mesini sa�lar ve etkisi ortaya ��kt��nda hastal��n tabii olarak geli�ti�i fikrini olu�turabilir.
Bir biyolojik sald�r�, bir b�lgeyi birka� saat ile birka� hafta boyunca kirletir, te�hizat� kirletir ve birlikleri harekat� son derece s�n�rlayan, koruyucu elbise giymeye zorlar ve/veya koruyucu yan etkileri b�y�k �l��de bilinmeyen antimikrobiyaller almak zorunda b�rak�rlar.
Bu ajanlar�n baz�lar� �l�mc�ld�rler, di�erleri genellikle kapasite d��r�c� olarak kullan�l�rlar. Literat�rde klasik tedavi y�ntemlerinin etki edemedi�i veya belli etnik gruplar �zerinde kullan�labilen genetik m�hendisli�i �r�n� ajanlardan bahsedilmektedir.
Kimyasal silahlar�n b�t�n korkun�lu�una ra�men, biyolojik organizman�n �ok k��k bir �rne�i bile �ok daha �l�mc�l olabilir.
�rne�in; Bacillus antraksis basilinin yol a�t�� arbon hastal��nda solunum yoluyla havadan al�nan dayan�kl� sporlar akci�erler i�erisinde a��larak �o�almakta, ba�lang��ta so�uk alg�nl�� semptomlar ile kulu�ka devresini ge�irerek k�sa s�rede �ld�r�c� tablolar ile kar��m�za ��kabilir.
Genetik m�hendisli�i �ld�r�c�l�� art�rmak i�in daha fazla patojen veya toksin �reten genlerin geli�tirilmesi i�in potansiyel yaratm��t�r. Bu �ekilde normal halinden 100 defa daha fazla patojen olan ve toksin �reten h�creler elde edilmi�tir. Enfeksiyonu yayarken etkinli�i geli�tirebilmek ancak genetik olarak g��lendirilmi� ajanlarla m�mk�nd�r. Bu �ekilde kurumaya, ultraviyole ��nlar�na, �s�nmaya kar�� patojenlerin diren�li olmalar� sa�lanarak sa�l�k �zerine olumsuz etkinlikleri art�r�labilir.
Belirli biyolojik ajanlara besleyici katk� maddesi kullan�lmas� tutuldu�u ortamda hayatta kalmalar�n� kuvvetlendirir. Baz� patojenlerin belli �evre �artlar� i�inde kontroll� olarak mevcudiyetlerinin sa�lanmas� bile m�mk�nd�r. Ko�ullara ba�l� kendini yok eden genler ad� verilen geli�me ile organizmalar belirli bir �evrede �nceden belirlenen miktarlarda kopyaland�ktan sonra tamamen yok olacak �ekilde programlanabilmektedir. B�ylece, enfekte olmu� arazi belirli bir zaman sonra zarara u�ram�� olur.
SINIRLAMALARI

1- Biyolojik ajanlar, kimyasal silahlar�n aksine etkilerinin tahmin edilmesi ve kontrol� son derece zordur. Etkileri, kimyasal ajanlardan daha fazla �s�, hava �artlar� ve topografik yap�ya ba�l�d�r.
2- B�ylece, her zaman yaln�z hedefi kirletme riski vard�r.
3- Bir �ok biyolojik ajan etkili olabilmesi i�in solunum veya sindirim yoluyla al�nmal�d�r. Kimyasal ajanlarda oldu�u gibi deri ile temas sonunda enfeksiyon yaratmas� m�mk�n de�ildir. Bu durumda, e�er biyolojik ajanlar do�ru bir �ekilde tespit edilebilirse buna kar�� savunma kimyasal ajanlara kar�� savunmadan daha kolayd�r.
4- Anthraks sporlar� ve baz� toksinler gibi kuru ajanlar kal�c� olmalar�na ra�men, bir �ok biyolojik ajan�n etkisi zamanla �ok �abuk azal�r.
5- Anthraks sporlar� toprakta �l�mc�l etkilerini onlarca y�l muhafaza ederler. Buna benzer ajanlar uzun vadede tehlikelerini s�rd�r�rler. Bu �ekildeki ajanlar�n kullan�m durumunda taarruzu ger�ekle�tiren taraf�n i�gal etmek veya ge�mek istedi�i harekat alan� kirletilmi� olur ve koruyucu elbise kullanma ihtiyac� ile ciddi tekrar kontaminasyon gereksinimlerini beraberinde getirir.
6- Biyolojik silahlanman�n getirdi�i depolama ve kullanma her zaman teknik zorluklar� beraberinde getirir.
B�YOLOJ�K S�LAHLARDAN KORUNMA
Biyolojik silahlardan korunma birbiriyle ba�lant�l� be� a�amadan olu�maktad�r;
�nleme. Biyolojik silahlar�n kullan�lmas�n� engellemek i�in �e�itli �al��malar yap�lmaktad�r. Uluslararas� silahs�zlanma ve tefti� rejimleri biyolojik ajanlar�n biyolojik sava� durumunda �retimini ve kullan�m�n� cayd�rmaktad�r. �stihbarat �al��malar� sonucunda potansiyel tehlikeler belirlenerek gerekli �nleyici tedbirler al�nabilir. Do�al olarak ortaya ��kan ajanlara kar�� a��lama �nemli bir tedbirdir, ancak genetik m�hendisli�i ile bu a��lar�n etkisini s�n�rlayan ajanlar �retilmi�tir.
Korunma. Biyolojik ajanlara kar�� korunma y�ntemleri s�n�rl�d�r. Koruyucu elbiseler, maskeler k�sa s�reli koruma sa�layabilirler. Bununla beraber, �arbon gibi etkinli�ini uzun s�re koruyabilen kimi ajanlar i�in bu tedbirler sadece ilk a�amada faydal� olabilirler. Herhangi bir �ekilde yedi�imiz yiyeceklerin biyolojik ajanlarla bula�m�� olabilece�ini d��nd��m�z anda o yiyece�in yenmemesi gerekir. Biyolojik tehlikenin olabilece�i zamanlarda g�dalar�m�z�n temizli�ine �zellikle y�kanmas�na her zamankinden daha fazla �zen g�sterilmeli. Y�kama i�lemi �nemli �l��de mikrobiyal y�k� azalt�r. Bunun yan�nda sebze t�r� yiyeceklerin 1 %’lik hipoklorit i�erisinde iki �� dakika tutulmas� canl� mikroorganizmalar�n �ld�r�lmesine yeterlidir, bu i�lemden sonra mutlak surette iyice y�kanmal�lar. Solunum kaynakl� bula�malar s�z konusu oldu�unda �slak bir mendil gibi e�yalar�n a��z ve buruna tutularak o anda hava yoluyla olu�acak bula�ma engellenebilir. Herkesin koruyucu elbise giyemeyece�ine g�re insanlar �zellikle yiyeceklerinin, e�yalar�n�n ve �evrelerinin temizli�ine dikkat etmeli. Herhangi bir durumda bir bula�maya maruz kald��n� hisseden ki�i hemen doktora ba�vurmal�. ��nk� biyolojik ajan�n bula�mas�ndan sonra ki�inin kendi ba��na tedavi olmas� m�mk�n de�ildir.
Pi�irilecek yemeklere yeterli �s�sal i�lem uygulanmal�, �zellikle y�z dereceye varan �s� uygulanmal�. Biyolojik silah olarak kullan�labilen baz� bakteri sporlar� y�z derecelik �s�tmada 20-30 dakika canl� kalabilmektedir.
Belirleme:
Tedavi: Tedaviyi yukarda belirtildi�i gibi ki�i kendi yapamaz, biyolojik ajanlara kar�� tedaviyi ancak bir hekim uygulayabilir. Tedavi y�ntemleri enfeksiyon geli�en ki�ilerde maruz kal�nan ajan�n belirlenebilmesine ba�l�d�r. E�er belirlenemiyorsa hekim farkl� y�ntemlerle tedaviyi sa�lamaya �al��r. Ajan�n tespiti durumunda ise duyarl� antibiyotikler tercih edilerek tedaviye ba�lan�r. �rne�in �arbon etkeni tespit edilmi�se; her iki saatte bir , iki milyon �nite penisilin tedavisi uygulanabilir. Toksinlere kar�� uygun antiserumlar varsa kullan�l�r, yoksa destek tedavisi uygulan�r. Bunlar�n hepsi o anki hastan�n durumuna g�re gerekli tedaviyi hekim kararla�t�r�r.
Dekontaminasyon-temizleme. Zamanla da��larak etkilerini kaybeden kimyasal silahlar�n tersine biyolojik silahlar zaman ge�tik�e etkilerini art�r�p �o�alabilirler. �arbon toprakta en az k�rk y�l aktif olarak kal�r ve �evre �artlar�na kar�� diren�lidir. Bu sebeple biyolojik sava� ajanlar�n�n etkilerinin ortadan kalkmas� y�llar alabilir.
Biyolojik Sava� Ajanlar�n�n geli�mesi ile beraber d�nyada bu silahlar�n kullan�m ve �retimini s�n�rlamak maksad� ile 1925 y�l�nda Cenova Protokol�, 1972 y�l�nda Biyolojik Silahlar Konvansiyonu (BWC-Biological Weapons Convention) imzalanm��, farkl� tarihlerde bu konvansiyonun g�zden ge�irildi�i toplant�lar yap�lm��t�r. �nsanlar�n bu t�r silahlar�n yap�m�n� d��nmeleri bile �rk�t�c�d�r. Ancak bunun art�k bir d��nce olman�n �tesine, baz� �lkelerde bu silahlar�n y�ksek miktarlarda stokland�� da bir ger�ektir. Bunu geli�mi� �lkelerdee geli�memi� �lkelerde yapmaktad�r. Geli�memi� �lkelerin kontrol� geli�mi� �lkelerce sa�lanabilmekte ama geli�mi� �lkelerin kontrol�n� �u anda sa�lamak imkan� yoktur. ��nk� bir s�per g�� anla�malar� g�z ard� edebiliyor ve kimse buna sesini ��karam�yor. Bu nedenlerle biyolojik silah tehlikelerden insanl��n ar�nd�r�lmas� m�mk�n de�ildir. Bu durumda ona kar�� gerekli �nlemler al�nmal� ve insanlar� bu konuda bilin�lendirilmeli.
D�nya klonlanma eti�ini tart��rken as�l sorun olan genetik m�hendislik y�ntemi ile geli�tirilmi� biyolojik silahlar g�zden uzak kalm��t�r. Olas� bir biyolojik silah sald�r�s�na kar��, y�ksek teknik e�itim alm�� ekiplerin kurularak ulusal ve uluslar aras� i�birli�i ile potansiyel biyolojik silah �retici ve kullan�c�lar�n�n yak�ndan takip edilmesi, hastanelerde bu tip sald�r�lar i�in �zel donan�ml� servisler olu�turulmas�, yap�lacak olan ulusal felaket planlar�n�n bir par�as� olmal�d�r.
D�nya Tabipler Birli�i 1990 y�l�nda, 42. oturumunda Kimyasal ve Biyolojik Silahlar Konulu Bildirgeyi kabul etmi�, Tokyo bildirgesiyle de sa�l�k hizmeti vermesi beklenen hekimlerin, kimyasal ve biyolojik silahlar�n ara�t�r�lmas�na kat�lmas�n�, ki�isel ve bilimsel bilgilerini bu silahlar�n ke�fi ve �retiminde kullanmalar�n�n etik olmad��n� bildirmi�tir.

Kaynak

_PaPiLLoN_

3 A�ustos 2007 01:07

Ke�i S�t�nden �pek

Genetik uzmanlar�, memeli hayvanlardan al�nan h�crelere, �r�mce�in a� �rerken kulland�� ipe�i yaratan geni ekleyerek, ke�i s�t�nde ipek �retti. �pek, kur�un ge�irmez yelek ve ameliyat ipli�i yap�m�nda kullan�lacak.

�r�mcek ve ke�iyi bir araya getiren bu ilgin� proje, ABD'nin Massachusetts eyaleti Natick kentindeki Askeri Biyolojik Kimyasal Komuta Merkezi ve Kanada'n�n Quebec kentindeki Nexia Biyoteknoloji �irketi'nde y�r�t�ld�. Science dergisinde yay�nlanan ara�t�rmaya g�re, memeli h�crelerinde �retilen �r�mcek ipe�inin, �r�lmesi i�in de bir yol bulundu.

Nexia'n�n ba�kan� Jeffrey Turner, "�r�mcek ipe�i, d�nyadaki en sa�lam biyolojik maddelerden biridir. �r�mce�in, yere inmek i�in kulland��, ipek i�eren ve a�daki daireleri olu�turan ip, �elikten 5 kat daha sa�lamd�r" dedi.

Ara�t�rman�n ilk evresinde, ipek b�ce�i �iftliklerinde �retildi�i gibi �r�mcek ipe�i yarat�ld�. �kinci a�amada, �r�mceklerin ipek �retmek i�in kulland�klar� genler kopyalanarak, bakteri ya da h�cre k�lt�rlerinde b�y�t�ld�. Ancak, proteinler, k�lt�rlerin �retildi�i f��larda b�y�y�nce pislik y��nlar�na d�n��t�.

Daha sonra ipek proteini i�eren genler, inek memesi ve hamster cinsi yavru farelerden al�nan h�crelere enjekte edildi. H�crelerin, �r�mcek ipe�i �retti�i g�r�ld�. ��, ipe�in ipe d�n��t�r�lmesine gelince, �r�mce�in iplik salan uzvundaki memeciklerin yapaylar� kullan�ld�.

Turner, bu i�lemde, molek�lleri su i�erisinde yo�unla�t�r�p, �ok k��k bir delikten, metanol s�v�s�na ge�irdiklerini ve proteinlerin ipek ipli�ine d�n��t��n� belirtti. S�z konusu ipe�in ticari ama�l� kullan�lmas� a�amas�nda devreye ke�iler girdi. ��nk� s�t �retimi, temel anlamda protein �retimi demekti ve di�i ke�iler bu i� i�in �ok uygundu.

Turner, bu ama�la genetik yap�lar�yla oynanan ke�ilerin, �n�m�zdeki ay s�t verece�ini bildirdi. Ke�i s�t�ndeki �r�mcek ipe�inin, kur�un ge�irmez yelek ya da sa�lam ameliyat ipli�i yap�m�nda kullan�lmas� bekleniyor.

_PaPiLLoN_

4 A�ustos 2007 00:31

�apk�nl�k Geni

A�k�n kimyas�n� enine boyuna ara�t�ran bilim adamlar�, art�k k��k bir genetik m�dahale ile y�llar�n uslanmaz �apk�nlar�n� d�nyan�n en sad�k e�ine �evirebilecek. Baz� hayvanlar�n (ve tabii insanlar�n) neden �ok e�lili�e y�neldi�i sorusuna yan�t arayan bilim adamlar�, i�in s�rr�n� son d�nemde ABD'de geni� �ay�rl�k alanlarda ya�ayan bir t�r tarla faresi �zerinde yapt�klar� deneyler sonucunda ke�fetti.

Cinsel davran�� ve tercihlerin beynin kimyas�na ba�l� olarak geli�ti�i anla��ld�. Yani bireyi iflah olmaz bir �apk�n veya sad�k bir a��k yapan �eyler beyinde gizli. E�er beyin kimyas�, a�k ve tutkuyu birle�tirebilen bir yap�daysa, o beynin sahibi ister istemez �apk�nl��a elveda diyor, g�z� ‘ilk g�z a�r�s�’ ndan ba�kas�n� g�rm�yor.

Deneyin kahraman� tarla fareleri, bilim d�nyas�nda sadakatleriyle �nl�. Eldeki bilgilere g�re bu hayvanlar, cinsel erginlik d�nemine girer girmez ilk tan��t�klar� e�leriyle ba�latt�klar� beraberliklerini �m�rlerinin sonuna kadar g�t�r�yor. Erkekleri i�in hi�bir di�inin a�k oyunu, cilvesi onlar� yoldan ��karmaya yetmiyor. �yle ki, e�i �ok erken ya�larda �lse bile �m�rlerinin geri kalan y�llar�n� yine de tek ba�lar�na ge�irmeyi tercih ediyor.

Bulgular�n� a��klayan ABD'deki Emory Universitesi'nden Dr. Thomas Insel'e g�re, a�k d�ped�z ba��ml�l�k. Bu ba��ml�l�� olu�turan hayvanlar, e�lerini asla terketmiyor. Bu beyin kimyas� ve sonu�ta ba��ml�l�k olgusu, memelilerin de dahil oldu�u hayvanlar aleminin %3'�nde mevcut.

Sadakat "oxcytocin" ve "vasopressin" denilen iki t�r hormonla ilgili. "Oxcytocin" sosyal davran��lar �zerinde etkili olurken, "vasopressin" haf�zayla ilgili.

Tarla farelerinde ilk cinsel beraberlik ve �ift olu�tu�unda, beyindeki bu iki hormon �retimi art�yor. Yapay olarak bu hormonlar�n miktar� de�i�tirilince de paralel olarak farelerin cinsel davran��lar� da de�i�iyor. Dr. Insel, bu hormonlar�n, insan ve �o�u hayvanda oldu�unu s�yl�yor. Ancak tek e�lilerde, beynin ba��ml�l�k ve �zlem duygusunu kontrol eden b�lgesinde ortaya ��k�yor.

Yani sad�k a��klar, beyinlerindeki bu hormonal dengeler nedeniyle, partnerlerine bir t�r ba��ml� hale geliyorlar. Deneyin bundan sonraki a�amas�nda s�z� edilen sad�k a��k tarla faresinden al�nan genler, �n�ne gelen di�iyle yatan �apk�n farelere verildi ve sonu�lara bak�ld�. Ger�ekten de tarla faresinin geni verilen �apk�n fareler ak�llan�p, e�lerine son derece sad�k a��klar haline geldi.

Dr. Insel, ara�t�rmalar�ndan insanlar i�in bir a�k iksiri �retilmesi gibi bir sonu� ��kmayaca��n� ancak ebeveynleriyle normal bir ili�ki geli�tiremeyen otistik �ocuklar i�in ila� yap�labilece�ini belirtti.

Pasakli_Prenses

17 Aral�k 2008 18:45

Oksijen ve Canl�lar

En bol bulunan bir element olan oksijen, atmosferimizde fotosentetik canl�lar�n faaliyeti sonucu olu�maya ba�lam��t�r.Oksijen b�t�n canl�lar i�in vazge�ilmez bir element olup; hidrojen, karbon, nitrojen ve k�k�rt ile birlikte organik molek�llerin temel yap�sal Atom lar�n� olu�turur. Bunun yan�nda, aerobik canl�lar�n enerji metabolizmas�ndaki rol� nedeniyle, oksijen hayati bir �neme sahiptir.

Bilinen b�t�n canl� t�rleri, organik molek�llerin i�indeki �ekli ile oksijene gereksinim duysalar da, serbest formdaki molek�ler oksijen her canl� t�r� i�in ayn� anlam� ifade etmez. Aerobik canl�lar ya�amlar� i�in mutlaka molek�ler oksijene gereksinim duyarken, anaerobik canl�lar b�y�me ve �o�almalar� i�in oksijene ba��ml� de�ildirler. Anaerobik canl�lardaki oksijenin toksik etkisinin nedeni, oksijenden kaynaklanan baz� reaktif t�rlerin biyolojik molek�lleri oksitlemeleri ve bu reaktif t�rlere kar�� anaerobik canl�larda savunma sisteminin bulunmamas�d�r. Oksijen sadece anaerobik t�rlerde de�il, ya�amlar� i�in mutlaka molek�ler oksijene ba��ml� olan canl�larda da toksik etkilidir.

Oksijenin canl�lardaki toksik etkileri ba�l�ca iki t�r mekanizma ile ger�ekle�ir

1. Aerobik canl�larda g�zlenen oksijen toksisitesinin ilk a��klamas�, molek�ler oksijenin baz� enzimleri inhibe etti�i �eklindedir. �rne�in, nitrojen fiksasyonunu katalizleyen nitrojenaz enzimleri ve CO2 fiksasyonunu katalizleyen rib�loz bifosfat karboksilaz oksijen taraf�ndan kompetetif olarak inhibe edilirler. Oksijen, glutamat dekarboksilaz enzimini inhibe ederek beyinde GABA d�zeyini d��rmektedir.

2. Oksijenin enzim inhibisyonu etkisi s�n�rl� ve �ok zay�ft�r. �lk kez 1954 y�l�nda, oksijenin biyolojik sistemlerde g�r�len toksik etkilerinin, oksijenin baz� reaktif t�rlerinden kaynaklanabilece�i ileri s�r�lm��t�r. Bug�n, oksijenin canl�lardaki toksik etkisinin “oksijen radikalleri” olarak adland�r�lan ve oksijenin v�cuttaki metabolizmas� s�ras�nda olu�an reaktif t�rlerden kaynakland�� bilinmektedir.

REAKT�F T�RLER OLARAK RAD�KALLER
Atomlar, proton ve n�tronlardan olu�an pozitif y�kl� bir �ekirdek ve �ekirde�in etraf�nda bulunan negatif y�kl� elektronlardan olu�ur. Elektronlar hem partik�l, hem de dalga �zelli�ine sahip olup, �ekirdek etraf�nda ��k h�z� ile hareket ederler. Bu nedenle elektronlar�n �ekirdek etraf�ndaki yeri tam olarak tarif edilemez, yaln�zca bulunma olas�l��n�n en y�ksek oldu�u yerden bahsedilebilir. Belirli elektronlar�n bulunma olas�l��n�n en y�ksek oldu�u yer “ orbital ” olarak adland�r�l�r.

Radikaller, d�� orbitallerinde payla��lmam�� elektron i�eren kimyasal t�rlerdir. Her t�rden kimyasal ve biyokimyasal tepkime daima atomlar�n d�� orbitallerindeki elektronlar seviyesinde ger�ekle�ir. D�� orbitallerde payla��lmam�� elektron bulunmas� s�z konusu kimyasal t�r�n reaktivitesini ola�an�st� artt�rd�� i�in, radikaller reaktivitesi �ok y�ksek olan kimyasal t�rlerdir.

RAD�KALLER NASIL OLU�UR
��inde bulundu�umuz �evrede �e�itli fiziksel etkenler ve kimyasal olaylar nedeniyle devaml� bir radikal yap�m� vard�r. h�cresel ko�ullarda da ciddi bir miktar ve �e�itlilikte radikal �retilmektedir. Radikaller ba�l�ca 3 temel mekanizma ile olu�ur:

1. Kovalent ba�lar�n homolitik k�r�lmas� ile. Y�ksek enerjili elektromanyetik dalgalar ve y�ksek s�cakl�k kimyasal ba�lar�n k�r�lmas�na neden olur. K�r�lma s�ras�nda ba� yap�s�ndaki iki elektronun her biri ayr� ayr� atomlar �zerinde kal�yorsa, bu t�r k�r�lmaya homolitik k�r�lma denir ve her iki atom �zerinde de payla��lmam�� elektron kal�r.

2. Normal bir molek�l�n elektron kaybetmesi ile. Radikal �zelli�i bulunmayan bir molek�lden elektron kayb� s�ras�nda d�� orbitalinde payla��lmam�� elektron kal�yorsa radikal formu olu�ur. �rne�in askorbik asit, glutatyon ve tokoferoller gibi h�cresel antioksidanlar, radikal t�rlere tek elektron verip radikalleri indirgerken, kendilerinin radikal formu olu�ur.

3. Normal bir molek�le elektron transferi ile. Radikal �zelli�i ta��mayan bir molek�le tek elektron transferi ile d�� orbitalinde payla��lmam�� elektron olu�uyorsa bu t�r indirgenme radikal olu�umuna neden olabilir. �rne�in molek�ler oksijenin tek elektron ile indirgenmesi, radikal formu olan superoksidin olu�umuna neden olur. Superoksit radikalinin yap�m�ndaki art�� da, oksijenin di�er radikal t�rlerinin ve di�er atom merkezli radikallerin olu�umu i�in tetik fonksiyonu g�r�r.

OKS�JEN VE OKS�JEN RAD�KALLER�
Molek�ler oksijen d�� orbitallerinde payla��lmam�� iki elektron i�erir. Bu elektronlar, spinleri ayn� y�nde ve farkl� orbitallerde iken minimum enerji seviyesindedirler. Radikal tan�m�na g�re oksijen “diradikal” yap�ya sahip bir molek�ld�r. Oysa oksijenin reaktivitesi beklenenin aksine �ok d��kt�r. Diradikal bir yap�ya sahip olan oksijenin herhangi bir molek�l ile tepkimeye girebilmesi i�in, tepkimeye girece�i molek�l�n de benzer yap�ya (farkl� orbitallerde spinlerin ayn� y�nde elektron i�ermesi) sahip olmas� gerekir. Oysa ba�ta organik molek�ller olmak �zere atom ve molek�ller orbitallerinde elektronlar� antiparalel ve e�le�mi� olarak i�erirler. Veya payla��lmam�� elektronlar kovalent ba�lara kat�lm��lard�r. Bunun sonucu olarak oksijenin di�er molek�llere olan reaktivitesi son derece k�s�tlanm��t�r. Bu k�s�tlama “spin k�s�tlamas�” olarak adland�r�l�r. Canl�lar�n oksijeni kullanabilmesi i�in, oksijene elektron transferi yaparak spin k�s�tlamas�n� a�malar� gerekir. Bu i�lem i�in canl�lar baz� metal iyonlar�ndan (Fe, Cu, Mn, Zn) yararlan�rlar.

Spin k�s�tlamas� nas�l a��l�r
1. Oksijene elektron transferi ile. Proteinlere ba�l� metal iyonlar� arac�l��yla oksijene bir veya iki elektron aktar�m� katalizlenebilir. Oksijene tek elektron transferi ile s�peroksit radikali olu�ur. Spin k�s�tlamas� kalkt�� i�in s�peroksit oksijene g�re �ok daha reaktiftir. �ki elektron transferi ile de peroksi anyonu olu�ur.

2. Enerji absorbsiyonu ile. Bu mekanizma ile oksijenin iki uyar�lm�� formu olu�ur. Singled oksijen diye adland�r�lan oksijenin bu formlar�nda d�� orbital payla��lmam�� elektronlar�ndan birisinin spini de�i�mi�tir. Z�t spinli elektronlar ayn� orbitalde (delta formu) veya ayr� ayr� orbitallerde (sigma formu) bulunabilirler.

Canl�larda Oksijen Radikallerinin Yap�m�

Oksijen bulunan bir ortamda �e�itli fiziksel ve kimyasal etkenlerle oksijen radikalleri yap�labilir. V�cudumuzda olu�abilen radikallerin say�s� “y�zlerce farkl� t�r” �eklinde ifade edilebilirse de, bu radikaller aras�nda s�peroksit, H2O2, nitrik oksit ve hidroksil radikalinin �zel yerleri vard�r. Hatta bu radikaller i�inde s�peroksit ve nitrik oksit temel radikaller say�labilir. ��nk� s�peroksit ve nitrik oksit enzimatik mekanizmalarla, devaml� olarak ve �nemli deri�imde �retilen radikallerdir. Ayr�ca bu iki radikal, biyolojik sistemlerde tan�d��m�z di�er b�t�n �nemli radikaller ile radikal yap�da olmayan reaktif t�rlerin olu�umunu ba�latabilecek �zelliktedirler.

Normal biyokimyasal tepkimeler s�ras�nda olu�an oksijen radikalleri ile �e�itli biyolojik fonksiyonlar� yerine getirmek �zere �retilen nitrik oksidin deri�imleri genellikle �ok d��kt�r. D��k deri�imdeki reaktif t�rler, h�crelerin antioksidan sistemleri taraf�ndan inaktive edildiklerinden �nemli toksik etkilere neden olmazlar. Ancak bu radikallerin yap�mlar� �e�itli patolojik durumlarda artabilir, �o�unlukla da her iki radikal bile�ik grubunun olu�umu birbiri ile paralel seyreder. �rne�in inflamasyon durumlar�nda aktive olan l�kositler ayn� anda hem oksijen radikallerini hem de nitrik oksidi y�ksek deri�imlerde sentezlerler.

Nitrik oksit, oksijen radikalleri ile tepkimeye girerek veya oksijenli ortamlarda oksitlenerek, kendisinden �ok daha reaktif t�rlerin olu�umuna neden olur. oksijen radikallerinin fazla yap�m�n�n neden oldu�u etkilerin toplam� “oksidan stres“ diye adland�r�l�r. Oksidan stresi, nitrik oksidin reaktif t�rlerinden kaynaklanan toksik etkilerden ay�rmak m�mk�n olmad��ndan, “nitrozatif stres” den ay�rmak imkans�zd�r. Bu bak�mdan, oksidatif hasar, superoksitten kaynaklanan radikaller ile nitrik oksidin reaktif t�rlerinin neden oldu�u hasarlar�n bir toplam�d�r.

S�peroksit
Canl�larda olu�tu�u ilk g�sterilen radikal olan s�peroksit, ba�l�ca �u mekanizmalarla �retilmektedir:

1.) �ndirgeyici �zellikteki biyomolek�ler oksijene tek elektron verip kendileri oksitlenirken s�peroksit radikali olu�ur. Hidrokinonlar, flavinler, tiyoller, katekolaminler, ferrodoksinler, indirgenmi� n�kleotidler gibi y�zlerce biyolojik molek�l aerobik ortamda oksitlenirken s�peroksit yap�m�na neden olurlar.

2.) Ba�ta �e�itli dehidrogenazlar ve oksidazlar olmak �zere, y�zlerce enzimin katalitik etkisi s�ras�nda s�peroksit radikali bir �r�n olarak olu�abilir.

3.) Mitokondrideki enerji metabolizmas� s�ras�nda oksijen kullan�l�rken, t�ketilen oksijenin % 1-5 kadar� s�peroksit yap�m� ile sonlan�r. Buradaki radikal yap�m�n�n nedeni NADH-dehidrogenaz ve koenzim-Q gibi elektron ta��y�c�lardan oksijene elektron ka�a��n�n olmas�d�r.

4.) Aktive edilen fagositik l�kositler bol miktarda s�peroksit �reterek fagozom i�ine ve bulunduklar� ortama verirler. Antibakteriyel etki i�in gerekli olan bu radikal yap�m�, daha reaktif t�rlerin olu�umunu da ba�lat�r. Yani radikal yap�m� baz� h�cresel fonksiyonlar i�in gerekli de olabilir.

H�cresel ko�ullarda �retilen s�peroksit, oksitleyici veya indirgeyici olarak davranabilir. Ald�� elektronu metal iyonuna, sitokrom c’ye veya bir radikale verirse tekrar oksijene oksitlenir. Oksijenden daha oksitleyici olan s�peroksit bir elektron daha al�rsa peroksi anyonuna indirgenir.
2H+
O2-. + e- � O2= � H2O2
Bu tepkime biyolojik molek�llerin oksidasyonuna neden oldu�undan tercih edilmez. Aerobik canl�larda s�peroksitlerin H2O2’e �evrilmesi katalitik aktivitesi �ok y�ksek bir enzim olan s�peroksit dismutaz (SOD) taraf�ndan katalizlenir.
SOD
O2-. + O2-. + 2H+ � H2O2
SOD taraf�ndan katalizlenen bu tepkime “dismutasyon tepkimesi” diye adland�r�l�r. S�peroksit, �zellikle hafif asidik ko�ullarda SOD olmadan kendili�inden dismutasyonla da H2O2’e �evrilebilir.
SOD enziminin y�ksek katalitik etkisi nedeniyle h�crelerde s�peroksit birikimine izin verilmez. Ancak �e�itli patolojik durumlarda s�peroksit yap�m�n�n artmas�yla s�perokside �zg� tepkimeler g�r�lmeye ba�lar:

S�peroksit metal iyonlar�n� indirgeyerek ba�l� oldu�u proteinlerden sal�n�m�na neden olur. kofakt�rlerin oksidasyon d�zeylerini bozar ve metal iyonlar�n�n kat�ld�� hidroksil radikali yap�m tepkimelerini h�zland�r�r.

Di�er radikallere g�re daha az reaktif olsa da indirgenmi� n�kleotidlerin, baz� amino asitleri ve antioksidan bile�ikleri oksitler.

S�peroksit, h�cre zarlar�n�n hidrofobik ortamlar�nda daha uzun �m�rl� ve ��z�n�rl�� daha fazlad�r. Zar fosfolipidleri nedeniyle h�cre zar� y�zeyleri daha asidiktir ve s�peroksit burada daha kolayca bir proton alarak hidroperoksit radikalini (HO2.) olu�turur. Bu radikal de �ok reaktif olup, h�cre zarlar�nda lipid peroksidasyonunu ba�latabilir ve antioksidanlar� oksitleyebilir.

Hidrojen Peroksit
Hidrojen peroksit, oksijenin enzimatik olarak iki elektronla indirgenmesi ya da s�peroksitlerin enzimatik ve non-enzimatik dismutasyonu tepkimeleri sonucu olu�ur.

Yap�s�nda payla��lmam�� elektron i�ermedi�inden radikal �zelli�i ta��maz, reaktif bir t�r de�ildir. Hidrojen peroksidin oksitleyici bir t�r olarak bilinmesinin nedeni, demir, bak�r gibi metal iyonlar�n�n varl��nda hidroksil radikalinin �nc�l� olarak davranmas�d�r.

Hidrojen peroksit �zellikle proteinlerdeki hem grubunda bulunan demir ile tepkimeye girerek y�ksek oksidasyon d�zeyindeki reaktif demir formlar�n� olu�turur. Bu formdaki demir �ok g��l� oksitleyici �zelliklere sahip olup, h�cre zarlar�nda lipid peroksidasyonu gibi radikal tepkimeleri ba�latabilir.

Oksitleyici �zelli�i nedeniyle, biyolojik sistemlerde olu�an H2O2’nin derhal ortamdan uzakla�t�r�lmas� gerekir. Bu g�revi h�crelerdeki �nemli antioksidan enzimler olan katalaz ve peroksidaz enzimleri yerine getirir.

Hidroksil Radikali
Biyolojik ve kimyasal sistemlerde �retilen hidroksil radikali (.OH) canl�larda iki mekanizma ile olu�abilir.

1.) �yonla�t�r�c� radyasyonun etkisi ile sulu ortamda su molek�llerinin iyonla�mas� ger�ekle�ir.2H2O � H2O+ + e- + H2O* Uyar�lm�� su molek�l� (H2O*) homolitik y�k�m ile; H2O+ ise bir su molek�l� ile tepkimeye girerek hidroksil radikali olu�tururlar. Bu tepkimeler �ok k�sa s�rede ger�ekle�ir ve �retilen .OH, radyasyonun canl�lardaki toksik etkisinden sorumlu ba�l�ca kimyasal t�rd�r.

2.) Hidrojen peroksitin eksik indirgenmesi ile .OH yap�m�, v�cutta bu radikalin en �nemli kayna��d�r. H2O2’nin iki elektron ile indirgenmesi ile su olu�urken, tek elektron ile indirgenmesi .OH yap�m�na neden olur. bu t�r indirgenme Fe, Cu gibi metal iyonlar� taraf�ndan katalizlenir. Askorbik asit, s�peroksit gibi indirgeyici bile�iklerin de bulundu�u ortamda oksitlenen metal iyonu tekrar indirgendi�inden H2O2’den .OH yap�m� s�rekli bir duruma gelir.

Fe, Cu
H2O2 + Askorbat (veya O2-.) � .OH + semidehidroaskorbat

Haber-Weiss tepkimesi ya da fenton tepkimesi olarak adland�r�lan bu tepkime ile .OH olu�aca�� v�cutta �retilen H2O2 deri�imi ve serbest metal iyonunun varl��na ba�l�d�r. S�peroksit hem H2O2’nin �nc�l� hem de metalleri indirgeyici bir t�r oldu�undan; s�peroksit proteinlere ba�l� metallerin indirgenip serbest kalmas�na da neden olabildi�inden, biyolojik ko�ullarda s�peroksit olu�umunun artt�� ortamda .OH �retimi ka��n�lmazd�r. Fenton tepkimesini katalizleyen en aktif metal iyonlar� demir ve bak�rd�r.

Biyolojik sistemlerin tan�d�� en reaktif t�r olan .OH, su dahil ortamda rastlad�� her biyomolek�lle tepkimeye girer. Hidroksil radikalinin tepkimeleri ba�l�ca:

a) Elektron transfer tepkimeleri
b) Hidrojen ��karma tepkimeleri
c) Kat�lma tepkimeleri

B�t�n bu tepkimeler, .OH’�n payla��lmam�� elektron i�eren d�� orbitaline elektron alma ilgisinden kaynaklan�r.

Kat�lma tepkimeleri, �zellikle elektronca zengin molek�llerle (p�rin ve primidin bazlar�, aromatik amino asitler gibi) ger�ekle�ir.

Hidroksil radikalinin organik molek�llerden hidrojen atomu alarak suya indirgendi�i tepkime, hidrojen ��karma tepkimesi olarak bilinir.

Hidroksil radikali ile olu�an en iyi tan�mlanm�� biyolojik hasar, lipid peroksidasyonu olarak bilinen serbest radikal zincir reaksiyonudur.

Her t�r biyolojik molek�l .OH’�n bir hedefi ise de �zellikle elektronca zengin bile�ikler tercihli hedeflerdir. N�kleik asitler, proteinler ve lipidlerde ba�lat�lan radikalik tepkimelerde binlerce farkl� ara �r�nler olu�abilir.

DNA ile tepkimesi sonucu baz modifikasyonlar�, baz delesyonlar�, zincir k�r�lmalar� ger�ekle�ebilir. �leri derecedeki DNA hasarlar� tamir edilemedi�inden h�cre �l�m�ne neden olur.

Proteinler �zerinde olu�an oksidasyonlar yap� de�i�imine neden olaca��ndan proteinleri proteolitik y�k�ma g�t�r�r.

H�cre zar� su i�ermedi�inden .OH’�n ba�l�ca hedefi ya� asididir. Zar lipidlerinin peroksidasyonu zar�n yap�s�n� bozar ve ge�irgenli�ini art�r�p yine h�cre �l�m�ne neden olabilir.

�zellikle .OH yap�m�n� katalizlemelerindeki etkileri nedeniyle, canl�larda metal iyonlar�n radikal hasarlar�ndan birinci derecede sorumludurlar ve bu etkiye sahip olamad�klar� formda (proteine ba�l�) tutulmal�d�r.

S�NGLET OKS�JEN
Oksijenin enerjetik olarak uyar�lan bu formunda reaktivite �ok y�ksektir. Ald�� enerjiyi �evreye dalga enerjisi �eklinde verip yeniden oksijene d�nebilir. Ba�l�ca �u mekanizmalarla v�cutta olu�abilir:

a) Pigmentlerin (�rne�in flavin i�eren n�kleotidler, retinal, bilirubin) oksijenli ortamda �� absorblamas�yla

b) Hidroperoksitlerin metaller varl��ndaki y�k�m tepkimelerinde

c) Kendili�inden dismutasyon tepkimeleri s�ras�nda

d) Prostaglandin endoperoksit sentaz, sitokrom p450 tepkimeleri, myelo/kloro/laktoperoksidaz enzimlerinin etkileri s�ras�nda

Oksijenin bu enerjetik reaksiyonu sonucunda iki tip singlet oksijen �retilir.

Sigma singlet oksijen : Enerjisi daha fazlad�r ve �ok k�sa �m�rl�d�r.
Delta singlet oksijen : Daha uzun �m�rl�d�r ve g�zlenen kimyasal reaksiyonlardan esas sorumlu form oldu�u kabul edilmektedir.

Singlet oksijen di�er molek�llerle etkile�ti�inde ya i�erdi�i enerjiyi transfer eder, ya da kovalent tepkimelere girer. �zellikle karbon-karbon �ift ba�lar� singlet oksijenin tepkimeye girdi�i ba�lard�r. Doymam�� ya� asitleri ile de do�rudan tepkimeye girerek peroksi radikalin, olu�turur ve .OH kadar etkin bir �ekilde lipid peroksidasyonunu ba�latabilir.

N�TR�K OKS�T
Nitrik oksit, �ok �nemli biyolojik fonksiyonlar� yerine getirmek �zere �retilen nitrojen merkezli bir radikaldir. Payla��lmam�� elektron asl�nda nitrojen atomuna ait ise de, bu elektronun hem nitrojen hem de oksijen atomu �zerinde delokalize olmas� nedeniyle tam radikal �zelli�i ta��maz. Bunun sonucu, bilinen di�er radikallere g�re reaktivitesi bask�land��ndan olduk�a uzun �m�rl�d�r.

Oksijen radikalleri �ok say�daki enzimatik ve enzimatik olmayan yollar ile fiziksel/kimyasal mekanizmalarla olu�turulurlar. Oysa v�cudumuzda NO sentezini sa�layan mekanizmalar son derece k�s�tl�d�r. V�cuda giren nitro bile�iklerinin metabolize edilmesi s�ras�nda olu�an NO bir tarafa b�rak�lacak olursa, endojen NO olu�turan tek kaynak nitrik oksit sentaz (NOS) enzimidir. Bu enzimin n�ronal, endOtelyal ve ind�klenebilir olmak �zere 3 formu vard�r.

Radikal olarak reaktivitesi d��k olan NO, metal i�eren merkezler ve radikaller ile b�y�k bir h�zla tepkimeye girer. �zellikle lipid radikaller ile tepkimeye girmesi NO’e antioksidan bir etki de kazand�r�r.

Fizyolojik de�i�imde �retilen NO esas olarak oksihemoglobin taraf�ndan nitrata (NO3-) oksitlenerek aktivitesi sonland�r�l�r. Oksijen radikallerindeki durumun aksine, nitrik oksidi ortamdan temizleyen herhangi bir �zel enzim yoktur. Aerobik ortamda NO stabil de�ildir. Deri�iminin artmas� ile oksidasyonu h�zlan�r. Bu nedenle ortamdaki deri�imi ile kendi �mr� aras�nda ters bir orant� vard�r.

v Radikalik tepkimeler �u durumlarda sona erer.

a) Olu�an radikallerin antioksidanlar ile indirgenmesi
b) Radikallerin birbirleri ile tepkimeleri
c) Ortamda tepkimeye girebilecek bile�ik kalmamas�

Buna g�re h�cresel ko�ullarda, olu�an radikalin �ok erken safhalarda indirgenmesi biyomolek�llerin korunmas� bak�m�ndan hayati �neme sahiptir.

ENZ�MAT�K ANT�OKS�DANLAR
NON-ENZ�MAT�K ANT�OKSDANLAR
S�peroksit dismutaz
Red�kte glutatyon
Katalaz
Tioller
Glutatyon peroksidaz
Vitamin C
Glutatyon red�ktaz
Vitamin E

b-karoten

Di�er non-enzimatik antioksidanlar
Serbest radikaller �e�itli hastal�klar�n patogenezinde �nemli rol oynarlar. Diabet ve diabet komplikasyonlar�n�n geli�imi, kanser, ya�l�l�k, Beh�et Hastal�� gibi �ok say�da hastal�kta serbest radikal �retiminin artt�� ve antioksidan savunmalar�n yetersiz oldu�u g�sterilmi�tir.

Ancak bu hastal�klar�n �o�unda, serbest radikallerin hastal��n bir sebebi mi, yoksa bir sonucu olarak m� meydana geldikleri bilinmemektir.

NE KADAR RAD�KAL YAPIMI
Ya�am i�in mutlaka gerekli olan oksijen, canl�lar�n ya�am�n�n sona erdirilmesinde de etkili olan fakt�rlerin ba��nda gelir. Canl�lar�n ya�lanmas�, radikallerin neden oldu�u kal�c� hasarlar�n bir birikimi olarak de�erlendirilmektedir.

V�cutta �retilen radikaller her zaman tehlikeli kimyasal t�rler olarak de�erlendirilmemelidir. Oksijenin biyokimyasal tepkimelerde kullan�lmas� i�in reaktif formlar�na �evrilmesi zorunludur. �rne�in:

Steroid yap�daki �ok say�daki bile�iklerin, eikozanoidler gibi biyolojik aktif molek�llerin sentezi

Ksenobiyotiklerin detoksifikasyonu

�ok say�daki oksidaz ve hidroksilaz enzimlerinin etkileri i�in

Sitotoksik etkilere sahip h�crelerin fonksiyonlar� i�in

radikal yap�m� olmazsa olmaz bir ko�uldur
Biyolojik ihtiyac�n �zerinde �retilen radikaller g�zlenen toksik etkilerden sorumludurlar. �evresel fakt�rler (�rne�in: iyonla�t�r�c� radyasyon), v�cuda al�nan �e�itli kimyasal bile�ikler, �e�itli enfeksiyonlar, doku travmalar� gibi patolojik durumlar v�cutta radikal yap�m�nda art��a neden olurlar. D��k deri�imdeki radikal yap�m�n�n etkileri �ok uzun bir s�re� sonunda �rne�in ya�lanma sonunda g�r�l�rken; y�ksek deri�imde ve yayg�n radikal yap�m�n�n etkileri k�sa s�rede ve ciddi bir patolojik durum olarak kar��m�za ��kabilir..

Kaynak

volture

10 �ubat 2010 15:31

Bilim adamlar� �i�eklerin kokusunu de�i�tirdi

Amerikal� bilim adamlar�, bitkilerin genleriyle oynanarak, bundan b�yle bir �i�e�e sahip olmad�� bir aromay� vermenin veya kokusunu daha hafif k�lman�n m�mk�n oldu�unu a��klad�.

Florida �niversitesi Beslenme ve Tar�m Bilimleri Enstit�s�nden ara�t�rmac�lar, �i�eklerin kokusunu belirleyen kimyasal esanslar�n genlerini ke�federek, bir aroman�n olu�anlar�n� de�i�tirmek veya tonlamak i�in yeni y�ntem geli�tirdi.

Tar�m profes�r� David Clark, �reticilerin uzun zaman boyunca, �i�e�in g�r�n��, boyu, rengi ve ne kadar s�re �i�eklendi�ine odakland�klar�n�, ancak kokusunu ihmal ettiklerini belirterek, gelecekte �oklu aromal� veya kokusuz �i�ek se�me imkan� olaca��n� kaydetti.

Clark ve ekibi, 10 y�l� a�k�n s�ren ara�t�rmalar�nda, 8 bin petunyan�n genlerini analiz ederek, g�lya��n�n parf�m geninin, domatese ho� tad�n� verenle ayn� oldu�unu ortaya ��kard�.

Ara�t�rmac�lar, bu geni manip�le ederek, daha iyi tada sahip domates ve daha kokulu g�ller yaratmay� ba�ard�.

(ekolay)http://adtext.adnet.com.tr/counthighlight.ashx?t=1265808643384&ids=%287098,24631,101219%29,%287098,24634,101275%29,%287098,24636,101217%29,%287098,24632,100265%29

jaws	30 Nisan 2010 19:20

FOS�LLER�N G�R��LER�

FOS�LLER�N G�R��LER�

Charles Darwin " T�rlerin K�keni " kitab�n�n 136. sayfas�nda araformlar�n evrim a��s�ndan �nem te�kil etmesine kar��n hi�bir izlerine rastlan�lmad��n� ��yle kaleme al�r ;

" A�amal� evrim a��s�ndan say�s�z araforma rastlamal�yd�k, bilinmeyen bir nedenden dolay� en ufak bir araform belirtisi bile yok ......neden ara�t�rmalar�m�z sonucunda say�s�z araforma rastlayamad�k, ni�in her bircanl� aniden belirmektedir ? "

Evrim teorisine g�re canl�lar ya s��ramal� olarak yada uzun y�llar boyunca a�ama a�ama de�i�ime u�rayarak bug�nk� formlar�n� alm��t�r.E�er canl�lar s��ramal� yada a�amal� olarak evrimle�tiyse mutlaka araformlar�n ya�am�� olmas� gerekir.��nki bilim adamlar� evrimin miyonlarca hatta milyarlarca y�ll�k bir s�re� i�erisinde meydana geldi�ini �ne s�rmektedirler.

Araformlar�n a�amal� evrimi a��s�ndan mutasyonlar �ok �nemlidir.

Mutasyonlar, meydana geldi�i canl�da de�i�ikli�e neden olurlar.Mutasyon sonucunda de�i�ikli�e u�rayan canl�ya " Mutant " denir.Bireyde meydana gelen de�i�ikliklerin yavru nesile aktar�lmas� i�in mutlak suretle mutasyonun e�ey h�crelerinde meydana gelmesi gerekir.

Mutasyonlar ise �ok naidren meydana gelirler.�yle ki bir h�crede mutasyonun meydana gelme olas�l�� milyonda bir kadard�r.Ancak h�crede �ok kompleks kontrol mekanizmalar� vard�r.Bu kontrol mekanizmalar� sayesinde DNA �zerinde meydana gelen herhangi bir hatal� n�kleotid dizisi s�ratle tamir edilir.H�credeki ola�an �st� denetim enzimleri g�z �n�nde bulunduruldu�unda mutasyonlar�n meydana gelme olas�l�� trilyonda bire d��er.Olas� fiziksel, kimyasal veyahut biyolojik etkiler sonucunda yinede bir mutasyon meydana gelirse bu mutasyonun DNA �zerindeki n�kleotidlerin dizilerinin hangisi �zerinde meydana geldi�ini kestirmek olanaks�zd�r.Yani mutasyonlar�n n�kleotidler �zerindeki etkisi tamamen tesad�fidir.

Mutasyonlar� �ok nadiren meydana gelmesi ve bireyde tahribata neden olmas�ndan dolay� a�amal� evrimin �ok uzun bir s�re� i�erisinde (milyonlarca, milyarlarca y�l) ger�ekle�mi� oldu�u d��n�lm��t�r.Dolay�s�yla a�amal� s�recin �ok uzun olmas�, araformlar�n mutlaka ya�am�� olmas� gerekti�ini ortaya koymaktad�r.Zaman�n �ok uzun olmas�na ba�l� olarak yery�z� katmanlar�nda araformlar�n olduk�a fazla say�da mevcut olmalar� gerekir.

Bu sayfada, uzun zaman dilimlerini, do�al etkenleri, canl�lar�n davran��lar�n� ve mutasyonlar� baz alarak, a�amal� evrimin ger�ekle�ti�i kabul edilmesine kar��n neden hi�bir araforma rastlan�lmad��n� g�rece�iz.

A�amal� ve s��ramal� evrim ne demektir ?

A�amal� evrim s�recinde organizmalar�n kal�tsal materyallerinde meydana gelen yararl� mutasyonlar�n milyonlarca y�l boyunca muhafaza edilerek canl�n�n en son �eklini ald�� d��n�lmektedir.Bu teoriye g�re e�ey h�crelerinde meydana gelen her bir mutasyon yavru bireyleree aktar�lmakta, sonraki nesillerde meydana gelen di�er ba�ka yararl� mutasyonlarda o nesilden sonraki yavrulara aktar�lmaktad�r.A�amal� evrimde temel nokta her bir mutasyonun yararl� olmas� ve DNA kal�tsal materyalinde sonraki nesle kadar saklanmas�d�r.

S��ramal� evrimde ise mutasyonlar canl�larda ani de�i�ikliklere neden olmaktad�r.B�ylelikle a�amal� olarak meydana gelmesi m�mk�n olmayan organlar canl�da s��ramal� mutasyonlarla meydana gelebilecektir.

A�amal� Evrim ��in T�retilen �rnekler :

Charles Darwin evrim teorisi �zerine kaleme ald�� t�rlerin k�keni kitab�nda adapasyonun canl� �zerinde kal�tsal bir etkiye neden olabilece�ine ve bu etkilerin d�lden d�le akar�laca��n� �ne s�rm��t�r.Bu teori halen bir�ok bilim adam� taraf�ndan kabul g�rmektedir.

Ancak adaptasyon hi�bir surette bir canl� organizman�n DNA zincirini meydana getiren n�kleotid dizilerinin ortam �artlar�na g�re de�i�imini sa�layamaz.��nki DNA'da, do�a �artlar�ndaki de�i�ikliklere g�re n�kleotid dizilerinin de�i�imi i�in hi�bir mekanizma yoktur.

�imdi a�amal� evrim ve adaptasyon i�in birka� senaryo �retelim ;

1.Senaryo :

Tropikal iklime sahip �lkelerden birinde g�zel bir evimiz olsun.Hava s�cakl�� yakla��k 30 derece.Evimizin bah�esinde bir k�pek besledi�imizi var sayal�m.Bu k�pe�i tropikal iklim �artlar�ndan mahrum b�rak�p sibiryan�n so�uk iklimlerine g�t�relim ve k�pe�i di�i cinsleriyle sibiryada yaln�z b�rakarak milyonlarca y�l bu b�lgede ya�amas�n� sa�layal�m.

Soru :

K�pe�in kendinden sonra gelen cinslerinin v�cutlar�nda so�u�a kar�� koyacak herhangi bir meknizma geli�ebilirmi ?.�rne�in kutup ay�lar�nda oldu�u gibi derilerinin alt�nda �ok kal�n ya� tabakalar� birikebilirmi ? Yada k�pe�in h�crelerinde, kutup hayvanlar�n�n h�crelerinde mevcut olan mitokondriyal �s�tma sisteminin bir benzeri geli�ebilirmi ?

Do�a �artlar� de�i�tik�e hayvan�n o ko�ullara kar�� adapte oldu�u bir ger�ektir.Ancak adaptasyon durumlar�nda DNA daki n�kleotid dizilerinde herhangi bir de�i�me meydana gelmez.Yanl�zca DNA'daki genin anlat�m� de�i�ir.�rne�in s�rt�na buz koyulan beyaz bir tav�an�n s�rt k�llar�n�n kahverengi ��kmas� gibi.Tav�an�n gen dizisi de�i�memektedir.Yanl�zca d�� ko�ullara g�re beyaz k�l� �reten genin yan�t� de�i�mi�tir.

K�pe�imize geri d�nelim.Bu k�pe�in bir kutup ay�s� gibi derisinin kal�nla�mas� yada v�cudunda �zelle�mi� �s�tma sistemlerinin meydana gelmesi, adaptasyonla m�mk�n de�ildir.��nki adaptasyon belirli bir dereceye kadar tolerans g�sterebilir.O halde bu k�pe�in kutup ay�s� gibi kal�n bir deriye sahip olmas� ve �zel �s�tma sistemlerinin geli�mesi i�in DNA s�nda ciddi de�i�iklikler meydana gelmesi gerekir.Bu de�i�ikliklerin yanl�zca birka� mutasyonla s�n�rl� kalmayaca�� a�ikard�r.Peki DNA'n�n hangi b�lgesine nas�l bir de�i�iklik meydana gelecektir ?

A�amal� evrim ve adaptasyon bu noktada t�kanmaktad�r.

Tropikal iklimden sibiryaya geldik, ancak sibiryan�n so�uk iklimi k�pe�in DNA s�ndaki milyarlarca geninin i�erisinden do�ru n�kleotid dizisini (deriyi �ifreleyen gen) bularak nas�l bir de�i�iklik meydana getirmelidirki k�pe�in derisini �ifreleyen genler kal�n bir deri �retecek �ekilde de�i�ime u�ras�n?

Do�ada b�yle bir mekanizma yoktur.K�pe�imizi sibiryaya getirdi�imiz halde, k�pe�in DNA's�n�n " �u n�kleotid dizisini de�i�tirirsem so�u�a kar�� nlem alm�� olurum " diyerek bir de�i�iklik meydana getirmesi m�mk�n de�ildir.DNA'daki de�i�imler, do�a �artlar�yla de�il yanl�zca mutasyonlarla m�mk�nd�r.So�uk hava ko�ullar�n�n mutasyonu y�nlendirmesi gibi bir durum da yoktur.Mutasyonlar tamamen tesad�fidir ve DNA n�n hangi b�lgesinde meydana gelece�i kestirilemez.

O halde bu k�pek so�u�a kar�� dayan�kl� bir yarat��a nas�l evrimle�ecektir ?

Evrimle�emeyecektir.��nki ne mutasyonlar nede DNA, do�a �artlar�na g�re y�nlendirilemezler.Bu nedenle k�pe�in so�u�a kar�� dayan�kl� ba�ka bir cins k�pe�e evrimle�mesi tamamen tesad�flere ba�l�d�r.

Bir mutasyonun trilyonda bir meydana geldi�inden bahsetmi�tik.Mutasyonlar ise DNA da rastgele meydana geldi�i i�in canl�ya zarar verirler.Bu mutasyonlar kromozom mutasyonlar� da olabilir ki �ok a��r neticeler verirler.Nokta mutasyonlar� ise sadece birka� n�kleotid dizisi �zerinde meydana gelir ve en iyi ihtimalle etkisiz kal�rlar (sessiz mutasyonlar).O halde mutasyonun do�ru gen �zerinde do�ru n�kleotid dizisini de�i�tirme olas�l�� neredeyse " 0 " denecek kadar d��kt�r.Hesab� �u �ekilde sizlerde yapabilirsiniz.

(Mutasyonun meydana gelme olas�l��) x (DNA daki gen say�s�) x
(Do�ru gen �zerindeki n�kleotid say�s�) x (N�kleotidlerin farkl� kombinasyonlar�) = ?
Bu hesaptan ��kar�lacak sonu� a��k�a " 0 " 'd�r.

Buna a�men evrim teorisi ile ilgili dergi ve makalelerde adaptasyonlar neticesinde evol�syona u�rayan bir�ok resim ve hayali �izimlere rastlamak m�mk�nd�r.

Prf.Dr Shut'un "Evrim Teorisinin �atlaklar�" adl� kitab�nda, adaptasyonlarla de�i�im ge�iren canl�lar i�in kurulan senaryolara atfen itiraf�n� �u �ekilde dile getirmektedir ;

" Evrim ve biyoloji kitaplar�, adaptasyon �zerine bir�ok resimlerle doludur.Art�k bu resimlerin hi� birisine de�inmek istemiyorum.Fakat �ok karma��k ve evrimci teorinin a��klamakta zorland�� adaptasyonlar� g�stermek isterim.Bir tasarlay�c�, m�kemmel akla sahip yarat�c� d��ncesi, evrimci a��klamalara nazaran akla daha yatk�nd�r."
("Evrim Teorisinin �atlaklar�" / Sayfa 122-123)

2.Senaryo :

Yine ayn� evdeyiz.Tropik ormanlar�n i�indeki evimizde.Bu sefer bah�emizde bir koyun besliyoruz.

Bah�emizde bulunan bir a�ac�n dallar�ndan sarkan yapraklar koyunumuzu adeta cezbediyor.Koyun �itlerin �zerinden atlar gibi s�rekli hamleler yaparak yapraklara uzanmaya �al��yor.Koyun her ac�kt��nda a�ac�n dallar�na do�ru yeti�meye �al��yor s�rekli z�pl�yor z�pl�yor...

Birka� y�l sonra koyunumuzun boynunun birka� santimetre uzad��n� fark ederiz.

Soru :

Koyunumuz bir z�rafayam� evrimle�iyor ? Bu koyunun yavrular�da uzun boyunlu olarakm� do�acakt�r ?.Z�rafalarda bu �ekilde bir evrime u�rayarakm� uzam��lard�r?

Koyunumuzun z�plama eylemi neticesinde boynunun uzamas� pek do�ald�r.Bu durum basketbol oynayan bir sporcunun 2 metre boya ula�mas� gibidir.Ancak bu koyunun do�uraca�� yavrunun uzun boyunlu do�mas� imkans�zd�r.

Bu imkans�zl�klardan birincisi yukar�da bahsetti�imiz mutasyon olas�l�klar�d�r.�kincisi ise koyunun yapt�� z�plama eylemi, hi�bir surette DNA'da �ifrelenen b�y�me hormonu geninin de�i�ime u�ramas�na neden olamaz.Do�a �artlar�, DNA �zerinde de�i�iklik yapamad�� gibi koyunun yapaca�� hareketlerde DNA'y� de�i�ime zorlayamaz.

�u an sandalyede oturan siz, sandalyeden kalk�p milyonlarca y�l hi� durmadan havaya z�plasan�z bile meydana getirece�iniz yavrular hi�bir surette uzun boyunlu yada uzun kollu olmayacaklad�r.��nki sizin havalara z�plaman�z, DNA'n�zdaki boynun uzamas� veya kollar�n uzamas� ile ilgili proteinleri �ifreleyen genler �zerinde hi�bir de�i�ikli�e neden olamayacakt�r.Do�ada b�yle bir mekanizma olmad��ndan dolay� yavrunuzun evrimle�mesi i�in i� yine tesad�fi mutasyonlara kalm��t�r.

Bilim adamlar� a�amal� s�re� i�erisinde meydana gelen yararl� mutasyonlar�n (mutasyonun yararl�s� yoktur) do�al olarak muhafaza edildi�ini iddia ederler.Ancak b�yle bir olas�l�� g�ze almak, bir adam�n milyonlarca y�l boyunca her ay piyangodan b�y�k ikramiyeyi tutturmas�n� beklemeye benzer.

Araformlar�n neden izlerine rastlan�lmad�� sorusunun cevab�na yakla�m�� bulunuyoruz.Vard��m�z " 1.sonu� " �udur ;

Bir canl�, iklim ko�ullar� ne �ekilde de�i�irse de�i�sin, ne kadar de�i�ik davran��larda bulunursa bulunsun, o canl�n�n d�� etkenlerle ve davran��lar�yla DNA's�n� y�nlendirmesi m�mk�n de�ildir.Bu nedenle adaptasyonlar neticesinde canl�lar�n a�amal� evrimi teorisi ge�erlili�ini yitirmektedir.

J.Rostand a�amal� evrim ile meydana geldi�i �ne s�r�len canl�lar i�in �u yorumu yapar ;

"��erisinde ya�ad��m�z d�nya ger�ek �st� bir d�nyad�r.Daima kendisine d�n�lecek olan ana nokta, ger�ek bir evrim olay�n�n (minik bir evrim olsa bile) i�inde olmam�� oldu�umuzudur.

�una kesinlikle inan�yorum, - ba�ka bir ihtimal g�rm�yorum - : Memeliler s�r�ngenlerden evrimle�mi�tir, s�r�ngenlerde bal�klardan, ancak, b�yle bir�eyi d��nd��m ve a��klad��m zaman bu d��ncedeki kolay kabullenilemeyecek belirsizli�i g�rmekten ka��nmamaya �al��yorum ve bu " skandal " niteli�indeki evrim s�recinin k�kenine dair ihtimal dahilinde olmay�� gibi g�l�n� yorumu eklemektense, evrimin k�keni sorusunu cevaps�z b�rakmay� tercih ediyorum "
(Dr.Dewar�n "Evrim teorisinin zorluklar� " kitab�ndan, s.143)

Baz� bilim adamlar�, s�r�ngenlerden memelilerin ve ku�lar�n meydana gelmesi i�in ger�ekten olduk�a ilgin� teoriler ortaya atm��lard�r.

- �rne�in ku�lar�n, a�a�lar�n �zerinde daldan dala z�playan sincap ve di�er baz� memeli t�rlerinden evrimle�ti�ini iddia etmi�lerdir (Bu iddia, sinekleri avlamak i�in z�playan dinazorlar efsanesinin modernize edilmi� bir halidir.)
- Charles Darwin, sudan s�ratle z�playan bal�klar�n kanatlanarak u�maya ba�lad��n�, suya girip bal�k avlayan ay�lar�n zamanla balinalara evrimle�ti�ini iddia etmi�tir.(Bkz.Charles Darwin / T�rlerin K�keni / s.142)

E.F.Schumacher, evrim teorisi i�in �retilen �st�n hayal g�c�ne dayal� hikayeler i�in "�a�k�nlar i�in klavuz" adl� kitab�n�n 133. sayfas�nda �unlar� s�yler ;

" Evrimcilik bilim de�ildir, bilim-kurgudur, hatta bir t�r �akad�r"

S��ramal� Evrim ve " 2.sonu� " 'a Do�ru :

S��ramal� evrim s�rad�� bir durum te�kil eder ;

Charles Darwin T�rlerin k�keni kitab�n�n 148.sayfas�nda �unlar� s�yler ;

" E�er a�amalarla meydana gelmesi imkans�z olan bir organ�n varl��n� g�rebilseydik, teorim kesinlikle ��km�� olacakt�, ancak ben b�yle bir hal g�remiyorum..."

Darwin 18.yy'da b�yle bir durumu elbete g�remeyecekti.Ancak 21.yy'da a�amal� olarak meydana gelmesi imkans�z olan binlerce organ ve organ sistemleri g�r�ld�.Bunun anlam� teorinin tamamen ��kmesidir.��te evrimci bilim adamlar� bu engeli a�mak i�in " S��ramal� evrim " ad�n� verdikleri yeni bir senaryo �retmi�lerdir.

Bu senaryoya g�re, hem Kambriyen patlamas� (ilerleyen sat�rlarda de�inilecek) a��klanm�� oluyor, hemde araformlar�n neden bulunmad�� sorusunun cevab� bulunmu� oluyordu.

S��ramal� evrim, meydana gelen mutasyonlar�n �ok k�sa bir zaman zarf� i�erisinde canl�ya kompleks oranlar kazand�rd��n� iddia eder.Bu ani ve yararl� mutasyonlar, binlerce bireyin �lmesine neden olurken birka� canl�n�n hayatta kalmas�n� sa�lar, ve daha sonra hayatta kalanlar�n DNA'lar�nda meydana gelen mutasyonlara yenileri eklenir ve kompleks organlar ortaya ��kar.B�ylelikle k�sa zaman i�erisinde kazan�lan organlar neticesinde araformlara da gerek kalmaz.

Bu senaryo a��r� iyimser bir senaryodur.S��ramal� evrim i�in yine mutasyonlara ihtiya� vard�r.Ancak evrimin belli bir amac� yoktur.Bu durum a�amal� ve s��ramal� evrimin her ikisi i�inde ge�erlidir.

Bir organ, meydana gelen yararl� bir mutasyonla ba�ka bir �ekle d�n��yor.Bu de�i�iklik muhafaza ediliyor.Belli bir zaman dilimi sonunda ikinci bir mutasyonla organ biraz daha de�i�ikli�e u�ruyor ve eskisinden daha iyi bir fonksiyona sahip oluyor, ve ard�ndan di�er mutasyonlarla koruna koruna organ en m�kemmel halini al�yor.

G�r�ld�� gibi daha iyiye giden organ�n olu�mas� tamamen belli bir hedefe y�neliktir.Ancak evrim belli bir amaca y�nelik de�ildir.Mutasyonlar tesad�fi oldu�u gibi meydana gelen de�i�ikliklerin organizmada muhafaza edilmesi gibi bir durumda s�z konusu de�ildir.

Bir senaryo �retelim ;

Elimizde 100 sayfal�k bir polisiye roman� olsun.Bu roman� matbaaya g�t�r�p �o�altt��m�z� varsayal�m.Kitab�n her kopyas�nda bir harfi de�i�mi� olsun.Tesad�fen matbaa makinas�nda meydana gelen hatalarla bu roman�n bir �iir kitab�na d�n��mesi elbette imkans�zd�r.Ancak ger�ektende kitab�n son kopyas�nda (�rne�in 20 milyar�nc� kopyas�nda) bir �iir kitab�n�n ortaya ��kt��n� g�r�seniz, kesinlikle matbaa makinas�ndaki hatalar�n bir ki�i taraf�ndan y�nlendirildi�ini d��n�rs�n�z.Hatta bundan kesinlikle emin olursunuz.

Ayn� senaryoyu do�al mutasyonlara uyarlayabilirsiniz.Ancak do�ada ak�ll� bir tasar�mc� yoktur.Yani matbaa makinas�n�n ba��nda duran ki�i gibi herhangi bir " Do�al mutasyon y�nlendirici mekanizmas� " yoktur.O halde bir organ�n belli amaca y�nelik olarak ba�ka bir organa d�n��mesini beklemek, polisiye roman�m�z�n matbaan�n ba��nda hi� kimse olmadan �iir kitab�na d�n��mesini beklemek gibi olur.Buda hayal kurmakla ayn� anlama gelir.

Sonu� olarak evrim belli bir amaca y�nelik de�ilse organlar mucizevi bir �eklide tesad�fen ortaya ��kmal�d�r.

Bu duruma bir �rnek verelim ;

Bilim adamlar�, sil orgnellerine sahip h�crelerin, kam��l� bakterilerin �karyotik bir h�cre taraf�ndan fagosite edilmesiyle birlikte meydana geldi�ini iddia ederler.Mesela �karyotik bir h�cre olan flagellaya (kam��ya) sahip olmayan Amip, ortamda bulunan kam��l� bir bakteriyi (bu arada kam��l� bakterinin ortaya nas�l ��kt�� sorusuna deyinmiyoruz) yutmu� ve bakteri kam��s�n� kendi ama�lar� do�rultusunda kullanarak sil'e (flagelladan daha de�i�ik bir kam��) evrimle�tirmi�tir.Amip h�creleri de milyarlarca y�l boyunca evrimle�erek daha kompleks organizmalar� (kedi, k�pek, maymun vb.) meydana getirmi�tir.Tabiat ana denen g�r�nmeyen bir g�� ise sil organelini milyarlarca y�l boyunca muhafaza etti�i i�in bug�n insan�n ve baz� memeli hayvanlar�n soluk borular�nda sillere rastlanmaktad�r.Yani silin k�keni Amip'e kadar uzan�r.

Dr.Behe " Darwin'in Kara Kutusu " kitab�nda kam��l� bakterilerin, silli tek h�crelilerin ve di�er �karyotlar�n atas� oldu�una dair teorileri �u �ekilde cevapl�yor ;

" Bir bakteri kam��s�n�n, bir sile evrimle�mesini iddia etmek, plastik bir oyuncak geminin bir anda buharl� bir gemiye evrimle�mesini iddia etmek gibidir."

Her ne kadar �karyotik tek h�crelilerin sahip oldu�u sillerin bakteriden k�kenlendi�ini hayalde kurgulamak m�mk�n g�z�ksede, molek�ler d�zeyde bir kam�� organelinin, �karyotik h�crelerde bulunan sile evrimle�mesi kesinlikle olanaks�zd�r.Sil neden soluk borusunda konumlanm��t�r, neden ellerimizin i� y�z�nde yada �enemizin hemen alt�nda konumlanmam��t�r ?

Bu soru tek ba��na, evrim s�reci i�erisinde tesad�flerle olmas� gerekti�i gibi olan fonksiyonel organlar�n olu�umu iddialar�n� ��kertmektedir. Tamamen tesad�fi mutasyonlara ba�l� de�i�imler, hangi tabii itici g�� yard�m�yla as�l fonksiyonlar�n� yerine getirebilecekleri organlara y�neltilecektir ?

Paleontolojistler, a�amal� evrim s�reci i�erisinde mutlak suretle araformlar�n ya�am�� olmas� gerekti�ini bildikleri i�in d�nyan�n d�rt bir yerinde kaz� �al��malar�na giri�mi�lerdir.Bulunan fosiller ile binlerce dizi olu�turulmu� ve soy a�a�lar� �izilmi�tir.Ne yaz�k ki bu �al��malar�n hi� biri mutlu bir sonla noktalanmam��t�r.��nki soy a�a�lar�n�n her biri, yeni bulunan ba�ka bir fosille kar��maya ba�l�yordu.

Fosillerin hi�bir araform belirtisi g�stermeden aniden ortaya ��k��lar�, a�amal� evrimin paleontolojik olarak ��kmesi anlam�na gelmektedir.�yle ki yanl�zca k�pek ve s�rtlan t�r�nden geldi�i varsay�lan at ve e�ek t�r� hayvanlar (toynakl� hayvanlar) i�in yirmiden fazla soy a�ac� �izilmi�tir.Bu soy a�a�lar�n�n bu kadar fazla say�da olmas�, her yeni bulunan fosilin di�er fosillerle aras�ndaki u�urumun devasal derece b�y�mesinden dolay�d�r.

�rne�in at fosillerindeki kaburga say�s�lar�n�n art�� g�sterdi�i g�z �n�ne al�narak �izilen bir soy a�ac�, aniden kaburga say�s�n�n d��mesi yada y�kselmesiyle, veyahut iskelet boyutunun, fosillerin ayn� ya�ta olmalar�na ra�men aniden b�y�mesi yada k��lmesi ile alt �st olmaktad�r.

Canl�lar�n hi�bir atasal araform izine rastlan�lmad�� halde soy a�a�lar�nda aniden ortaya ��k��lar� ve kaybolu�lar�, bug�n halen bilim d�nyas�nda tart��lan bir konudur.Paleontolojik ara�t�rmalar neticesinde gelecekte bir g�n araform niteli�inde bir iskelet ke�fedilirse, bu ke�if evrim teorisi i�in g��l� bir delil olarak bilim d�nyas�nda yerini alabilir, ancak molek�ler d�zeyde evrimin ger�ekle�mesinin imkans�z olmas�, ba�lant�l� olarak, bulunacak fosillerin herhangi birisinin araform olmas� ihtimalini ge�ersiz k�lmaktad�r.

Dr.Dewar, "Evrim Teorisinin zorluklar�" kitab�n�n 141. sayfas�nda ve sonras�nda, karanl��a g�m�len araform ��kmazlar�n�n, art�k bilim adamlar�nca itiraf edilmesi gerekti�ini ��yle dile getirmektedir ;

" Baz� biyologlar evrim doktrini mevcut �ekilleriyle terkedilmedi�i s�rece b�y�k gruplar aras�nda olmas� gereken araform fosillerinin bulunmay�� ger�e�inin a��klanmas� gere�ini anlam��t�r. "

Paleontolojik bulgular ger�ektende evrimin a�amal� bir bi�imde gelmedi�ini a��k bir �ekilde fosillere dayanarak s�ylemektedir. Fosiller, uzman anatomistler taraf�ndan defalarca incelenmesine kar��n, sonu� hi� de�i�memektedir.

" �skelet yap�s� yerli yerinde bir organizma...."

Charles Darwin " T�rlerin K�keni " kitab�nda araformlar�n yoklu�u problemini ��zmek i�in �u �ekilde bir tez ileri s�rm��t�r ;

" E�er anakaralar, canl�lar�n evrimi esnas�nda birbirinden ayr�ld� ise, ayr�lan bu yeni mekanlarda yeni t�rler ortaya ��km�� olabilir.Bu durumda soy a�a�lar�na dizilen araformlar aras�ndaki derin u�urum kapanm�� olur, ayr�lan her bir anakarada birbirinden ba��ms�z, de�i�ik yeni t�rler ortaya ��km�� olabilir..."

Darwin'in bu tezi, araformlar�n yoklu�u problemini ��zmek yerine daha zor bir soruyu beraberinde getirir, " Yeni anakaradaki canl�lar ne �ekilde ortaya ��kacaklard�r ? ".Bu sorunun tek cevab� " Evrim Mucizesi " 'dir.

Biyolojik " Big Bang " = Kambrien Patlamas�
Kambriyen devri, ad�n� jeolojik bir kaya tabakas�ndan al�r.Paleontologlar bulduklar� fosilleri soy a�alar�na dizmeden �nce bir dizi teste tabi tutarlar.

Bu testlerle, canl�n�n ya�ad�� ortam ko�ullar�n�, canl�n�n so�uk kanl� yada s�cak kanl� bir yap�ya sahip olup olmad��n�, az �ok ne t�r bir fizyolojik yap�ya sahip oldu�unu ve en �nemlisi olan fosilin ya��n� hesaplarlar.Kambrien devri canl�lar�n�n kompleks yap�lara sahip oldu�u bilinmektedir.Bu devir canl�lar�na ait fosiller yakla��k olarak 550-600 milyon ya��ndad�rlar.Bilim adamlar� kompleks yap�lara sahip onbinlerce fosilin ya��n� hesaplad�klar�nda kambrien devrinden �nce ya�ayan hi�bir kompleks canl�n�n (ormurgas�zlar, kordal�lar ve omurgal�lar) olmad�� ke�fetmi�lerdir.Bu devirden �nce ya�ayan canl�lar yanl�zca tek h�creli mikro organizmalar ve baz� yumu�ak�alard�r.

Prekambrien ad� verilen bu d�nem yakla��k 700 milyon y�l ve daha �ncesini kapsamaktad�r.Bilinen en ya�l� canl� ise 2,5 milyar y�l ya��ndaki tek h�creli bir canl� olan Alg'lerdir.Kambrien devrine gelindi�inde ise canl�lar�n aniden b�y�k bir a��l�m g�stermesi anatomist ve paleontoljistler �zerinde adeta �ok etkisi yaratm��t�r. Bilindi�i gibi evol�syon s�reci milyonlarca y�ll�k bir s�re� i�erisinde i�ledi�i varsay�lan bir mekanizmad�r.Ancak canl�lar�n tek h�crelilerden ani bir �ekilde t�revlenmeleri evrim s�reci a��s�ndan, bir saatlik zaman dilimi i�erisinde bir saniyelik s�re gibidir.

��ledi�i varsay�lan evrim mekanizmas�n�n zaman dilimini g�z �n�nde bulundurarak ola�an�st� say�da kompleks yap�daki organizmalar�n ani ��k��lar� hakk�nda iki �nl� paleontolojist N.Eldredge ve S.J.Gould " A�amal� Evrime Son Nokta " kitab�b�n�n 82. sayfas�nda �u bilgileri vermi�lerdir ;

"...Ke�fedilen son fosillerle, kambrien ve prekambrien d�nemleri aras�ndaki zaman dilimi, 50 milyon y�ldan 10 milyon y�la kadar inmi�tir.10 milyon y�l gibi k�sa bir zaman dilimi, canl�lar�n evrimi i�in gereken s�recin yan�nda
" G�z a��p kapamak " kadar k�sa bir s�reyi temsil etmektedir. "

Dr.Shut ise a��k bir dille kambriyen devri i�in " Evrim Teorisinin �atlaklar� " kitab�nda �u ifadelere yer vermi�tir ;

"....Bu umut k�r�c� i�aretler, paleontolojiye g�venen evrimcilerin �nemli a�mazlar�d�r. Evrim teorisi i�in, paleontolojinin sa�lad�� bir kar�� delilden daha b�y�k y�k�m ne olabilir ? Milyonlarca y�l �nceki " HAYIR ", hakikaten yank�lanan bir " HAYIR " 'd�r." (a.g.e /s.6)

Olduk�a kompleks organlara sahip �karyotik organizmalar�n (�rne�in Tribolitler) 10 milyon y�l gibi k�sa bir zaman dilimi i�erisinde tek h�crelilerden ve solucan gibi yumu�ak�alardan evrimle�erek d�nya �zerine yay�lmas�, bilimsel veriler bir yana mant�ksal olarak da a��k�a imkans�zd�r.

Elde edilen paleontolojik bilgiler a��k bir �ekilde evrim senaryosunu temelinden ��kertmi�tir. S��ramal� evrimin tamamen mucizelerle a��klanmas�, kambrien devrinin de bir mucizeyle a��klanmas� gereklili�ini ortaya koyar.

N.Eldredge araformlar ve Kambrien patlamas� i�in �unlar� s�yler ;

" Paleontolojistlerin uzun zaman evrimden ka��nmalar� �a��rt�c� de�ildir.Evrim hi�bir zaman ger�ekle�medi.Bu konuya emek verenler, kayalar �zerindeki par�alar�, k��k sal�n�mlar�, ve �ok nadiren meydana gelen de�i�imleri (mutasyonlar) y�llar boyunca, evrim tarihinde ger�ekle�en hesab� yap�lamayacak kadar k��k orandaki �a��rt�c� de�i�iklikleri toplad�lar.

Bizler, evrim roman�n�n tan�t�m�n� okudu�umuzda, organizmalar�n bir patlama (Kambrien) �eklinde ortaya ��kt��n� ve fosillerin her yerde bulunaca��na dair hi�bir delil getiremedi�ini g�rd�k.��te bu nedenle, fosil kay�tlar� evrim hakk�nda bir �eyler ��renmeye �al��an paleontolojistlerin tepkisini alm��t�r. "
(N.Eldredge / "Evrimin yeniden ke�fi "/s.95/1995)

Biyolojik patlama demek, canl�lar�n aniden ortaya ��kmas� demektir.Ger�ek �udur ki bu ani ��k��n, hi� bir �ekilde evrimci bir anlay��la a��klanmas� m�mk�n gibi g�z�kmemektedir.

jaws	30 Nisan 2010 19:29

vah�i �i�ekler

�i�ekler nas�l olurda vah�i olabilir ?

Afrikan�n balta girmemi� tropik ormanlar�nda biraz gezintiye ��karsan�z, ba��n�z�n derde girece�i ilk canl�lar b�cek ve y�rt�c� hayvanlardan �ok sar�l�c� ve dikenli bitkiler olurdu.Baz� bitkiler vard�r ki insan derisi ile temas etti�i vakit �ok ac� verir.�rnegin �s�rgan otu gibi.Veya kuvvetlice su p�sk�rten bitkilerede rastlam��s�n�zd�r. Tabii t�m bu bitkiler insanlar i�in hayati bir tehlike arz etmesede, b�cek ve sinekler i�in tam bir kabus gibidir.

Bu b�l�mde b�cekleri kurnaz bir �ekilde tuzaklar�na d��r�p sindirerek hayat�n� s�rd�ren b�cek�il yani "�ncestivor" bitkilere deyinece�iz.

B�cek�il bitkilerin en �nemli �zelli�i aktif olarak hareket edebilmeleridir.Asl�nda do�adaki t�m bitkiler hareket ederler.Mesela bir ay�i�e�i fidesini g�ne�e kar�� b�rak�rsan�z �i�ek derhal g�ne�e do�ru y�nelmeye ba�lar.Fakat b�cek�il bitkilerden baz�lar� �ok aktif olarak hareket ederlerki bu hareketleri �ok k�sa bir zaman zarf�nda meydana gelir. Bu �i�ekler sahip olduklar� m�kemmel fizyolojik �zellikleri sayesinde hareket �abuklulu�unun verdi�i avantajla b�cekleri tuzaklar�na d��r�p hapsedebilirler.

S�z konusu bitkilerden en me�huru, sizinde yak�ndan tan�d��n�z "Kapan yaprak" isimli bitkidir.
http://www.biyolojidunyasi.net/carnivor2.jpg
�ekilde ha�metli g�r�n�m�yle bir "Kapan yaprak" g�r�l�yor.

Yapraklar�n hareket mekanizmas� ise oldukca iyi d��n�lm�� birer "yast�k" sistemi ile �al��maktad�r.Yast�k sistemi temel olarak "su alma su verme" prensibine g�re �al��r.

Bunu bir �rnekle a��klayal�m

�i�kin bir hava yast��m�z olsun ve biz bu hava yast��n�n �zerine bir tahta tabla koyal�m.Ve daha sonra bu hava yast��n� aniden s�nd�rerek inmesini sa�layal�m.Tabii yast�k s�nd�k�e �zerindeki tahta tablada b�y�k bir s�ratle Yere do�ru inmeye ba�layacakt�r.

��te bitkinin kulland�� y�ntemde t�pk� bunun gibidir.Yapraklar�n tabanlar�nda bulunan �zelle�mi� h�creler �ok fazla su i�erirler.Bitkiye d��ar�dan bir mudahelede bulunulunca, bitki, derhal yaprak taban�ndaki �zelle�mis h�crelere impuls (uyar�) yollayarak h�crelerin i�indeki fazla miktardaki suyu s�ratle bo�altmas�n� sa�lar.

�rnegimizdeki tahta tablam�z, bitkideki kapan yapraklar� temsil etmektedir.Tahta tabla nas�l ki yere do�ru yakla�arak kapanmaya ba�l�yorsa bitkinin yapraklar�da ayn� �ekilde birbirlerine do�ru hareket ederek kapanmaya ba�lar

Bitkinin yaprak taban�ndaki h�crelerin fazla su almas� olay�na " Turgor ", h�crelerin suyunu kaybederek b�z�lme olay�na ise " Plazmoliz " denir.Yapraklar�n taban�ndaki h�creler turgor, yani fazla su alm�� vaziyetteyken �zerindeki yapraklar a��k konumdad�r.Fakat h�creler b�y�k bir s�ratle sahip olduklar� fazla suyu bo�alt�nca yani plazmoliz durumuna ge�ince yapraklar kapan�r.Tabii bu kapanma i�lemi bir ka� saniye i�inde meydana gelince, yaprak i�erisindeki b�ce�in ka�mas�na pek bir f�rsat kalmaz
http://www.biyolojidunyasi.net/kapan1.jpg
Yandaki �ekilde, yaprak civarlar�nda gezinmekte olan bir b�ce�i yakalam�� kapan yaprak g�r�l�yor.

Yapraklar�n u�lar�ndaki dikenlere dikkat ederseniz, t�pk� bir di�li �ark gibi birbirlerinin i�erisine giriyor.

Ve o kadar intizaml� dizilmi�lerdir ki yapraklar kapand�klar�nda birbirlerini engelleyecek �ekilde �arp��mazlar.Bitkinin b�yle bir yap�ya sahip olmas�n�n nedeni, tuza��na d��rd�� b�ce�in ka�mamas� i�indir.

Fakat buna ra�men baz� ufak b�cekler kapan yapraklar�n kapanmas�na ramak kala ka�arak kurtulabilmektedir.

Bitkilerin b�cekleri kapan yapraklar�n�n aras�na s�k��t�rmas� ise 2 hamlede ger�ekle�ir.

http://www.biyolojidunyasi.net/kapan2.jpg
�lk hamlede b�cek, bitkinin yapraklar�n�n aras�nda dola�maya ba�lay�nca fark�nda olmadan yaprak i�erisindeki hassas resept�rlere dokunur.Bu resept�rler, t�pk� bir insan�n eline batan i�neyi hissetmesi gibi b�ce�in ayaklar�n�n dokunmas�yla impuls yani elektriksel bir uyar� do�ururlar.

Elektriksel uyar�lar bir yol boyunca yaprak taban�ndaki h�crelere kadar gider ve bu h�crelerin zarlar�nda elektriksel bir gradiyent meydana getirir.Bu elektriksel degi�iklik i�i fazla miktarda suyla dolu olan �i�kin h�crelerin zarlar�n�n suya �ok fazla ge�irgen olmas�na sebep olur.

H�crenin zar� suya �ok fazla ge�irgen hale gelince h�cre s�ratle su kaybetmeye ba�lar.H�creler su kaybettik�e t�pk� bir yay gibi �zerlerine bask� yapan yapraklarda birbirlerine do�ru yakla�maya ba�larlar.Bu i�lemin ger�ekle�mesi 2-3 saniye s�rer.

�kinci hamle ise yapraklar�n tam olarak kapanmas� durumudur.�lk hamlede yapraklar aras� azda olsa biraz mesafe kalmas�na ragmen ikinci hamlede yapraklar tamamen kapan�r.

Bu i�lemin tamamlanmas� ise 10-15 saniyeyi bulur.Tabii bu andan sonra b�ce�in yapabilece�i pek birsey kalmaz.

s�rahi bitkisi
http://www.biyolojidunyasi.net/surahi2.jpg
�ekilde s�rahi bitkilerinin bir t�r�n� g�rmektesiniz. Bu bitki yukar�daki �rnek bir �ift dikene sahiptir.
Bu dikensi yap�lar�n i�erisinden ince bir kanal ge�er.Bu kanaldan ise yine kaygan tabiatta bir s�v� salg�lan�r.S�v� damlas�n� nektar zannedip i�mek i�in gelen ar� ve sinekler, sivri uca tutunmaya �al��r fakat �o�u zaman ba�aramazlar. Dikene tutunamayan b�cek asa�� enzim havuzunun i�ine du�er ve bitki icin ziyafet ba�lar.

Resimdede g�rd��n�z gibi bitkinin yapraklar� olduk�a al�ml� k�rm�z� bir renge boyanm��t�r.Ayr�ca vazo yapra��n a��z kenarlar�n�n ne kadar parlak oldu�una dikkat ediniz.Bu b�lgelerdende b�ceklerin t�rmanmas�n� engellemek i�in bol miktarda kaygan kimyasallar salg�lan�r.

Her canl�da oldu�u gibi do�adaki b�cek�il bitkilerde �st�n bir tasar�m �r�n� olup herbiri ya�am� i�in gerekli t�m fonksiyonlar� yerine getirecek m�kemmel tuzak mekanzimalar�na sahiptirler.

Di�er bir b�cek�il bitkide b�cekleri kand�rma yoluna giderek avlanmaktad�r.

jaws	30 Nisan 2010 19:47

Evlerimizde yada i�yerlerimizde s�kl�kla kar��la�t��m�z canl�lar vard�r, birde bunun yan�nda hi� tan�mad��m�z ya�mur orman� canl�lar�, kutup canl�lar� yada ��l hayvanlar� vard�rki bunlar� ancak belgesellerde gorebiliyoruz.Fakat g�rd��m�z bu canl�lar kendi d�nyalar�nda mucizevi bir ya�am s�rd�rmektedirler. Her canl� ya�ad�� ortama olagan �st� bir uyum i�erisindedir. Buna kar��n beslenme, avlanma ve ilgin� savunma mekanizmalar� ise insan� ger�ektende hayrete d��rmektedir.

Do�ada yakla��k olarak 40 milyonun �zerinde farkl� canl� t�r� ya�amaktad�r. Bu ger�ekende �ok y�ksek bir rakamd�r.Fakat bu canl�lar�n yanl�zca k��k bir b�l�m� var olmasayd� �u an d�nya �zerindeki "Ekolojik" dengeler alt�st olacakt�. Sitenin bu bol�m�nde,canl�lar�n ya�ad�g� bu ortak ekosistem i�erisinde birbirleriyle ne t�r bir ili�ki i�inde olduklar�n� �zetlemeye �al��t�m.

P�REN�N TEKNOLOJ�S�
http://www.biyolojidunyasi.net/pire.jpg
Canl� dostlar�m�zdan birisi olan pire vucut yap�s�n�n ufakl��na kar��n ola�an �st� bir tasar�ma sahiptir.Hi� d��nd�n�zm� " Bir pire nas�l oluyorda kendi v�cudunun 30 - 40 kat� yuksekli�e s��rayabiliyor ? ".Bu sorunun cevab�n� pirenin anatomisini inceleyerek vermeye �al��al�m.

resimde mikroskop alt�na yat�r�lm�� bir pire g�r�l�yor.Belkide herkese itici gelen bu hayvan asl�nda bir muhendislik harikas�d�r.Bir pire kuvvetli bir bi�imde s��rad�� vakit 30-40 cm uza�a gidebilir.Bunu ise bacaklar�ndaki �zel bir sisteme bor�ludur.

�a��rt�c� olan bulgu ise, s��ramasindaki as�l etmenin bacak kaslar�nda de�il, bacaklara ba�l� potansiyel bir yay siteminde oldu�udur.Bu sistem t�pk� bir sapan gibi �al��r. Bir miktar enerjiyi depo eden bu esnek sistem depolad�� potansiyel enerjiyi aniden bacaklara aktar�r.Bacaklara aktar�lan bu kinetik enerji sadece %5 lik bir kay�pla pirenin ola�an �st� bir yuksekli�e s��ramas�na neden olur.

�u an insanlar taraf�ndan �st�n teknolojiyle �retilen yay,lastik vb maddeler bile depolad�klar� enerjiyi ancak %15 lik bir kay�pla kinetik enerjiye �evirebilmektedir.Fakat bu kay�p pirenin bacaklar�ndaki sistemde %5 tir.Bu derece muthi� bir tasar�ma sahip bir pire boyunun 80 - 100 kat� y�ksekli�e kadar rahat�a s��rayabilir.

Pire kendinden 100 kat y�kse�e s��rad�ktan sonra b�y�k bir h�zla yere d��er.Buna ra�men v�c�d�nda hi�bir zarar meydana gelmez.��nki v�cudunda iskelet sistemi yerine pamuk gibi yumu�ak tabakalar bulunur.�rne�in b�ceklerin sert kabuklar�na kar��n pirelerin kabuklar� oldukca yumu�ak bir yap�ya sahiptir.Bu yap� �iddetli darbeleri emerek pirenin hasar g�rmesini engeller.

SUDAK� TUZAK
http://www.biyolojidunyasi.net/sukapani8.jpg

Baz� okyanus ve tatl� sularda ya�ayan bir t�r bitki beslenme ihtiyac�n� ilgin� bir tuzak sistemiyle kar��lamaktad�r.Bu bitkinin T�rkce ismi " Su kapan� " d�r.Bu bitki t�pk� s�nmu� bir balona benzer.Bitkinin v�cudunun etraf�ndan sarkan ilgin� uzant�lar vard�r.Bu uzant�lar asl�nda dokunma duyusunu alg�layabilen resept�rlerdir.Bunun d��nda birde bitkinin g�vdesinin yan�nda bir kapak��k bulunur.Yak�nlardan ge�en bir canl� bu resept�rlere dokundu�u vakit kapak��k derhal a��l�r.Bir vakum sistemiyle bitkinin i�ine s�ratle su dolmaya ba�lar.

�eklin b�lumlerindede g�r�ld�� gibi suyun ak�m �iddetine kap�lan canl� bitkinin i�erisine s�r�klenir.Ard�ndan kapak s�ratle kapan�r.

Tabii bundan sonra canl�n�n yapaca�� pek bir�ey kalmaz.Bu a�amadan sonra bitki salg�lad�� enzimlerle (eritici maddelerle) b�ce�i sindirerek besin ihtiyac�n� kar��lam�� olur.

B�R ARININ H�KAYES�
http://www.biyolojidunyasi.net/ariviz.jpg
Hi� merak ettinizmi acaba ar�lar ni�in bal yapar ?.Bir ar� ya�am� boyunca ortalama olarak 3 - 4 damla bal �retebilir.Fakat �retti�i bu bal bile kendi besin ihtiyac�n�n �ok �zerindedir.Bu ise insan�n akl�na kocaman bir soru i�aretinide beraberinde getirmektedir.Do�adaki t�m canl�lar gere�inden fazla besin toplayarak israf yapmaktan ka��n�rlar.Fakat ar�lar tam aksine, bir kovan ar� s�r�s� i�in gerekli olan 100 - 150 gram bal yerine litrelerce bal �retirler.Bunun nedenini ar�n�n ya�am hikayesini inceleyerek a��klamaya �al��al�m.

Ar�n�n maceras� kovan� terketmekle ba�lar.Ar�daki koku resept�rleri o kadar hassast�r ki bu resept�rler kilometrelerce �tedeki g�zel kokulu bir nektar �i�eginin bile varl��n� alg�layabilir.Ar� �i�ege vard�� vakit nektar�n� a��z aletleriyle i�ine �ekmeye ba�lar.Ar�n�n di�er bir mucizevi �zelligi ise geldi�i yolu hi� �a��rmadan kilometrelerce �tedeki kovana tekrar ula�abilmesidir.Ar� yolculuk esnas�nda midesine depolad�� nektar� bala d�n�st�rmektedir.Bunu ise midesindeki o e�siz enzimlerle ger�ekle�tirir.
http://www.biyolojidunyasi.net/petek.jpg
Ar�n�n sahip oldugu bu m�kemmel �zellikler bununla da bitmez.Alt�gen petekler �reten ar�lar bir mimara bile parmak �s�rtacak ince hesaplamalar yaparlar.

Matematik�iler ar�lar�n ni�in peteklerini be�gen, d�rtgen, ��gen veya sekizgen de�ilde alt�gen yapt�klar�n� merak edip hesaplamalar� ka��da d�km��ler.Kar��la��lan sonu� ise insana adeta " Ar� ne zaman matematik ��rendi " dedirtiyor.

Alt�gen di�er �okgenlere gore kenar uzunluklar�n�n toplam� en k�sa olan �ekildir.Bunu bilen ar� pete�ini alt�gen yaparak en az malzemeyle en fazla pete�i �retmektedir.B�ylelikle malzemeyi tasarruflu kullanarak balmumu israf�n� �nlemi�tir.Ayr�ca alt�genler, yap�ld�� petekte �retilen bal� muhafaza etmek a��s�ndan maksimum hacim sa�lar.Tabii ar�lar�n mucizeleri bununlada bitmiyor.

Bir ar� kolonisi peteklerini yatayla 7-8 derecelik bir a�� yapacak �ekilde in�aa eder.B�yle yapmas�n�n nedeni pete�in i�ine b�rak�lan bal�n yere d�kulmemesi i�indir.�lgin� olan ise bu a��n�n hi�bir zaman �a�mamas�d�r.

Ar�lar peteklerini �retirken kovan�n farkl� yerlerinden ba�larlar.Fakat ar�lar o kadar hassas hesaplamalar yaparlarki peteklerini merkezde kavu�turmalar�na ra�men alt�genlerin simetrisinde bir bozukluk olmaz.

Ba�ka bir �ekilde a��klayal�m.

Kovan�n 4 k��esinden ar�lar pete�i in�aa etmeye ba�l�yorlar.Her bir ar� alt�genleri kusursuz bir bi�imde meydana getiriyor.Kovanlar k��elerden merkeze do�ru ilerliyor ve en sonunda merkezde birle�iyorlar.Ar�lar �yle bir hesap yapm��t�rki merkezde birbirleriyle kavu�an alt�gen gruplar� birbirine yap��t�r�ld��nda sanki alt�gen yap�m�na merkezden ba�lan�lm�� gibi bir izlenim verir.Ve dahas� petekteki alt�genlerin herbiri ayn� boyutta olup aralar�nda b�y�kl�k olarak 1 mm bile fark yoktur
Ger�ekten �ok ince hesaplar �zerine oturtulmu� bu mimari eserin d��nme yetene�i olmayan k��c�k b�cekler taraf�ndan yap�lmas�, bir g�� taraf�ndan insanlar�n hizmetine verildi�ini g�stermektedir.

BALON BALIK
http://www.biyolojidunyasi.net/balonbalik.jpg
Denizlerde ya�ayan bir t�r bal�k �ok ak�ll�ca planlanm�� bir savunma mekanizmas�yla d��manlar�ndan korunmaktad�r.Bu bal�k d��manla kars� kars�ya olmad�� zamanlarda s�radan bir bal�k gibi g�r�n�r.V�cudunun etraf�nda iri dikenler olup bu dikenler bal�k normal haldeyken yass� olarak v�cudun yan�na yap��k vaziyettedir.

Yandada g�r�ld�� gibi bal�k bir d��manla kar�� kar��ya geldi�i zaman d��man�n�n �ene darbelerinden kendini korumak amac�yla v�cudunu s�ratle suyla doldurmaya ba�lar.Bal�k bir yandan �i�erken bir yandanda v�cuduna yap��k olan dikenler dik konuma gelir.

Bu dikenler oldukca sert olup d��man�n a��z�yla yapt�� darbelere kar�� bir engel olu�turur.Bal�k, kendisinden daha b�y�k ba�ka bir d��man taraf�ndan yutulsa bile v�cududundaki dikenler bal��n d��man�n bo�az�ndan ge�mesine engel olur.

D��man, bal�� yuttu�u gibi a��z�ndan geri ��kar�r.

Bu kadar ak�ll�ca bir savunma mekanizmas�n� bal��n d��n�p uygulamaya koymas� elbette m�mk�n de�ildir.

SAVA� U�A�I S�VR�S�NEK
http://www.biyolojidunyasi.net/sivrilarva.jpg

�nsanlar�n �o�u, sivrisinek kelimesini duyduklar� vakit tiksinti duyduklar�n� s�ylerler.Fakat biz bu b�l�mde sivrisine�i b�y�tec alt�na alarak sahip oldu�u o essiz navigasyon cihazlar�n� siz okuyuculara aktarmaya cal��t�k.Eminizki sizlerde sivrisine�in bilinmeyen y�nlerini ��rendi�inizde hayranl��n�z� gizleyemeyeceksiniz.

Bilindi�i �zere sivrisinek insanlar�n kan�n� emerek ya�ayan bir canl� t�r�d�r.Bunun d��nda di�er canl�lar�n kanlar�n�da emerler.Sivrisinekler belirli mevsimlerde yumurtalar�n� suya b�rakarak �remeye ba�larlar.Suya b�rak�lan larvalar bir m�ddet burada kalarak de�i�im ge�irmeye ba�larlar.Yumurtalardaki m�kemmel bir sistem suda bo�ulmalar�n� engeller.Bu sistem t�pk� dalg��lar�n kulland�� borulara benzer ve sifon ad�n� al�r.Borunun bir ucu yumurtaya ba�l� iken di�er ucu su yuzeyinin �zerindedir.Larva olgunla�t�ktan sonra yavru sivrisinek yumurtadan ��kar ve hayata at�l�r.

yukardaki resimde su y�zeyinden ba� a�a�� sarkm�� olan larvalar�n nefes almas�n� sa�layan sifon sistemleri net bir sekilde g�r�lmektedir.

Bir sivrisinekte o kadar kusursuz resept�rler vard�r ki bu resept�rlerle, sinek bir kan birikintisine hi� dokunmadan kan�n grubunu bile belirleyebilir. Sinekteki resept�rler elbette bununla bununla s�n�rl� de�ildir.�zellikle bacak b�lgelerinde bulunan �e�itli resept�rler, sine�in havadaki h�z�n� ve �evre s�cakl��n� �ok hassas bir �ekilde alg�layabilir.Is� resept�rleri o kadar hassast�rki �evredeki s�cakl��n 1000 de biri (0,001 C) de�erindeki bir degi�ikli�i bile rahatl�kla alg�layabilir.
http://www.biyolojidunyasi.net/sivri1.jpg

Sivrisinekteki di�er bir mucizevi sistem ise sahip oldu�u gece g�r�� cihazlar�d�r. Farzedinki siz geceleyin zifiri karanl�k bir odada uyuyorsunuz.�st�n�ze kocaman bir yorgan �rtm��s�n�z fakat 1 parma��n�z yorgan�n d��nda kalm��.

Odada bulunan bir sivrisinek odada hi� bir ��k kayna�� olmamas�na ra�men sizin yorgan�n d��nda kalan parma��n�z� rahatl�kla g�rebilir.Bunu ba�armas�n�n nedeni sahip oldu�u k�z�l�tesi g�r�� organlar�d�r.

Bu organlar, parma��n�z�n sinek taraf�ndan alg�lanmas� yan�nda parma��n�zdaki damarlar�n hangisinin deri yuzeyine daha yak�n oldu�unu bile tespit edebilir.

Burada durup d��nmek gerekir.Zifiri karanl�k bir odada g�z g�z� g�rmezken k��c�k bir sivrisinek yal�zca parma��m�z� g�rmekle kalm�yor birde parma��m�zdaki damarlar�n konumunu bile tespit edebiliyor.Bu sistem ger�ektende harikulade bir yarat�l�� eseridir.Bu harikulade canl�lar, bug�n�n sava� u�aklar�nda yeni yeni kullan�lmaya ba�layan k�z�l�tesi g�r�� sistemini milyonlarca y�ldan beri kullanmaktad�r.

Bir sivrisinek sahip oldu�u �zel bir hortum vas�tas�yla av�n� sokarak kan�n� emer.Basit gibi g�runen bu i�lem asl�nda birtak�m karma��k basamaklar sonucunda meydana gelir.
http://www.biyolojidunyasi.net/sivri4.jpg
Yukar�daki �ekillerden soldakinde hortumunu deriye saplam�� vaziyette kan emen bir sivrisinek g�r�lmektedir.Sa�daki resimde ise " Elektron tarama mikroskobu " ile foto�raf� �ekilmis bir sivrisine�in a��z aletleri g�r�lmektedir.

Sivrisinekteki a��z aletleri resimde g�rulenden �ok daha karma��kt�r.Bir sivri sinek kan emece�i kurban�n�n �zerine konduktan sonra hortumundaki 6 adet b��aktan 4 tanesi ile deriyi kesmeye ba�lar.Hortumunu en yak�n damara kadar sokan sinek, hortumundaki di�er 2 b��a��da deriye saplayarak damardan kan� �ekmeye baslar.Fakat ortada b�y�k bir problem vard�r.

Kurban�n kan� damardan ��kar ��kmaz p�ht�la�mak i�in bir seri reaksiyon ge�irmeye ba�layacakt�r.Kan�n p�ht�la�mas� ise sivrisine�in kan emmesi s�ras�nda b�y�k bir engel te�kil eder.Fakat sivrisinek, kendisine yarat�l��ndan verilen bir sistem ile bu problemi salg�lad�� bir kimyasal madde vas�tas�yla halleder.Bu maddenin latince isimi " Hirudin " dir.Bu madde kan�n p�ht�la�mas�n� sa�layacak reaksiyonlar� durdurur.Kan�n p�ht�la�mas� durdurulunca sivrisinek ak��kan kan� rahatl�kla emer.

Fakat sivrisine�in sahip oldu�u bu m�kemmel silahlar bununlada s�n�rl� de�ildir.Sivrisinek damar�na hortumunu soktu�u hayvan�n can�n�n yanmas�n� engelleyecek bir form�l geli�tirmi�tir.Sivrisinek, bug�n t�p alan�nda kullan�lan " Anestezi (uyuy�turucu) " kimyasallar�n� kendi salg� bezleri ile �retir.Bu kimyasal� hortumun i�inden ge�en bir kanal arac�l�� ile hayvan�n derisinin alt�na zerk eder.Hortumun girdigi b�lge uyu�unca, kurban, sinek taraf�ndan sokuldu�unun fark�na bile varmaz.

Bu kadar m�kemmel sava� silahlar�na sahip bir sivrisinek, bir u�ak kadar b�y�k de�il, yanl�zca bir ka� santim b�y�kl��ndedir.Bu kadar silah�n bir ka� santimlik bir v�cuda s��mas� ku�kusuz kendisini tasarlayan akla i�aret etmektedir.

KAKT�S�N AKLI
http://www.biyolojidunyasi.net/kaktus.jpg
Kurak ��llerde yasayan bir t�r bitki g�renleri hayrete d��rmektedir.Bu bitki kurak ya�am �artlar�nda ya�amaya elveri�li bir yap�ya sahiptir. Bitkinin g�vdesini saran �rt� ise �ok kal�nd�r.Bu vesileyle su kayb� en aza indirilmistir.

Bitkinin ilgi �ekici yan� ise kendisini ��llerde ya�ayan vah�i hayvanlara kar�� korumak i�in �zel bir kamuflaj sistemine sahip olmas�d�r.

Resimde de g�r�ld�� gibi bu �zel kakt�s�, hemen yan�ndak� �ak�l ta�lar�ndan ay�rmak �ok g��t�r.��lde ya�ayan hayvanlar�n ise bu bitkiyi farketmeleri m�mk�n de�ildir.

Burada problem, bitkinin kendini kamufle etmesinin yan�nda �ak�l ta�lar�n�n rengini nereden bildi�idir.

��nki bitkinin g�z� yoktur.Akl� ise hi� yoktur.Akl� ve g�z� olsa bile kendi DNA s�n� keyfine gore degi�tiremeyece�ine g�re, bitki kendisine yarat�l��dan verilen DNA program� ile hareket etmektedir.

K��C�K B�R BAKTER�
http://www.biyolojidunyasi.net/bakteri.jpg

Ya�ad��m�z heryerde �ok k�c�k canl�lar ya�amaktad�r.Bu canl�lar o kadar ufakt�rlarki ��k mikroskobuyla bile g��l�kle g�r�lebilirler.Bu mikroskobik canl�lar�n b�y�k b�l�m�n� ise " Bakteri " ad� verilen tek h�creli bir canl� grubu olu�turur.

Bakterilerin v�cutlar� yanl�zca tekbir h�creden meydana gelmi�tir.Bu kadar basit g�r�nmesine kar��n elektron mikroskoplar� ile yap�lan ara�t�rmalar, ��k mikroskobuyla bile zor g�r�lebilen bu k��c�k yarat�klar�n v�cutlar�nda bile ola�an�st� birer teknoloji ile tasarlanm�� yap�lar bulundu�unu g�stermi�tir.

Resimde bir bakterinin v�cudunun, kam��s�n�n ba�l� oldu�u b�lgesinden boyuna bir kesiti g�r�l�yor.Kesit olduk�a karma��kt�r.

�zetlenecek olursa s�ras�na uygun olarak nizami bir �ekilde yerle�en �zel par�alar, bakterinin kam��s�n� maksimum verimle d�nd�recek �ekilde birbirleriyle uyum i�erisinde �al��maktad�rlar.

Sistem yak�t olarak ise hidrojen atomlar�n� kullan�r.Yani (+) y�kl� ��plak " Proton " lar�.Bu ise insanlar�n bile takl�t edemedigi ola�an�st� bir sistemdir.

Belki gelecekte buna benzer enerji sistemleri kurulabilir kim bilir ?

Burada verilen �rnekler canl�lar�n devasal alemlerinden yanl�zca birka� �rnektir.Biliyoruz ki do�ada ya�ayan milyonlarca canl� t�r�n�n herbiri ayr� ayr� birer tasar�m harikas�d�r.Canl�lar aleminin insan� i�ine �eken y�n�de bu olsa gerek.

jaws	30 Nisan 2010 20:03

V�R�SLER

Tabiattaki t�m varl�klar canl� form ve cans�z form olarak iki gruba ayr�lm��lard�r.Cans�z forma dahil olan varl�klar, �reyemeyen, solunum yapmayan beslenmeye ihtiyac� olamayan t�m varl�klard�r. �rne�in denizler, g�ller, kayalar, bulutlar, da�lar vs. ekosistem i�erisinde s�rekli bir d�n��m i�erisinde olmas�na ra�men canl� say�lmazlar.

Bir varl��n canl� say�labilmesi i�in, az �ncede belirtti�imiz gibi �reyebilmesi, beslenebilmesi, solunum yapabilmesi ve di�er canl�larla s�rekli bir ili�ki i�erisinde olmas� gerekirki ancak b�yle bir varl��a canl� denebilir. Bug�n bilim adamlar�, canl�lar� sistematik olarak s�n�fland�r�rken vir�s�n hangi kategoriye konaca�� konusunda hala bir ittifak kuramam��t�r.

��nki vir�sler baz� hallerde canl� gibi davran�rken di�er baz� hallerde tam bir " inorganik " madde gibi davran�r.Dolay�s�yla ortaya b�y�k bir tezat ��kmaktad�r.Vir�slerin nas�l olupta hem canl� gibi davrand�klar�n� hemde cans�z gibi g�r�nd�klerini, d��nd�r�c� ya�am d�ng�lerini inceleyerek anlamaya �al��al�m.

Vir�s�n anatomisi:

Vir�s, do�adaki en basit canl� t�rlerinden bile daha basit bir yap�ya sahiptir.Bildi�iniz gibi bakterilerin v�cudu yanl�zca tek bir h�creden olu�an yal�n bir anatomiye sahiptir.Fakat vir�slerin v�cudu bir h�creden bile olu�maz.Yanl�zca h�creyi olu�turan temel yap�ta�lar�n�n �ok az bir miktar�n�n yine kompleks bir yap� olu�turmalar�ndan meydana gelmi�tir.

Bir h�cre proteinlerden, n�kleik asitlerden, h�cre zar�ndan, kompleks organellerden (mitekondri, endoplazmik retikulum, golgi ayg�t�, ribozomlar vs.), nukleus (�ekirdek) den ve daha bir�ok enzim ve sayamad��m�z kimyasal molek�llerden olu�an olduk�a karma��k bir yap�ya sahiptir.

Vir�sler ise yukar�da sayd��m�z h�cre yap�ta�lar�ndan yanl�zca �� tanesinin kompleks olu�turmas�yla meydana gelir.Bu yap�ta�lar� protein, enzim ve n�kleik asitlerdir.Baz� vir�slerde ise ya� molek�llerinede rastlan�l�r.Vir�s, yanl�zca bu �� yap�ta��ndan olu�an basit bir yap�ya sahip olmas�na kar��n ne ama� u�uruna kendini �o�altmaya �al��t��n� ve canl� - cans�z formlar� aras�nda nas�l gidip geldi�i ��z�lememi� m�him bir problemdir.

Vir�sler ancak " Elektron mikroskobu " ile g�r�lebilirler.I��k mikroskoplar� ile g�r�lmeleri imkans�zd�r.�yleki bir vir�s bakteriyle k�yasland��nda, bakterinin yan�nda �ok k��k kalan bir boyuta sahiptir ve boyu ancak
" nm " (nanometre, yani metrenin milyarda biri) uzunluk birimi ile �l��lebilir.

�imdi bir vir�s�n anatomisin �ekil �zerinde inceleyelim.
http://www.biyolojidunyasi.net/virus4.jpg

Yukar�daki �ekilde bir vir�s�n yal�n bir �ekilde �ematize edilmi� resmi ger�e�iyle kar��la�t�rmal� olarak g�r�lmektedir.

Head yani ba� b�lgesi, karma��k yap�l� proteinlerden olu�maktad�r.Bu protein k�l�f�n i�erisinde ise vir�se ait RNA (bazen DNA olabilir) molek�l zinciri bulunmakad�r. �ngilizce " Neck " ad� verilen b�lge ise boyun k�s�m�d�r.S�ras�yla Collar=bilezik, Sheath=g�vde, Tail Fiber=Kuyruk iplik�ikleri ve son olarak Base Plate yani taban plakas� g�r�lmektedir.

G�r�ld�� gibi vir�slerin anatomisi yanl�zca bu molek�ler yap�lardan ibarettir.Fakat buradaki en b�y�k soru i�areti ise bu molek�llerin neden kendilerini �o�altmak istedikleridir.

Molek�ller atomlardan olu�an maddelerdir.Maddenin ise �uuru ve akl� yoktur.Fakat g�rd��n�z gibi yanl�zca bir molek�l y��n� olan vir�sler do�ada kendilerini �o�altmak i�in s�rekli bir canl� h�cre aray�� i�erisine girmi�lerdir.Bu esrarengiz yap�lar �reseler bile ne beslenebilirler nede soluk al�p verebilirler. Bir bakteri bile d��ar�dan ald�� molek�lleri i�leyerek hayat�n� s�rd�r�r, solunum yapar ve v�cudunda olu�an art�k maddeleri d��ar� atabilir, fakat vir�slerin buna benzer fonksiyonlar�da yoktur.

Bakteriler besin ve di�er hayati molek�llerin yoklu�unda hayatlar�n� kaybederken vir�slerin �lmesi diye bir�ey s�z konusu de�ildir.

Vir�slerin hem cans�z hemde canl� �zellik g�sterdiklerinden bahsetmi�tik.Vir�s� canl� yapan �zellik �reyebilmesidir.Fakat cans�z olarak g�r�nmesinin sebebi ise, i�ine yerle�ip onu �reme amac�yla kullanaca�� bir h�cre bulamad�� zaman " Kristal " bir yap�ya d�n��meleridir.Bu �ekilde vir�s t�pk� havada s�z�len bir toz zerreci�i gibi bir partik�l halinde do�ada serbest olarak dolan�r.Ta ki canl� bir h�creye rastgelip onu �reme amac�yla kullan�ncaya kadar.

�imdi bu esrarengiz yarat�klar�n do�ada kristal halinde cans�z olarak dolan�rken bir h�creye rastgelip, nas�l bir canl� gibi �remeye ba�lad��n� �ekillerle inceleyelim.
http://www.biyolojidunyasi.net/sema1.jpg

�ekilde g�r�ld�� gibi vir�s kristal halinde do�ada serbest olarak dola��rken bir bakteri yada ba�a bir canl� h�cresine rast geldi�inde (Burada bakteri h�cresi �rnek g�sterilmi�tir) kuyruk k�s�m� bakterinin duvar�na temas edecek �ekilde konumlan�r.

�ekilde vir�s�n sahip oldu�u genetik �ifresi yani RNA s� k�rm�z� olarak g�sterilmi�tir.Vir�s RNA s�n� bakterinin sitoplazmas�na zerk edebilmek i�in kuyruk k�s�m�ndan bakteri duvar�na bir t�r enzim enjekte eder.Bu enzim bakterinin duvar�n� t�pk� bir asit gibi delmeye ba�lar.Bakterinin duvar� delindikten sonra vir�s RNA s�n� bakterinin v�cudunun i�erisine g�nderir.

Bakterinin i�erisinde dolanan RNA molek�l� bakteriye ait DNA molek�l�n�n belli bir b�lgesine yerle�ir.Bu yerle�me belirli genler aras�nda konumlanarak ger�ekle�ir.�rne�in bakteride A geni ile B geni yanyana ise vir�s RNA s� bu iki genin aras�na yerle�ir.Yani A geninin i�erisinde yada B geninin i�erisinde herhangi bir yere yer�le�mez.Bakterinin vir�s RNA s�n� i�eren �ekline ise " Lizogen bakteri " ad� verilir.

Bakteri, �remek i�in DNA s�n� replike ederken fark�nda olmadan vir�s�n RNA s�n�da replike eder.Bakteri �o�almaya devam ederken bir yandan da vir�s�n RNA s�n�n bir kopyas�n� �retir.Bu kopyalanan RNA n�n i�erisinde ise vir�s�n t�m genetik bilgileri sakl�d�r.Mesela vir�s�n �zerini �rten k�l�f proteinin aminoasit �ifreleri bu RNA da bulunur.Bakteri replikasyonla �retti�i vir�s RNA s�ndan ayn� zamanda vir�s�n �rt�s� i�in gerekli proteinleride translasyon yoluyla yani protien �retim mekanizmalar� yoluyla �retir.

Vir�s bakteriyi t�pk� bir k�le gibi �al��t�rarak kendisini �o�altmaya ba�lar.Bakteri �yle bir duruma gelirki �retti�i vir�sleri ta��yamaz olur ve par�alan�r.Bu olaya ise " Liziz " denir.A�a��daki �ekilde bu olay�n meydana geli�i �ematize edilmi�tir.
http://www.biyolojidunyasi.net/sema2.jpg

�ekildede g�r�ld�� gibi bakteri i�erisinde �retilen onlarca vir�s, bakteri duvar�n� patlatarak serbest hale ge�er.Serbest kalan bu vir�slerde kendilerine yeni av bulmak i�in kendi ba�lar�na dolanmaya ba�larlar.

�nsan�n kar��la�t�� m�him problem ise, yanl�zca bir RNA ve proteinden olu�an vir�slerin ne ama�la �redikleri ve bu zekice tasarlanm�� reme plan�n� nas�l uygulamaya koyduklar�d�r.Bir molek�l grubundan olu�an vir�slerin bu plan� d��n�p uygulamaya koymas� m�mk�n de�ildir, ancak �st�n g�c�n emri do�rultusunda hareket edebilirler.

Vir�slerin yanl�zca yukar�daki gibi sabit bir �ekli yoktur.Bunun yan�nda yuvarlak ve �okgen k�re �eklinde olanlar�da vard�r.A�a��da de�i�ik �ekillerde vir�s �rnekleri g�r�lmektedir.
http://www.biyolojidunyasi.net/virus2.gif

Vir�slerin ortak y�n�, bir canl� grubuna rastlamas�yla kendini �o�altmaya ba�lamas�d�r.Bir vir�s�n canl� bir h�cre olmaks�z�n kendini �o�altmas� ise m�mk�n de�ildir.Yani vir�s ancak ve ancak canl� bir h�cre vas�tas�yla kendini �o�altabilir.��nki vir�s�n sahip oldu�u RNA s�n� kopyalay�p de�ifre edecek bir mekanizmas� yoktur.

Sitemizin " Genlerin d�nyas� " b�l�m�nde h�crenin kendini �retmek i�in kulland�� mekanizmalar �zerinde durmu�tuk.Bu mekanizmalar�n par�alar� ise DNA kopyalay�c� enzimler, tamir edici enzimler, protein �retiminden sorumlu olan ribozomlar, transfer RNA (tRNA) lar, aminoasitler vs. dir.Fakat bir vir�ste RNA ve baz� eritici enzimler d��nda bu mekanizmalar�n par�alar�ndan hi�birisi yoktur.

Dolay�s�yla vir�s kendini �o�altamaz fakat bu mekanizmalara sahip bir h�creyi kullanma gibi bir kurnazl�k g�sterir.

Vir�s�n kulland�� h�creler yanl�zca bakteri h�creleri de�ildir.Bunun yan�nda insan ve di�er bir�ok canl�n�n h�crelerine girerek bu h�creleri kendi do�rultusunda �al��t�rmaya ba�lar.Baz� vir�sler vard�rki yanl�zca belirli h�celer i�erisinde �o�alabilir.

Buna en iyi �rnek " Kuduz " vir�s�d�r.Kuduz vir�s� bir k�pek veya bir kedinin v�cudunun i�erisine girdi�i zaman hemen ilk rastlad�� h�creye girmez.Kuduz vir�s�n�n �o�alabilece�i h�cre " Beyin " h�cresidir.Bu y�zden bu vir�s�n beyine kadar ula�mas� gerekmektedir.Dolay�s�yla vir�s bula�t�� hayvan� derhal �ld�rmez.Beyine ula�an vir�s beynin belirli bir b�lgesindeki h�crelerin i�ine yerle�erek derhal kendini �retmeye ba�lar.

Bu �reme zaman�na kulu�ka zaman� denir.Ve zaman� geldi�inde k�pek veya kedinin beyninde a��r bir tahribat meydana gelirki buda hayvan�n �l�m�ne sebep olur.

Bunun yan�nda do�ada binlerce tip vir�s vard�r ve herbiri kendine has �zelliklerde olup de�i�ik tiplerde hastal�klara neden olurlar.Yaz�m�z�n ilerleyen b�l�mlerinde AIDS vir�s�nede deyinece�iz.

Baz� vir�s t�rleri ise insan ve hayvanlara zarar verebildi�i gibi bitkilerede zarar verebilmektedir.A�a��daki �ekilde vir�slerin �zerinde hastal�k yapt�� bir bitki yapra�� g�r�lmektedir.
http://www.biyolojidunyasi.net/viroyaprak.jpg

Vir�sler bunun yan�nda insanlar i�in yararl� bir�ok bitki t�rlerinede zarar verirler.

�rne�in salatal�k ve marul gibi bir �ok ihtiyaci sebze ve meyva t�rleri vir�sler taraf�ndan belirli b�lgelerinden tahribatlara u�rat�l�rlar.Tabii bu vir�slerin hastal�k yap�c� etkilerini ortadan kald�ran kimyasallar�n �retimide yap�lmaktad�r.

Bir vir�s�n bula�t�� insan ve hayvanlarda hastal�k meyadana gelmemesi i�in kullan�lan biyokimyasal ila�lar temelde vir�slerin �o�almas�n� engelleyecek �ekilde tasarlan�rlar.

�rne�in Kuduz vir�s� bir insan veya hayvan�n v�cuduna girdi�i zaman derhal beyine ula��r.Fakat al�nan ila�lar vas�tas�yla beyine ula�an kimyasallar, ya vir�s�n protein k�l�f�n� par�alayarak vir�s� yok eder, yada vir�s�n �o�almas�n� engelleyecek mekanizmalar� durdurur.

AIDS :

Buna kar��l�k do�ada hen�z �aresi bulunamam�� hastal�klara yol a�an vir�slerde bulunmaktad�r.Bunlar�n ba��n� ise AIDS (Kazan�lm�� ba��kl�k sendromu) vir�s� almaktad�r.

AIDS vir�s�n�n �reyebildi�i h�creler ise v�cutta bulunan T - lenfosit h�creleridir.T-lenfosit h�creleri, v�cut i�in mutlaka gerekli olan savunma h�creleridir.Bu h�creler, herhangi bir bakteri veya mikroorganizman�n v�cuda girmesi halinde derhal bakterilere m�dahele ederek onlar� i�ine al�r ve sindirip yok eder.Fakat AIDS vir�s� T-lenfosit ve di�er savunma h�crelerinin i�erisine girdikten sonra bu h�creleri kullanarak kendini �retmeye ba�larlar.
http://www.biyolojidunyasi.net/hiv2.jpg

Yukar�daki resimde, insanlarda AIDS hastal��na yol a�an HIV vir�s�n�n �ekli g�r�lmektedir.

Bu vir�s�n �nemli bir �zelli�i ise ters transkripsiyon yani " Reverse transkriptaz " ad� verilen bir enzim ta��yor olmas�d�r.Vir�s bu enzimi kullanarak ak�llara durgunluk veren bir �ekilde kendisinin �o�altmaya ba�lar.

Vir�s, bula�t�� insan�n kan h�crelerine ula�t�ktan sonra ters transkriptaz enzimini vir�s�n RNA s�yla birlikte h�cre i�erisine b�rak�r.Bu enzim ilk �nce vir�s�n RNA s�n� kal�p olarak kullanarak bir DNA sentezler.Daha sonra vir�s�n orijinal RNA s�n� y�karak ortaya ��plak bir DNA molek�l� ��kmas�n� sa�lar.Enzim yeni �retti�i bu DNA y� kal�p olarak kullanarak vir�s�n orijinal RNA lar�n� tekrar �retmeye ba�lar.

Son derece m�kemmel d��n�lm�� bu sistem ile vir�s, sald�rd�� h�cre i�erisinde s�ratle �o�alarak benzerlerini �retir.�nemli olan nokta ise vir�s�n �nce RNA dan DNA daha sonra bu DNA dan gene vir�s�n kendi orijinal RNA s�n� �retmesidir.Bunu yapmas�n�n sebebi, RNA dan direk olarak sentezlenecek RNA n�n Orijinal RNA n�n ayn�s� olmaya��ndan dolay�d�r.�rne�in A baz�na ar��l�k T baz� gelecektir.Fakat �retilen DNA ayna gibi g�rev g�rerek tekrar ayn� RNA y� �retmesi sa�lanm��t�r.

Yani �retilen DNA n�n A baz�na, �nce T baz� gelecek daha sonra bu DNA dan RNA sentezlenirken T baz�na A baz� kar��l�k gelecektir.Bu �ekilde ilk RNA n�n ayn�s� sentez edilecektir.

Vir�s�n sald�rd�� T - lenfosit h�creleri k�sa s�rede yeni �retilen vir�sler taraf�nda i�gal edilecek ve en sonunda y�k�ma u�rayacakt�r.

http://www.biyolojidunyasi.net/reseptor.jpg
http://www.biyolojidunyasi.net/tcell.jpg
�ekilde bir T - lenfosit �zerinde bulunan �anak �eklindeki resept�rleri g�rmektesiniz.Yukar�ki �ekildeki vir�s �emas�nda vir�s�n etraf�nda resept�rler g�r�lmektedir.��te bu resept�rler T - lenfosit �zerindeki �anak �eklindeki bu resept�rleri tan�rlar ve bu resept�rlere ba�lan�rlar.

Ba�land�ktan hemen sonra ise HIV vir�s� sahip oldu�u genomunu yani RNA s�n�, " ters transkriptaz " enzimi ile birlikte h�crenin i�erisine b�rak�r.

Bundan sonras� ise T - lenfosit h�crelerinin �retim i�in kullan�l�p en sonunda da y�k�lmas�d�r.

Savunma h�creleri y�k�lan bir insan�n ise d��ar�dan v�cuduna girebilecek bakteri ve di�er mikroorganizmalara kar�� yapabilece�i pek bir �ey kalmaz.
AIDS e yakalanm�� bir insan�n savunma sistemi ��kertildi�ine, d��ar�dan v�cuda girebilecek bir bakteri bile rahatl�kla �reyerek sonu�lar� a��r hastal�klara neden olabilecektir.

�ekilde vir�sler taraf�ndan i�gal edilmi� bir T - lenfosit h�cresi g�r�lmektedir.

Bu h�cre daha sonra tamamen y�k�larak i�erisinde bulunan t�m vir�sler, kanda serbest hale ge�ecektir.

Bu vir�slerde �n�ne gelen her savunma h�cresine sald�rarak kendi istekleri do�rultusunda onlar� kullanacak ve �o�alacakt�r.Tabii her vir�s�n sald�rd�� h�creden y�zlerce binlerce vir�s kana ge�tik�e vir�s say�s� korkun� bir �ekilde artacakt�r.

Bu vir�s�n �o�almas�n� engelleyecek bir kimyasal hen�z bulunamam�� olup son y�llardaki �al��malar HIV vir�s�n� yok etmek �zere oldu�umuzu i�aret etmektedir. D�nyada �u an her 20 saniye i�erisinde bir ki�i ya AIDS'e yakalanmakta yada hayat�n� kaybetmektedir.

�u an bilgisayar� kullan�rken soludu�unuz hava i�erisinde bile binlerce mikroorganizma vard�r.E�er sizde bir AIDS hastas� olsayd�n�z, v�cudunuza giren bu mikroorganizmalarla ba�a ��kamayacak ve en zay�f say�labilecek bir grip mikrobu bile sizin �l�m�n�ze sebep olabilecekti.

Sa�l��m�z�, v�cudumuz i�in d��n�lm�� m�kemmel savunma sistemleri sayesinde devam ettirebilmekteyiz.Bu m�kemmel h�creler her an her saniye v�cudumuza giren binlerce mikroorganizmay� b�nyelerine alarak yok etmekte ve ya�am�m�z�n devam�n� sa�lamaktad�rlar.

jaws	30 Nisan 2010 20:11

HAMARAT MOLEK�LLER

Sitemizin bu b�l�m�nde,canl�larda bulunan enzim ve hormonlar deyip ge�iti�imiz, fakat h�cre ve v�cut i�erisinde insan� hayrete d��recek derecede g�revler �stlenmi� molek�llerden bahsedece�iz.

Bu molek�ller v�cut ve h�cre i�erisinde hi� durmaks�z�n har�l har�l �al��rlar.�rnek verecek olursak h�cre i�erisindeki enzimlerden bir tanesi, bir saniyede 40 ayr� reaksiyona girebilmektedir.Bu bir kimyasal enzim i�in �ok y�ksek bir h�zd�r.Fakat h�crelerinizde bu enzimlerden binlercesi vard�r.Ve herbir enzim birbirlerinden ba��ms�z olarak hi� durmadan reaksiyona girerler.

Enzimlerin 3 boyutlu yap�lar� olduk�a karma��k bir d�zene sahiptir.X ��n� difraksiyonlar� ile belirlenen bu �ekiller arap sa�� gibi g�r�nsede asl�nda enzimler �ok hassas bir hesapla �retilmi� molek�llerdir.A�a��daki resimde, enzimin yap�s�n� g�steren bir bilgisayar �izimi g�rmektesiniz.

http://www.biyolojidunyasi.net/enzim2.gif
Yukar�da ki �ekilde g�r�ld�� gibi v�cudumuzda trilyonlarcas� bulunan bu enzimler olduk�a karma��k bir yap�ya sahiptir.Hat�rlarsan�z enzimlerin aminoasit zincirlerinden meydana geldi�ini s�ylemi�tik.

Bu karma��k yap�l� enzim asl�nda d�z bir aminoasit zincirinden meydana gelmi�tir.Fakat bu kadar karma��k olmas�n�n nedeni zincirdeki baz� aminoasitlerin di�er baz� aminoasitlerle ba� yapmas�ndan dolay�d�r.

Enzimlerin g�revlerine gelince ;

Enzimler bir kimyasal tepkimeyi h�zland�rmak i�in tepkimeye kat�lan fakat hi�bir de�i�ikli�e u�ramadan tepkimeyi terkeden m�kemmel molek�llerdir.Her enzimin �ok �zel bir fonksiyonu vard�r.Herbiri protein yap�da olmas�na kar��n hi�birinin gorevi ayn� de�ildir.Bunun nedeni ise az �nce bahsetti�imiz 3 boyutlu yap�s�ndan dolay�d�r.
http://www.biyolojidunyasi.net/enzim.gif

Enzimlerin di�er �nemli ozelli�i ise sabit bir s�cakl�kta ve sabit bir pH da maksimum h�zla �al��malar�d�r.

�rne�in a��z�n�zdan salg�lanan t�k�r�k s�v�s� i�erisindeki enzimler, yanl�zca pH � y�ksek olan ortamlarda, yani bazik ortamlarda �al��abilirler.Fakat buna kar��n midenizdeki enzimler ise pH � yanl�zca 2-3 aras�nda olan ortamlarda �al��abilmektedir.��te bu y�zdendir ki midenizdeki enzimlerin �al��abilmesi i�in mide s�rekli olarak asit salg�lar.Bu sayede pH 1-2 seviyesine kadar d��r�l�r.

H�cre i�erisinde ise insan akl�n�n kavrayamayaca�� derecede karma��k kimyasal tepkimeler meydana gelir.Bir h�cre i�erisinde meydana gelen kimyasal reaksiyonlar o kadar karma��kt�rki bu i�lemleri meydana getirecek bir fabrika kurmaya kalksan�z, bu fabrikay� �stanbul �ehri kadar b�y�k bir bir arazi �zerine kurman�z gerekecekti.

�nsan vucudunda 1 degil 60-70 trilyon tane h�cre oldu�unu d��n�rseniz karma��kl��n boyutunun ne kadar b�y�k oldu�unu hayal etmeye ba�lars�n�z.

Enzimlerin �al��ma �ekli:

Enzimler ba�ard�klar� i�ler yan�nda �al��ma �ekilleride hayli ilgin�tir.Bir enzim sahip oldu�u 3 boyutlu yap�s�yla yanl�zca bir kimyasal tepkimeyi katalizleyebilir.Bir kimyasal tepkimeye giren enzim ba�ka hi�bir kimyasal reaksiyona girmez.

Reaksiyona giren enzimi bir "U" �ekli olarak d��n�rsek bu enzimin i�ine yerle�ecek madde (substrat) ancak �ubuk �eklinde olmak zorundad�r.Eger kimyasal maddeler daire, kare veya ba�ka tip sekillerde olursa enzim taraf�ndan katalizlenemez.

�ekilde g�r�len animasyonda bir enzimin �al�smas� �ok g�zel bir bi�imde tasvir edilmi�.Enzim t�pk� bir "E" harfine benzetilmi�tir (ye�il renkli).Enzimin, �zerinde de�i�iklik meydana getirdi�i madde ise sar� olarak g�sterilmi� (substrat).

Enzim E �eklinde olmas�na kar��l�k etki etti�i madde tam ona uyacak �ekildedir.Eger etkiledigi madde U �eklinde de�ilde F veya T gibi ba�ka �ekillere benzeseydi o takdirde kimyasal tepkime ger�ekle�meyecekti.Bu ise enzimleri birbirinden ay�ran en �nemli �zelliktir.

Enzimden ayr�lan k�rm�z� ve mavi �ekiller ise etki etti�i maddenin son �eklidir.Yani A maddesi B + C maddesine d�n��m��t�r.

Basit bir animasyonla g�rd��m�z bu enzim-substrat i�lemini birde ger�ek haliyle g�relim.
http://www.biyolojidunyasi.net/enzstruk.gif

yukar�da ki �ekilde, animasyonda �ematize edilen enzim-substrat kompleksi �ok net bir bi�imde g�r�nmektedir.

��te v�cudunuzun her h�cresinde bunun gibi binlerce enzim-substrat kompleksi her salise birbirleriyle reaksiyona girmektedir.

H�crede bulunan binlerce enzimden bir ka� tanesinin eksikli�i kimyasal reaksiyon faaliyetlerini arap sa��na d�nd�rmektedir.Bu enzimler h�cre i�in "olmazsa olmaz" niteliktedir.

Hepimizin �ok iyi bildi�i bir hastal�k olan "Albinizm" h�credeki enzimlerden yanl�zca bir tanesinin eksikli�i neticesinde meydana gelen bir hastal�kt�r.

Bu hastal��a neden olan problem ise �u �ekilde meydana gelir.

Tirozin Tirozinaz > Melanin

Bilindi�i gibi deriye renk veren pigmentin ad� "Melanin" dir.Bu pigment gerekli miktarlarda �retilerek deriye belli bir renk tonu kazand�r�l�r.

Fakat "Albinizm" hastal�� mevcut olan ki�ilerde yukar�daki denklemde g�r�len "Tirozinaz" enzimini sentezleyen DNA hasar g�rm��t�r.Dolay�s�yla DNA hatal� oldu�u i�in Tirozinaz enzimini �retece�i yere �ekli de�i�ik ba�ka bir enzim �retmektedir.Bu enzim ise Tirozin maddesini tan�yamamakta, ve Tirozin maddesini Melanin pigmentine �evirememektedir.

H�credeki bu reaksiyon Tirozin a�amas�nda duraklay�nca, hasta ki�ide albino deri ve albino sa� meydana gelmektedir.Yani bembeyaz bir ten.

Bu �rnekten anla��laca�� gibi organizma i�erisinde tek bir enzim eksikli�i bile �ok b�y�k tahribatlara neden olabilmektedir.

Bunun tam tersine g�ne�e ��kan insanlar�n ise deri rengi bir s�re sonra kararmaya ba�lar.Bunun nedeni h�credeki baz� enzimlerin eksikli�inden de�il, yanl�zca g�ne� ��n�n Tirozinaz enzimini aktive etmesinden dolay�d�r.Tirozinaz enzimi g�ne� ��na maruz kald�� zaman �ok aktif bir hale ge�er.Tabii enzim canlan�rken ayn� zamanda DNA ile senkronize �al��maya ba�lar.DNA durmadan Tirozin �retir, Tirozinaz enzimi ise aktif konumda s�rekli olarak Tirozine sald�r�r.

Tabii sizin derinizde s�rekli Melanin pigmenti birikir ve kararmaya ba�lars�n�z.

Baz� ilgin� enzimler

V�cudun vazge�ilmez askerleri olan enzimlerden baz�lar� ger�ekten olduk�a ilgin� g�revler �stlenmi�lerdir.�lgin� g�revleri olan enzimlerden DNA ile birlikte �al��anlar bunlar�n ba��nda gelir.

DNA, kendinin kopyas�n� ��karabilen bir molek�ld�r.Tabii bu i�i kendi ba��na yapamaz.Bunun i�in bir�ok enzim g�rev al�r.�zellikle DNA replikasyonundan (kopyalama) sonra baz� enzimler DNA ya t�pk� bir annenin yavrusuna bakt�� gibi bakarlar.

Mesela DNA kendini kopyalar kopyalamaz baz� enzimler DNA �zerine h�cum ederek derhal tarama yapmaya ba�larlar.Yapt�klar� bu taramalarla DNA �zerinde yanl�� kopyalanm�� bir baz'a rastlarlarsa derhal bu baz'� yerinden s�kerler.Daha sonra s�k�len bu yanl�� baz'�n yerine do�rusunu ekleyerek hatay� giderirler.

Diger bir enzim bu enzimin ard�ndan yenilenen b�lgeye m�dahele ederek yerle�tirien do�ru baz'�n yerine s�k�ca ba�lanmas�n� sa�lar.

Di�er bir ilgin� enzim ise DNA dan RNA sentezi s�ras�nda g�rev al�r.Bu enzim sentezlenen RNA da yanl�� ve gereksiz kopyalanm�� bazlar� tek tek yerinden s�kmek yerine, yanl�� bazlar�n s�raland�� b�lgeleri tespit ederek baz dizilerini bu b�lgelerden makas gibi keser.Fakat bu kesme i�lemi tek bir b�lgede de�ilde birden fazla b�lgede meydana gelince DNA par�a par�a ayr�lmaya ba�lar.

Ama h�cre bununda �nlemini alarak olay yerine ikinci bir enzimi gonderir.Bu enzim ise par�a par�a ayr�lm�� enzimleri kollar�ndan tutarak yanyana getirir ve birbirine ba�lar.

Enzim ad�n� verdi�imiz kompleks molke�ller, asl�nda h�cre i�erisinde �stlendikleri g�revleri bak�m�ndan birer mucizedirler.Aminoasitlerden olu�an �uursuz birer molek�l y��n� olmas�na kar��n olduk�a iyi d��n�lm�� fonksiyonar� yerine getirirler.

V�cuttaki ola�an�st� karma�a

V�cutta vuku bulan karma�alara de�inmeden �nce "Hormon" ad� verilen maddelerin ne oldu�unu ��renmemizde fayda var.

Hormonlar, v�cudun baz� �zel b�lgelerinde �retilip kana verilen ve kan yoluyla v�cudun ba�ka b�lgelerine iletilen proteinlerdir.Bu proteinler t�pk� enzimler gibi �al��arak, kan yoluyla ula�t�klar� organ� ya aktive eder yada inaktive ederler.Hormonlar bundan ba�ka terleme, suyun geri emilimi, �reme, h�cre �o�almas� vs. daha bir�ok metabolik faaliyetlerde g�rev al�r.

Hormonlar enzimlere �ok benzerler.Tek farklar� enzimler gibi s�rekli olarak kimyasal reaksiyonlara girip ��kmazlar.Ayr�ca kan yoluyla ula�t�klar� organlar �zerinde yapt�klar� etkiler uzun s�relidir.

�u an bilgisayar ba��nda susam�� olabilirsiniz.E�er susad�ysan�z veya ac�kt�ysan�z, duydu�unuz bu hisler tamamen hormonal kaynakl�d�r.Mesela ac�kt��n�z vakit vucudun belirli b�lgelerinden salg�lanan hormonlar beyine ula�arak beyinde bir a�l�k hissi olu�turmaya ba�larlar.Dolay�s�yla sizde bir yemek yeme iste�i do�ar.

Ba�ka bir �rnek verelim ;

Bir insan fazla �ekerli ve karbonhidratli yiyecekler yediyse, kan�ndaki glikoz miktar� �ok y�kselir.Kanda �eker miktar�n�n y�kselmesi tansiyon a��s�ndan tehlikelidir.Fakat mucizevi hormonlar�m�z burada devreye girerek fazla miktardaki glikozu "glikojen" ad� verilen bir maddeye d�n��t�rerek k�smen etkisiz hale getirir.E�er v�cudunuzda b�yle bir kontrol sistemi olmasayd� �u an seker komas�nda olacakt�n�z.

Verdi�imiz bu �rnekler v�cutta y�r�t�len kontrol mekanizmalar�ndan yanl�zca iki tanesiydi.Fakat bu kontrol sistemleri �rnekte belirtti�imizden �ok daha karma��k bir �ekilde y�r�mektedir.

Birde bu karma�ay� �ekle d�kmeye kalk��al�m.
http://www.biyolojidunyasi.net/feedback2.gif

Merak etmeyin �ekilde nas�l bir mekanizma oldu�unu uzun uzun a��klamayaca��m.Bu �ekil k�saca �unu demek istiyor.
"Bu feedback (kontrol) sistemi yanl�zca e�ey organlar� ile beyin aras�ndaki irtibat� sa�lamak i�indir."

Evet �ekil aynen b�yle s�yl�yor.Fakat insan v�cudunda kontrol alt�na al�nmas� gereken organlar yanl�zca e�ey organlar� de�ildir.B�brek, karaci�er, t�k�r�k bezleri vs.. daha bir�ok organ ve yard�mc� bezler bu derece karma��k sistemlerle kontrol edilmektedir.

Bu derece kompleks kontrol mekanizmalar�nda i� g�ren binlerce enzimin birbirlerini etkilemeden fonksiyonlar�n� yerine getirmesi olduk�a �a��rt�c�d�r.�yle ki canl� organizmalarda �uursuz atomlardan beklenilmeyecek bir sistematik i� birli�i ile kar��la�maktay�z.

Do�adaki hangi canl� t�r�n� incelersek inceleyelim kar��m�za �arp�k d�zensiz yada karma�adan uzak sade bir yap� ��kmaz.Her canl� muazzam bir karma�a ve d�zen i�erisinde v�cut bulmaktad�r.

Hormon sistemlerinin �ok karma��k oldu�una de�indik, ancak bu hormon sistemlerinin kompleksli�i bir yana her canl� i�in �ok spesifik hormonlarda mevcuttur.Bu hormonlar�n herbirini ayr� ayr� ele almak m�mk�n olmad�� i�in insan hormonlar�na ve bu hormonlar�n hangi organlardan sal�nd��na de�inmeye �al��aca��z.

K�sacas� hormonlar�n insan v�cudunda nekadar m�him roller oynad��n� ve kontrol mekanizmalar�ndaki �st�n tasar�m� anlataca��z.��rencilerin faydalanabilece�i bir yaz� olmas�na kar��n biyolojiye uzak kimselerinde zevkle okuyaca�� ekilde sadele�tirmeye �al��t�k.

�NSAN HORMON S�STEM�

�nsan v�cudunda say�s�z hormon g�rev almaktad�r. Bu hormonlar�n baz�lar�n�n kimyasal �zellikleri a��a kavu�turulmu� olmakla birlikte �o�unun ne yap�da hormon olduklar� konusunda ara�t�rmalar halen s�rmektedir. Hormonlar�n enzimler gibi protein yap�da olduklar�na de�inmi�tik, ancak baz� hormonlar yanl�zca 3 - 5 amino asitten olu�abilirler, hatta protein yap�ya ilave olarak molek�le ek bir karbonhidrat molek�l� ba�lanm�� olabilir (bu tip molek�llere " Glikoprotein " denir).

Bunun yan�nda lipidlerden sentezlenen ve protein tabiat�nda olmayan hormonlarda vard�r. �rne�in di�i ve erkek bireylerin primer ve segonder e�ey karakterlerini belirleyen �strojen, testosteron, progesteron gibi hormonlar (bu hormonlara daha sonra de�inilecektir) kolestrol ad� verilen ve kanda serbest dola�an lipid tabiat�ndaki molek�llerden sentez edilirler.

Hormonlar v�cutta belirli organlarda �retilirler. Bu organlar �zelle�mi� yap�ya sahip olmakla birlikte zengin bir kan damar� a��na sahiptir. B�ylelikle �retilen hormonlar �ok s�ratli bir bi�imde kana kar��r ve hedef organa do�ru yol al�rlar. �imdi s�ras�yla bezleri, bu bezlerin �rettikleri hormonlar� ve bu hormonlar�n hedef organlar� �zerindeki etkilerini teker teker ele alal�m.

- H�POTALAMUS -
Hipotalamus, beynin hormon �retebilen �zelle�mi� bir b�lgesidir. Kendisine kom�u olan hipofiz bezi �zerinde durdurucu veya salg�lat�c� etkiler meydana getirir.

Hipotalamus bezinde sinir h�creleri mevcuttur, ancak bu h�creler di�er sinir h�crelerinden farkl� olarak hormon �reterek bu hormonlar� kana verme �zellikleri ile tan�n�rlar. Bu h�crelerin salg�lad�klar� hormonlara genel ad�yla
" N�rohormonlar " ad� verilir. �zelle�mi� bu h�creler kendi aralar�nda gruplara ayr�l�rlar. �yle ki sal�nan baz� hormonlar hipofiz bezinin " Adenohipofiz " ad� verilen alt lobuna etki ederken di�er baz� hormonlar ise
" N�rohipofiz " ad� verilen 2.alt birimine etkirler.

Hipotalamus bezinin salg�lad�� hormonlar�n ba�l�calar� ve g�revleri �unlard�r ;

TRH : TRH'n�n t�rk�e a��l�m� " Tiroid salg�lat�c� hormon " dur. Hedef b�lgesi, hipofiz bezinin (Hipofiz bezi hipotalamusa kom�udur ve beynin diensefalon b�lgesinde (orta beyin) yer al�r.) adenohipofiz lobunun tiroid hormonunu �retip salg�layan h�creleridir. Bu h�creler kendilerine gelen TRH ile ba�lanarak Tiorid ad� verilen bir hormon �retmeye ba�larlar (Bkz.Hipofiz bezi ve bu bezin hormonlar�)
GnRH : GnRH'n�n a��l�m� " Gonad hormonlar�n� salg�latan hormon " dur. Bu hormon �retildikten sonra hipofiz bezine ula�arak kendini ba�layabilen resept�rlerin bulundu�u, gonad hormonlar�n� �reten h�crelere ba�lan�rlar. Ba�lanmas�na ard��k olarak bu h�creleri aktive edip, gonadlar�n (e�ey h�crelerinin) aktivitesini kontrol eden hormonlar�n sentezlenmesini sa�larlar.
PRH : PRH'n�n a��l�m� ise " Prolaktin salg�lat�c� hormon " dur. Hipofiz bezinde, di�ilerde meme bezlerini kontrol eden hormonlar�n salg�land�� h�creler vard�r. PRH bu h�crelerin aktivasyonunu d�zenler ve prolaktin hormonunun salg�lanmas�na neden olur.
CRH : CRH " Kortikotropik hormonunu salg�lat�c� hormon " anlam�na gelir. hipofiz bezinde, b�brek �st� bezlerini etkileyen hormonlar�n �retildi�i h�creler vard�r. Bu h�creler ACTH ad� verilen bir hormon �retirler. Ancak bu h�crelerin aktivasyonu CRH hormonlar�na ba�l�d�r.
GH - RH : GH - RH " B�y�me hormonunu salg�lat�c� hormon " ad�n� al�r. Bu hormon yine hipofiz bezinde bulunan ve b�y�me i�in gerekli hormonlar� salg�layan h�creleri aktive eder (B�y�me hormonlar�na hipofiz bezinde de�inilmi�tir).
Bu hormonlar�n yan�s�ra hipotalamustan, hipofiz h�crelerinin aktivasyonunu engelleyen hormonlarda sal�nmaktad�r. Bu hormonlar " �nhibie eden hormonlar " ad�n� al�rlar. ��yle ki ;

GHR - IH : Bu hormon GH - RH'n�n tersine b�y�me hormonunu �reten h�crelerin aktivasyonunu engellerler.
CR - IH : CR - IH hormonu ise, b�brek�st� bezlerini aktive eden hormonlar� �retip salg�layan hipofiz bezi h�crelerini durdurur.
PRH - IH : Hipoifiz bezi prolaktin �retiminden sorumlu h�crelerin aktivasyonu bu hormon taraf�ndan engellenir.
Bu arada �unu belirtmek gerekir ki hipotalamusta �retilen ve hipofizdeki salg�lamay� aktive eden veya durduran hormonlarla hipofiz bezi hormonlar� aras�nda kontrol mekanizmalar� mevcuttur. Bu mekanizmalar hormonlar�n kandaki art�� ile do�rudan ili�kilidir.

�rne�in tiroid bezini uyaran hormon olan TSH'n�n kandaki seviyesi artt�� takdirde bu hormon hipotalamus �zerine etki ederek TRH �reten h�creleri durdurur ve TRH'n�n sal�nmas�n� engeller, dolay�s�yla TRH hipofize g�nderilmedi�i takdirde hipofizdeki TSH �reten h�crelerin durmas� s�z konusudur. B�ylelikle TSH sal�namaz ve kandaki seviyesi d��r�lm�� olur. Ancak TSH'n�n kandaki seviyesi d��t��nde mekanizma tekrar harekete ge�er ve hipotalamustan tekrar TRH sal�nmas�na neden olur. ��nki TSH'n�n kandaki seviyesinin d��k olmas�, TRH sal�n�m� �zerinde pozitif etki meydana getirir. Bu mekanizma, ilerleyen paragraflarda de�inece�imiz b�t�n hormonlar i�in ge�erli bir mekanizmad�r.

- H�POF�Z BEZ� -
Hipofiz bezinin hipotalamusa kom�u oldu�unu belirtmi�tik. Bu bez beynin diensefalon b�lgesinde bulunur, ancak boyutu olduk�a k��kt�r (bir nohut tanesi kadard�r) ve bir sap arac�l�� ile beyine ba�lanm��t�r. Bu sap
" �nfundibular sap " ad�n� al�r. Hipofiz bezinin salg�lad�� hormonlar olduk�a �nemli g�revleri yerine getirirler. B�y�meden �remeye, su emiliminden kan bas�nc� dengesine kadar bir�ok organ�n kontrol�n� sa�layan hormonlar� �retir ve kana verir.

Hipofiz bezinin Adenohipofiz ve N�rohipofiz olmak �zere iki alt lobu vard�r. Bu loplardan sal�nan hormonlar� ayr� ayr� ele alaca��z.

I-) Adenohipofiz lobundan salg�lanan hormonlar :

TSH : TSH hormonu az �ncede belirtti�imiz gibi hipotalamustan sal�nan TRH'n�n TSH �reten h�crelerini uyarmas�yla sentez edilmeye ba�lan�r. Bu hormonun hedef organ� ise soluk borusunun hemen �n�nde yer alan " Tiroid " bezidir. Bu bez olduk�a �nemli 3 ana hormon olan Kalsitonin, tiroksin ve triiyodotronin hormonlar�n�n salg�lanmas�ndan sorumludur (Bkz.Tiroid bezi)
FSH / LH : Bu iki hormon, di�i ve erkeklerde e�ey h�crelerin geli�iminden sorumludurlar. Yani hedef organlar� e�ey organlar�d�r. FSH erkeklerde sperm �retimini, di�i bireylerde ise yumurta �retimini uyar�r. LH hormonu ise di�ilerde korpus luteum ad� verilen bir yap�n�n geli�imini uyar�r. Korpus luteum, di�ilerde Progesteron ad� verilen bir hormonun �retiminden sorumludur. Bu hormon di�ilik karakterlerin kazan�lmas� a��s�ndan �nemlidir.
ACTH : Yine bu sayfada de�indi�imiz b�brek �st� bezlerinin �al��mas�, ACTH hormonunun uyar�m� sayesinde kontrol edilir. Ancak b�brek�st� bezleri anatomik olarak iki ana k�s�mdan meydana gelir, bu k�s�mlar Korteks ve Medulla ad�n� al�r. ACTH yanl�zca korteks k�sm�na etki etmektedir, medullay� kontrol eden mekanizma hipofizden tamamen ba��ms�zd�r.
�rne�in kanda aminoasit seviyesi d��t�� takdirde hipofizden ACTH sal�n�r, bu hormon kortekse etki ederek " Kortizol " ad� verilen bir hormonun sal�nmas�n� uyar�r. Bu hormon ise belirli h�crelere etki ederek proteinlerin par�alanmas�n� sa�lar. Ancak kandaki adrenalin, noradrenalin hormonlar�n�n art�� veya azalmas� ise medulla �zerinde uyar�c� etki meydana getirir. Yani medulla hipofiz hormonlar�na de�ilde kandaki baz� molek�llerin seviyesine g�re aktive edilmektedir.

STH / GH : Bu iki hormonun ana g�revi b�y�mede rol oynamas�d�r. Bu hormonlar kemikleri, i� organlar�, yumu�ak dokular� ve k�k�rdaklar� meydana getiren h�crelerde mitoz aktivitesini uyar�r. Mitoz aktivitesi uyar�l�nca h�creler b�l�n�rler ve �o�almaya ba�larlar. b�ylelikle i� organlarda ve kemik dokular�nda miktarca art�� meydana gelir, birey b�y�meye ba�lar.
Burada bir noktada durmak gerekir. B�y�me hormonu asl�nda fark�nda olmad��n�z mucizevi bir olay�n tetiklenmesine neden olur. Bu olay b�y�medeki orant� dengesidir.

�rne�in elleriniz en genel �ekilde kas, kemik deri ve ya� dokusundan meydana gelir. B�y�me hormonu sal�nd��nda herbir farkl� h�creye farkl� �ekilde etki eder. Kas h�cresi 2X say�s� kadar mitoz ge�irip �o�al�yorsa kemik h�creleride 2X say�s� kadar b�l�n�rler, ayn� �ekilde deri h�creleride ayn� oranda �o�al�rlar. Fakat baz� organlar vard�rki b�y�me hormonuna cevap verdi�i zaman ani bir mitoz patlamas� g�stermezler, �rne�in g�z h�creleriniz STH hormonuna, ellerinizi meydana getiren deri h�creleri gibi bir yan�t verseydi o zaman g�zleriniz �u an g�z yuvalar�n�z�n d��nda olacakt�. Ancak g�z h�creleri (ba�ka organlarda olabilir) STH'ya yan�t verdi�inde g�z h�crelerindeki genler, g�z�n b�y�mesini, v�cut organlar� ile orant�l� olacak �ekilde d�zenlerler.

Ba�ka bir �rnek vermek istersek klavyeyi kullanan ellerimizi verebiliriz. Ellerinizin �zerini �rten deri, kas ve kemik h�crelerinden daha az say�da mitoz ge�irirse, mesela X kadar b�l�necek olursa deri kemiklere dar gelecek ve y�rt�lmaya ba�layacakt�. Tersine kemik h�creleri b�y�me oran�n�n alt�nda kalsayd� bu sefer elleriniz birer deri yuma��na d�n��ecekti. Ayn� oran bozukluklar�n� i� organlara uyarlarsan�z, STH / GH hormonlar� ve bu hormonlar�n etki ettikleri h�creler aras�ndaki kontrol sistemlerinin, sizin hayat�n�z a��s�ndan nekadar mucizevi bir �nemi oldu�unu anlayabilirsiniz.

PRL : Prolaktin di�i bireylerde meme bezlerinden s�t sal�nmas�nda uyar�c� bir etkiye sahiptir. �zellikle do�um sonras�nda s�t bezleri y�ksek aktivite g�sterir, b�ylelikle bebe�in ihtiaya� duydu�u s�t fazlas�yla �retilmi� olur. Ancak s�t �retiminde s�t�n zengin mineral i�eri�i a��s�ndan ana etmen PRL de�ildir, annenin iyi beslenmesi bebe�in i�ece�i s�t�n zengin mineral ve protein i�eri�e sahip olmas�nda etkendir.
MSH : " Melanin uyar�c� hormon " ad�n� alan MSH hormonu, hipofizden sal�nd�� vakit hedef h�creleri olan melanin h�crelerinin resept�rlerine ba�lan�r. Bu h�creler melanin ad� verilen renk pigmentinin �retimini ger�ekle�tirirler. Bu pigmentlerin �retimindeki art��, derinin renginin koyula�mas�na neden olur. Aksine a��k tenli insanlarda melanin h�creleri daha az pigment �retirler. Bunun yan�nda melanin pigmentinin �retimi g�ne� ��nlar�ylada do�rudan etkilidir.
I-) N�rohipofiz lobundan salg�lanan hormonlar :

Bu lobun iki ana hormonu vard�r, birisi Oksitosin di�eri ise Vazopressin dir. Her iki hormonda ger�ekte hipotalamusta �retilir, ancak hipotalamus ile hipofiz aras�ndaki portal damara��na ge�erek n�rohipofize ula��r ve buradan kana kar��r. N�rohipofiz burada yanl�zca kan damarlar�na yatakl�k yapmaktad�r, bir bak�ma k�pr� vazifesi g�rmektedir.

Oksitosin : Bu hormon hamile kad�nlarda do�um esnas�nda rahimin etraf�na sar�l� olan d�zkas h�crelerinin kas�lmas�na neden olur, b�ylelikle do�um esnas�nda yavru rahim kanal� boyunca ilerler. Bunun yan�s�ra bebekler anne s�t�n� emerken civardaki sinir h�crelerine bask� yaparak annenin beynine sinir impulsu gitmesine neden olur. Bu impulslar oksitosin sal�n�m�n� art�r�r, b�ylelikle oksitosin s�t kanallar�n�n kas�lmas�na ve s�t�n bebek taraf�ndan emilmesine yard�mc� olur.
Vazopressin : Vazopressin hormonu, damar cidarlar�nda konumlanm�� d�z kas h�crelerinin kas�lmas�na ve ayn� zamanda b�breklerden suyun absorbe edilmesini uyar�r, b�ylelikle kandaki �re seviyesi d��r�lm�� olur. Damarlar�n daralmas� ise kan bas�nc�n�n ayarlanmas�nda fonksiyoneldir.
- P�NEAL BEZ -
Pineal bez, beynin diensefalon b�lgesinin dorsalinde (s�rt k�sm�nda) bulunmaktad�r. T�pk� hipofiz bezi gibi k�sa bir sapla beyine ba�lanm��t�r. Bu bezin iki �nemli hormonu vard�r ;

Serotonin : Serotonin, bireyde uyku d�zenlenmesinde rol al�r, ancak v�cut s�cakl��n�n ayarlanmas�nda ve damarlar�n cidarlar�ndaki d�z kaslar�n kas�lmas�nda uyar�c� etkisi vard�r.
Melatonin : Melatonin hormonu �reme sikluslar�n�n d�zenlenmesinde rol oynamaktad�r.
- T�RO�D BEZ� -
Tiroid bezi soluk borusunun �n taraf�nda yer al�r. Ba�l�ca �retip sald�� hormonlar �unlard�r ;
Tiroksin : Tiroksin hormonu, tirozin amino asitinden �retilen bir hormondur. Bu hormon ne protein tabiat�nda nede lipid tabiat�ndad�r, yanl�zca tekbir tirozin aminoasitine 4 tane �yot molek�l�n�n ba�lanmas�yla meydana gelir. Tiroksin genel olarak canl�n�n h�crelerinde enerji a��a ��karan reaksiyonlar�n h�zlanmas�n� uyar�rlar. �rne�in so�uk havalarda tiroid bezinizden daha fazla Tiroksin sal�n�r. Bunun neticesinde enerji a��a ��karan reaksiyonlar h�zlan�r ve v�cut �s�n�z y�kselmeye ba�lar. Bu �ekilde, v�cut i�in ideal �s� olan 37 derecede denge sa�lanm�� olur.
Triiyodotronin : Ad�ndanda anla��laca�� gibi bu hormona 3 adet �yot molek�l� ba�lanm��t�r. Triiyodotronin asl�nda tiroksinden 1 iyot ��kar�lmas�yla olu�ur. �yodun ��kar�lmas� ise spesifik bir enzim taraf�ndan ger�ekle�tirilir. Triiyodotronin'in fonksiyonu tiroksin hormonunun ki ile ayn�d�r.
Kalsitonin : Kalsitonin hormonunun hedef h�creleri kemik dokusudur. Kalsitonun kemik h�crelerine ba�land�� zaman h�crelerin membran� �zerinde bulunan kanallardan kemi�e Ca(+) iyonunun ge�isi h�zlan�r. B�ylelikle kandaki Ca seviyesi d��erken kemikteki Ca seviyesi artar, dolay�s�yla kemike sertle�me meydana gelir.
- PARATRO�D BEZ� -
Bu bezin bilinen en �nemli hormonu " Parathormon " dur. Parathormon, Kalsitonin hormonunun aksine kemiklerden Ca(+) iyonlar�n�n kana ge�i�ini uyar�r. Ayr�ca Parathormon b�brekte bulunan ve glomerulus ad� verilen s�z�nt� birimlerinde, kandaki fosfat (PO( - ) ) iyonlar�n�n idrara ge�i�ini h�zland�r�r. Buna ba�l� olarak kandaki fosfat iyonlar�n�n yo�unlu�u d��r�lm�� olur.

- B�BREK �ST� BEZLER� -
B�brek�st� bezleri (Di�er ad�yla " Adrenal bezler "), anatomik olarak Korteks ve Medulladan olu�ur. Bezin korteksi ve medullas� ayr� ayr� hormonlar �retirler. �ncelikle korteksden sal�nan hormonlara de�inelim ;

Korteksten sal�nan hormonlar :

Adrenal korteks, steroid grubu ad� alt�nda toplanan de�i�ik hormonlar�n �retiminden sorumludur. Steroid hormonlar�, kolestrolden sentezlenen lipid tabiat�ndaki hormonlard�r. Bu hormonlar�n ba�l�calar� �unlard�r ;

Aldosteron : Aldosteron hormonu, kanda bulunan Na ve K iyonlar�n�n dengesinden sorumludur. Na iyonlar�n�n b�breklerden emilimini sa�larken K iyonlar�n�n idrara ge�i�ine neden olur. Ayn� zamanda Aldosteron b�breklerden su emiliminide ger�ekle�tirir.
Kortizol, Kortizon : Her iki hormonda kas ve karaci�er dokular�na etki eder. Karaci�er h�crelerinde Glikoneogenez (Glikozun sentezlenmesi olay�) reaksiyonlar�n� tetiklerken kas h�crelerinde proteinlerin aminoasitlere par�alanmas�na neden olur.
Medulladan sal�nan hormonlar :

Adrenal medulladan, tirozin aminoasiti t�revi olan Adrenalin ve Noradrenalin hormonlar� sal�n�r. Bu iki hormon, organizman�n heyecan, korku gibi durumlarla kar�� kar��ya kalmas� durumunda sal�narak sinir impulslar�n�n �ok h�zl� bir �ekilde iletilmesine neden olur. Adrenalin ayr�ca sinir h�crelerinin akson u�lar�ndan da sal�n�r. Akson u�lar�ndan sal�nan Adrenalin, impulsun di�er sinir h�cresinin dentritine atlamas�n� sa�layan kimyasal bir arac� olarak rol oynar.

- HORMON �RETEN BEZLER G�B� DAVRANAN ORGANLAR -
Baz� organlar ger�ekte farkl� fonksiyonlara sahip olmas�na kar��n baz� kimyasallar� �retip kana vermesi bak�m�ndan ayn� zamanda hormonal bez olarak kabul edilir.

Bu organlardan ba�l�calar�, mide, karaci�er, pankreas ve �reme organlar�d�r. Bunlar�n neden hormonal bez kategorisine al�nd��na deyinece�iz ;

Mide : Mide duvar�nda salg� �retip bu salg�lar� bir kanal arac�l��yla mide i�erisine g�nderen bezler vard�r. Bu bezleri meydana getiren h�creler aras�nda hormon �retip salan �zelle�mi� h�creler vard�r. Midede asit �reten h�creler " Parietal " h�crelerdir. Bu h�crelerin asit salg�lamas�n� kontrol eden h�creler ise " G " h�creleridir. G h�creleri gastrin hormonu �retirler, bu hormon parietal h�crelerin HCL salg�lamas�n� uyar�r.

Ancak G h�crelerinin gastrin �retmeside yine o b�lgede bulunan D h�crelerinden sal�nan " Serotonin " hormonu taraf�ndan kontrol edilir. Yani birt�r zincirleme ili�ki vard�r.

" EG " h�creleri ad� verilen h�creler ise Enteroglukagon ad� verilen bir hormon salarlar. Bu hormon kandaki �eker d�zeyinde art��a neden olur.

" EC " h�creleri ise serotonin salarlar. Bu hormon damarlar�n cidarlar�ndaki d�z kaslar�n kas�lmas�nda fonksiyoneldir.

Karaci�er : Karaci�er v�cuttaki en b�y�k ve en �nemli organlardan birisidir. Karaci�er, besinlerin sindirimiyle kendisine gelen biyokimyasal molek�lleri i�ledi�i gibi, bu molek�llerden sentez etti�i protein, glikojen gibi maddeleri kana vermesiyle endokrin (i� salg� bezlerine verilen genel ad) s�n�f�na dahil edilmektedir.

Karaci�er �zellikle glikozu glikojene �evirerek depo eder yada kana verir. Ayr�ca fibrinojen, protrombin ve albumin gibi proteinlerde karaci�er taraf�ndan s�rekli �retilip kana verilirler.

Pankreas : Sindirim olaylar�nda inceba��rsa�a karaci�erden safra s�v�s� d�k�l�rken pankreastan ise lipidlerin par�alanmas�n� sa�layan enzimler salg�lan�r. Pankreas bu �zelli�iyle eksokrin (d�� salg� bezlerine verilen genel ad) bez olarak bilinir. Ancak pankreasta �zelle�mi� h�crelerin olu�turduklar� adac�klar vard�r ki bu adac�klara
" Langerhans adac�klar� " ad� verilir. Bu adac�klarda farkl�la�m�� A, B, D, ve PP h�creleri konumlanm��lard�r.

A h�creleri " Glukagon " ad� verilen bir hormon salarlar. Bu hormon karaci�erde depoedilen glikojenin par�alanmas�n� ve glikozun a��a ��kmas�na neden olur.
B h�creleri ise " �ns�lin " ad� verilen bir hormon salar. Bu hormonun g�revi ise karaci�erde glikozun glikojene �evrilmesini sa�lamakat�r. Ancak ins�lin kas dokular�ndada glikozun glikojene �evrilmesini ve depo edilmesini sa�lar. Bunun yan�nda ins�lin ya� dokular�nda ya� sentezini uyar�r.
�ns�lin olduk�a �nemli bir hormondur. �eker hastalar�nda bu hormonu sentezleyen h�crelerin ins�lini �ifreleyen genleri kusurlu oldu�u i�in �retilen de�i�ik yap�daki hormon g�revini yerine getiremez, yani karaci�eri, glikozu glikojene �evirmesi i�in uyaramaz. Glikoz ise kanda birikmeye ba�lar ve tansiyonun y�kselmesine neden olur ki baz� durumlarda y�ksek tansiyon �ok a��r neticeler verebilmektedir.

D h�creleri ise A ve B h�crelerinin aktivitesini d�zenleyen " Somatostatin " ad� verilen bir hormon salar.
PP h�creleri ise pankretaik peptidleri (proteinleri) salg�lay�p kana verirler.
E�ey organlar� (Gonadlar) : Gonadlar hem erkek hemde di�i bireyde e�ey h�crelerinin �retilip geli�ti�i yerleri temsil ederler. Ancak e�ey h�crelerinin �retimi yan�s�ra erkeklik veya di�ilik karakterlerin ortaya ��kmas�nda rol oynayan hormonlar�da salarlar.

Erkeklerde bu hormonlardan en bilineni " Testosteron " ad�n� al�r ve Leydig ad� verilen h�creler taraf�ndan �retilir. Di�ilerde ise �retilen hormon " Progesteron " hormonudur. Bu hormon ise meme bezlerinin geli�mesi gibi sekonder karakterlerin geli�mesinde uyar�c� etkisi vard�r. Progesteronun �retimi ise yumurtan�n geli�tikten sonra d�n��me u�rayarak meydana getirdi�i " Korpus Luteum " ad� verilen bir yap�da ger�ekle�ir.

Gerek enzimler gerekse hormonlar v�cut i�in mutlak suretle gerekli olan biyokimyasal molek�llerdir. Bu molek�llerden herhangi birisini yok sayarsan�z organizmada olduk�a ciddi rahats�zl�klar ortaya ��kmas� muhtemeldir.
�rne�in monit�r�n�zde sayfay� kayd�ran �ubu�u rastgele hareket ettirip monit�r�n alt taraf�na en yak�n hormonu yok etti�imizi d��nelim. Farz edelimki monit�r�n alt�na en yak�n hormon " Vazopressin " oldu. E�er organizmada vazopressini �reten gen hasar g�r�rse o bireyin kan�ndaki �renin b�breklerden at�lmas� s�z konusu olamaz. �renin kandaki art�� ise toksik etki yapar ve zehirlenmeye neden olur.

Sizlerde rastgele bir hormon ad� se�in ve o hormonu �ifreleyen geni yok say�n, sonucun organizma a��s�ndan hi�te i� a��c� olmayaca�� a�ikard�r.

Bu derece birbiri i�ine ge�mi� ba�d�nd�r�c� biyokimyasal kontrol sistemleri, organizman�n ancak tasar�m sonucu ortaya ��kabilece�ini g�stermektedir. Buraya kadar ad� ge�en hormonlar i�in binlerce hata milyonlarca soru sorulabilir. ��nki bu sayfadaki mevcut t�m bilgiler ��lde bir kum tanesini temsil etmektedir.

G�rd��m�z gibi v�cudun biyokimyasal reaksiyonlar�nda ve kontrol sistemlerinde �ok m�him rolleri olan
" Hormonlar " ve " Enzimler " hi� durmadan �al��arak, �u an bu yaz�lar� okurken bir mucizeyi ger�ekle�tirmektedirler.

" Hayat�n�z�n devaml�l��n� ! "

jaws	30 Nisan 2010 20:29

K��K DEV : H�CRE

H�crenin yap�s�n�n ilk ke�fedildi�i y�llarda basit bir molek�l yuma��ndan ibaret yap�lar oldu�u zannediliyordu. Ancak teknoloji ilerledik�e h�crenin i� yap�s�n�n inan�lmaz derecede kompleks oldu�u ortaya ��km��t�r.H�cre konusunda ders kitaplar�nda anlat�lan bilgiler h�crenin en kaba halini g�stermekle birlikte kolayl�kla anla��lmas� i�in organel ve h�cre sistemlerinin �izimleri olduk�a basite indirgenmi�tir.

E�er h�cre �zerine ara�t�rmalar�n�z� derinle�tirirseniz, yanl�zca h�cre zar�n�n bile olduk�a karma��k sistemlere sahip oldu�unu ke�fedebilirsiniz.

Bizlere verilen h�cre bilgileri k�saca h�cre zar�, mitokondri, endoplazmik retikulum ve nukleus'u kapsayan klasik bilgilerdir. Bu sayfada h�crenin birka� organel ile birlikte mikroskopik boyutlar�na kar��n ak�l almaz karma��k yap�lar�n� �zetlemeye �al��aca��m.

Do�adaki t�m canl�lar h�crelerden olu�mu�tur.Tek h�creli olsun �ok h�creli olsun her canl�n�n yap�s�n�n temelinde h�cre vard�r.Bir bakteri veya bir Alg'in v�cutlar� yanl�zca bir h�creden olu�mas�na kar��n bir kedi, k�pek,koyun vs. di�er t�m canl�lar�n v�cutlar� ise birden fazla h�creden olu�urlar.Bu h�creler birbirleriyle s�rekli br i�birli�i i�erisindedirler ve aralar�nda s�rekli bir madde veya hormon al�� veri�i h�k�m s�rer.

H�cre yap� itibariyle basit gibi g�r�nsede derinlerine inildik�e kompleksli�in boyutlar� artmaktad�r.�rne�in h�creyi ku�atan zar�n yap�s� ��k mikroskoplar�nda �ok yal�n bir yap�ya sahip gibi g�z�k�r fakat yanl�zca h�cre zar�n�n i�erisinde bile ak�l almayacak derecede kimyasal olaylar cereyan eder.Mesela zarda iyon pompalar�ndan kimyasal resept�rlere, yard�mc� proteinlerden enzimlere kadar hemen her yap� i� g�rmektedir. Nitekim h�cre zar�n�n �al��ma mekanizmalar� �zerine halen a��kl�k kazanamam�� ve teoriler �retilen karanl�k noktalar vard�r.

H�creyi ele al�rken en d��tan en i�e do�ru yap�lar� teker teker ele alaca��z.Yani h�crenin en u� b�lgesi olan Membran (zar)' dan en i� b�lgesi olan Nukleolus'a kadar her yap�y� teker teker ele alarak a��klamaya �al��aca��z.

H�cre zar� (Membran) :
http://www.biyolojidunyasi.net/membran3.jpg
H�cre zar�n�n yap�s� en basit olarak Fosfolipit ad� verilen bir tabakadan olu�ur.Bu tabakan�n kal�nl�� her h�cre i�in farkl� olmas�na kar��n ortalama kal�nl�� 8 - 10 nm dir (Nano metre metrenin milyarda biridir).A�a��daki �ekilde de g�rd��m�z gibi fosfolipit tabakas� birbirlerine s�rt s�rta dayanm�� molek�l gruplar�ndan olu�maktad�r.

Alt�n rengindeki bilyeler ve bu bilyelere ba�l� bulunan ipliksi yap�lar g�r�lmekte.

Alt�n rengindeki bilyeler proteinlerdir.Bu molek�ller biyokimyasal �zellikleri itibariyle sulu ortamlara yakla�ma e�ilimi g�sterirler.Suyu seven molek�llere ise " Hidrofilik " denir.

Bu molek�llerin hemen alt�nda bulunan ve kar�� kar��ya gelmi� ipliksi molek�ller ise ya� molek�lleridir.Ya� molek�lleri ise suya yakla�ma de�il ka�ma e�ilimi g�sterirler.

Suyu sevmediklerinden dolay� bunlarada " Hidrofobik " denir.

Ya� ve protein molek�lleri, hidrofilik ve hidrofobik �zellikleri sayesinde �ekildeki gibi bir dizilim g�sterirler.

Zarda ayn� zamanda kolestrol, zar proteinleri, resept�rler, karbonhidratlar, iyon pompalar� ve enzimler i� g�r�r.Kolestrol molek�lleri protein - lipid tabakadaki s�rt s�rta vermi� molek�lleri birbirine ba�lamada i� g�r�r.Zar proteinleri ise baz�lar iyonlar� transfer etmede g�rev g�r�rken baz�larda zar�n �zerinde bulunan karbonhidrat molek�llerine yatakl�k yapar.

�ekilde mavi renkle g�sterilmi� yap�lar zar proteinleridir ve bu proteinlerin i�lerinde kanallar bulunup zar�n se�ici ge�irgen �zelli�ini belirler.��nki protinlerin i�lerindeki bu kanallardan h�crenin iste�ine g�re ya madde al�n�r yada d�� ortama madde verilir.Dikkat ederseniz bu proteinler zar�n bir taraf�ndan di�er taraf�na kadar uzan�r.Bu proteinlere " �ntegral protein " ad� verilir.Fakat zar� delmeden yazl�ca y�zeylere tutunan proteinlerde vard�r.Bu tip proteinlerede " Periferal (y�zeysel) protein " ad� verilir.

Zar proteinlein g�revlerini k�saca �zetleyelim ;

Molek�l transferlerinde g�rev al�rlar.
Zar�n yap�s�n� kuvvetlendirerek elastik bir yap� kazand�r�r.
Zar �zerinde kesiklikler yaparak zar�n �zerinde porlar� olu�tururlar.
Biyokimyasal reaksiyonlarda enzim olarak i� g�r�rler.
Bunun d��nda zardaki proteinlerin ve iyon pompalar�n�n nas�l �al��t�� zerinde fizyolojik �al��malar halen devam etmektedir.

�yon pompalar�n�n �al��mas� ise t�pk� bir kar�nca gibidir.Bir molek�l� tutarak di�er tarafa ta��rlar ve bu i�i hi� durmaks�z�n yaparlar.

http://www.biyolojidunyasi.net/tasima1.jpg
�ekilde, h�cre zar�n�n enine kesitini g�rmektesiniz.Zar�n i�inde molek�llerin bir taraftan di�er tarafa transferini sa�layan ta��y�c� molek�l g�rl�l�yor.Bu molek�ller, ta��nmas� zor olan ve dif�zyon (yay�nma) yoluyla ge�emeyen b�y�k molek�lleri ATP enerjisi kullanarak h�cre i�erisine veya h�cre d��ar�s�na ta��rlar. Bu molek�l pompalar�n�n, kal�nl�� yanl�zca 8 - 10 nm olana zar�n i�erisinde kusursuz bir bi�imde �al��mas� ise insan� adeta hayranl�k i�erisinde b�rakmaktad�r.

H�crenin zar� olduk�a elastik bir yap�ya sahip olup h�crenin b�y�mesine paralel olarak y�zeysel bir geni�leme g�sterir.H�crenin % 75 ' lik bir k�s�m�n� ise su olu�turur.H�cre zar� bu bak�mdan sitoplazma ve organellerin da��lmamas� a��s�ndan olduk�a m�him bir g�rev �stlenmi�tir.

Yukar�daki ilk �ekilde h�cre zar� �zerinde ye�il renkli boncuk dizisine benzer yap�lar g�r�lmektedir.Bu molek�ller " Karbonhidrat " molek�lleri olup yanyana dizildiklerinde h�cre zar�n�n d�� y�zeyinde ikinci bir �rt�y� meydana getirir.Bu �rt�ye ise " Glikokaliks " ad� verilir.

Glikokaliksin, h�cre zar�n�n i� y�zeyi ile d�� y�zeyi aras�nda bir gradiyent fark� olu�turarak kimyasal ta��ma ve reaksiyonlar�n meydana gelmesi a��s�ndan �nemli bir rol oynad�� d��n�lmektedir.

H�cre iskeleti :
http://www.biyolojidunyasi.net/iskelet.jpg
H�crenin % 75 ' lik k�s�m�n�n su oldu�unu belirtmi�tik.��erisinde bu kadar fazla miktarda su ihtiva eden bir yap�n�n da��lmadan ayakta durabilmesi, h�cre i�erisindeki iskelet ve t�pk� kaslar gibi hareket eden bir t�r sistem sayesinde m�mk�n olmaktad�r.

H�cre i�erisinde sistematik olarak yerle�mi� olan " Mikrotubul " ve " Mikroflament " ler h�cre iskeletini meydana getiren ana unsurlard�r.

yukar�da ki �ekilde h�cre zar�n�n hemen alt�ndan yerle�meye ba�layan mikrotubul (mavi renkli �ubuklar) ve mikroflamentleri (sar� renkli a�s� yap�) g�rmektesiniz.

Mikrotubuller d�z yap�dad�rlar ve dallanma g�stermezler.Kal�nl�klar� ise 20 - 25 nm aras�nda de�i�ir.Mikrotubuller resimde �ok basit birer �ubuk gibi g�r�n�rler fakat i� k�s�mlar� olduk�a karma��kt�r.�yleki mikrotubullerin i�erisinde dairesel olarak s�oral� 13 adet alt birim vard�r.Bu birimlerin aras�nda yani merkezde ise elektronca yo�un bir b�lge vard�r.

Mikrotubuller h�cre b�l�nmesi esnas�nda say�lar�n� art�r�rlar.

Mikrotubullerin belli ba�l� g�revleri ise sentriyollerin, sillerin ve kam��lar�n yap�sal unsurlar�n� olu�turumalar� �eklinde s�ralanabilir.Bunlardan ba�ka kan pulcuklar� ile daha bir�ok h�crede iskelet sistemini olu�tururlar.Sinir h�crelerinde ise materyal transferinde i� g�r�rler.

Mikroflamentler ise mikrotubullerin aksine a�s� bir yap� g�sterirler ve kal�nl�klar�da 7 nm kadard�r.Yani mikrotubullerin 3 te biri kadar kal�nl�ktad�r.Mikroflamentler h�crenin hareketi ve h�cre kas�lmas�nda fonksiyonel yap�lard�r.Mikroflamentler h�cre i�erisinde say�ca az olmas�na kar��n kas h�crelerinde olduk�a geli�mi� bir yap�ya sahiplerdir.Kas h�crelerinde hepimizin yak�ndan tan�d�� iki proteini ihtiva eden iki �e�it mikroflament vard�r.

Birinci mikroflamentimiz " Aktin " ad� verilen bir �e�it protein ta��r.�kinci mikroflamentimiz ise " Miyozin " ad� verilen di�er bir �e�it proteini ihtiva eder.��erdikleri proteinlerle birbirinden farkl�la�m�� bu mikroflamentler, mekaniksel ve kimyasal etkile�imlerle birbirleri �zerinde kayarak i�inde bulunduklar� kas h�cresinin hareketini sa�larlar.

Mikroflamentler ayn� zamanda h�cre zar�n�n endositoz ve ekzositoz hareketlerini sa�layarak kese olu�turma y�ntemiyle h�cre i�erisine b�y�k molek�llerin al�nmas�n� sa�larlar.

Organeller :

H�cre i�erisinde herbiri birbirleriyle etkile�im i�erisinde bulunan bir�ok organel ve bu organellere yard�mc� unsurlar vard�r.Fakat bu organeller gerek say� olarak gerekse yap� olarak h�creden h�creye farkl�l�k g�sterebilir.

Biz en temel olarak bitki ve hayvan h�cresini kar��la�t�raca��z.

http://www.biyolojidunyasi.net/hayhuc2.jpg
yukar�da ki �ekilde tipik bir hayvan h�cresi g�r�lmektedir.

Hayvan h�creleri ile bitki h�creleri yap� itibariyle pek fark g�stermeselerde organel b�y�kl�kleri, say�lar� ve fonksiyonlar� bak�m�ndan farkl�l�k g�sterirler.

�ekildede g�r�ld�� gibi Nukleus h�crenin ortas�nda konumlanm��t�r.Bundan ba�ka hayvan h�crelerinin d�� y�zeylerinde �eper yoktur.�eper yanl�zca bitki h�crelerine mahsus bir yap�d�r.

Genel olarak bak�ld��nda h�cre i�erisinde organellerin olduk�a homojen da��ld�klar� farkedilebilir.

Bitki h�cresi hayvan h�cresiyle aras�ndaki fark olduk�a belirgindir.
http://www.biyolojidunyasi.net/bithuc.gif
Bitki h�cresinin en d�� taraf�nda membran'a ilave olarak kal�n bir yap�ya sahip " Sel�loz �eper " g�r�lmektedir.�eper bitki h�cresini hem d�� ortamlardan korur hemde h�creye sertlik verir.Bu y�zden bitki h�creleri hayvan h�creleri kadar esnek de�ildir.

Ayr�ca bitki h�cresinde " Vakuol " olduk�a b�y�kt�r.

Vakuol esas olarak depo organ� olarak i� g�r�r ve y�ksek miktarda su i�erir.Mesela fotosentez reaksiyonlar� sonucunda elde edilen ni�asta, karbonhidrat ve di�er besin maddeleri vakuolde depo edilir.

Bitki ve hayvan h�creleri aras�nda organeller d��nda biyokimyasal farklarda vard�r.Mesela bitki h�cresinde fotosentez i�in gerekli olan " Klorofil " molek�l� mevcuttur.Ve yine bitki h�crelerinde polisakkaritler ni�asta halinde depo edilirler.Hayvan h�crelerinde ise polisakkaritler " Glikojen " �eklinde depo edilir ve hayvan h�crelerinde klorofil molek�l� bulunmaz.Bu y�zden hayvanlar fotosentez yapamazlar.

�lk organelimiz " Endoplazmik retikulum ".

Endoplazmik retikulum :

Endoplazmik retikulum h�cre i�erisinde madde iletimini sa�layan boru a�� gibi i� g�r�r.H�creyi bir �ehir gibi d��n�rseniz endoplazmik retikulumuda bu �ehrin su borusu �ebekesi gibi d��nebilirsiniz.

Endoplazmik retikulum hemen hemen t�m h�crelerde bulunur.Fakat h�creden h�creye yap�sal olarak farkl�l�k g�sterebilir.�rne�in baz� h�crelerde yass� kese �eklinde olmas�na kar��n di�er baz� h�crelerde ise tubular (boru �eklinde) bir yap� g�sterebilir.
http://www.biyolojidunyasi.net/endoplas1.gif

�ekildede g�rd��n�z gibi endoplazmik retikulumun bir kesiti g�r�lmektedir.

�ekilde g�sterilen endoplazmik retikulum gran�ll� bir yap�ya sahiptir.Yani �zerinde
" Ribozomlar " tutunmu� bir vaziyettedir.Bu tip organellere k�saca GER denir

Endoplazmik retikulumun �zerinde garn�l yani " Ribozom " bulunmayan tipleride vard�r.B�yle organellerede k�saca DER (D�z y�zl� ER) denir.Baz� h�crelerde DER ile GER yanyana konumlan�rlar ve birbirleriyle ba�lant�l�d�rlar.

DER ile GER �e�itli h�crelerde farkl� olarak oranlanm��t�r.Mesela pankreas ve kan h�crelerinde GER daha bask�n bulunurken, adrenal korteks gibi hormon tabiatli s�v� salg�layan bezlerde ise DER daha bask�n bulunur.Buna kar��n DER ve GER ' in e�it oranda yer kaplad�� h�crelerde vard�r.�rne�in karaci�er h�cresi gibi.

H�crenin nas�l ki �evresini ku�atan bir zar� var ise h�cre i�erisindeki her organelinde �evresini ku�atan kendine �zg� bir birim zar� vard�r.�ekilde endoplazmik retikulumun k�vr�ml� yap�s� g�z �n�ne al�narak zarlar�n hangi taraf�n�n g�r�nd�� belirtilmi�tir.

Kahverengi ile boyal� b�lge, endoplazmik retikulum zar�n�n d�� y�zeyini temsil etmektedir.

Yani zar�n bu b�lgesi, i�inde bulundu�u sitoplazmaya bakarken, mor ile boyal� b�lge endoplazmik retikulumun i� taraf�na yani " Matrix " ' ine bakmaktad�r.

�zerinde ribozom bulunan endoplazmik retikulum, ribozom taraf�ndan �retilen proteinleri kendi b�nmyesine al�r.Burada proteinler i�lenerek fonksiyonel yap�s�na kavu�turulur.�rne�in �retilen protein bir enzim haline getirilecekse, protein, endoplazmik retikulum i�erisinde i�lendikten sonra h�crenin de�i�ik yerlerine transfer edilir.Bundan ayr� olarak di�er materyaller, iyonlar ve besin maddeleride h�crenin gerekli yerlerine endoplazmik retikulum ile ta��n�rlar.

Organelimiz bundan ayr� olarak �imdi g�rece�imiz " Golgi " ayg�t�na da biyokimyasal materyaller g�nderir.Fakat bunu kanallarla yapmak yerine " Transfer vesik�lleri " ile ger�ekle�tirir.

Golgi ayg�t� :

�ekli, ard��k olarak s�ralanm�� keselere benzeyen golgi ayg�t�, endoplazmik retikulumla ba�lant�l� olarak vesik�l �retmekle g�revli bir organeldir.

Golgi ayg�t� esas olarak 3 b�lgeden olu�ur.Bu organel nukleusa yak�n b�lgelerde konumlanm�� olup nukleusa y�nelik olan k�s�m� " Olgun b�lge ", h�cre zar� taraf�na bakan k�s�m ise " Olu�ma b�lgesi " ad�n� al�r.Ortadaki b�lge ise ge�i� b�lgesidir.

http://www.biyolojidunyasi.net/golgi1.gif

�ekilde bir golgi ayg�t�n�n k�s�mlar� net olaka g�z�k�yor.

En alttaki k�s�mlar yukar�daki b�lgelere g�re daha ince olup " Olu�ma b�lgesi " ' ni temsil etmektedir.Yukar�daki k�s�mlar ise kenarlar� kal�nla�m�� bir yap�ya sahiptir ve "Olgunla�m�� b�lgeler " ' i temsil etmektedirler.Ribozomlar taraf�ndan �retilen ve endoplazmik retikulumda biriktirilen polipeptidler (proteinler) daha sonra ge�i� vesik�lleri ile golgi ayg�t�na ula��rlar (�eklin en alt�ndaki serbest vesik�ller).

Golgi ayg�t�na ula�an polipeptidler, h�cre taraf�ndan �retilen polisakkaritlerle (�eker molek�lleri) ile etkile�im i�erisine girerek golgi ayg�t� i�erisinde bir seri i�leme tabi tutulur.Bu seri i�lemler devam ederken, molek�ller golgi ayg�t�n�n olgun b�lgesine yani �eklin �st b�lgesindeki keselere do�ru hareket ederler.Ve nihayetinde golgi ayg�t�ndan k�kenlenen bir zar vas�tas�yla sentezlenen salg� veya sindirici enzimler vesik�l halinde sitoplazmada serbest olarak y�zmeye ba�larlar.

Salg� vesik�lleri, farkl� h�crelerin �rettikleri farkl� biyokimyasal �zelliklere sahip maddeleri ihtiva ederler.Bu biyokimyasal maddeler hormonda olabilir enzimde olabilir.

Sindirici enzim i�eren vesik�llere ise " Lizozom " ad� verilir.Lizozomlar�n i�erdikleri sindirici enzimlerin pH ' � �ok d��kt�r ve asidik yap�ya sahiptir.��erdikleri bu asidik tabiattaki s�v�larla h�cre i�erisine al�nan besin maddelerini t�pk� midemiz gibi sindirmeye ba�larlar.Lizozomlar ayn� zamanda h�cre i�erisinde fonksiyonlar�n� yitirmek �zere olan ya�lanm�� organelleride b�nyelerine alarak eritip yok ederler.

" Otoliz " ad� verilen h�cre intiharlar�da lizozomlar taraf�ndan ger�ekle�tirilen bir olayd�r.Bir canl� �ld�kten h�crelerin i�erisinde bulunan lizozomlar�n zarlar� par�alan�r ve lizozom i�erisindeki asidik enzim serbest hale ge�er.Serbest hale ge�en enzimler b�t�n h�cre organellerine etki ederek onlar� eritir ve h�creyi yok eder.

�lm�� bir hayvan cesedinin birka� g�n i�erisinde ��r�y�p kokmas�n�n bir nedenide budur.

Ribozomlar :

Genetik sayfam�zda �zerinde durdu�umuz ribozomlar�n daha derinine inerek nas�l bir yap�ya sahip olduklar�n� g�rece�iz.

Ribozomlar her h�cre i�erisinde bulunan bir organeldir.Bakteri h�cresinde hi�bir organel bulunmasa bile mutlaka ribozom vard�r.Bunun nedeni ise enzim ve proteinlerin her h�cre i�in mutlaka olmas� gerekti�idir.Dolay�s�yla enzim ve proteinlerde ancak ribozomlar taraf�ndan �retildi�i i�in ribozom her h�crede mutlaka vard�r.Fakat say� olarak h�creden h�creye farkl� olabilir.

Ribozomlar mikroskopla g�zlendiklerinde k��k partik�ller halinde g�r�l�rler.Yal�n gibi g�r�nen bu partik�llerin bile fonksiyonlar�n� kusursuzca yerine getirebilmeleri a��s�ndan uygun bir morfolojik yap�ya sahip olmas�, h�cre i�erisindeki dizayn� g�zler �n�ne sermektedir.

Ribozomlar bildi�imiz gibi mRNA y� okuduktan sonra do�ru tRNA y� mRNA �zerine yerle�tirip protein sentezini ger�ekle�tiren organeldir.Fakat mRNA y� okuma ve tRNA y� yerle�tirme i�lemi h�cre taraf�ndan hassasiyetle y�r�t�len bir sentez i�lemidir.Ribozom ise �stlendi�i bu hassas g�revi m�kemmel anatomik yap�s� sayesinde yerine getirir.

http://www.biyolojidunyasi.net/ribozom3.gif

�ekilde biri b�y�k di�eri k��k iki adet ribozom " Alt birimi " g�r�lmektedir.Bu alt birimlerin �ekli bizim i�in olduk�a anlams�z gibi gelsede protein �retimi i�in olduk�a b�y�k �nem ta��r.Bu alt birimler bir araya gelip ba� kurduktan sonra " Ribozom kompleksi " ' ni meydana getirirler

Ribozomlar RNA ve proteinlerden meydana gelirler.Ribzom �zerinde mRNA n�n ba�lanaca�� bir b�lge bulunurki bu b�lge mRNA y� tan�yarak ribozoma tutunmas�n� sa�lar.Ribozom ayn� zamanda tRNA y�da tan�yacak �ekilde �zelle�mi�tir.mRNA n�n ribozoma nas�l ba�land��n� ve tRNA lar�n ribozom �zerinde nas�l konumlan�p protein sentezlediklerini bir �ekille g�relim.
http://www.biyolojidunyasi.net/ribozom1.jpg

Birinci �ekilde ribozom kompleksi ve bu kompleksin i�erisinde ay�rt edilen iki b�lge g�r�lmekte.
Birisi P b�lgesi di�eri A b�lgesi olarak adland�r�lan bu b�lgeler, tRNA lar�n ba�lanma b�lgelerini temsil etmektedirler.

�kinci �ekilde, protein sentezini birinci tRNA ile ba�latm�� olan bir ribozom g�r�l�yor.Proteini olu�turacak olan ilk amino asiti ta��yan tRNA ribozomun A b�lgesine ba�lan�r.Ba�lanmadan hemen sonra ribozom mRNA n�n ikinci kodonunu (3 l� dizi) okumaya ba�lar ve tRNA y� P b�lgesine do�ru kayd�r�r.

A b�lgesi b�ylelikle bo�alm�� olur (3.�ekil).Ribozom b�yle yaparak birinci amino asititn hemen arkas�ndan gelen ikinci amino asit i�in yer a�m�� olur.�kinci amino asit A b�lgesine ba�land��nda amino asitlerde yanyana gelecek ve birbirleriyle ba� yapacaklard�r.

Bu ba�a " Peptid " ba�� denir.Binlerce amino asitin ba�lanm�� haline ise " Polipeptid " ad� verilir.

�nsan� hayranl�k i�erisinde b�rakan bu sistem yanl�zca bununlada s�n�rl� de�ildir.H�cre, proteine �ok fazla ihtiyac� oldu�u zamanlarda derhal protein sentezini ba�lat�r.Fakat mRNA n�n okunup tRNA lar�n okunan bu kodonlara g�re ba�lanmas� h�cre i�in h�zl� bir i�lem de�ildir.

Bu y�zden mRNA t�pk� ka��t fabrikalar�nda bir merdaneden ��k�p di�er bir merdaneye giren ka��tlar gibi, seri olarak dizilmi� ribozom kompleksleri taraf�nda ard� ard�na okunur.Bunu a�a��daki �ekle bakarak a��klamaya �al��al�m.
http://www.biyolojidunyasi.net/ribozomlar.jpg

�ekilde bir protein sentez a�amas�n�n ger�ek halini g�rmektesiniz.

Ribozomlar t�pk� bir boncuk dizisi gibi yanyana dizilmi�lerdir.Biraz zor farkedilen mRNA ise bir ribozomdan ��k�p di�er bir ribozoma ard� ard�na girmektedir.Resmin sa� taraf�ndaki protein zinciri sol taraf�ndaki protein zincirlerinden daha uzundur. ��nki mRNA ilk olarak en sa�daki ribozom taraf�ndan okunmaya ba�lanm�� ve ilk protein sentezi sa�daki ribozomlarda ba�lam��t�r.Buradanda anla��laca�� gibi mRNA n�n ilerleme y�n� sa�dan sola do�rudur.

H�cre b�yle bir mekanizma kullanarak birim s�rede �retti�i protein zinciri say�s�n�, ribozom say�s� oran�nda art�rm�� ve zamandan tasarruf etmi�tir. H�crenin zamandan tasarruf etmek i�in bu derece m�kemmel bir sistem kulanmas�, �st�n bir g�� taraf�nda yarat�ld��n� apa��k ortaya koymaktad�r.

Sizler �u an bu yaz�lar� okurken v�cudunuzdaki trilyonlarca h�cre bu kusursuz mekanizma ile sessiz bir �ekilde hi� durmadan protein �retmektedir.

Mitokondri :

Mitokondri, h�cre i�in gerekli olan enerjinin �retildi�i bir organeldir.Bu organelde t�pk� di�er organeller gibi birim zar ile �evrilidir fakat i� k�s�m�ndaki zar d��taki gibi d�z de�ildir ve k�vr�mlar meydana getirir.Bu k�vr�mlara ise " Krista " ad� verilir.

Mitokondri i�erisinde cereyan eden kimyasal olaylar olduk�a karma��kt�r.H�crede bulunan �� binin �zerindeki enzimlerden ayr� olarak mitokondri i�erisine y�zlerce enzim g�rev alm��t�r.
http://www.biyolojidunyasi.net/mitokondri2.gif

�ekildede g�r�ld�� gibi mitokondrinin i� taraf�ndaki zar olduk�a fazla k�vr�m yapm��t�r.Zar�n bu �ekilde k�vr�lmas�n�n nedeni, y�zey alan�n� geni�leterek daha fazla kimyasal reaksiyona yatakl�k yapmak i�indir.

Mitokondrinin i�erisinde �zellikle fosforilasyon reaksiyonlar�nda ve elektron transfer zincirinde rol oynayan enzimler �ok say�dad�r.Mitokondrinin en fazla �retti�i biyokimyasal molek�l ise ATP dir.ATP h�crenin enerji isteyen basamaklar�nda kullan�lan ve y�k�ma u�rad�� zaman y�ksek kaloride �s� veren bir molek�ld�r.�retilen ATP daha sonra mitokondri zar�ndan sitoplazmaya ge�er ve gerekli yerlerde kullan�l�r.

http://www.biyolojidunyasi.net/atpsentez.gif

�ekilde bir bitki h�cresine ait olan bu mitokondride, organelin membran�na yerle�mi� olan proteinleri ve oksidasyonda rol alan enzimleri g�rmektesiniz.

Bu enzimler belirli molek�lleri yap�lar�na al�p okside edebilir veyahut bu molek�llerden H (+) iyonu koparabilirler.Kopar�lan elektron ve protonlar mitokondri matriksi i�erisinde dolanarak kimyasal basamaklara girerler.�eklin sa� taraf�nda mitokondri matriksinden bir proton sitoplazmaya verilmekte, ayn� zamanda ADP (Adenin di fosfat) ' ye bir fosfat daha ba�lanarak ATP (Adenin tri fosfat) meydana getirilmektedir.

Tabii burada g�sterilen ATP �retimi, sentezin son basama��d�r.Ger�ekte bir ATP �retmek i�in mitokondri i�inde �e�it �e�it reaksiyonlar meydana gelir.ATP �retmek i�in kullan�lan molek�llerden biriside Glikozdur.Glikoz 6 karbonlu bir molek�l olup (C6H12O6) mitokondri i�erisinde 3 karbonlu piruvata kadar par�alan�r.Piruvat oksijen varoldu�u hallerde oksijenle tepkimeye girerek daha de�i�ik maddelere indirgenir.E�er ortamda oksijen yoksa okside olamaz.Dolay�s�yla �nce " Laktat " ' a ve ard�ndan " Laktik asit " ' e indirgenir.

Bizler ko�arken e�er yeteri kadar nefes alamazsak, kandaki oksijen miktar� d��er.Kas h�crelerine ve h�crelerdende mitokondriye oksijen gelmedi�i zaman kaslarda piruvat�n par�alanmas�yla laktik asit birikimi meydana gelir.Laktik asit ise yorgunlu�a neden olur.

Kanda yeteri kadar alyuvar bulunmazsa, h�crelere ta��nacak olan oksijen miktar� d��er.Dolay�s�yla spor yapt��n�zda �ok �abuk yorulursunuz.Kan�n�zdaki alyuvar miktar�n� art�rmak i�in yine do�adan bize sunulmu� ila�lar vard�r.

Ba�l�calar� k�rm�z� �z�m ve pekmez...

Nukleus (�ekirdek) :
Ad�ndanda anla��laca�� gibi nukleus h�crenin genellikle merkezinde konumlanm��t�r.Fakat vakuolu �ok b�y�k olan bitki h�crelerinde nukleus vakuol ile h�cre duvar�na s�k��m�� bir vaziyettedir.

Nukleus yap�s� itibariyle bir zar ile ku�at�lm��t�r.Bu zarda t�pk� h�crenin kendi zar�ndaki gibi porlar bulunur. Nukleusun i�erisinde ise DNA i�eren kromatin iplik�ikler bulunur.Bu iplik�ikler h�cre b�l�nece�i zaman katlanmalar yaparak kromozomlar� meydana getirirler.Nukleus genelde bir tane olmas�na kar��n baz� h�crelerde birden fazla say�da olabilir.

Nukleusun i�erisinde bulunan s�v�ya ise " Karyolenf s�v�s� " ad� verilir.S�z�n� etti�imiz kromatin iplik�iklerde bu s�v�n�n i�erisinde y�zerler.Bu iplikler boyand�klar� zaman �zerlerinde a��k ve koyu renkte bantlar g�r�l�r.Bu bantlar�n a��k veya koyu g�r�nmesi, o b�lgedeki genlerin aktif veya inaktif olduklar�n� g�sterir.
http://www.biyolojidunyasi.net/nukleus1.gif
yukar�da ki �ekilde nukleusun zar�ndan al�nan bir kesiti g�rmektesiniz.

Kesitte, nukleusun �zerindeki porlar�n birisinin yar�s� (por kesiti) di�erinin tamam� (nukleus zar poru) g�sterilmi�tir.Di�er kesitte ise nukleus zar�n�n ayr�nt�lar� g�sterilmi�tir.

G�r�ld�� gibi nukleus zar�da iki tabakadan olu�maktad�r.Bu tabakalardan birisi nukleusun i�erisine di�eri ise sitoplazmaya bakmaktad�r.
Ribozomlarda okunan mRNA n�n nukleustaki DNA da sentezlendikten sonra sitoplazmaya ge�mesi resimde g�r�len bu porlar sayesinde olur.

Nukleusun i�erisinde " Nukleolus " (�ekirdekcik) bulunur.Nukleolusun etraf�nda ise bir zar yoktur yani nukleus i�erisinde serbest haldedir.Yap�lar�nda ise protein, RNA, fibrilller ve nukleusa ba�l� kromatin iplik�ikleri bulunur.Yani kromatin iplik�ikler normalde nukleus i�erisinde bulunurlar fakat nukleolus i�erisine uzant�lar yaparlar.

Nukleus, h�cre i�erisindeki t�m metabolik faaliyetleri kontrol eden beyin gibi bir organeldir.�rne�in h�crenin ne zaman d�� ortamdan besin alaca��, ne kadar protein �retilece�i, ne kadar hormon ve enzim �retilece�i hep nukleus kontrol�ndedir.Bu kontrol sistemi ise DNA ile ortamdaki inhibit�r (engelleyici) etkenler aras�ndaki
" Feedback " mekanizmas� sayesinde olur.

H�CRE B�L�NMES�
V�cudumuzda her an he saniye bir h�cre, �lmekte fakat bu h�crelerin yerini yeni h�creler almaktad�r.H�creler ise b�l�nerek �o�al�rlar.Elimizde aya��m�zda yada v�cudumuzun herhangi bir b�lgesinde bir yara meydana geldi�i zaman bu yara bir ka� g�n i�erisinde kapanmaya ba�layacakt�r.A��k bir yaran�n kapanmas�da yine h�cre b�l�nmesiyle ger�ekle�ir.

H�cre b�l�nmesi iki tiptir.Birincisi " Mayoz " ikincisi ise " Mitoz " ' dur.Mayoz b�l�nme esnas�nda meydana gelen yavru h�crelerde DNA miktar� yar� ar�ya d��r�l�r.Fakat mitoz b�l�nmede DNA miktar� sabit kal�r.

Bunun �nemi nedir ?

Canl�lar�n v�cudunda h�crelerden e�ey h�creleri hari� di�er t�m h�crelerinde 2n say�da kromozom, e�ey h�crelerinde ise n say�da kromozom bulunur.Erkek bireyden gelen sperm ta��d�� n say�daki kromozomu, di�i bireyden gelen ve yine n say�da kromozom ta��yan yumurta ile birle�tirir.Sonu� olarak 2n kromozomlu bir zigot meydana gelirki normal bir bireyde olmas� gereken kromozom miktar�da budur.

E�er e�ey h�crelerinde de di�er h�crelerdeki gibi 2n kromozom bulunsayd� erkekten gelen sperm ile di�iden gelen yumurtan�n birle�mesi neticesinde meydana gelecek olan zigotta 4 n kromozom bulunacakt�.Ve bu kromozom say�s� her nesilde iki kat�na ��kacak ve canl�lar�n yavrular� birer hilkat garibesine d�n��ecekti.H�cre b�yle bir faciaya meydan vermemek i�in mayoz b�l�nme ile e�ey h�crelerindeki DNA miktar� yar�ya indirir.

Zigot meydana geldikten sonra mayoz b�l�nme devam etseydi bu seferde DNA miktar� her yavru h�crede yar�ya d��ecek ve en sonunda DNA dan eser kalmayacakt�.H�cre bu problemide Mitoz b�l�nme yoluyla halletmi�tir.Mitoz b�l�nmede ise h�cre i�erisindeki DNA miktar� sabit tutulur.

http://www.biyolojidunyasi.net/replikasyon.gif
DNA n�n iki kat�na ��kmas� i�lemi ise yukar� �ekilde g�sterilen " Replikasyon " mekanizmas� ile ger�ekle�tirlir.

DNA k�r�lma noktas�ndan t�pk� bir fermuar gibi a��l�r ve tek zincire d��er.Tek zincirler, ortamda bulunan serbest n�kleotidleri kullanarak kendilerini e�lemeye ba�larlar.B�ylelikle olu�an iki yeni zincirle DNA miktar� 2 kat�na ��kar�l�r.

Mitoz b�l�nmede bu zincirlerden birisi birinci yavru h�creye giderken di�er zincir ise ikinci yavru h�creye gider.

B�l�nme 4 a�amada meydana gelir.Bu a�amalar s�ras�yla ;

Profaz
Metafaz
Anafaz
Telofaz
d�r.

1-) Profaz a�amas�nda kromatin iplik�ikler katlanmalar meydana getirerek kromzomlar� olu�tururlar.Bu esnada nukleus par�alanm�� ve kromozomlar serbetst kalm��t�r.
2-) Metafaz a�amas�nda kromozomlar h�crenin ekvator hizas�nda ba��ms�z bir �ekilde dizilirler.Bu a�amada sentriollerden t�revlenen i� iplikleri kromozomlar�n sentriol ad� verilen �zel bir b�lgesine ba�lan�rlar.
3-) Anafaz a�amas�nda sentrioller i� iplikleri ile ba�l� olduklar� kromozomlar� kutuplara do�ru �ekmeye ba�larlar.
4-) Son a�ama olan telofazda ise merkezden perifere (d�� tarafa) do�ru yeni h�cre zar� olu�maya ba�lar (Bu olu�um bazen periferden merkeze do�ru olabilir).
A�amalar sona erdi�inde iki yavru h�cre meydana gelmi� olur.Bu a�amalar mayozda ve mitozda ayn�d�r.

http://www.biyolojidunyasi.net/mitoz.gif

H�cre mitoz b�l�nme ge�irecekse DNA miktar� iki kat�na ��kar�l�r.E�er mayoz b�l�nme ge�irecekse DNA miktar� sabit tutulur ve b�ylelikle yavru h�crelerdeki DNA miktar� yar�ya indirilmi� olur.

�nsan somatik h�creleri (e�ey h�creleri d��ndaki t�m h�creleri) ' nde b�l�nme esnas�nda 46 kromozom bulunur.Kromozomlar birer �ift olup son iki tanesi e�ey kromozomu ad�n� al�r.

http://www.biyolojidunyasi.net/karyotip.gif http://www.biyolojidunyasi.net/kromozomlar.jpg
Sa�daki �ekilde elektron mikroskobuyla foto�raf� �ekilen kromozomlar�n soldaki �ekilde s�n�fland�r�lm�� ekli g�r�l�yor.

Hepsinden bir �ift bulunan kromozomlar�n bir tanesi bir yavru h�creye giderken di�eri ikinci yavru h�creye gider.B�ylelikle kromozomlar e�it miktarda h�crelere taksim edilmi� olur.Fakat e�ey kromozomlar� birbirinin ayn� de�ildir.Bu kromozomlardan birisi di�i yavruyu, di�eri erkek yavruyu temsil eder.

Bunu form�llerle ifade etmeye �al��al�m ;

Kromozomlardan b�y�k olan� di�i e�ey kromozomu olsun ve " X " harfiyle g�sterilsin.K��k olan di�eri ise erkek e�ey kromozomu olsun ve " x " harfiyle g�sterilsin.

Bu kromozomlar b�l�nme esnas�nda e�ey h�crelerine da��t�l�rken birisi birinci e�ey h�cresine, di�eri ise ikinci e�ey h�cresine gider.

E�ey h�crelerinden birisi 22 + x tane kromozom ta��rken di�eri 22 + X tane kromozom ta��r.Kromozom say�lar� her ikisindede e�ittir fakat e�ey kromozomlar� bak�m�nda farkl�l�k g�sterir.X harfini di�i olarak, x harfini ise erkek olarak belirtmi�tik.��te doktorlar d�nyaya gelecek olan bir yavrunun erkekmi yoksa k�zm� olaca��n� bu kromozomlara bakarak tespit edebilirler.

Bir yavru, e�ey h�crelerinin birle�mesiyle meydana geldi�ine g�re, yavrunun somatik h�crelerinden birisinin e�ey kromozomlar�na bak�larak erkek veya k�z oldu�u anla��labilir.

E�er yavru k�z olacaksa kromozomlar� 44 + XX, erkek olacaksa 44 + Xx �eklinde g�r�n�r.

H�cre, gerek organellerinin yap�s� bak�m�ndan gerekse i�erisinde cereyan eden metabolik olaylar bak�m�ndan ger�ekten insan�n hayal g�c�n� zorlayan bir yap�ya sahiptir.Ancak mikroskopla g�r�len bir h�crenin i�erisinde bu derece kompleks bir d�nyan�n varl��, sonsuz bir ak�l taraf�ndan dizayn edildi�inin a��k bir delilidir.

H�cre i�in buraya d�k�len bilgiler, h�cre hak�nda bilinen veya bilinmeyen bilgilerin toz tanesi kadar bir k�s�m�n� te�kil etmektedir.Teknoloji ilerledik�e h�cre i�erisindeki karma�an�n boyutu biraz daha belirgin bir hale gelmekte, tesad�f kavram� her defas�nda biraz daha ��kmektedir.

jaws	30 Nisan 2010 21:14

B�YOLOJ�K SAVA�http://www.ugurer.com/Resim/T3735.jpg
http://img50.imageshack.us/img50/4709/45934uw1.jpg
http://www.masaustu-resimleri.com/d/7674-2/Biyolojik+Sava__+Resimleri.jpg

Patojen mikroorganizmalar biyolojik olarak �retilen biyo-aktif maddeler insan, hayvan ve bitkilerde �l�m ve hasar meydana getirmek amac�yla, tarihin eski �a�lar�ndan beri kullan�lm��t�r. G�n�m�zde biyolojik sava� kapsam�nda kabul edilen bu hastal�k yap�c� veya �ld�r�c� ajanlar art�k ter�rist gruplar taraf�ndanda bir tehdit unsuru olarak kullan�lmaya ba�lan�lm��t�r.
http://www.okubakim.com/images/stories/tick-8590.jpg
Bu ajanlar �� b�l�mde incenelebilir:

1.Hastal�k, kapasitede azalma, �l�m ve vb. ile insanlar� etkileyenler . �rne�in protozoa, bakteri, vir�s, bakteri toksini, riketsiya gibi.

2.�nsanlarla yak�n ili�kide bulunan yabani ve evcil hayvanlar� etkileyek bunlar�n enfeksiyon yaymas�na neden olanlar.�rne�in veba, kuduz,antraks, burucella, leptospirozis gibi.

3. Ziraat �r�nleri ve ara�lar�n� etkileyerek indirekt olarak insana zarar verenler. �rne�in bitki, hormonlar,vir�s,b�cekler, bakteri gibi.

Biyolojik ajanlar kimyasal ajanlardan daha fazla �ld�r�c� olma potansiyeline sahiptirler. ��nk� tabiatta bulunurlar, kolayl�kla temin edilebilme ve �retilebilme �zellikleri vard�r.

B�YOLOJ�K SAVA� AJANLARININ OLU�TURDU�U HASTALIK BEL�RT�LER�:
http://www.yalovasaglik.gov.tr/images/editor/Image/biyolojik3.jpg
�arbon: Kulu�ka s�resi genelde 1-6 g�nd�r. Belirti ve �ikayetler ate�, yorgunluk, �ks�r�k, zorlu ve sesli solunum ve ciddi solunum s�k�nt�s�d�r. �l�m 24-36 saat sonra olur.
Brusella: hastal�k ortaya ��k�nca ate�, ba� a�r�s�, kas, eklem, s�rt a�r�lar�, terleme ayr�ca depresyon, mental durum de�i�iklikleri vard�r. �l�mler yayg�n de�ildir.
Veba: 1-6 g�nl�k kulu�ka s�resinden sonra ba�layak y�ksek ate�, titreme, ba� a�r�s�n� takiben kanl� balgaml� �ks�r�k, ilerleyen solunum g��l��, zorlu ve sesli solunum, morarma ve sindirim sistemi ile ilgili �ikayetler vard�r. �l�m solunum ve dola��m yetmezli�inden ya da kanama bozukluklar�ndan olur.
Q ate�i: Maruziyetten en erken 10 g�n sonra ate�, �ks�r�k, yan a�r�s� olu�ur. Hastalar genellikle hayati tehlike a��s�ndan kritik durumda olmazlar. Hastal�k 2 g�n ile 2 hafta aras�nda s�rer.
Tularemi: Solunum, sindirim veye cilt yoluyla ajanla kar��la�madan 1-2 g�n sonra ba�layan lenf bezlerinde b�y�me, ciltte yara, ate� ba� a�r�s�, halsizlik, �ks�r�k ve yara a��lmas�.
�i�ek: Belirtiler ate�, kusma, ba� ve s�rt a�r�s� gibi genel �ikayetlerle ba�lar. 2-3 g�n sonra ciltte �nce k�rm�z� lekeler sonra kabarc�klar ve takiben i�i enfekte s�v� dolu kesecikler olu�ur. Cilt belirtileri daha �ok kollar, bacaklar ve y�zde toplanm��t�r ve simetrik yerle�mi�tir.
Venez�ella ensefalopatisi: 1-6 g�nl�k kulu�ka s�resinden sonra 24-72 saat s�re i�inde ate�, ense sertli�i, ba� ve kas a�r�lar� ba�lar, bu �ikayetlere bulant�, kusma, ishal e�lik eder.
Botulizm: Belirtiler toksinin al�nmas�ndan 12-36 saat sonra ba�lar. D��k dozda al�nd�ysa belirtilerin ba�lamas� bir ka� g�n� de bulabilir. �ikayetler bulan�k g�rme, �ift g�rme, g�z kapa�� d��kl��, a��z ve bo�az kurulu�u ve yutma g��l��, genel kas g��s�zl�� ve son evrede solunum yetmezli�idir.
Risin: Toksinin al�nmas�ndan 4-8 saat sonra ani y�kselen ate�, �ks�r�k, solunum s�k�nt�s�, bulant�, eklem a�r�lar� ba�lar.18-24 saat i�inde akci�er �demi olu�ur ve 36-72 saat i�inde solunum yetmezli�inden �l�m olur.
Stafilokoksik enterotoksin: Toksinin al�nmas�ndan 3-12 saat sonra ani ba�layan ��me ve titremeyle beraber olan ate�, ba� a�r�s�, kas a�r�s� ve kuru �ks�r�kle ilerler.G��s a�r�s� olabilir.Ate� 2-5 g�n s�rebilir, �ks�r�k 4 haftaya kadar devam edebilir. E�er toksin yutulduysa bulant�, kusma, ve ishal g�r�lebilir. Y�ksek dozda toksin al�nd�ysa septik �ok ve �l�m olur.
Mikotoksin: Toksin al�nmas�n� takiben ciltte a�r�, ka��nt�, i�i su dolu kabarc�klar olu�ur. Bo�az a�r�s�, �ks�r�k, g��s a�r�s� ve kanl� balgam g�r�l�r. Y�ksek dozlar� genel g��s�zl�k, �ok ve �l�me yol a�ar.
Biyolojik silahlar�n d�rt �nemli bile�keni vard�r:

Biyolojik ajanlar
Posta s�ras�nda ta��nd�� kutu
Ta��ma sistemleri roketler, hava yolu, tren yolu
Yay�lma,
��ZG�SEL Bir kamyondan veya u�aktan, r�zgara kar�� sprey veya aerosol �eklinde havaya verilebilir. S�cakl�k art�nca, hava genle�ir zehirli par�ac�klar a�a��ya do�ru yay�l�r.
NOKTASAL k��k bombalar el bombas� gibi �s�tma ve havaland�rma kaynaklar�na b�rak�l�r.
B�YOLOJ�K SAVA� AJANI KULLANILDI�I NASIL ANLA�ILIR.
http://lh6.ggpht.com/irfan3334/SI0zSzPFF1I/AAAAAAAAAhs/F0nEHDV21-M/TVK.jpg
Bitki ve hayvanlarda al��lm��n d��nda belirtiler, anormal renk de�i�iklikleri olmas�,
Hayvanlarda ani ve a��r� say�da �l�m g�r�lmesi,
�evrede normalde o b�lgede g�r�lmeyen mantarlar�n ve b�ceklerin ortaya ��kmas�
�nsanlarda h�zla artan ate�, �ks�r�k ve ishal durumlar�n�n g�r�lmesi
Ya�a, co�rafyaya, mevsimlere uygun olmayan bir hastal��n ortaya ��kmas�,
Radyodan a��klama yap�lmas�
B�YOLOJ�K SAVA� AJANLARINA KAR�I NE G�B� TEDB�RLER ALINMALIDIR.
http://www.bsm.gov.tr/nbc/images/maske.gif

Biyolojik sava� ajanlar�n�n kullan�lmas� halinde Sa�l�k Personeline �ok �nemli g�revler d��mektedir. B�yle bir durumda bir salg�n s�ras�nda yap�lacak b�t�n uygulamalar ve veriler sistemli olarak yerine getirilmelidir.

Etkenin bula�ma yolu ( hava, su, g�da ve hayvanlar yolu ile veya ki�iden ki�iye temas ile) belirlenmeli, ilk g�r�len vakadan sonra onunla temas eden ki�ilerde de ayn� hastal�k bulgular�n�n ��k�p ��kmad�� izlenmelidir.Etkene ne zaman maruz kal�nd�� m�mk�nse belirtilerin ne kadar s�rede ortaya ��kt�� soru�turulmal�d�r.Etkeni belirleyebilmek amac� ile gerekli incelemeleri yapmak �zere hasta ki�ilerden inceleme materyal� (kan,idrar,d��k�,bo�az, yara ��r�nt�leri gibi) al�nmal�d�r. E�er hastal�k aniden ba�lay�p pek �ok ki�ide g�r�ld� ise tek kaynak salg�n�ndan (su gibi pek �ok ki�inin kullan�ld�� bir maddenin kontaminasyonudur.) ku�kulan�lmal�d�r. Biyolojik sava�ta olgular�n epidemiyolojik �zellikleri tan�, tedavi ve tedbir almada �ok �nemli ipu�lar� sa�lar.

Aileler, ishal, ate� ve �ks�r�k gibi belirtilerin ortaya ��kt�� durumlarda almalar� gereken tedbirler hakk�nda e�itilmelidir.

TEDB�RLER

Yetkili makamlar�n izni olmaks�z�n sebze, meyve ve etlerin yenmemesi, s�t ve yumurtalar�n�n kullan�lmamas�. Temiz oldu�u bilinen yiyeceklerin bile �ok iyi pi�irilerek yenmesi, �i� yiyeceklerin yenilmemesi.
A��zdan bol miktarda s�v� verilmesi
Sular�n dezenfeksiyon y�ntemleri uyguland�ktan sonra kullan�lmas�.
Sular�n dezenfeksiyonu:

a-Kaynatma: Sular kaynamaya ba�lad�ktan sonra 10-15 dakika kaynatmaya devam edildi�inde i�indeki mikroplar �l�r, so�uttuktan sonra kullan�labilir.

b-Klorlama: Eczanelerden temin edilebilecek olan klor tabletleri, �zerindeki tarife g�re kullan�labilir.

c-�yot ve dezenfeksiyon: 4-5 su barda�� suya bir fincan tent�rdiyot kat�l�r ve elde edilen bu kar��mdam bir litre suya iki damla konup yar�m saat bekletildikten sonra kullan�l�r.

Hastalananlar�n yan�na maske ve eldiven tak�larak gidilmeli.
Kusmuk, balgam, d��k� ve idrarlar�na dokunulmamas� bunlar�n ve bunlarla kirlenen e�yalar�n kire� kayma�� ile dezenfekte edilmesi.
Radyodan yap�lacak uyar� ve talimatlara aynen uyulmas�.
B�lgede al��lmam�� durumlar�n (ayn� hastal�k belirtilerini g�steren fazla ki�inin bulunmas�, hayvanlar�n �lmesi, bitkilerin renk de�i�tirmesi gibi ) en yak�n resmi kurulu�a ihbar edilmesi.
Hasta olan ki�ilerin en yak�ndaki sa�l�k kurumunca tetkiklerinin yap�lmas�.
��PHEL� B�R ZARF ALINDI�INDA

Kesinlikle zarf sallanmayacak ve i�erisi bo�alt�lmayacak.
Zarf veya paket plastik bir torbaya konulacak, b�ylece zarf�n i�erisindeki maddelerin d��ar� s�zmas� �nlenecek.
E�er plastik torba bulunamazsa paket veya zarf� herhangi bir �eyle �rt�n( ka��t,bez ) kaplay�n ve �rt�len maddeyi bulundu�u yerden kald�rmay�n.
Biyolojik maddenin bulundu�u oday� terkedin ve kap�y� kapat�n.Ellerinizi sabunla y�kay�n b�ylece tozun y�z�n�ze ka�mas�n� �nleyin.
E�er evde iseniz doktorunuza ula��n ve bilgi almaya �al��n ,e�er i�yerinde bulunuyorsan�z amirlerinizi bilgilendirin.
Biyolojik ajan�n bulundu�u oda veya b�lgeye giren ki�ilerin listesi sa�l�k otoritelerine ve resmi makamlara verilecek.
E�er kontaminasyon havaland�rma sistemine ula�m��sa:

Havaland�rma sistemi ve vantilat�rler kapat�lacak
B�lge hemen terkedilecek.
Bu b�lge kapat�lacak.
Santral havaland�rma sistemi koruma alt�na al�nacak.
�LK YARDIM

�lk Yard�m yapan ki�inin biyolojik sava�ta ilk ad�m�, KEND�LER�N� KORUMAYA Y�NEL�K OLMALIDIR.Fiziksel korumada maske (cerrahi maske olabilir), elbise,eldiven ve botlardan olu�an koruyucu ekipman kullan�l�r.
Sa�l�k Kurulu�undan yard�m isteyin. G�venlik kuvvetlerini arayarak bilgi verin.
Hastay� solunum ve dola��m� y�n�nden de�erlendirin, �lk de�erlendirme ve m�dahele dekontaminasyondan �nce yap�ld�� i�in k�sa olmal�d�r.
Dekontaminasyon uygulay�n.
Dekontaminasyon: Biyolojik maddenin tehlike olu�turmas�n� engellemek �zere uzakla�t�r�lmas� ve temas yerindeki miktar�n�n azalt�lmas� i�lemidir. Bu ama�la �� metot kullan�labilir.

Mekanik: Su, hava filtreleri kullanarak cildin y�kanmas�,
Kimyasal: S�v�, gaz veya aerosol dezenfektan kullan�m� ile ajan�n zarars�z hale getirilmesi.
Fiziksel: Is� , ��n kullanarak cisimler �zerindeki ajan�n zarars�z hale getirilmesi.
5. ��pheli biyolojik sava� ajan� ile temasta, kontamine giysiler ��kar�lmal� ve koruyucu giysileri olan personel taraf�ndan uzakla�t�r�lmal�d�r. Hasta cildi s�ratle su ve sabunla y�kanmal�d�r. Su ve sabunla y�kamak ajan�n hemen tamam�n� ciltten uzakla�t�r�r. Biyolojik ajan�n �ok yo�un bula�t�� cilt ise 0.5%�lik �ama��r suyu ile 10-15 dakika ciltte bekletilerek y�kanmal�d�r. �ama��r suyu ve di�er dezenfektanlar yo�un bula�ma d��nda kullan�lmamal�d�r. G�ze ka�mamas�na �zen g�sterilmelidir.

Giysilerin ve malzemelerin dekontaminasyonunda 5%�lik �ama��r suyu kullan�labilir.

Karantina uygulay�n; �apraz enfeksiyonlar� �nlemek i�in kontamine ki�ileri di�erlerinden ayr� tutun.
Ayr�nt�l� yard�m ve tan� konulmas� i�in sa�l�k kurulu�una g�t�r�n.
N�KLEER BOMBALAR

Kitlesel y�k�m ara�lar�n�n en �nemlisidir. N�kleer bombalar�n s�cakl�k, blast, EMP ve radrasyon etkileri vard�r. Bir patlama oldu�unda g�ne� �� eklinde olup duman g�ky�z�ne mantar �eklinde y�kseliyorsa, bu hadiseden bir dakika sonra s�cakl�k dalgas� hissedilir. Sonra iki patlama dalgas� olur: Bu dalgalardan biri giderken di�eri d�nen dalgalard�r. Bunlar� ayakta durup seyretmeyin. ��nk� ne olacaksa zaten bu iki dakika i�erisinde olacakt�r.

Patlaman�n oldu�u b�lgenin yar�m mil �ap�ndaki sahada ya�ayan b�t�n canl�lar �l�r. Elektromanyetik dalga �evresinde birka� mil uzakl�ktaki elektronik aletlerin hepsini bozar. Arabalar, bilgisayarlar ve ATM cihazlar� gibi.

Ionize radyasyon: I��k h�z�nda subatomik partik�ller. Bunlar v�cudumuzdaki h�crelerin �ekirdeklerini delip ge�erler ve yollar�na devam ederler. V�cudumuzda �ok geni� bir b�lgede h�creleri �ld�r�rler.

Yap�lmas� gereken tedbirler vard�r. Her�eyden �nce insan derisi alfa partik�llerini emer. Ayr�ca giysiler ve gazete ka��tlar� da beta partik�llerini �nler. Havadaki kirli toz par�ac�klar�n�n solunmamas� gerekir. Temel hijyen kurallar�na dikkat edilirse ve panik yap�lmamas� durumunda korunma sa�lanabilir.

Konserve yiyecekler veya dondurulmu� yiyecekler kullan�labilir. Bitki sebze ve meyvalar�n �zerinde radyasyonla kirlenmi� toz yoksa bu gibi durumlarda kullan�labilir.

jaws	30 Nisan 2010 21:31

http://www.zamazing.org/imaj/emsvizyon/img-biodiesel.jpg

B�YOLOJ�K YAKITLAR
http://www.turkiyegazetesi.com/images/PDF/haber/27.01.2009ys2.jpg
Ya�am�m�z�n her alan�nda, ba�ta petrol olmak �zere, enerjiye olan ba��ml�l��m�z her ge�en g�n daha da artmaktad�r. Bu ba��ml�l�k, �zellikle n�fus ve ekonomik b�y�me a��s�ndan geli�mekte olan �lkelerde daha b�y�k bir h�zla artmaktad�r. 1975 y�l�nda yakla��k d�rt milyar olan d�nya n�fusu, �u sat�rlar�n yaz�ld�� an itibariyle (02 Kas�m 2008, 23:02) 6,734,277,808 olmu�tur
http://www.bigmak.com.tr/bigmak/uploads/Image/boioil.jpg

Di�er taraftan, petrol, do�al gaz ve k�m�r gibi karbon-bazl� yenilenmeyen enerji kaynaklar�n�n (fosil yak�tlar�n) mevcut rezervlerinin gittik�e azalacaklar�, ba�ka bir deyi�le eninde sonunda t�kenecekleri bilinen bir ger�ektir. Bug�nk� t�ketim oranlar� baz al�nd��nda, yakla��k olarak, k�m�r�n 250, petrol�n 40 ve do�al gaz�n 70 y�l sonra t�kenece�i tahmin edilmektedir. B�t�n bunlara bir de, d�nya enerji kaynaklar�n�n d�nya genelinde adil payla��lmad��/t�ketilmedi�i eklendi�inde, konu daha da ciddi ve stratejik bir hal almaktad�r. �rne�in, d�nya toplam enerji t�ketiminin s�ras�yla %35 ve %25’i, d�nya n�fusunun yakla��k %8 ve %6’s�n� olu�turan Amerika Birle�ik Devletleri ve Avrupa Birli�i �lkeleri taraf�ndan ger�ekle�tirilmektedir.
http://www.volvo.com/NR/rdonlyres/287F5335-1DF5-4C88-A5E2-E90C35C9F4EE/0/bio_fuels.jpg
D�nya enerji ihtiyac� perspektifinden bak�ld��nda, s�n�rl� miktardaki s�zkonusu rezervlerin, etkin ve verimli alternatif enerji kaynaklar� geli�tirilinceye kadar yeterli olup olmayaca�� ok �nemli bir konu haline gelmi�tir. Bir yandan, yeni alternatif enerji kaynaklar� aray��lar� s�rerken, bir yandan da karbon-bazli (fosil) enerji kaynaklar�n�n daha ekonomik ve etkin kullan�m� i�in b�y�k �abalar harcanmaktad�r. Bu �abalar, hem enerji t�ketiminin �ok y�ksek oldu�u ABD ve AB’de, hem de b�y�k n�fuslar� b�nyelerinde bar�nd�ran �in ve Hindistan gibi �lkelerde daha ciddi d�zeylerde ortaya konmaktad�r. Ayr�ca, disipline edilmeye �al��lan bu t�ketim al��kanl��nda, �evreye daha duyarl� bir yol da takip edilmeye �al��lmaktad�r; �zellikle sera etkisini azaltmaya y�nelik olarak daha az sera gaz� (SG) emisyonu hedeflenmektedir.
AB �lkelerinde, en y�ksek SG emisyon art�� fosil yak�tlar� kullanan ula��m ara�lar�ndan kaynaklanmaktad�r. Bu durumu tersine �evirmek veya en az�ndan azaltmak i�in yeni yasalar y�r�rl��e sokulmakta ve 2020 y�l�na kadar ula��m ara�lar�n�n en az %10’nun biyolojik yak�tlar� kullanmas� hedeflenmektedir. Bu oran �u anda yakla��k %2 civar�ndad�r. Ba�ta biyodizel olmak �zere, biyolojik yak�tlar zaten uzun y�llard�r, �zellikle Almanya, Fransa ve �talya gibi �evre bilincinin y�ksek oldu�u AB �lkelerinin �nemli metropol kentlerinde �ehir i�i toplu ula��m ara�lar�nda kullan�lmaktad�r. Bu sayede, s�zkonusu bu kentlerin belediyeleri kendilerini “ye�il belediyeler” olarak nitelemekte, bu uygulamalar�n� da kentlerinde ya�ayan bireylere ve onlar�n �evrelerine g�sterdikeri sayg�n�n bir ni�anesi olarak kabul etmektedirler. Bizim �lkemizde, irili ufakl� b�t�n belediyelerde benzer uygulamalar� yayg�nla�t�rmam�z, yasal d�zenlemelerle te�vik edilmelidir.
Alternatif Enerji Kaynaklar�
Alternatif enerji kaynaklar�, fosil yak�tlar�n yanmas�na dayanan enerji �e�itlerinin d��nda kalan enerji kaynaklar�na verilen genel bir adland�rmad�r. Bunlar aras�nda, g�ne�, r�zgar, hidrojen, biyolojik yak�tlar, dalga, hidroelektrik ve jeotermal enerjiler, ba�l�ca alternatif enerji kaynaklar� olarak say�labilir. Do�ada s�rekli var olan fakt�rlere dayal� olan bu kaynaklar�n en �nemli �zelli�i ise yenilenebilir olmalar� (bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklar� da denilmektedir) ve do�aya zarar vermemeleridir.
Biyolojik Yak�tlar
Biyolojik yak�tlar, biyolojik (�lm�� mikroorganizma, bitki veya hayvan) at�klar�n, di�er bir ifadeyle karbon kaynaklar�n�n, biyolojik yollarla d�n��t�r�lmesinden elde edilen b�t�n kat�, s�v� ve gaz yak�tlara verilen genel bir isimdir. Bu y�n�yle, uzun y�llar �nce yerin derinliklerinde hapsolmu� canl� at�klardan olu�an fosil yak�tlardan ayr�lmaktad�r. Teorik olarak, biyolojik yak�tlar herhangi bir biyolojik karbon kayna��ndan elde edilmelerine ra�men, en yayg�n kaynak fotosentetik bitkilerdir. Biyolojik yak�tlar�n en �nemli �zelliklerinden birisi, enerji kayna�� olarak kullan�ld�klar�nda, atmosfere fazladan herhangi bir karbon sal�n�m� s�z konusu de�ildir. ��nk� bitkilerin kendisi zaten atmosferdeki karbon dioksidi fotosentezde kullanarak biyolojik yap�lara d�n��t�rmektedirler. �stelik bu kaynak, yenilenebilir, yani s�rekli �retilebilir bir �zelli�e sahiptir. Bu haliyle, en yayg�n SG emisyonu kaynaklar�ndan birisi olan karbon sal�n�m� y�n�nden n�tral say�l�rlar. Halbuki fosil yak�tlar, b�nyelerindeki y�ksek orandaki karbonu atmosfere salarak, k�resel �s�nmay� �nemli �l��de art�rmaktad�rlar.
Fosil Yak�tlar�n Sonu Gelirse Ne Olur?
Bilindi�i gibi, d�nya co�rafyas�n�n bir�ok yerinde ya�anan b�lgesel sorunlar�n ba��nda, de�i�ik g��lerin enerji kaynaklar�na eri�im veya bunlar� kontrol at�na alma arzusu yatmaktad�r. Artan d�nya n�fusu ve gittik�e �iddetini art�ran k�resel �s�nma da dikkate al�nd��nda, nitelikli su kaynaklar�na sahip olan b�lgelerin de yak�n zamanda k�zg�n kazan�n etraf�nda k�melenmeye ba�lad�klar�n� g�rmek m�mk�n olacakt�r. Bu kaynaklar�n azalmas� veya tamamen t�kenmesi durumunda ya�anacak kaosu ise kestirmek m�mk�n de�ildir. Bu k�t� senaryoyu ortadan kald�rman�n yolu, bir an �nce etkin ve verimli alternatif kaynaklar geli�tirmekten ge�er. Bu nedenle, d�nya genelinde bar�� m�mk�n mertebe egemen k�lman�n temel yollar�ndan birisi, azalan yada t�kenen bu kaynaklar�n alternatiflerini geli�tirmek i�in harcanacak �abalar� art�rmak olacakt�r. �leri teknolojilere sahip �lkeler, bu konuda akla gelmedik alternatifleri bile, olas� bir ��z�m kayna�� olabilir d��ncesiyle ciddi s�namalardan ge�irmektedirler. B�lgesinde �nemli bir g�� olan �lkemiz, bu g�c�n� korumak ve tercihen art�rmak i�in benzeri aray��lara ciddi destekler vermek zorundad�r.

jaws	30 Nisan 2010 21:41

HER �EYDE B� D�NG� OLMAK ZORUNDA YOKSA B�TMEYE MAHKUMDUR
http://alaeddin.cc.selcuk.edu.tr/~tekbil/Ekim2001-Ocakl2002/h_oguz/h_oguz1.gif

n�trino

11 May�s 2010 20:45

H�creler Konu�ur mu?

H�creler Konu�ur mu?

H�creler insanlar gibi konu�ur, anla��r, �evresini sorgular, alg�lar ve farkl� durumlara kar�� farkl� tutum geli�tirebilir.

H�cre �o�almak i�in i�areti �ekirde�inden al�r belki ama, bu i�aretin verilmesinde kom�u h�crelerin de �nemi b�y�kt�r. H�cre, �ekirde�e sormadan kafas�na g�re b�l�nemeyece�i gibi, �ekirdek de kom�ular�na sormadan kafas�na g�re h�creye “b�l�n” emri veremez. H�cre, b�l�nmesini gerektiren durumlar ortaya ��kt��nda, e�er kom�u h�crelerden b�l�nebilece�ine dair izin alabilirse b�l�n�r. �rne�in; bir kaba konulan sa�l�kl� h�creler �o�alt�l�rsa, ancak bir s�ra halinde ortam�n y�zeyini kaplayana kadar �o�al�rlar. Ard�ndan h�creler birbirlerine “art�k �o�almak i�in yer kalmad�, her taraf� doldurduk” anlam�na gelen sinyaller g�nderirler ve b�ylece �o�alma durur. Buna “kontak inhibisyon” denir. E�er h�crelerde bu mekanizma �al��m�yorsa, bu durumda �o�alma kontrol� kaybolmu� demektir. H�creler kontrols�zce �o�al�r ve kapta �st �ste binmeye ba�larlar. Bu durum bir �ok h�crelide ortaya ��karsa kanser tablosu olu�ur ve genellikle �l�mle sonu�lan�r.

H�crelerin g�nderdi�i ekstrasel�ler sinyal molek�lleri hedef h�crenin �zerindeki veya i�indeki spesifik resept�rler ile tan�n�r ve �ok karma��k mekanizmalar yoluyla yorumlan�rlar. E�er resept�r h�cre i�indeyse, buna ba�lanacak ligand�n h�cre zar�n� ge�ebilecek nitelikte olmas� gerekir. H�creler aras�nda sinyal iletimi i�in n�kleotidler, peptidler, aminoasitler, steroidler, ya� asidi t�revleri ve retinoidler; hatta nitrik asit ve karbonmonoksit gibi gazlar bile kullan�labilir. Bu molek�ller h�creden, dif�zyon ve �o�unlukla da ekzositoz yoluyla sal�n�rlar.

Bu sinyaller sinaptik sinyaller gibi belli bir mesafeye, hatta endokrin sinyaller gibi �ok uzaklara bilgi ula�t�ran sinyaller olabilece�i gibi, sadece �evresindeki birka� kom�u h�creyi etkileyebilen b�lgesel(parakrin) sinyaller de olabilir. Parakrin sinyaller kom�u h�creler taraf�ndan tutularak ya da enzimler taraf�ndan etkisiz hale getirilerek bu sinyal molek�llerinin uza�a dif�zyonlar� engellenir.

Bunun d��nda baz� h�creler de tekrar kendi resept�rlerine ba�lanabilecek sinyaller salabilir. Buna otokrin sinyal denir. �rne�in; geli�me s�recinde farkl�la�ma a�amalar�ndan birinde h�cre i�inde bulundu�u s�reci kuvvetlendirmek i�in kendi kendini uyar�c� otokrin sinyal molek�lleri salabilir. Bunu tek bir h�cre yaparsa olay �ok etkili olmaz belki ama, bir�ok h�cre ayn� anda otokrin sinyal molek�lleri sal�m� yaparsa, bu durumda o tipteki her h�cre g��l� bir otokrin sinyale maruz kalm�� olur.

Sonu� olarak, h�creler �ok �e�itli yollarla yak�na, uza�a hatta kendilerine sinyal molek�llerini kullanarak mesajlar g�nderir ve birbirlerini etkilerler. Zaten h�cre, �evresinin durumuna g�re kendi durumunu �ekillendiriyor olmasayd�, ya�amas� da pek m�mk�n olmazd� herhalde.

Kaynak:T�rk-Bilim

jaws	23 Eyl�l 2010 23:23

B�YOLOJ�N�N �NEM�

Temel bilim olan biyoloji, canl� ve do�a ile ilgili her konuyu i�ine almaktad�r, bu bak�mdan ara�t�ran, d��nen insana s�n�rs�z say�da �al��ma olana�� sa�lar. Burada ba�ar�l� olman�n en �nemli s�rr�, d��nerek do�ay� izlemektir. Do�an�n bilin�siz kullan�lmas�, insan ve di�er canl�lar�n ya�am� i�in tehlikeli sonu�lar ortaya ��kar�r. �evre kirlenmesi, erozyon, madde kayb�, ye�il alanlar�n azalmas�, h�zl� n�fus art��, plans�z kentle�me, biyolojik zenginliklerin ortadan kalkmas� bu sorunlar�n ba��nda gelir.
Biyoteknoloji alan�ndaki �al��malarla at�k maddeleri, temel yap�lar�na kadar par�alaybilen mikroorganizmalar kullan�larak daha temiz bir �evrenin yarat�lmas� sa�lanacakt�r.
Biyoteknolojinin amac�, bir canl�n�n belirli �zelliklerini �ifreleyen genetik bilginin bir ba�ka canl�ya nakledilmesidir. B�ylece nakledilen bilginin gere�i, ikinci canl� taraf�ndan yerine getirilir.
Biyoloji; uygulama alanlar� olan t�p, tar�m, hayvanc�l�k, ormanc�l�k, end�stri ve di�er alanlardaki �al��malar sayesinde, insanlar�n gelece�e daha umutla bakmalar�n� sa�layan geni� bir bilim dal� olmu�tur.
Biyoloji ile bireyin kendisini ve �evresini tan�mas�, �evresini koruma bilincini kazanmas� hedeflenmi�tir.
Biyoloji bilimine yaterli �nemin verilmemesi sonucunda ortaya ��kan sorunlar:
�evrenin bozulmas� ile ilgili sorunlar:
1. Erezyon, sulak alanlar�n kurutulmas�,denizlerin ve g�llerin kirlenmesi, ormanlar�n ve meralar�n tahrip edilmesi.
2. Bir�ok canl� t�r�n�n ortadan kalkmas�yla biyoloji �e�itlili�inin azalmas� ve do�al dengenin bozulmas�.
3. Canl�lar�n a��r� ve yanl�� t�ketiminden dolay�, do�al kaynaklar�n tahrip edilmesi gibi sorunlar �evrenin bozulmas�na nenden olur.
Sa�l�kla ilgili sorunlar:
1. Yanl�� beslenmeye ba�l� bir�ok rahats�zl�k.
2. Akraba evlili�ine dayal� anomalilerin artmas�.
3. Kal�tsal bozukluklar�n zaman�nda tan�mlanamamas�na ba�l� olarak sa�l�ks�z soylar�n ortaya ��kmas� vb. Sorunlard�r.
Ekonomiyle ilgili sorunlar:
1. D�nyan�n en �nemli k�lt�r bitkilerini ve hayvanlar�n� bar�nd�ran �lkemizde, �slah �al��malar�n�n yap�lmamas� ve �retimin gerken �ekilde artt�r�lmamas� ekonomik sorunlard�r.
Sosyal yap� ile ilgili sorunlar:
1. �evre bozulmas�na ya da ya�abilir bir �evre olu�turulmamas�na ba�l� olarak g��e s�r�klenme.
2. Sa�l�kl� ve g�zel ortamlarda �ocuklar�n yeti�tirilmememsine ba�l� olarak, bedensel ve ruhsal yetersizlikler, sosyal yap� ile ilgili sorunlard�r.

B�YOLOJ�N�N GELECE��

D�nyam�z�n kaynaklar�, s�rekli �o�alan ve t�ketimi gittik�e artan insan topluluklar�na yeterli olmayacak duruma gelmi�tir. Denizler, i� sular, atmosfer ve kirlenmi� toprak yap�s� yer yer yenilenemeyecek bi�imde bozulmu�tur. T�m d�nya ya�am tehlikesine do�ru s�r�klenmektedir. ��z�m yolu, baz� �nlemlerle birlikte biyoloji bilimine dayanmaktad�r. �n�m�zdeki y�zy�l�n ba��nda �u geli�melerin olmas� beklenmektedir.
� �nsan topluluklar�nda kal�tsal hastal�klara neden olan genler, d�llenme s�ras�nda sa�lamlar�yla de�i�tirilerek kanser, y�ksek ve d��k tansiyon, �eker hastal��, c�celik vb. Hastal�klar �nlenebilecektir.
� Canl�lar�n �m�r uzunlu�unu kal�tsal olarak denetleyen genler kontrol alt�na al�narak ya da de�i�tirilerek, uzun bir ya�am sa�lanabilicektir. 1996 y�l�ndan beri ana karn�ndaki bir fetusun ne kadar ya�ayaca�� art�k tahmin edilebilmektedir.
� Bir canl�da �nemli bir �zelli�i ortaya ��karan gen ya da genler, di�er canl�lar�n kal�tsal yap�s�na eklenerek baz� eksiklikler bu yolla giderilebildi�i gibi fazladan baz� �zelliklerin kazan�lmas� da sa�lanacakt�r. �rne�in; C vitamini karaci�erde sentezlettirilece�i i�in besinlerle al�nmas� gerekmeyecektir.
� Bitki ve hayvanlar�n �slah�nda ola�an�st� at�l�mlar ger�ekle�ecek, verim art�r�lacak, bir�ok maddenin sentezi �zellikle b�y�k miktarda mikroorganizmalara yapt�r�labilcektir.
� Genlerdeki de�i�iklikler sonucu yeni hayvan ve bitki t�rlerinin ortaya ��kmas� sa�lanacakt�r.
� Yenilenme mekanizmas� ayd�nlat�laca��ndan k�sm� doku ve organ yitirimleri yerine konulabilecektir.bug�ne kadar doku ve organ nakli tekni�inde, doku uyu�mazl�� nedeniyle ba�ar�s�zl�klar olmu�tur, ancak bu sorun doku ve organ nakli tekni�indeki geli�melerle a��lmaktad�r. Bunun i�in �imdiden organ bankalar�nda �e�itli organlar gerekti�inde kullan�lmak �zere korunmaktad�r. �u anda genellikle sperm, kemik, deri ve baz� �zel dokular saklanabilmektedir. Yak�n gelecekte ise �e�itli doku ve organlar, bir b�t�n olarak yap�lar� bozulmadan saklanabilecektir.
� Canl�lardaki genlerin t�m� kataloglanabilecek, bunlarla ilgili bankalar kurulacak, ila� sanayii biyoteknolojik y�ntemleri geni� oranda kullanaca�� i�in bir �ok ilac�n etkili ve ucuz yoldan �retilmesi sa�lanacakt�r.
B�t�n bunlar�n yan�nda tehlikeli olabilecek mikroorganizmalar� �retmek, do�al ya�am g�r�nt�s�n� k�smen de olsa bozma gibi biyolojik geli�melerin do�urabilece�i sak�ncalarda vard�r.

B�YOLOJ� B�L�M�NDEK� GEL��MELER�N �NSANLI�A KATKILARI

Bireylerin ve gelecek ku�aklar�n sa�l�kl� ya�amas� biyoloji konusundaki bilin�lenme ile sa�lanacakt�r.
Ara�t�rmac�lar bitki ve hayvanlar� �slah etmi�,daha iyi meyve, daha fazla yumurta, daha �ok et ve s�t elde etmek i�in onlar�n soylar�n�, k�lt�rel y�ntemler kullanarak iyile�tirmeye �al��m��lard�r.Bu �al��malarda da b�y�k �l��de ba�ar�l� olmu�lard�r.
G�n�m�zde bir�ok �lke seralarda tozla�ma g�revini bombus ad� verilen ar�lara yapt�r�yor. Bombus �zellikle sebzecilikte y�ksek verim elde etmek amac�yla hormon kullanan �reticilere bir ��k��, hatta kurtar�c� oldu. Ar�n�n ta��d�� i�ek tozlar� etrafa yay�larak, seradaki domates ve �i�eklerdeki verimi art�rd�. G�n�m�zde bir�ok t�bb� bitki ve hayvan�n �retimi, antibiyotik, a��, interferon, �e�itli pestisitlerin �retimleri, insandaki zararl� genlerin ay�klanmas� i�i gibi alanlarda biyoteknolojiden yararlan�lmaktad�r.
T�pda uygulanan a��lama y�nteminde v�cuda vir�s verilerek v�cudun vir�s� tan�mas� ve ona kar�� antikor �retmesi sa�lan�r.oysa gen teknolojisinin sa�lad�� olanaklarla v�cuda vir�s verilmeden de antikor �retmek m�mk�n olmu�tur. B�ylece v�cut vir�s�n yan etkilerinden korunabilmektedir. T�pda; p�ht�la�ma bozukulukar�, l�semi gibi hastal�klar�n te�his ve tedavisinde enzimlerden yararlan�lmaktad�r. Bu enzimlerin elde edilmesi biyoteknolojinin sayesinde olmu�tur.

Biyoteknolojinin katk�lar� aras�nda ins�l�ni de sayabiliriz. �ns�lin insanlarda �eker metabolizmas�n� d�zenleyen bir hormon olup pankreas h�creleri taraf�ndan �retilir, dola��ma kat�l�r. Eksikli�inde ise �eker (diyabet) hastal�� ortaya ��kar. Bug�n bakteri DNA’s� yard�m�yla ins�lin hormonu bol miktarda ve ucuza �retilebilmektedir. Yine, c�celik tedavisinde kullan�lan insan b�y�me hormunuda bu yolla �retilmektedir.
B�y�me hormunu, eskiden sadece kadavralar�n hipofiz bezinden �ok b�y�k zorluk ve masraflarla elde ediliyordu art�k biyoteknolojik y�ntemlerle �ok miktarda ve ucuza elde edilebilmektedir.
Biyoteknolojik bulu�lar ve onlara dayal� uygulamalar, insano�luna biyolojik sava�ta yararlanabilece� organizmalar� elde etme olana�� sa�lam��t�r. Gittik�e �nem kazanan “biyolojik sava�” konusunda yap�lan �al��malar �lkemizde yeterli d�zeyde de�ildir. Oysa biyolojik sava�ta kullan�labilecek bir �ok organizma yurdumuzda bulunabilmektedir. Ancak biyolojik sava�ta yok edilmeye �al��lan zararl� canl�larla, bunlar� yok etmek i�in kullan�lan canl�lar�n biyolojik yap�lar�n�n iyi bilinmemesi, �lkemizdeki baz� �al��malar�n da ba�ar�s�zl��na neden olmaktad�r. Oysa, tar�mda biyolojik sava� daha ucuz ve kolay olacak, �evre kirlili�ide �nemli �l��de azalacakt�r. Bu ama�la baz� bakteri t�rleri kullan�larak b�ceklere kar�� diren�li domates, t�t�n, pamuk gibi bitkiler elde edilmektedir.

Alg, bakteri, maya k�fleri b�y�k miktarda �retilmesinden ve bu canl� h�crelerin kurutulmas� sonucu olu�an biyolojik k�tleye tek h�cre proteini denilmektedir.
Ayr�ca aroma kayna��, vitamin kayna�� ve em�lgat�r destekleyicisi olarak da kullan�l�r. Tek h�cre proteininin uygulama alan� g�n ge�tik�e yayg�nla�maktad�r. Belkide tek h�cre proteini gelecekte besin kayna��m�z�n �nemli bir b�l�m�n� olu�turacakt�r. D�nyada n�fus art��n�n bug�nk� h�z�yla devam etmesi durumunda, besin k�tl��n�n ya�anabilece�i, bilim adamlar�nca kabul edilmektedir. Buna ��z�m olarak bilim adamlar� tar�mda biyoteknolojik uygulamalar� �nermektedir. Avustralyal� ara�t�rmac�lar, yonca bitkisini aminoasit sentezine yard�mc� olan bir gen aktararak bitkinin protein de�erini y�kseltme yoluna gitmi�lerdir. B�ylece yem bitkisi olan yonca, proteince zenginle�tirilmi�tir.
1997 �ubat ay�nda biyoloji ay�nda yeni bir geli�me kaydedilmi�tir. �sko�yal� Dr. VILMUT ve ekibi memeli bir hayvan�n (koyun) kopyesini yapmay� ba�arm��t�r. Bir koyunda al�nan bir v�cut h�cresinin �ekirde�i, ba�ka bir koyuna ait �ekirde�i al�nm�� bir yumurtaya yerle�tirilerek yeni bir koyuna ya�am verilmi�tir. Dolly ad� verilen kuzu orjinal DNA sahibi koyunun kopyas�d�r.

Bu iki koyun ayn� fiziksel �zellikleri ta��malar�na ra�men, ayn� biyolojik �zellikleri ta��y�p ta��mad�klar� belirli de�ildir. Kal�tsal hastal�klar�n k�kenini anlamam�z ve tedavi edebilmemiz, ancak insan genomunun tam olarak ��zebilmemizle m�mk�n olacakt�r.
Genetik m�hendisli�i, bu konuda ilk ad�m� atm��t�r. 1990 y�l�nda ABD ve avrupa �lkelerinin de kat�ld�� “insan genomu projesi” ad� alt�nda b�y�k bir �al��ma ba�lat�lm��t�r. Bu proje insandaki yakla��k y�zbin genin diziliminin saptanmas�n� hedefliyor. �rne�in, bilim adamlar� genetik bozulma nedeniyle kontrols�zce �o�ald��n� anlad�klar� h�crelerle “h�cre dilinde konu�urak”, “�o�alma!” ya da “�l!” komutlar� verebilecek, b�ylece �imdiye kadar etkin tedavi y�ntemi geli�tirilemeyen kanser gibi hastal�klar projenin sa�lad�� bilgiler ��nda tarihe kar��abilecektir. Ayr�ca kal�tsal
hastal�klar�n ve daha bilemedi�imiz bir�ok �zelli�in ya da kusurun nedenlerini ve ��z�mlerini bulmam�za ��k tutacakt�r.

jaws	23 Eyl�l 2010 23:31

GENEL K�LT�R Biyolojik Saat - �nsan V�cudunun 1 G�nl�k Mesaisi

http://www.bodytr.com/wp-content/uploads/2009/02/uyku-periyodu.jpg

06.00: kortizon salg�lanmas�yla organizma uyan�r. metabolizma hareketlenerek g�n�n i�leri i�in enerji ve proteini hizmete sunar.

07.00: v�cut h�l� zay�f safhadad�r. bu nedenle spor yapmaktan ka��n�n. kalbe ve dola��ma gereksiz yere y�klenilmi� olur.sindirim organlar� bu saatte iyi �al��r, g�zel bir kahvalt� edin.

08.00: nikotinin sa�l��a en fazla zarar verdi�i saattir. Kahvalt� sigaras� damarlar� her zamankinden fazla daralt�r.

09.00: v�cudun kuvvetli oldu�u saattir. i�ne olacaksan�z veya r�ntgen �ektirecekseniz en uygun zaman.

10.00: v�cut en y�ksek �s�s�na ula�m��t�r,verimlili�iniz en �st d�zeydedir. bellek yarat�c� ve dinamiktir. ama 10.00-12.00 aras� enfarkt�se s�k rastlan�r.

11.00: v�cudumuzun tam formunda oldu�u saat. zihnimiz h�zl� �al��r ve �zellikle hesap i�leri zorlanmadan yap�labilir.

12.00: dikkat azal�r, uyku basar. midedeki asit fazlala��r, beyindeki kan azal�r.

13.00: v�cut formdan d��m��t�r. verimlilik g! �n ortalamas�n�n y�zde 20 alt�ndad�r.

14.00: tansiyon ve hormon d�zeyi d��t��nden kendimizi bitkin hissederiz.di� hekiminden korkanlar bu saatte randevu almal�. ��nk� bu saatte ac�y� daha az hissederiz.

15.00: enerjimiz geri gelmi�tir, belle�imiz tam formundad�r. sabahkinden az olmakla birlikte ikinci
verimlili�e yakla��r�z.

16.00 : spor i�in en iyi saat. tansiyon ve dola��m �ok iyi durumdad�r. mide asidini �nleyici ila�lar�n etkisi bu saatte daha verimlidir. VE EN �NEML�S� MESA� B�TER.... SEVD��N�ZE KO�ARSINIZ....HERNEKADAR O �� YER�NDE S�Z� SEVEN B�R�S� OLSA B�LE

17.00: organlar�n faaliyeti �st d�zeyde.kuvvetimiz artar. b�brekler, mesane �ok �al��r. ak�am �st�
midedeki asit miktar� fazlala��r. 17'ye do�ru mide kanamas� ge�irenler artar.

18.00: ak�am yeme�i i�in iyi bir saattir.pankreas �zellikle aktiftir. karaci�er alkole kar�� her
zamankinden daha dayan�kl� say�l�r.

19.00: tansiyon ve nab�z tembelle�ir. bu nedenle, tansiyonu d��ren ila�lar konusunda dikkatli
olmal�s�n�z. sinir sistemi �zerinde etkili olan ila�lar�n! tesir derecesi de fazlad�r.

20.00: karaci�erdeki ya� d�zeyi d��er ve kullan�lm�� kan kalbe tekrar her zamankinden fazla akar. alerjisi olanlar,ast�ml�lar ila�lar�n� bu saatte almal�. antibiyotiklerin etkisi de artar.

21.00: sindirim organlar�n�n g�nl�k g�revi sona erer. yenen her �ey midede sabaha kadar hazmedilmeden kal�r.

22.00: sigara i�enler de son sigaralar�n� i�meli ��nk� v�cut nikotini daha zor atar.

23.00: tam dinlenme saatidir. organizma stres hormonu salg�lamas�n� durdurur. sakinle�ir, gev�eriz. tansiyon ve v�cudun �s�s� d��er.

24.00: uyudu�umuz s�rada deri h�creleri durmaks�z�n �al��r. ilk r�ya safhas� ba�lar.

01.00: v�cut kendini uykuya programlar. dikkat azald��ndan bu saatte �al��anlar�n hata yapma
olas�l��, i� ve trafik kazalar� artar.

02.00: g�rme duyusu ve refleksler zay�flar. bu nedenle trafik kazalar�n�n �o�u bu saatte olur. v�cut so�u�a kar�� a��r� hassast�r.

03.00: melatonin hormonunun! salg�lanmas� tembelle�tirir, karars�z yapar. melankolik hissetme artar ve intihar vakalar�na �ok�a rastlan�r.

04.00: stres hormonundan enerji kazan�r�z.enfarkt�sler 04.00 - 06.00 aras�nda �zellikle fazlala��r. ��nk� tansiyon olduk�a fazla y�kselir, kalp damarlar� �abuk gerilir.

05.00: bu saatte v�cuttaki erkeklik hormonu �ok fazla salg�lan�r. stres hormonu g�nd�z de�erinin 6 kat�na ��kar.kaybolan enerji geri gelir.

http://img2.blogcu.com/images/i/l/g/ilginchersey/biyosaat1.jpg

jaws	23 Eyl�l 2010 23:40

Biokim Ar�tma, �evre kirlili�i �nlemlerinden olan evsel at�ksu ar�tma tesisleri ve end�striyel at�ksu ar�tma tesislerinin, anahtar teslimi yap�m� ile di�er alt yap�, �evre taahh�t hizmetlerini vermek �zere 1995 y�l�nda kurulmu�tur. At�ksu ar�tma sekt�r�nde kazan�lan 15 y�ll�k tecr�be ve bilgi birikimi ile hizmet vermektedir. Biokim Ar�tma, end�striyel at�ksu ar�tmas�nda, evsel at�ksu ar�t�m�nda, kimyasal ve biyolojik ar�tma tesisleri dizayn�, in�as�, montaj�, i�letilmesi konular�nda taahh�t hizmeti yapmaktad�r. Ayr�ca mevcut at�ksu ar�tma tesislerinin optimum �al��ma ko�ullar�nda i�letilmesi, periyodik bak�m� konular�nda dan��manl�k hizmeti vermektedir. Biokim Ar�tma, uygun alternatifi, kalite ve ekonomiyi �n planda tutarak sunar. Biokim ayr�ca ar�tma tesisi ekipmanlar�n�n imalat�n� kendi tesislerinde yaparak, ar�tma tesisine montaj�n� kendi elemanlar�yla yapmaktad�r.

http://www.biokim-aritma.com/assets/images/arytma_cokturme.jpg

Biokim Ar�tma, at�ksu ar�tma tesislerinin ekipman teminini sa�lar. (at�ksu ve asit pompalar�, blowerlar, dif�z�rler, dozaj pompalar�, kontrol sistemleri)

Biokim Ar�tma, ayr�ca at�ksu ar�tma tesislerinin di�er mekanik elemanlar�n�n imalat ve montaj�n� teknolojik normlara uygun olarak yapmaktad�r.

B�OK�M ARITMA geni� ve yetkin kadrosu ile bu g�ne kadar g�sterdi�i olumlu performans�, bug�nden sonrada geli�tirerek T�rkiye ve d�nyada ya�anabilir bir �evre olu�mas�na katk�da bulunmaya devam etmekten gurur duyacakt�r.

Evsel at�ksu ar�tma tesislerinde, betonarme veya paket ar�tma olarak sacdan (st 37) imal edilir. Evsel at�ksu ar�tma tesislerinde biyolojik ar�tma kullan�l�r. Biyolojik ar�tma y�temi, at�ksudaki kirlili�in olusturulan mikroorganizmalar taraf�ndan giderilmesidir.Biyolojik ar�tmada kimyasal madde genellikle kullan�lmaz. Sadece ��k��ta dezenfeksiyon gayesiyle hipo klor�r kullan�l�r. Biyolojik ar�tma tesislerinin ekipmanlar�, �zgara, at�ksu terfi pompalar�, blowerlar, geri devir pompalar�, dozaj pompalar� ve kumanda panosudur.

Evsel at�ksu ar�tma tesislerinin b�l�mleri, dengeleme haznesi, havaland�rma havuzu ��keltme havuzu, ve fazla �amur biriktirme haznesidir. Ar�tma ��k�� suyu bah�e sulamas�nda kullan�lacaksa, ar�t�lm�� su haznesi olmal�d�r. Ayr�ca ar�t�lm�� su, kum filtre ve aktif karbon filtre ile filtrasyon yap�lmal�d�r.

Biyolojik ar�tmada genel olarak aktif �amur sistemi kullan�l�r. Aktif �amur ar�tma sisteminde dengeleme havuzundaki at�ksu pompa ile havaland�rma havuzuna bas�l�r havaland�rma havuzunda blower ile s�rekli hava verilerek at�ksu homojen olarak kar��t�r�l�r. Ayn� zamanda ar�tma i�in gerekli mikroorganizmalar�n havay� ve organik maddeleri kullanarak �remesi sa�lan�r. Bu ar�tma sisteminde, ��keltme havuzundan havaland�rma havuzuna aktif �amur geri devir yapt�r�l�r.

Biokim Ar�tma end�striyel ar�tma tesislerinde, �zellikle metal sanayi at�ksular�n�n ar�t�lmas�nda �nemli projelere imza atm��t�r.

http://www.biokim-aritma.com/Biyolojik_arytma_akym_Pemasy.jpg

End�striyel at�ksu ar�tma tesisleri, kimyasal ve biyolojik ar�tma y�ntemleri birlikte veya ayr� ayr� kullan�l�r. Kimyasal ar�tma tesislerinin ekipmanlar�, dozaj tanklar�, dozaj pompalar�, kar��t�r�c�lar, asit pompalar� pH kontrol sistemleri, ORP kontrol sistemleri ve seviye kontrol sistemleridir. End�striyel ar�tma tesisleri, betonarme, sac veya polietilenden yap�labilmektedir. B�y�k debili s�rekli ar�tma tesislerinin betonarme yap�lmas� daha ekonomik olmaktad�r. Sanayi tesislerinin �retim faliyeti sonucu olu�an at�ksular farkl�l�k g�sterdiklerinden proje ve yap�m a�amas�ndan �nce gerekli ar�t�labilirlik �al��malar� laboratuvar�m�zda titizlikle uygulanmaktad�r. Ar�t�labilirlik �al��mas�nda ar�tma tesisinde kullan�lacak kimyasal maddelerin cinsleri ve dozaj miktarlar� belirlenir. End�striyel ar�tma tesisleri at�ksuyun debisine ba�l� olarak kesikli veya s�rekli ar�tma sistemi olabilir. Ar�t�lm�� suyun ilgili y�netmelik ve kanunlarda belirtilen standartlar� sa�lamas� Biokim Ar�tman�n s�resiz garantisi alt�ndad�r.

Kesikli Ar�tma, belli zaman aral�klar�yla bo�alt�lan end�striyel at�klar�n ar�t�lmas�nda kullan�lan sistemdir. Kesikli ar�tmada kullan�lan en �nemli parametre, at�ksuyun debisidir. Debinin 10 m3/g�nden k��k olmas� kesikli ar�tma i�in uygundur. Ayr�ca ar�tma s�ras�nda pH veya mV �l��m de�erlerinde zorluk �ekilmesinde, karma��k konsantre at�klar�n olmas� ve ar�t�m i�lemi i�in uzun s�relere ihtiya� duyulmas� hallerinde kesikli ar�tma tercih edilir. Kesikli ar�tman�n en �nemli avantaj�, de�arj hatt�na verilen at�klar�n parametre de�erlerinde mutlak bir emniyetin sa�lanm�� olmas�d�r. Kesikli ar�tmada, b�y�k debiler i�in betonarme hazneler kullan�labilir. K��k debilerde PVC, polietilen gibi plastiklerin kullan�lmas� daha ekonomiktir. Sac tanklar korozyon nedeniyle tercih edilmez.

S�rekli Ar�tma, �ncelikle end�striyel at�ksular�n b�y�k kapasiteli olmas� durumunda kullan�lan ar�t�m metodudur. S�rekli ar�tma tesisine gelen end�striyel at�ksular genellikle tabii ak��la ar�tmaya ula��rlar. Bu m�mk�n olmad�� zaman at�ksuyu ar�tma tesisine pompalamak gerekir. Se�ilen pompa kapasitesi tesis i�in se�ilen s�rekli ak�� kapasitesiyle uyum i�inde olmal�d�r. Bu sistemde ��keltme havuzunda bekletme s�resi b�y�k oldu�undan, ��keltme havuzu oldukca b�y�k yer kaplar. S�rekli tesislerde kimyasal ar�tma ancak otomatik hale getirilmi� sistemle m�mk�nd�r. S�rekli sistemlerde kullan�lacak kar��t�r�c�lar, tank hacmini dakikada iki kere kar��t�racak g��te olmal�d�r.

n�trino

5 Ocak 2012 11:47

Bilinmeyen Canl� T�rlerine Ait Yeni Bir Ekosistem

"Kay�p Bir D�nya" Ke�fedildi

http://img841.imageshack.us/img841/6021/resizephpq.jpg

�ngiliz bilim adamlar� "bilinmeyen" t�rlerde canl�lar�n ya�ad�� yeni bir "kay�p d�nya" ke�fettiklerini a��klad�lar.

�ngiliz bilim adamlar�, Antarktika deniz yata��nda kara seviyesinin 8.000 feet (2438 metre) alt�nda, bilinmeyen t�rlerin ya�ad�� 'kay�p d�nya'y� ke�fettiler.

PLoS Biology dergisinde yay�nlanan ara�t�rma sonu�lar�na g�re, Denizalt� volkanlar� �evresinde ya�ayan t�rler kur�un eriten s�cakl�kta, volkan a��zlar�ndan gelen havayla hayatlar�n� s�rd�rebiliyor. Denizalt�ndan g�r�nt� �ekmek i�in tasarlanm�� zel ara�tan �ekilen g�r�nt�lerde Hint ve Antarktika okyanusunun denizalt� volkan bacalar� �evresinde ya�ayan t�rler g�r�nt�lenirken, bilinen t�rlerin yan� s�ra bilinmeyen deniz canl�lar� da ke�fedildi.

Antarktika Do�u Scotia Ridge a��mlar�n�n deniz dibinde Hidrotermal delikleri etraf�nda ya�am normlar�n� belirleyen ilk ke�if ekibinin raporlar�na g�re, uzaktan kumanda edilebilen �zel tasarlanm�� denizalt� sayesinde, s�z konusu 'gizli alem'de ya�ayan canl�lar�n foto�raflar� �ekildi.

http://img856.imageshack.us/img856/9340/fft99mf1889467.jpg

300 santigrat dereceden daha y�ksek s�cakl�kta ya�ayan yenge�ler, bilim adamlar�n�n hi� tan�mad�� t�rde yeni bir ahtapot cinsi dahil olmak �zere midyeleri and�ran, mercans�, s�ngersi ve yosunsu deniz canl�lar� kolonileri bilim adamlar�n� dahi �a��rtt�.

Y�ksek s�cakl�kta ya�ayan 16 cm uzunlu�undaki yeti yenge�lerin kabuklar�ndaki yan�klar dikkat �ekerken, yedi kollu bir deniz y�ld�z� da ke�fetilen yarat�klar aras�nda dikkat �ekti.

Oxford ve Southampton �niversitelerinden ara�t�rmac�lar, deniz alt� ara�t�rmalar�n�n, ba�ka d�nyalardaki ya�am ara�t�rmalar�na da yard�mc� olaca��n� belirterek, deniz ��n�n ula�mad�� ayd�nl�k ortamda ya�ayan �s�ya dayanakl� canl�lar �zerinde ara�t�rmalar�n �nemine dikkat �ekiyorlar.

�ngiltere Southampton �niversitesi'nde Deniz Biyolojisi b�l�m�nde ��retim g�revlisi Deniz biyolo�u Dr. Jon Copley, s�z konusu volkanlar�n sadece hayat i�in gerekli havay� de�il, de�erli deniz minerallarini de p�sk�rtt��n� tahmin ettiklerini s�yleyerek, h�k�metleri bu alana yat�r�m yapmaya davet etti.

Hidrotermal a��zlar ilk kez 1977 y�l�nda ke�fedilmi� ve baz� ekipler daha �nce de Pasifik ve Hint okyanuslar� derinliklerinde ara�t�rmalar yapm��t�. Haber 7'nin bu konuda 2006 y�l�nda yay�nlad�� "Dipteki yarat�klar ve uzayda ya�am" konulu haberde bu konuyla ilgili bilimsel ayr�nt�lar� bulabilirsiniz. Ancak bu kez daha �nceki ara�t�rmalardan �ok daha farkl� sonu�lar elde edildi�i belirtildi.

Kaynak:Gen�bilim/PLoS Biology(04 Ocak 2012,12:04)

n�trino

18 Ocak 2012 12:21

''Bacilluis F'' Adl� Bakterinin Ya�lanmay� Yava�lat�c� Etkisi

Rus Bilim Adamlar�n�n B�y�k Ke�fi

http://img193.imageshack.us/img193/774/resizephpxs.jpg

Rus bilimadamlar�n�n k�sa s�re �nce Sibirya'n�n daimi donmu� topra�� alt�nda ke�fetti�i yeni bir t�r bakterinin, ya�lanmay� yava�latabilece�i ortaya ��kt�.

Rusya Bilimler Akademisinden yap�lan a��klamaya g�re, laboratuvarda yap�lan deneylerde, “Bacillius F” adl� bakterilerin, bu organizmalar�n enjekte edildi�i farelerin ya�lanmas�n� yava�latabildi�i g�r�ld�.

Teste tabi tutulan farelerin, kontrol grubundakilerden daha uzun s�re ya�ad�klar�n�n belirlendi�ini belirten Rusya Bilimler Akademisi yetkilileri, elde edilen sonu�lar� “Etkileyici” diye niteledi.

Rus bilimadamlar�, enjekte edilen bakterilerin, farelerin do�al savunma sisteminin g��lendirilmesini sa�lad��n� belirterek, “�lk anda, ba��kl�k ve ba��kl��n harekete ge�me h�z�n� art�r�yor” dedi.

Deneylerin, teste tabi tutulan farelerin metabolizmas�n�n y�zde 20 ila y�zde 30 h�zland��n� vurgulayan Rus ara�t�rmac�lar, bakterilerin ayr�ca, ya�l�l��a ba�l� k�rl��n azalt�lmas�na yard�mc� olabilece�inin alt�n� �izdi.

Rus akademisi, ka� farenin teste tabi tutuldu�unu belirtmezken, sonu�lar�n g�venilir olmas� amac�yla deneylerin �ok say�da kobay ile yap�ld��n� bildirdi.“Bacilluis F” bakterisinin s�cakl�klar�n �ok d��k oldu�u Do�u Sibirya'daki Yakutistan'da ke�fedildi�i ve ancak s�f�r�n alt�nda 5 santigrat derece s�cakl��n alt�nda �o�alabildi�i belirtildi.

Kaynak:Gen�bilim(18 Ocak 2012,10:43)

n�trino

21 �ubat 2012 12:26

DNA Dizilimlerini Saptama S�resi,Nanog�zenek Sistemi

''DNA"da �nemli Bulu�

http://img853.imageshack.us/img853/4238/fileashxk.jpg

�zel bir �ngiliz �irketinin geli�tirdi�i yeni teknoloji sayesinde art�k hayat�n yap� ta�lar� olan DNA dizilimleri g�nler yerine saatler i�inde saptanabilecek.

Yeni teknoloji DNA'lar� laboratuvara g�t�rmeden yerinde test etme ve HIV veya s�tma gibi h�zla mutasyona u�rayan bula��c� hastal�klar�n DNA yap�lar�n� belirleyerek nas�l tedavi edilecekleri konusunda �al��ma imkan� veriyor.

Yeni bulu� sayesinde genetik bozukluklar g�r�nt�lenebilecek ve bitkilerde ortaya ��kan genetik mutasyonlar izlenebilecek.

Oxford Nanopore Teknolojileri �irketi yetkilileri, geli�tirdikleri bir DVD oynat�c�s� b�y�kl��ndeki "GridION" adl� sistemden elde ettikleri ilk sonu�lar� ABD'nin Florida eyaletine ba�l� Marco adas�nda d�zenlenen Genom, Biyoloji ve Teknoloji toplant�s�nda bilim d�nyas�na tan�tt�.�irketin bu sistemikullanan, yeni cihaz� bu y�l�n ikinci yar�s�nda piyasaya s�rmesi bekleniyor.

D�nyan�n ilk minyat�r hale getirilmi�, kullan�ld�ktan sonra at�labilen DNA dizilimi saptay�c�s� olan "MinION" adl� cihaz�n bas�na tan�t�m�n�n yap�lmas�n�n planlad��n� duyuran �irket yetkilileri, DNA �ifrelerini g�nler yerine saatler i�inde ��zme imkan� veren k��k bir USB haf�za �ubu�u boyutundaki bu cihaz�n 900 dolardan daha az bir fiyattan sat��a sunulaca��n� belirtti.

�irketin, Harvard ve California Santa Cruz �niversitelerinden bilimadamlar�n�n i�birli�iyle 3 y�ll�k bir �al��ma sonucu geli�tirdi�i cihazlar, DNA dizilimlerini h�zla okumak i�in 1995 y�l�nda geli�tirilen nanog�zenek dizimleme teknolojisinden faydalan�yor.

Bu teknolojiyle bir DNA par�as� bir biyolojik g�zenek yard�m�yla besleniyor ve g�zenekten ge�en �e�itli DNA tabanlar�, g�zenekten ge�tikleri s�radaki elektriksel iletkenlikleri aras�ndaki farklar belirlenerek tan�mlan�yor.

Cihazlar�n, kullan�c�lar�n ihtiya�lar�na g�re yeni bir "d��m" eklenmesine imkan vermek amac�yla birbirine ba�lanabilen bilgisayar gruplar� gibi yap�land�r�lm�� oldu�unu anlatan �irket yetkilileri, sistemin ba�lang��ta bir d��mden olu�tu�unu kaydetti.

�� aplar� metrenin milyonda biri b�y�kl�kteki 2000 nanog�zenekten olu�an ba�lang�� sistemindeki d��mlerden her biri, DNA'lar� saniyede y�zlerce kilobazl�k bir h�zla okuyabilecek kapasitede bulunuyor.

�irketin �st Y�neticisi Gordon Sanghera, gelecek y�l ise her biri 8000 nano g�zenekten olu�an d��mleri sat��a sunacaklar�n� kaydederek bu d��mlerin 20 tanesinin birbirine eklenmesi durumunda t�m bir insan genomunun �ifresinin ��z�lmesinin teorik olarak sadece 15 dakika i�inde m�mk�n olabilece�ine i�aret etti.

�irketin ba� teknoloji yetkilisi Clive Brown da teknolojinin y�zde 4'l�kbir hata pay�yla �al��t��n�, ancak sistem piyasaya s�r�lene kadar hata pay�n� y�zde bire indirerek mevcut sistemlerle daha iyi rekabet eder hale getireceklerini s�yledi.

Brown nanog�zenek sisteminin, basit molek�llerde ger�ek zamanl� dizilimi �ok d��k bir fiyata saptama ve DNA'ya zarar vermemesi nedeniyle de teorik olarak ayn� molek�l �zerinde defalarca analiz yapabilme gibi potansiyel avantajlar�n�n bulundu�unun alt�n� �izdi.

Kaynak:BBC T�rk�e/CNN(20 �ubat 2012,15:52)

n�trino

30 Nisan 2012 18:37

Biyoloji ile �lgili Makaleler, Ara�t�rmalar / DNA'n�n Sekanslanmas�

'Genetik Dehas�' T�rkiye'yi D�nya �kincisi Yapt�

Amerikan ve Avrupa Genetik Topluluklar�n�n uluslararas� d�zeyde d�zenledi�i 'DNA Yar��mas�'na kat�lan T�rk ��renci Korhan �zg�n 'genetik' �zerine yazd�� makalesiyle d�nya ikincisi oldu.�zg�n'�n, 'Bin euronun alt�nda bir fiyata t�m DNA'n�z�n sekanslanmas�n� ister miydiniz?' sorusuna kar��l�k yazd�� makale, d�nyan�n en �nl� genetik�ilerinin be�enisini kazand�.

Bilkent �niversitesi Molek�ler Biyoloji ve Genetik B�l�m Ba�kan� Prof. Dr. Tayfun �z�elik; James D. Watson ve Francis Crick'in 28 �ubat 1953'te DNA'n�n ikili sarmal yap�s�n� ke�federek Nobel t�p �d�l�ne lay�k g�r�ld��n� ve ke�fin makalesinin 25 Nisan tarihli Nature dergisinde yay�mland��n� belirterek bu nedenle 2003 y�l�ndan bu yana haftan�n d�nya genelinde DNA Day olarak isimlendirildi�ini a��klad�.

Amerika ve Avrupa Genetik Topluluklar�'n�n 2008'den itibaren lise ��rencileri aras�nda d�zenledi�i 'DNA Yar��mas�'n�n sonu�lar�n� da 25 Nisan'da a��klad��n� bildiren �z�elik, bu y�lki yar��mada T�rk ��renci Korhan �zg�n'�n d�nya ikincili�ine lay�k g�r�ld��n� aktard�.

Binlerce ��rencinin kat�ld�� yar��mada ��rencilere 'epigenetikle ilgili d��nceleriniz nedir?' ve 'bin euronun alt�nda bir fiyata t�m DNA'n�z�n sekanslanmas�n� ister miydiniz?' sorular�na kar��l�k makale yazmalar�n�n istendi�ini anlatan �z�elik, �unlar� s�yledi:

"Avrupa liselerinden 14-18 ya� gurubu binlerce ��rencinin kat�ld�� yar��maya T�rkiye'den de 20 ki�i kat�ld�. Korhan �zg�n, yar��man�n d�nya ikincili�ine se�ildi. Avrupa'n�n en zeki ��rencilerinin kat�ld�� bir yar��ma bu. �zg�n'�n ba�ar�s� �ok �nemli. Gelecekte genetikle ilgili bir b�l�m� se�erse d�nyan�n en iyi �niversiteleri yaln�z bu dereceyi elde etti�i i�in bu T�rk ��rencinin pe�inde olacakt�r.''�z�elik, �zg�n'�n �d�l�n� Haziran'da Almanya'da Avrupa Genetik Toplulu�u'nun a��l�� t�reninde 2 bin ki�inin �n�nde alaca��n� belirtti.

Korhan �zg�n ise yapt�� a��klamada geneti�e ilgi duydu�unu belirterek, ''Kanada'da e�itim almak istiyorum. �al��mak istedi�im alanlar aras�nda genetik de olacak. �leride HIV vir�s� ve kanser i�in a�� geli�tirmek istiyorum'' dedi. �zg�n makalesinde, DNA dizisinin yap�lmas� halinde kar��la�abilece�i olumsuzluklar� s�ralad�. Genetik haritan�n yanl�� okunmas�yla ve risk fakt�rlerini �nceden bilmesiyle s�rekli tedirginlik ya�ayabilece�ine i�aret eden �zg�n, ''�mr�m k�saysa bunu bilmek isterdim. �lmeden �nce yapmak istedi�im �ok uzun bir liste var'' ifadelerini kulland�.

Kaynak :Ntvmsnbc-Ajanslar / Nature (29 Nisan 2012,13:02)

n�trino

13 Haziran 2012 11:51

Proteinlerin Birle�iminin G�r�nt�lenmesinde Yeni Teknik

Proteinlerin Birle�mesini G�r�nt�lemede Yeni Ad�m

http://img703.imageshack.us/img703/5615/120610151304.jpg

Biyom�hendislere nanoteknoloji uygulamalar� i�in yeni molek�ler makinelerin tasar�m�n� dizayn etme olana�� Montreal �niversitesi ara�t�rmac�lar�dan geldi.

Bilim insanlar�, proteinlerin birle�melerini g�r�nt�leyecek yeni bir teknik geli�tirdiler. Bu belki de Alzheimer ve Parkinson gibi hastal�klarda molek�ler birle�medeki hatalara sebep olan yap�lar� anlamada �nemli bir teknik olabilir.

‘’Hayatta kalmak i�in bakteriden insana b�t�n canl�lar, binlerce atomdan meydana gelen nanomekanizma proteinleri g�zlem ve de�i�im i�in kullan�yorlar,” Bu ifadeler Biyokimya B�l�m�nden uzman yazar Prof. Stephen Minchnick ‘ a ait. “ �rnek olarak, bizim sin�slerimizde farkl� koku molek�llerinin varl��nda aktif olan kompleks resept�r proteinler mevcuttur. Bu kokulardan baz�lar� tehlikeye kar�� bizleri uyar�rken di�er taraftan yak�nlarda yemek oldu�unu haber ederler.” �al��an bir nanomekanizmada, proteinler; milyonlarca y�l boyunca �ok h�zl� bir �ekilde de�i�en uzun lineer (do�rusal) amino asit zincirlerinden meydana gelir. “ Bu lineer zincirlerin astronomik say�lardaki olas� formlarda nas�l do�ru yap�da birle�ti�ini anlamaya �al��mak biyokimyan�n ana zorluklar�ndan birisi olsa gerek.”

“Proteinin lineer zincirden kendine �zg� birle�mi� yap�s�na kadar nas�l yol ald��n� anlamak i�in; her birle�me an�ndaki �eklinin resmini yakalamam�z gerekiyor.” Bu s�zler �al��man�n ilk yazar� olan Dr. Alexis Vall�e-B�lisle ’e ait. “Ama problem �u ki; her evre olduk�a k�sa bir s�re i�in ortaya ��k�yor ve k��k zaman oranlar� i�inde bu ko�ullarda kesin yap� bilgisini bize sunan kullan�labilinir bir teknik mevcut de�il. Biz, entegre floresan nokta sondalar�yla proteinin lineer protein zincirleri boyunca birle�mesini g�r�nt�leyecek bir strateji geli�tirdik. B�ylece, her evredeki protein birle�imlerinin yap�lar�n� ad�m ad�m son yap�ya kadar tesbit edebiliyoruz.”

Bu ara�t�rma Natural Sciences and Engineering Research Council of Canada and Le fond de recherch� du Qu�bec, Nature et Technologie. The article, "Visualizing transient protein folding intermediates by tryptophan scanning mutagenesis," taraf�ndan desteklendi ve Nature Structural & Molecular Biology’ de yay�nland�.

Kaynak : ScienceDaily (10 Haziran 2012)

n�trino

14 Haziran 2012 11:48

Retrovir�slerdeki Zar�n Detayl� Yap�s�

�ekil De�i�tiren Zar

http://img191.imageshack.us/img191/609/pr03jun12m.jpg

Retrovir�s yap�s�nda potansiyel a��dan de�erli bir a�ama kaydedildi.

Heidelberg'de (Almanya) bulunan Avrupa Molek�ler Biyoloji Laboratuar�’ndaki bilim adamlar� (EMBL), retrovir�slerdeki genetik materyali saran zar�n detayl� yap�s�n� a��a ��kard�. B�ylece HIV (aids) gibi �nemli vir�slerin potansiyel a��dan �ok de�erli hayat d�ng�leri, form de�i�tirirken g�zlenmi� oldu.

Ara�t�rma Nature dergisinde yay�nlanarak, vir�slerin bu k�s�mlar�ndaki bilgilerin, gelece�in potansiyel ila� �retimine hedef olabilece�i belirtildi. �zellikle retrovir�slerde genetik materyali protein zarla muhafazal�d�r ve bu membranla kapl�d�r. Hedef h�creye girdikten sonra �rne�in; HIV vir�s�nde oldu�u gibi ba��kl�k sistemine girdikten sonra kendini kopyalar ve kendinden pek �ok kopya yapar, bu da vir�s�n karmakar��k ve h�cresel par�alar�yla olgunla�mam�� vir�s� olu�turur.

http://img210.imageshack.us/img210/2769/pr03jun12bm.jpg

“Konak h�creden b�t�n gerekli birle�enler bir araya getirilerek olgunla�mam�� vir�s� olu�turur, sonras�nda bu da olgunla�m�� vir�s� olu�turup, di�er h�creleri enfekte eder.” diyor, EMBL'de ara�t�rman�n y�neticisi John Briggs. ”Vir�s� bu d�n��m� yapt�� zaman g�zlemledik ve zarlar�n �stlendi�i bu g�rev d��nd��m�zden daha farkl� ��kt�.”

Hem olgun hem de olgunla�mam�� vir�s zarlar� balpete�i �eklinde �r�lm�� alt�gen �eklinde �nitelerden olu�uyor. Briggs ve meslekta�lar�, anahtar protein par�alar�n�n birbirlerine kenetlenerek balpete�i �eklinde olgunla�mam�� kabu�unu olu�turdu�unu elektron mikroskop ve bilgisayar temelli metodlar� birlikte kullanarak tesbit etti.

Bunlar �ok farkl� par�alara d�n��erek ana zar� olu�turuyor. Bu bilgi, bilim adamlar�n� olgunla�mam�� vir�slerin h�cre i�inde nas�l birle�ti�ini ve zar proteinlerinin birinden di�erine, kendi kendine nas�l yeniden d�zenlendi�ini anlamalar�nda ayd�nlatacak.

Kaynak : EMBL / Nature (03 Haziran 2012)

_AERYU_

3 Kas�m 2012 13:48

�nceleyiniz:

n�trino

10 Kas�m 2012 10:41

Tam Beyin Deneyi

Beynimiz Bir Kavanozda Ne Kadar Ya�ayabilir?

Bilim adamlar� kedilerin, k�peklerin ve maymunlar�n beyinlerini ay�rd� ve bir �ekilde bu beyinleri k�sa bir s�re canl� tuttu. Ancak, memeli hayvanlarda yap�lan en ba�ar�l� “tam-beyin deneyi” 1980’li y�llar�n ortas�nda ger�ekle�mi�tir. New York �niversitesi Langone T�p Merkezi’nde �al��an bir sinirbilimci olan Rodolfo Llin�s, bir hint domuzu beynini bir i� g�n� boyunca s�v�yla doldurulmu� bir kapta canl� tutman�n bir yolunu bulmu�tur.

�ncelikle, Llin�s ve meslekta�lar� hayvana anestezi uygularlar ve g��s�n� a�arlar. Daha sonra ��kan aorta so�uk salin enjekte ederek beynini so�uturlar. Beyni kafatas�ndan ��kard�ktan sonra, ara�t�rmac�lar beyni bir iplikle tank�n en alt k�sm�na ba�larlar ve etraf�n� cam boncuklarla kaplarlar ki b�ylece beyin kaymam�� olur. Direk olarak omurga atardamar�ndan birine �eker, elektrolit ve ��z�nm�� oksijenden olu�an bir sol�syon enjekte ederek beyni canl� tuttular. Hint domuzlar� bu deney i�in do�ru hayvan olmu�tur ��nk� omurga atardamarlar�na kolayl�kla ula��labilir ve beyinleri tutulabilecek kadar k��kt�r ama ayn� zamanda da par�alanmayacak kadar b�y�kt�rler.

Llin�s’�n deneyi beynin elektrotlarla d�rt�lmesini, ila� enjekte edilmesini ya da di�er bir s�ylemle beynin dokunulmam�� t�m b�l�mlerinin her a��dan incelenmesine olanak sa�lar. Ancak bu metodu kullanan yaln�zca bir avu� dolusu laboratuvar kalm��t�r. Bunun yerine bir �ok fizyolojist ya�ayan hayvanlar ya da bir kavanozda canl� tutulan bir par�a beyin dokusuyla deney yapmay� tercih etmektedir. Metodu �talya’da ��renen ancak uygulamay� reddeden Alberta �niversitesi sinirbilimcisi Clayton Dickson,“ Deney zor ve beyin �al��malar� i�in �rnek sistem olabilmesi i�in �ok pahal�,” der ve “Deneyin s�rd�r�lebilmesi i�in kendini adayan, devaml�l�k sa�layabilecek azimli bir ara�t�rma ekibi gereklidir,” diye ekliyor.

Kaynak : POPULAR SCIENCE (06 Kas�m 2012)

n�trino

30 Kas�m 2012 19:21

Nano Par�ac�klar

Nano Par�ac�k ve Kanser Sava�lar�

http://img96.imageshack.us/img96/2791/neuroblastoma.jpg

Yeni geli�tirilen bir nano par�ac��n, �o�unlukla �ocuklara sald�ran �l�mc�l bir kanser t�r� �zerinde kemoterapi tedavisinin etkisini art�rd�� ke�fedildi.

Otonom sinir sistemi �zerinde g�r�len ve N�roblastom ad� verilen bu t�m�r olduk�a sert bir kemoterapi s�reci gerektiriyor ve tedavi sonunda hastalar� bir�ok sa�l�k problemi ile ba� ba�a b�rak�yor. Bu y�zden Sidney'de bulunan New South �niversitesi i�erisinde yer alan Avustralya Nanot�p Merkezi'ndeki ara�t�rmac�lar kemoterapi etkisini azaltabilecek her t�rl� ek tedavinin hastay� daha da iyi duruma getirebilece�i d��ncesindeler.

Ara�t�rmac�lar bu nedenle kanserli h�crelere nitrik oksit (NO) enjekte ederek onlar� �ld�ren nanometrik boyutlarda bir par�ac�k geli�tirdiler ve par�ac��n etkilerini laboratuarda olu�turduklar� k�lt�r ortam�nda �o�altt�klar� kanserli n�roblastom h�creleri �zerinde denediler. Bu �al��ma daha sonra Chemical Communications adl� dergide yay�mland�.�al��may� y�r�ten ara�t�rmac�lardan kimya m�hendisi Dr. Cyrille Boyer Discovery News'a yapt�� a��klamada par�ac�klar�n geni�li�inin 20 nanometreden az oldu�unu, d�� k�s�mlar�n�n hedef h�creye ba�lanan molek�llerle kapl� bir polimerden olu�tu�unu ve kanserli h�creye girdikleri anda bu d�� kabu�un ��z�nerek nitrik oksidin h�cre i�erisine enjekte edildi�ini belirtti.

Bu �al��madaki as�l ama� kan serumunda stabil halde kalan fakat kanser h�creleri i�erisine girdiklerinde da��larak etkilerini g�stermeye ba�layan par�ac�klar olu�turmakt�. ��nk� nitrik oksit bir gazd� ve kanda a��a ��kt��nda �ok h�zl� bir �ekilde ��z�n�p da��larak hedef al�nan kanser h�creleri �zerinde istenilen etkiyi sa�layamayacakt�.

Boyer ve �al��ma arkada�lar�, nitrik oksidin kanserli h�crelere sald�rarak onlar� �ld�rmesi ile birlikte normalde hastalara uygulanmas� gereken kemoterapi tedavisinin be�te birinin bile yeterli olaca��n� ke�fettiler. Bu etkinin sadece k�lt�r ortam�nda geli�tirilmi� kanser h�creleri �zerinde test edildi�ini hat�rlatan Boyer, nano par�ac�klar�n ya�ayan organizmalarda yer alan ger�ek kanser h�crelerinde de test edilmesi gerekti�ini, bunu da �ncelikle fareler �zerinde deneyeceklerini ekliyor. Bu �al��man�n ard�ndan n�roblastom haricindeki di�er kanser t�rleri �zerinde de testler yapmay� hedefleyen Boyer, t�m bu �al��malar�n klinik anlamda kabul edilebilir d�zeye gelmesi i�in bu konuda en az�ndan on y�ll�k bir �al��man�n devam ettirilmesi gerekti�ini s�yl�yor.

Kaynak : D�scoveryNews / Chemical Communications (21 Kas�m 2012,11:59)

n�trino

5 Aral�k 2012 11:24

Karaci�erde Olu�turulan Proteinlerin G�nl�k De�i�imi

Ya� ve �eker Metabolizmas�n�n G�nl�k Ritmi

http://img28.imageshack.us/img28/608/metabolikgengunlukritm.jpg

Lozan �niversitesi’nden Nouria Hernandez ve Lozan Federal Politeknik �niversitesi (EPFL)’nden Felix Naef �nderli�inde yap�lan bir ara�t�rma, karaci�erde �retilen proteinlerin v�cudun g�nl�k ritmine g�re faaliyet g�sterdiklerini ortaya koydu. Bu proteinlerin d�zeylerindeki g�nl�k de�i�imleri bilmek diyabet ve di�er metabolik hastal�klar i�in tedavi geli�tirilebilmesi a��s�ndan b�y�k �nem te�kil ediyor.

V�cudun g�nl�k ritmi �rne�in, k�ta de�i�tirince uyku d�zenimizin bozulmas�na neden olan mekanizmadan sorumlu. Bu ritim asl�nda t�m memelilerde mevcut ve sadece uyku d�zenimizin de�il v�cut s�cakl��ndan metabolizmaya kadar v�cudun i�indeki t�m olaylar�n zamanlamas�n� d�zenliyor. G�nl�k ritim, fizyolojik a��dan uzun s�redir bilinen bir olgu olsa da, molek�ler d�zeydeki etkileri yeni yeni �l��l�yor. Hernandez ve Naef �nderli�inde yap�lan bu �al��ma, genlerin de v�cudun g�nl�k ritmine uyumlu bir �ekilde sabah ve ak�am farkl� �ekilde �al��t�klar�n� g�sterdi.

Genler, DNA’y� paketleyen histon proteinleri onlara ba�lanmad�� s�rece aktif olurlar. Aktif genler �nlerindeki DNA dizisine, RNA polimeraz (Pol II) enziminin ba�lanmas�yla mesajc� RNA �retilmesini sa�larlar. Bu i�leme gen ifadesi denir. Ara�t�rmac�lar, fare karaci�erindeki t�m gen ifadelerindeki de�i�imleri �l��p, bu de�i�imlerin sabah ve ak�am dalgalar� �eklinde ger�ekle�ti�ini g�sterdiler. Bu de�i�im proteinlerin �retim seviyesini de etkiliyor. Karaci�erde g�n boyunca �retilen bu proteinler daha sonra ya� ve �eker metabolizmas�nda da g�rev al�yorlar.

Bu sonu�lar, sabit sand��m�z protein seviyelerinin asl�nda g�n i�inde bile ne kadar de�i�kenlik g�sterdi�ini ortaya koyuyor. Bu karma��k sistemi anlamak, metabolik hastal�klara tedavi geli�tirilmesinde de yard�mc� olacakt�r.

Kaynak : PLOS B�ology (02 Aral�k 2012)

_EKSELANS_

25 �ubat 2013 03:47

B�YOLOJ�DEK� SON GEL��MELER

Biyolojik �e�itlilik D�nya �zerinde ya�am�n s�rd�r�lmesine olanak tan�yan sa�l�kl� ve dengeli bir k�resel ortam�n temelini olu�turur. Bir biyolojik geli�me, biyolojinin t�m �e�itlili�ini i�erisinde bulundurur. Bu geli�meler a�a��da ana ba�l�klar� ile anlat�lmaktad�r.

EVC�LLE�T�RME S�REC� , K�PE�� NSANLA�TIRDI :

K�pek, insana �enpanzeden daha benziyor. Bilim adamlar� k�pe�in ilk olarak hangi tarihte ve nerede evcille�ti�ini tart��a dursun, son ara�t�rmalar k�pe�in iyice insanla�t�� g�sterdi. Evcille�en k�pek art�k do�u�tan mesajlar� kullanma yetisini geli�tirdi. �nsano�lu yaln�zca kendi davran��lar�n� kavrayan sald�rgan olmayan ve sad�k t�rleri evcille�tirerek k�pekler aras�nda do�al ay�klama ger�ekle�tirdi. Giderek bak�c�l�k g�revi bile �stlenen k�pek, sahibinin kan �ekeri d��t��nde onu daha dikkatli izliyor ve hasta d�zelene kadar yan�ndan ayr�lm�yor. 39 kromozom �iftine sahip k�pe�in h�zl� �reme yetisi sayesinde insano�lu k�pe�i �ok k�sa s�re i�inde istedi�i gibi yeti�tirebilmi�ti. K�pe�in insanla yak�nla�mas� evrim a��s�ndan b�y�k bir ba�ar�yla sonu�lanm��t�r. K�peklerin neden bu �ekilde davrand�klar� bilimsel a��dan hen�z kesin olarak kan�tlanmam��sa da bilim adamlar� d��k kan seviyesi s�ras�nda salg�lanan tipik ter kokusunun k�pekler taraf�ndan alg�land��n� tahmin ediyorlar.

�NSAN ASLINDA B�R BUKALEMUN MU? :

Baz� insanlar�n koyu kaz� insanlar�nsa a��k rengine sahip olmas�n�n s�rr� nihayet ��z�ld�. D�nyan�n �e�itli yerlerinde ya�ayan insanlar�n deri renkleri g�ne�in ultraviyole i��nlar�n�n so�urulmas� ve yans�t�lmas� aras�nda �ok hassas bir dengeye g�re ayarlanan hayati bir mekanizma var. Deri rengi biyolojik bir gereksinim. Kuzey �lkelerinde ya�ayan insanlar sar��n, ��nk� sar� sa�lar daha fazla ��n kafatas�ndan i�eri girmesini sa�l�yor. Ekvatora do�ru inildik�e deri rengi koyula��yor, ��nk� siyah sa� ve ten g�ne� ��n�n gere�inden fazla bedenimize girmesini engelliyor. Ten rengi bedenimizde hayati bir madde olan folik asitin y�k�lmas�n� �nlemek i�in koyula�t�. Folik asit bedenimizde sa�lam kalarak geli�mekte olan embiryon sinirlerinin geli�mesinde �ok �nemli rol oynar. Hem biyolojik olarak ya�amsal hem de UV�ye kar�� duyarl�. Bir di�er �nemli madde olan Melanin, UV ��n� so�urur ve yayar. Deriyi renklendiren pigmentler ile UV aras�nda bir ba�lant� var. Melanin g�ne� yan��ndan koruman�n yan� s�ra folik asit in bozulmas�n� da �nl�yor.

BEBEK OLU�UMUNUN B�T�N SIRLARI AYDINLANDI :

Bilim adamlar� bir bebe�in b�y�mesini g�n ve g�n izleyerek b�t�n geli�me a�amalar�n� saptad� ve embiryonun geli�iminde bilinmeyen s�rlar� da ortaya ��kard�. ��te ilk 9 ay hakk�nda yeni ��renilen bilgiler. Bebek ana geli�imini ilk �� ay i�inde tamaml�yor. Kalp,akci�er ve beyin gibi hayati organlar�n olu�umunu tamaml�yor. �nsan dahil b�t�n canl�lar�n olu�umunda ayn� biyolojik tornavidalar, alet-edevatlar kullan�l�yor. Bebe�in sa�l�� can al�c� noktalar annenin ald�� hava, i�ti�i su, ald�� ila�lar, yedi�i yeme�in kalitesi, ta��d�� hastal�klar ve ge�irdi�i zorluklar. Ayr�ca �evredeki zehirleyici maddeler. B�t�n bunlar bebe�in hastal�klardan ar�nm�� olmas� i�in �ok �nemlidir. Hamileli�in d�rd�nc� g�n� �lk g�ze �arpan de�i�im hamileli�in d�rd�nc� g�n�nde ger�ekle�ir. Morula adl� 32 h�creli bir par�a i�i s�v�yla dolu bir �ekirdek etraf�na birbirinden farkl� iki tabakan�n olu�mas�n� sa�lar. Blastosist denilen bu k�re k�tle rahminin duvar�na yuva yapar k�sa bir s�re sonraysa h�crelerin d�� tabakas� plasente ve amniyon kesesine d�n��rken i� tabakada embiryonu olu�turur. 1. Hafta: D�llenmeden birka� saat sonra olu�an zigot bir ya�am boyu s�recek olan h�cre b�l�nmelerinin ilkine ba�lar. Bir hafta sonra h�crelerden olu�an bir k�me, kendini rahim duvar�na ba�lar. 23. G�n: �lk geli�en, kendi �zerinde katlanarak embiryonun s�rt�nda bir t�p olu�turan sinir sistemi olur. 32. G�n: Gelincikten daha b�y�k olmayan embiryondan kalp, g�zler ve kas damarlar� olu�ur. Beyin, h�crelerin dizildi�i oyuklardan olu�an bir labirenti and�r�rken geli�en kollar ve bacaklar y�zge�lere benzer. 40. G�n: Bu d�nemde embiryon; bir fiil, domuz veya tavuk embiryonlar�ndan farkl� g�z�kmez hepsinde kuyruk, sar� kese ve temel solunum organlar� bulunur. 42. G�n: Embiryon art�k koku duyusunu geli�tirmeye ba�lar eller birbirinden kaba �ekilde ayr�lm�� parmaklar belirginle�ir. Boyutlar� embiryon,ilk 3 ayl�k d�nemde h�zla geli�ir 12. Haftayla birlikte minyat�r boyutlarda da olsa bir �ok v�cut sistemi bulunur. 52. G�n: �z�m tanesinden �ok b�y�k olmayan fet�s, art�k burun deliklerine ve pigment le�mi� g�zlere sahiptir. Gelecek 4 ay boyunca g�re sinirleri olu�aca��ndan fet�s, g�rme duyusunu kullanamayacakt�r. 54 G�n: 2 ay sonunda yap�lmas�n�n b�y�k bir k�sm�n� tamamlam��t�r. Fet�s�n t�m organlar� yerlerini alm�� geli�meyi beklemeye ba�lar. Beyin hala herhangi bir bili�sel fonksiyona sahip olmayan h�cre topluluklar�ndan ibaret olan beyin, yeni olu�an kafatas� i�inde yer al�r. Kalp: Fetal kalp bir yeti�kin kalbin yaln�zca %20 si oran�nda kan pompalasa da, kapak��klara, 4 farkl� odac��a ve �anta sahiptir. Mide: Annenin besin zengini kan� sayesinde mide do�umdan �nce sindirim ger�ekle�tiremez. G�bek ba��: Ba�lang��ta bir sa� teli boyutlar�nda olan g�bek ba�� embiryonu annenin plasentas�na ba�lamak i�in geni�ler ve geli�en ba��rsaklar� i�ine al�r. Yemek borusu: 4 hafta sonunda boru, nefes alma organlar�ndan ayr�l�r ve sonunda da a�z� mideye ba�lar. B�brekler: art�k b�brekler maddeleri kandan ay�rmaya ba�lar 4. Haftadan itibaren tomurcuklanmaya ba�layan akci�erler, ufak t�plere dallanmaya do�umdan sonra bile devam eder. Omurlar: bir kolyedeki inciler gibi omurgaya ait bu b�l�mler, daha sonra beyni v�cudun geri kalan k�sm�na ba�layacak olan sinirlerle birbirlerine ba�lan�rlar. Karaci�er: do�uma kadar k�rm�z� ve beyaz kan h�creleri pompalayan karaci�er do�umla birlikte ger�ek i�levine kavu�ur. 84. G�n: hala plesenta i�inde korunan fet�ste k��k bir g��s kafesi ve g�zler ve kulaklar bulunur. Fet�s art�k parmaklar�n� bile emmeye ba�lar. 7. Ay: ��eride ve d��ar�da geli�im neredeyse tamamlanm��t�r. T�rnaklar g�r�n�r ve beyin v�cut s�cakl��n�, ritmik solunumu ve b�breklere ait gerilmeleri kontrol etmeye ba�lar. 8 Ay: Depolanm�� olan ya�, fet�s� d�� ortamdan ay�r�r ve enerji kayna�� g�revi g�r�r. Giderek azalan alan, fet�s�n ellerini ve ayaklar�n� g�vdesine do�ru �ekmesine neden olur. 9 Ay: Bebek art�k, spiral CT taray�c�s�na sokulan annenin do�um kanal�ndan ��kar�l�r.

�OCU�UNUZ KIZ MI OLSUN ERKEK M�? :

Bebe�in cinsiyetini anne mi yoksa baba m� belirliyor? Bilim adamlar� hangi ko�ullar�n �ocu�un cinsiyetinde bask�n rol oynad�� konusunda �e�itli teoriler ortaya att�. Bir�o�umuz �ocuklar�n cinsiyetinin �ans i�i oldu�unu d��n�r�z. K�z veya erkek mi olaca�� e�it olas�l�klarla karar verilen rastlant�sal bir i�lemdir. Bilim adamlar� ise do�an�n, sadece yaz� tura atmad��na inan�yor. Bilim adamlar�n� buna inanmaya iten bir�ok olay var.
� Ara�t�rma sonu�lar�, do�an erkek say�s�n�n kad�nlardan biraz daha fazla oldu�unu g�steriyor.
� Her 100 k�za kar��l�k 106 erkek
Bunun yan�nda daha ilgin� bulgularda s�z konusu.
� Ba�kanlar ve lordlar gibi y�ksek konumdaki erkeklerin erkek.
� Dalg�� test pilotlar� ve marangozlar�nsa k�z �ocu�a sahip olma e�ilimleri daha fazla.
� Mevsim normallerinin �zerindeki s�caklarda daha fazla erkek d�nyaya geliyor.
� Ya�l� erkeklerin ve bask�n alt�ndakilerin k�zlar� oluyor.
� Her sava� d�neminde ve sonras�nda ise etrafta d�zinelerce erkek �ocuk dola��yor.
T�m bu sonu�lar; erkeklerin baz� durumlarda erkek �ocuk sahibi olama olas�l�klar�n�n daha fazla oldu�unu g�steriyor. Bu y�l yap�lan ara�t�rma ise g�nde 20 den fazla sigara i�en ebeveynlerin o�ul sahibi olma olas�l�klar�n�n %45, hi� sigara i�meyenlerin ise %45 oldu�unu belirlediler. Bilim adamlar�; ebeveynler fark�nda olmadan �ocuklar�n�n cinsiyetini belirleyebilir mi? Sorusu hala yan�t�n� ar�yor.

ZEKADA BALIK TEOR�S� :

Akl�m�z� deniz kenar�nda bulmu�uz! Bilim adamlar� insano�lu zekas�n�n gizini buldu: bal�k, �empanze beyinli atalar�m�z istakoz, midye, karides ve di�er deniz �r�nlerini tercih etmelerinden �t�r�, �imdi d�nyay� y�neten ak�ll� yarat�klara d�n��ebildik. Bu �a��rt�c� fikir, sinir bilimcilerini, beslenme uzmanlar�n�n , antropologlar�n ve arkeologlar�n kat�ld�� insan�n ileri zekas�n�n k�kenleri� konulu bir konferansta dile getirildi.Toronto �niversitesinden prof. Stehen Cunnane, ��nsan beynindeki evrimin ger�ek nedeni, deniz �r�nleriyle beslenmesidir� diyor. Bu �Bal�k teorisi�, bal�k ve bal�k �r�nleri t�ketmenin g�n�m�z hastal�klar�n�n tedavisine yard�mc� oldu�unu, �ne s�ren �al��malarda evrimsel destek sa�l�yor.

G�NE� I�I�I G�ZL� B�R KANSER �NLEY�C�S� M� :

Bildi�imiz ve bilimin s�k�a �n�m�ze koydu�u bir ger�ek: A��r� g�ne� ��nlar� cilt kanserine yol a��yor. Ama �imdi yeni ve ayk�r� bir ke�fin daha kap�s� aralan�yor: G�ne� �� asl�nda di�er kanserlere kar�� koruyucu �zellik ta��yor. D vitamini �e�itli kanserlerin riskini azalt�yor mu? Bu asl�nda yeni fikir de�il 22 y�l �nce , iki salg�n hastal�klar ara�t�rmac�s� ( epidemiyolog ) g�ne� ��lar�na maruz kalan cildin �retti�i D vitamini, bir �ekilde k�t� huylu h�crelerin b�y�mesini engelledi�i g�r��n� orta atm��t�r. Bu g�r��lerini �e�itli bulgu ve bilgilerle destekledi. �rne�in: kutuplara daha yak�n ve az g�ne� alan b�lgelerde ya�ayan insanlar daha az miktarda D vitamini �rettikleri i�in t�m�rlere kar�� daha a��k ve hassas olabiliyorlar. D vitamini ve g�ne� �� eksikli�inin kansere neden oldu�u hipotezi tart��mal� ve kesin kan�tlanmam�� olmas�na ra�men, baz� ara�t�rmac�lar D vitamini kansere kar�� olas� �are olarak inceliyor.

YAPAY KAS GEL��T�R�LD� :

Japon ara�t�rmac�lar ger�ek kas bile�kelerinden yapay kas geli�tirdiler. Kabuklu deniz �r�nlerinin kaslar�ndan iki proteini alan ara�t�rmac�lar bunlar� iki farkl� jel y��n�na d�n��t�rd�ler. Ara�t�rmac�lar yeniden olu�turulan kas�n yapay kol ve bacaklarda kullan�labilece�ine, bedenin ba��kl�k sisteminin insan kas�ndan olu�turulan protezleri kabul edebilece�ine dikkat �ekiyorlar.

B�YOLOJ�K R�TM� RET�NA BEL�RL�YOR :

Organizmam�z g�zdeki h�creler sayesinde g�nl�k tempoya ayak uydurabiliyor. Bu duyarl�l��n k�keniyle ilgili �nemli bilgiler elde edildi I��a duyarl� ve biyolojik ritimlerimizi do�rudan etkileyebilecek yeni bir h�cre s�n�f� belirlendi. G�rme h�crelerinde ba��ms�z olacak bu h�creler, beynin biyolojik saatine ��k bilgisi g�nderilmesinde temel arac� olarak g�r�len pigment niteli�indeki melanopsini �retiyor. Retinada ilk kez g�zlenen bu sinir h�creleri g�nd�z-gece de�i�imi hakk�nda organizmay� uyar�yor

NEDEN BAZILARIMIZ DAHA FAZLA Y�YOR? :

Bilim adamlar� metabolizmay� ve i�tah� d�zenleyen 250 gen ve en az 40 n�rokimyasal madde belirledi. Ancak sosyal �evrede en az biyolojik belirleyiciler kadar g��l�. Bilim adamlar�, bu ac�mas�zca hastal�� inceleyerek i�tah�n karma��k biyolojisini anlayabilir. Ara�t�rmac�lar bu hastal��a ba�l� genetik anormalliklerin i�tah� tam olarak nas�l ate�ledi�i belirlemeye �al��yor. Bu ba�ar�l�rsa 20 bin Amerikal� tedavi edilmekle kakmayacak ayn� zamanda neden baz�lar�m�z di�erlerinden daha fazla yedi�i de anla��lacak.

�LKEM�ZDE 146 KU� T�R� YOK OLMA TEHT�D� ALTINDA :

9 bin ku�tan 426� s� ( %4,7) Anadolu�da ya��yor. �nsanl��n ortak hazinesi ve miras� olarak korumakla g�revli oldu�umuz bu ku�lardan 146 t�r� d�nya �ap�nda tehlike alt�nda. Bunlar�n n�fuslar� �lkemizde de tehlike alt�nda. Tepeli pelikan, k��k karabatak, yaz �rde�i, pasba�, dikkuyruk, kara akbaba, �ah kartal, k��k kerkenez, hu� tavu�u, toy ve boz kiraz ku�u, �lkemizde �r�yebilen ender t�rlerden. T�rkiye�de uluslar aras� karakterde 100�den fazla �nemli ku� alan� var ve bu say� T�rkiye�yi d�nyan�n �nemli ku� �lkelerinden biri k�l�yor. Soyu tehlike t�rlerden; k��k sakarca kaz�, sibirya kaz�, ak kuyruklu kartal bozk�r delicesi, b�y�k orman kartal�, b�ld�rc�n, kara kanatl� batakl�k k�rlang�c�, s�rmeli k�z ku�u b�y�k su �ullu�u gibi ku�lar sadece bunlardan baz�lar� d�r. T�rkiye�de pek �ok ku� t�r� �e�itli tehlikelerle kar�� kar��ya bulundu�una hi� ��phe yoktur. Bu tehlikelerden baz�lar�;
� �e�itli nedenlerle insanlar taraf�ndan izlenme ve yo�un av bask�s�,
� Turizm geli�mesi sonucunda ku�lar�n do�al ya�am alanlar�n�n daraltmas�,
� Bitki koruma ila�lar� ile evrensel ve sanayi art�klar�n�n �evreye verdi�i zarar,
� Kulu�ka, beslenme, geceleme, dinlenme veya k��lama alanlar�n�n tahrip edilmesi
� Sulak alanlar�n kurutulmas�,
� Tar�m�n yo�unla�mas�,
� Ormanlar�n, meralar�n . �ay�rlar�n yok edilmesi,
� Y�ksek gerim hatt� ile yol yap�m� veya trafi�in verdi�i zarar,
� Yo�un ve b�lgesel sanayile�me ile belli b�lgelerdeki canl� varl�klar�n yok olu�u.
Ku�lar�n, biyolojik bir varl�k olarak en az insanlar kadar ya�ama hakk� ve her t�r�n biyolojik denge i�inde �nemli yeri ve g�revi vard�r.

BO�ANMA VE AYRILIKLARIN SU�LUSU BULUNDU HORMONLARIMIZ :

Uzmanlar evliliklerin ba�ar�l� olmas� ya da ba�ar�s�zl��a u�ramas�n�n biyolojik ve psikolojik nedenlerini ara�t�rd�. Bu ara�t�rman�n sonu�lar�nda da tart��man�n ard�ndan y�kselen hormon oranlar�n�n ba��nda �ok �nemli bir rol oynad��n� belirlediler. Bu hormonlar ise stresle ba�lant�l� olanlard�r. G�zlemler, stres yaratan bir olaya yan�t olarak beyindeki hipofizin ACTH adl� bir hormonu serbest b�rakt��n� bununda b�brek �st� bezleri arac�l��yla kartizol salg�lad��n� ortaya koydu.

�NSAN OLMA TAR�H�NDE YEN� B�R SAV :

Yeni bir ara�t�rmaya g�re konu�mam�z� sa�layan dil genine olsa olsa 200 bin y�ld�r sahibiz. �imdi �Dil geni� olarak nitelendirdi�imiz genin de�i�imine (mutasyon) u�ramas�yla konu�ma yetisi kazand�k. Bu mutasyonla birlikte �a�da� insan t�m d�nyaya yay�ld�. �ri maymunlar ise dil genlerinde �vida ve somunlardan� yoksun olduklar� i�in bizler gibi konu�am�yorlar.

YAPAY S�N�R H�CRELER�NE MERHABA :

Amerikal� n�robiyolog Theodor Berger hastal�kl� beyin h�crelerinin g�revini yerine getirebilecek protezler �zerinde �al��l�yor. Bu �nemli geli�medeki anahtar rol� t�pk� sinir h�creleri gibi davranan �yapay beyin h�cresi� eketronik �ipler �stleniyor. Beyinle ili�ki kurarak ��renen �ipler sa��rlar�n duymas�n� sa�layacak, fel�lilere hareket olana�� verilecek.

�NSAN GEL��M�NDEK� EN �NML� ETKEN BESLENME :

�nsan olmam�z ve bug�ne ula�mam�z� , beslenmenin y�zy�llar i�inde de�i�imi sa�lad�. Ancak bug�nk� sa�l�k sorunlar�m�z�n kayna��nda da beslenme bi�imimiz var. ��nk� ald��m�z kadar enerjiyi harcayam�yoruz. Enerji al�m� ve t�ketimi aras�ndaki dengesizlik, hastal�klar�n kayna��. Atalar�m�z�n besinlerden ald�� enerjiyi ve beslenmenin kalitesini art�rmaya y�nelik geli�meleri insanl��n en �ok evrim ge�irmesinde ve di�er primatlardan ayr�lmas�nda ana �zelliklerinden biri olmu�tur. �ki ayak �zerinde y�r�memiz ve beyinlerimizin b�y�kl�� bizi di�er insanlardan h�zla ay�rd�. Beyinlerimizin bir enerji oburu, dinlenirken yeti�kin bir insan�n beyni, v�cut enerjisinin %20 ile %25�ini al�r. Bu oran insan olmayan primatlarda %8 ile %10�dur.

HASTALIKTAN ARINMI� �LK BEBEK DO�DU :

Eerken ya�ta Alzheimera yakalanan anneye Alzheimer�den ara�nm�� bebek do�urtuldu. Annenin Alzheimerli yumurtas� ��pe at�larak sa�l�kl� yumurta d�llendirildi. B�ylece yeni bir tart��ma ba�lad�. Uzmanlar art�k yumurtalarda Alzheimer hastal��na neden olan hatal� genleri belirleyebiliyorlar. B�ylece hastal�� ta��yan annelerin �ocuklar�na hastal�kl� genleri aktarmas� engelleniyor.

O HALA YA�IYORDU DOOLY 6 YA�INDA VE ��MD� DONDURULDU :

Dolly�in do�umuyla beklenmedik bir s�rpriz ya�anm��t�. �nsanl�k 6 y�l �nce bug�ne kadar al��k oldu�umuz do�al bir do�um de�ildi. Ger�ekle�en al��t��m�z sperm ile yumurtan�n d�llenmesi sonucu her do�an�n tamamen farkl� �zelliklere sahip olmas�yd�. Ancak bu defa varolan bir canl�n�n genetik ve biyolojik olarak �t�pk� benzerleri yarat�lm��t�� buna �klonlama� dendi veya T�rk�e�siyle �kopyalama� i�te d�nyan�n ilk kopya canl�s� 6 y�ld�r ya��yor. Baz� sorunlar olsa bile. Dolly ile birlikte insan kopyalaman�n da kap�s� araland�. Ancak bu fikirden ve geli�meden insanl�k korktu. Kopya insanlar belki de bu korku nedeniyle hen�z ortada yok. Dolly�yi yaratan �b�y�k deney� belki hen�z kopya insan� yaratamad� ama onlarca yeni kap� a�t�. Bilim adamlar� dolly�i �imdi dondurdu ��nk� ci�erlerinde meydana gelen rahats�zl�ktan dolay� �ld�� san�lan fakat dondurulmu� oldu�u bilinmektedir.

ZEKAYI KADINLARA BOR�LUYUZ :

�nsan zekas�nda kad�n parma�� ortaya ��kt�. Erkeklerin pek ho�una gitmese de insan soyunun zeki olmas�nda kad�nlar�n �nemli pay� var. Eski �a�larda di�i soyda�lar�m�z e� se�iminde g��l� kuvvetli ve paz�l� erkekler yerine, zeka k�v�lc�mlar� ile par�ldayan g�zleri tercih edince insano�lunun zekas� geli�ti. Ne kadar ak�ll�ca! �zellikle de erkekler, bu tav�rlar�ndan �t�r� kad�nlara �ok �ey bor�lu. ��nk�, eski kad�nlar g�z kama�t�ran kaslara vurulmu� olsalard� g�n�m�zde erkekler bu �zellikleriyle �imdi Afrika da ki goril ve �empanzelerle boy �l��yor olacaklard�.

SAKAT DO�UM ARTI�I, YOK OLU�UN ��ARETLER� :

Yeni bir teori kan�tland�. Bir t�r (canl�) yok olamaya ne kadar yak�nsa, o t�rdeki asimetrik canl�lar�n say�s� o derece de art�yor. Yani �arp�k ya da sakat bacakl�lar h�zla �o�al�yor. Daha k�sa kanat, sakat bacaklar hayatlar�n�n k�sal�� ve yok olma tehlikesinin belirtileri. B�ylece t�kenme tehlikesi ile kar�� kar��ya olan t�rler bu y�ntemlerle h�zla belirlenecek.

UZAYDA GAL�BA HAYAT VAR :

Bilim insanlar�n y�llard�r sorduklar� D�nyaya uzaydan mikrop mu ya��yor ? ya�am�n ilk tohumlar� kuyruklu y�ld�zlardan m� at�ld�? Uzayda hayat var m�? Bi�imindeki sorulara art�k rahat�a evet olabilir yan�t� veriliyor. Uzaya g�nderilen baz� bakteriler, uzay so�u�unda g�nlerce canl� kalabildiler. Son ara�t�rmalar bakteri sporlar�n�n uzayda binlerce y�l ya�ayabildiklerini g�steriyor ve ya�am� ba�latan temel ta�lar, �ok zor ko�ullar alt�nda bile kendili�inden geli�iyor. Uzay bakterileri ve bunlar�n d�nyam�za sald�r�lar�, �imdiye dek sadece felaket filimlerin de g�r�l�yordu. Ancak bilim adamlar�na g�re, art�k uzaydan gelebilecek bir salg�n� hayal olmaktan ��kt�.

YA�AMIN TADI :

�Ya�am�n tatl� ve ac� duygular�n��, dilimizdeki tat h�crelerine girip ��kan bir �ift proteine bor�luyuz. Bu tat alg�lay�c�lar�n� ortaya ��karan bulu�un, besinlerin tatlar� �zerinde kontrol�m�z� g��lendirmesi bekleniyor. Ara�t�rmac�lar ayr�ca beslenme bi�imi konusundaki se�imlerin genetik temellerini de bu yolla ayd�nlatabilmeyi umuyorlar. Biyologlara g�re baz� insanlar, b�nyemize uygun bir beslenme i�in anahtar olmak �zere bir tat duyusu olu�turduk. �Tatl� �eker anlam�na geliyor ve bu da enerjiyi sa�l�yordu; demek ki iyi bir �eydi. Buna kar��l�k a��r� ac�, zehir demekti ve k�t�yd�.� �lk ara�t�rmac� da, tat alg�lay�c�lar� saptayabilmek i�in, dilimizdeki tat tepeciklerinde var olan ancak dilin bunlar� �evreleyen b�lgelerinde bulunmayan RNA�lar� aramaya ba�lad�lar. Sonunda tat alg�lama i�levi i�in gerekli donan�ma sahip g�r�nen ve TR1 diye adland�rd�klar� bir protein �reten bir gen bulmay� ba�ard�lar. Sonu� olarak yiyeceklerin i�indeki ac� tad� yok etmek i�in kullan�lan, tuz �eker ve ya�a veda edilebilir. Art�k tek bir madde ile yiyecek ve ila�lardaki ac�l�k giderilebilecek.

GER� D�N��ML� B�YOLOJ�K KUMA� :

Amerikan Cargill Dow ve Unifi firmas� y�ze y�z do�al olan bir biyoteknoloji dokumas� �retti. �Ingeo� olarak adland�r�lan kuma� t�r�, hammaddesi tah�la dayanan bir plastikten elde ediliyor. �retici firmalara g�re Ingeo do�al dokumalar�n t�m olumlu y�nleri ile birlikte sentetik ipliklerin kalitesine de sahip ve kullan�m alanlar� giyimden, mefru�at ve otomobil sanayiine kadar uzanmakta. Ingeo �retiminde tah�llarda fotosentez s�ras�nda a��a ��kan karbondan yararlan�lmakta. Karbon ise mesela m�s�rda ni�asta olarak depolan�yor ve do�al �ekere d�n��t�r�lebilmekte. Basit yal�t�m ve fermantasyon y�ntemi sayesinde ise do�al �eker ayr��t�r�larak polimer �retiminde kullan�lmakta.

D�NYANIN EN K��K B�YOLOJ�K B�LG�SAYAR MODEL� :

Ara�t�rmac�lar taraf�ndan geli�tirilen biyolojik bilgisayar; DNA ile i�ledi�i gibi enerji ihtiyac�n� da ayn� kaynaktan kar��l�yor. DNA bilgisayarlar�n �nc�leri enerji kayna�� olarak ATP molek�l�nden yaralan�yordu. DNA molek�lleri ve enzimlerinden olu�an bir bilgisayar �retmi�ti. Ancak yeni modelde, kal�t�m, veri giri�ini i�ledi�i gibi i�lemcinin enerji ihtiyac�n� da kar��lamakta. Ayr� ayr� DNA molek�lleri her i�lem ad�m�nda birbirine uygun olarak input ve yaz�l�m molek�l� olarak iki�er iki �er birle�iyorlar. Bili adamlar�n�n a��klamalar�na g�re biyolojik bilgisayar i�lemleri buna ra�men %99.9�luk do�ruluk pay�yla tamamlamakta. DNA bilgisayarlar� o kadar k��k ki ayn� anda 3 bilyon bilgisayar� yaln�zca bir mikrolitre s�v�ya yerle�tirmek m�mk�n. 3 bilyon bilgisayar�n ise bir saniyede 66 milyar i�lem yapacak kapasitede oldu�u bildirildi.

HERKES�N YA�AM TANIMI FARKLI :

�YA�AYAN� la �ya�am�� kar��t�rmamak gerekiyor. Biyoloji ya�ayan varl�k �zerk bir bi�imde �reyebilip evrim ge�irebilen b�t�n tan�m�yla yetinse de, �ya�am� farkl� �ekillerde tan�mlanan, bilimsel olmaktan �ok felsefi bir kavram. D�nya �zerinde ya�am�n ortaya ��k��yla ilgili bir teori, canl�n�n proteinlerini olu�turan aminoasitlerin meteor ya�muruyla uzaydan d�nyaya ta��nd��n� varsay�yorlar. Ara�t�rmac�lar da k�sa bir s�re �nce, y�ld�zlar aras� bo�luktaki ko�ullara benzer bir ortamda aminoasitler olu�abildiler.

�ARBON A�ISI ISPANAKLA �Y�LE�T�R�LECEK :

AER�KAN Mikrobiyoloji Birli�inin biyolojik silahlar konferans�nda konu�an bilim adamlar�, �spana��n i�inde bulunan bir maddeyle �arbon a��s�n�n daha etkili k�l�nabilece�ini bildirdiler. �nemli yan etkileri bulunan halihaz�rdaki �arbon a��s� Amerika�da sadece askerlere uygulanmakta. Oysa Amerika�da g�nden g�ne b�y�yen biyolojik silah korkusu daha etkili bir �arbon a��s� ihtiyac�n� do�urdu. Halen �retilmekte olan �arbon a��s�nda kullan�lan, etkisi azalt�lm�� arbon vir�s� kas a�r�lar�, ate� ve ba� a�r�s� gibi rahats�zl�klara sebep veriyor. Thomas-Jefferson �niversitesi�nden Alexander Karasev, �imdi �spanak i�erikli yeni bir a�� t�r� geli�tirdi.

2002 YILININ B�L�M ADAMLARI :

Beyin h�cresi �retiminde g�zde isim Joans Frisen. Newsweek dergisi, kendi kendini onaran beyin h�crelerini ke�feden beyindeki k�k h�creleri saptayan ve bu h�creler hasarl� beyinlerin iyile�ebilece�ini ortaya koyan Frissen�i y�l�n bilim adam� se�ildi.

2002 YILININ EN �NEML� 11 B�L�M OLAYI :

1. Canl� klonlamada yeni teknikler ve a�amalar.
2. K�k h�crelerde eskiyen organlar�m�z�n yeniden yarat�lmas� ve etik tart��malar.
3. Ya�l�l��n en b�y�k handikaplar�ndan alzheimer�in kolay te�hisi ve a�� al��malar�.
4. Uzayda bir �ay ka�� miktar�n�n 100 trilyon ton geldi�i maddenin ke�fi.
5. I��k h�z�n�n a��labildi�inin g�sterilmesi.
6. 7 milyon ya��nda bir atas�n�n bulunmas�.
7. Hayvan haklar� konusundaki ileri ad�mlar.
8. Genetik terapideki yeni geli�meler.
9. Solmayan bitkiler.
10. K�resel s�cakl��n ve buzul erimelerinin kesinle�mesi.
11. Z�rafan�n sosyal bir hayvan oldu�unun anla��lmas�.

D��ER �NEML� GEL��MELER :

Paleontoloji :
1. 90 Santim boyunda kollar�, ayaklar� ve kuyru�u t�ylerle kapl� modern ku�lara benzer bir dinazor fosili bulundu.
2. 56 Milyon ya��nda oldu�u tahmin edilen en ya�l� primatlar�n iskeleti bulundu.
3. Nijer�de 110 milyon ya��nda 60 santim boyundaki bir timsaha ait oldu�u san�lan bir kafatas� bulundu.
Uzay Biyolojisi :
1. Kara maddenin i�inde g�r�lmeyen galasiler ke�fedildi.
2. K�m�r gibi kara kuyruklu y�ld�z bulundu.
3. Evrenin renginin pembemsi bej oldu�u anla��ld�. Ancak bu tonun y�ld�zlarla ya�lan�p �ld�k�e k�rm�z�ya d�n��ebilece�i ileri s�r�l�yor.
4. G�ne� sistemi s�pernovak�rla dolu b�lgelerde ge�erken d�nyan�n yeni bir buz �a��na girebilece�ini s�yl�yor.
5. D�nyan�n orta k�s�mlar�ndan kilo ald�� tespit edildi. Bunun nedeni 1998 y�l�ndan sonra k�tle �ekimi alan�n�n kutuplarda zay�flamas�, ekvator b�lgesinde kuvvetlenmesidir.
6. Kara deliklerin varl�� somut verilerle kan�tland�.
Embriyoloji :
1. �ocuklar�n su�i�e�i hastal��na kar�� a��lanmalar� yeti�kin evrelerinde zonaya yakalanma olas�l��n� artt�r�l�yor.
2. Erken ya�ta ortaya ��kan alzheimer hastal��n�n geni tespit edildi. Bu geni ta��yanlara uygulanan bir teknik ile DNA�lar� bu genden ar�nd�r�l�yor. Bu uygulama, hastal�kl� genlerden ar�nd�rma konusunun t�p eti�i a��s�ndan yeniden tart��maya a��lmas�na neden oldu.
3. Yumurtal�k kanserine yakalanan kad�nlara sa�l�kl� �ocuk sahibi olma yolu a��ld�. Kanser tedavisine ba�lamadan al�n�p dondurulan yumurtal�k, hasta iyile�tikten sonra yeniden nakil yap�labilecek Fareler �zerinde denen teknik ba�ar�l� sonu� verdi.
4. Yayg�n olarak kullan�lan a�r� kesiciler, k�r�k kemiklerin kaynamas�n� geciktiriyor ya da engelliyor.
5. T�p bebek uygulamas� do�an bebekler a��s�ndan san�ld��ndan daha riskli olabilir.
�evre (Ekoloji) :
1. Yok olma tehlikesiyle kar�� kar��ya kalan t�rlerin say�s� art�yor.
2. Tatl� sular� bir tak�m kimyasal maddeleri tespit eden yeni y�ntemler geli�tirildi.
3. Balinalar�n neslinin giderek t�kendi�i kesinle�ti.
Genetik :
1. N�kleer santrallerden veya bomba denemelerinden yay�lan y�ksek radyasyon DNA�y� nesiller boyu etkileyebiliyor.
2. �ocuk felci vir�s�n�n s�f�rdan �retilebilece�i kesinle�ti. Bu ke�if biyoter�r endi�elerini k�r�kl�yor.
ULUSAL B�YOLOJ� KONGRES� B�LD�RGES� :
XVI. Ulusal Biyoloji Kongresi�nde �u g�r��ler kamuya a��kland�:
1. Avrupa birli�i uyum s�recinde biyolojik ara�t�rmalar�n planlanmas�, desteklenmesi ve y�r�t�lmesi a�amalar�nda �niversitelerimiz biyoloji b�l�mleri akademik programlar�n Avrupa Birli�i �lkelerindeki �niversitelerde okutulan programlar ile AB akreditasyon standartlar�na uygun hale gelmeli.
2. Biyologlar�n i� hayat�ndaki yetki ve sorumluluklar� en k�sa s�rede belirlenmeli ve �T�rkiye Biyologlar Birli�i Yasas�� kart�lmal�.
3. Biyoloji b�l�m�nden mezun olan biyologlar e�itim sertifikalar� almalar� ko�ulu ile ��retmenlik yapabilmeli.
4. �Ulusal Do�a Tarihi M�zesi ve Botanik Bah�esi� acilen kurulmal�.
5. Biyologlar�n ma�duriyetlerinin giderilmesi i�in biyoloji alan�ndaki do�entlik bilim dallar� yeniden d�zenlenmeli.

Kaynak

n�trino

18 Mart 2013 11:36

Gen De�i�iklikleri ve �nsan Zekas� Aras�ndaki Ba�lant�

�nsan Zek�s� Zay�fl�yor

Bazen aptal insanlar aras�nda kald��n�z� d��n�yor musunuz? Stanford �niversitesi’nin �nemli profes�rlerinden biri bunun cevab�n� biliyor ve k�t� haber ise durumun pek de iyiye gitmedi�i.Stanford’tan genetik�i Dr. Gerald Crabtree, modern insan�n zek�s�n�n ilerleyi� durumunu konu ald�� bir �al��ma yapt�. Ara�t�rma, insano�lunun zek�s�n�n bir s�redir zay�flamakta oldu�unu g�sterdi.

Ara�t�rmaya g�re, teknolojik ilerlemelerden dolay� gen yap�s�ndaki �nlenemeyen de�i�iklikler insanlar�n zek�lar�n�n azalmas�na sebep oluyor. Crabtree’nin yak�n zamandaki bir analizinde, yakla��k 5.000 genin insan zek�s�n� olu�turdu�u ve bunlarda meydana gelen bir�ok mutasyonun eski insanlara oranla daha d��k bir zek� seviyesine neden oldu�u belirtiliyor.

“Bir�ok genimiz, zihinsel ve duygusal kabiliyetlerimizin temelini olu�turuyor; genetik, antropoloji ve n�robiyoloji alan�ndaki ilerlemeler bu kabiliyetlerimizi genetik olarak hassas hale getiriyor.” diye belirtiyor Crabtree. “�nsan zihni ve hislerinin zindeli�i i�in gereken mutasyon oranlar� ve gen say�s�n�n analizi g�steriyor ki gittik�e bu kabiliyetleri kaybediyoruz.” diye ekliyor.Crabtree, son bin y�ldaki genel mutasyonlar�, belki eski insanlar�n daha da al��k oldu�u zor durumlarla �u anki insano�lunun ba�a ��kamad��n�n nedeni olarak g�steriyor.

“Bahse girerim ki M.� 1.000’li y�llardan ortalama zek� oran�na sahip bir birey �u an aram�zda olsa idi, �st�n zek� ve geni� bir d��nce d�nyas�na sahip olmak ve �nemli konularda ileri g�r��l�l�k edinmek a��s�ndan meslekta� ve arkada�lar�m�z aras�nda en parlak ve canl� zihne sahip olan insan o olurdu, ��phesiz. Ayr�ca, onun, aram�zda duygusal anlamda en dura�an insan olaca��n� da san�yorum. Bu iddiam� 2.000-6.000 y�l �ncesi eski Afrika, Asya, Hindistan ve Amerika yerlileri i�in de ge�erli say�yorum. �ddiam�n temeli; zihinsel ve duygusal kabiliyetlerimizin genetik olarak hassas oldu�unu �ne s�ren genetik, antropoloji, n�robiyoloji alanlar�ndaki yeni geli�melere dayand�r�labilir.”

Crabtree’ye g�re, Her bir birey, g�nl�k hayatta do�an�n hen�z i�lem g�rmemi� mekanizmas� ile ba�a ��kmak zorunda b�rak�ld��nda en zeki hale gelir. Bu ko�ullar alt�nda, uyum; sava� ya da ka��tan daha ba�ka bir durum haline gelmi�tir.Ancak Crabtree, bunun bir d�� olmad��n� s�yl�yor. “Genomlar�m�z hassas olsa bile, g�c�n b�t�n bireylere ula�mas�n� sa�layan e�itim sayesinde toplumumuz hala zindedir.Bu problemi ��zmek i�in hala zaman�m�z var. 300 y�l �nce hi� kimse bilim a��s�ndan bu noktada olaca��m�z� tahmin edemezdi. Bu sorun ile insanc�l ve etik ��z�mler arac�l��yla ba�a ��kabilece�imize inan�yorum.”

Kaynak: True Act�v�st (20 �ubat 2013)

n�trino

10 �ubat 2014 12:41

Ak�ll� Antibiyotik “Smart Bomb”

http://www.bilim.org/wp-content/uploads/akilli-antibiyotik.jpg

Ara�t�rmac�lar, bakteri DNA’s�n�n �zg�l dizisine direkt olarak etkiyerek enfeksiyonu engelleyen; “smart bomb” ad�n� verdikleri yeni ve kullan��l� bir antibiyotik bazl� teknoloji geli�tirdi. Bu teknik, belirli tip bakterinin eliminasyonu ve �oklu ila� direncine sahip bakterilerin neden oldu�u enfeksiyonlar�n tedavisi i�in b�y�k �nem ta��yor.

Konvansiyonel antibiyotik tedavileri hem yararl� hem de zararl� bakterilerin �l�m�ne sebebiyet vererek oport�nist enfeksiyonlar gibi istenmeyen sonu�lar do�urabiliyorken; geli�tirilen “smart bomb” antibiyotik teknolojisi elimine edilmesi istenilen bakterinin genetik materyalinde bulunan �zg�l dizilere etkiyerek bakteri pop�lasyonunda se�ici bir temizlik sa�layabiliyor.

Bu yeni yakla��m, bakteriyel ba��kl�k sisteminin bir par�as� olan ve bakteriyi vir�s gibi d�� sald�r�lara kar�� koruyan CRISPR-Cas sistemini hedef al�yor.CRISPR-Cas sistemi bakteriyi, i�galci vir�sler veya farkl� organizmalar�n DNA’lar�na uygun k��k RNA dizileri sentezleyerek koruyor. Sentezlenen CRISPR RNA’lar uygun diziyle kar��la�t�klar�nda Cas proteinlerinin sal�n�m�n�; bu sayede de sald�rgan�n DNA’s�n�n par�alanmas�n� sa�l�yor.“Smart bomb” antibiyotik teknolojisi ise bakterinin kendi genetik materyaline etkiyerek bakteriyel intihara neden olan CRISPR RNA’lar�n tasarlanmas�na; bakterinin CRISPR-Cas sisteminin kendi DNA’s�na sald�rarak �l�m�ne yol a�mas�na dayan�yor.

Ara�t�rmac�lar geli�tirdikleri y�ntemi farkl� bakteriyel kombinasyonlar ve kontrol gruplar�yla test ettiklerinde yaln�zca hedeflenen DNA dizisini yok etmeyi ba�ar�yor. �rne�in, gram negatif bir enterobakteri olan ve genellikle sindirim kanallar�na etkiyerek tifo ve g�da zehirlenmesi gibi rahats�zl�klara yol a�abilen Salmonella bakterilerin, di�er bakterilere zarar vermeksizin, �ld�r�lmesi sa�lanabiliyor. Ayr�ca bu teknik hedefe �zg� ve olduk�a y�ksek bir hassasiyetle i�liyor: �statistiksel hesaplara g�re hedeflenen zincire direkt ula��m y�zdesinin %99 oldu�u g�r�l�yor.

CRISPR-Cas sistemi arac�l��yla belirli DNA zincirinin hedeflenmesinin antibiyotik direncinin �n�ne ge�ebilmesi ise “smart bomb”lar�n bir di�er avantaj� olarak de�erlendiriliyor.Laboratuvar testlerinde bu tekni�in �zel olarak hedeflenen bakteriyi yok etti�i g�r�lse de neden olunan DNA hasar�n�n bakteriyi �ld�rme s�reci, farkl� bakterilerde olu�an spesifik tepkiler ve yeni nesil antibiyotik tedavilerinin geli�tirilmesi hakk�ndaki ara�t�rmalar s�r�yor.

Kaynak: ScienceDaily (30 Ocak 2014)

n�trino

21 �ubat 2015 18:17

Biyolojik Saat �lk Kez Kontrol Alt�na Al�nd�

Beyindeki biyolojik saati yeniden kurabilme imkan� sa�layacak biyolojik �yenileme� tu�unun ke�fi d�nemsel hastal�klar�n tedavi edilmesinden, gece boyu �al��madan kaynakl� sorunlara hatta uzun seyahatlerde g�zlemlenen jet-lag probleminin ��z�m�ne kadar �nemli bir umut �� olu�turdu. Bu bulu� Nature Neuroscience�da 2015 y�l� �ubat ay� i�erisinde yay�mland�.Ara�t�rma ekibinden Dr. McMahon, beynin Suprachiasmatic Nucleus (SCN) b�lgesine fiber optikler ile g�nderilen lazer ��nlar� sayesinde biyolojik saatlerden sorumlu sinirleri yapay olarak kontrol alt�na alabildiklerini ve bu sayede uyku ve uyan�kl�k d�ng�s� �zerinde yeni kurulumlar yap�labildi�ini belirtti.

G�n�m�ze kadar n�robilimciler beynin SCN b�lgesindeki n�ronlar�n aktivitesinin biyolojik saatin olu�umunu sa�lad��n� biliyorlard�, fakat buradaki n�ronlar�n aktivitesinin de�i�mesinin biyolojik saat �zerindeki etkisi ise bilinmiyordu. Bu �al��ma ile ara�t�rmac�lar yapay yollar ile beynin SCN b�lgesindeki n�ronlar� uyararak veya bask�layarak onlar�n aktiviteleri �zerinde de�i�iklikler yapmay� ba�ard�lar. Bu de�i�iklikler sayesinde deney hayvanlar�n�n biyolojik saatlerini yeniden kurdular.�al��man�n tamam� deney fareleri �zerinden y�r�t�ld�. Farelerin, geceleri uyan�k (nocturnal) olarak ge�iren canl�lar olmas� d��nda biyolojik saatlerinin insanlar�nkine benzer oldu�u biliniyor.

Ara�t�rmac�lar, bu �al��mada yeni bir teknik say�lan ve g�n�m�z sinirbilimleri �al��malar�nda yayg�nca kullan�lan optogenetik y�ntemlerini kulland�lar. Optogenetik tekni�inde ��a duyarl� proteinleri genetik y�ntemler ile hedeflenen sinir h�crelerinin y�zeyinde �retebiliyorsunuz. Bu sayede d��ar�dan bu b�lgeye belli dalga boylar�ndaki ��klar� uygulayarak sinirleri aktif veya pasif hale getirebiliyorsunuz.

Yay�n�n ba� ara�t�rmac�s� olan doktora ��rencisi Jeff Jones, bu sayede ilk kez biyolojik saatlerden sorumlu n�ronlar� kontrol alt�na ald�klar�n� belirtiyor.Projede genetik m�hendisli�i ile olu�turulmu� iki grup fare kullan�ld�. Birinci grup ��k uyar�s� ile sinirlerin aktif olmas�n� sa�layan ��a duyarl� proteinleri sinir h�crelerinin y�zeyinde �reten farelerden olu�urken, di�er grupta ise tam tersi ��k uyar�s� ile sinirlerin aktivitelerini engelleyen ��a duyarl� proteinler bu h�crelerin y�zeyinde �retildi.

Ara�t�rma ekibinden Dr. Tackenberg bu �al��man�n insanlar �zerinde uygulanmas� i�in erken oldu�unu belirtirken, optogenetik tekni�i �zerinde son zamanlarda yap�lan �al��malar�n say�s�ndaki art��lar nedeniyle yak�n bir gelecekte en az�ndan bu tekni�in terapi y�ntemlerinde kullan�laca��n� d��n�yor. Ayr�ca, kendisi halen bu bulu�lar�n�n d�nemsel hastal�klar �zerinde olan etkisini fare modelleri �zerinde ara�t�r�yor.Dr. McMahon ise beynin SCN b�lgesindeki n�ronlar�n biyolojik saatlerin ayarlanmas�nda anahtar akt�rler oldu�unu ve biyolojik saatimizin nas�l d�zenlendi�ini anlaman�n m�kemmel bir ba�lang�c� oldu�unu ve bu konu ile ilgili al�nacak daha �ok yol oldu�unu belirtiyor.

Kaynak: Nature Neuroscience

Saat: 17:18

�2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranl�k