Karbonhidratlar�n zararlar� nelerdir?

Karbondioksit ve sudan sentezlenen karbonhidratlar d�nyan�n en bolorganik molek�lleridir. Karbonhidratlar�n i�inde insan beslenmesinde ba�l�ca enerji kayna�� olan �eker ve ni�asta vard�r. �eker konsantre tatl�larda meyve ve s�tle; ni�asta ise tah�l ve sebzelerde bulunur. �ekerler monosakkarit (glikoz, fruktoz ve bal) �eklinde veya dioligosakrit (sukroz, laktoz, galaktoz ve dekstroz) �eklinde bulunurlar. Do�ada en �ok bulunan �eker ana yak�t olan g��kozdur. 1 gram karbonhidrat 4 kalori i�erir.

karbonhidratlar�n g�revi
1) Canl� organizma i�in �nemli bir yak�tt�r. Yak�t olarak kullan�labilmesi i�in, karbonhidrat�n polisakkarit deposu �eklinin (ni�asta veya glikojen) monosakkarit (basit �ekerlere) �ekline par�alanmas� gerekir.
2) Yak�t deposu olma rol�ne ek olarak, karbonhidratlar bakteri, bitki ve hayvanlarda yap�sal eleman olma rolline de sahiptir.
3) Karbonhidratlar�n en b�y�k rol�, �zellikle basit �ekerin yiyece�e tat vermesidir.
4) AntiketOjeniktirler. E�er karbonhidratlar gere�inden az miktarlarda t�ketilirse, v�cutla normalden fazla ketonlar ve asitler olu�ur. Bu durum da, a��zda kokuya neden olur.
5) Su ve elektrolitlerin v�cutta tutulmas�n� sa�larlar.
6) Laksatif (rahatlat�c�) etkisi vard�r.
7) Kolesterol ve trigliserit metabolizmas�nda rol al�r.
8) Kan, glikoz ve ins�lin d�zeyini kontrol ederler.
9) Normal diyet alan, yeti�kinlerde enerjinin %55-601 karbonhidratlardan sa�lanmal�d�r.

karbonhidratlar 3e eyr�l�r
* basit karbonhidratlar
basit �ekerler= monosakkaritler; meyve �ekeri ve benzeri g�dalar ...
* birle�ik karbonhidratlar
birle�ik �ekerler= disakkaritler; �ay �ekeri, s�t �ekeri ve benzeri g�dalar..
* kompleks karbonhidratlar ni�asta ve benzeri g�dalar ... diye gruplanmaktad�r.

Kompleks karbonhidratiar ve kaynaklar�, daha sa�l�kl� karbonhidratlard�r. Bu nedenle m�mklin oldu�unca kompleks karbonhidratlar (kepekli un, kepekli esmer pirin� i�lenmemi� pancar �ekeri, meyveler, sebzeler) kullanmal�, i�lenmi� karbonidratlardan (beyaz �eker, beyaz un, re�el, patates p�resi) ka��n�lmal�d�r. Karbonhidratlar�n i�erdi�i lifler, karbonhidratlar�n en sa�l�kl� par�alar�, vitamin, mineral ve do�al antioksidantlar�n ta��y�e�s� oldu�undan rafine edilmemi� kompleks karbonhidratlar�n besin de�eri y�ksektir.

Besinlerin glisemik �ndeksi ve beslenmeye etkileri:
Glisemik �ndeks, besinlerdeki kan �ekerini etkileme d�zeyidir. Karbonhidrat besinlerin kan �ekeri �zerinde yapaca�� y�kseklik derecesinin belirlenmesi i�in besinlerin glisemik indekslerinin saptanmas� �artt�r. Glisemik indeks karbonhidratl� besin t�ketildikten sonra kan �ekerini etkileme d�zeyidir. Glisemik indeks kan �ekerinin d�zenlenmesinde tek ba��na d��n�lemez. Kan �ekerinin kontrol alt�nda tutulmas� i�in do�ru bir beslenme �ekli ve d�zenli egzersiz de �artt�r. D��k glisemik indeksli besinlerin t�ketilmesi tokluk kan �ekerinin kontrol�n� sa�lar (ani y�kselmeyi �nler). Y�ksek glisemik indeksli besin t�ketmek kan �ekerinin ani y�kselmesine neden olur. Lifli besinlerin (�zellikle kompleks karbonhidratlar) glisemik indeksleri d��kt�r. Meyvelerin glisemik indeksleri ise farkl�l�k g�stermektedir. �rne�in; elma suyunun glisemik indeksi elmadan daha y�ksektir. Bunun nedeni, meyvenin p�re ya da su �eklinde, meyve ile al�nan �ekerin v�cutta h�zl�ca emilmesi ve kan �ekerini y�ksltmesidir.

Y�ksek Glisemik �ndeksli Besinler
* Patates, havu�, muz
* Beyaz ekmek, beyaz pirin�, fasulye
* M�s�r, kuru �z�m, bal
* Krakerler, cornflakes, m�sli, �ekilmi� yulaf d��k glisemik indeksli besinler
* Elma, kay�s�, �eftali, erik, kiraz, greyfurt
* S�t yo�urt, dondurma, ya�s�z peynir
* Mercimek, bulgur, barbunya, kabuklu fasulye

karbonhidrat �e�itleri
A-MONOSAKKARiTLER (Basit �ekerler)
1- Glikoz (�z�m �ekeri)
2- Fruktoz (meyve �ekeri)
3- Galaktoz (6 karbonlu monosakkarit)

B-DiSAKKARiTlER
1 - Sakkar�z (�ay �ekeri)
2- Laktoz (s�t �ekeri)
3- Maltoz (ma�t �ekeri)

C-POLiSAKKARiTLER
1- Ni�asta (bitkilerdeki depo karbonhidrat)
2- Glikojen (kas ve karaci�erdeki depo karbonhidrat)
3- Sell�loz (posa)

GL�KOZ
V�cutta serbest halde kanda bulunur (100 mL. kanda; 70 - 90 miligram civar�nda). �nemli bir enerji kayna��d�r. Beyin dokusu, enerji yak�t� olarak sadece glikozu kullan�r. En �ok �z�m, �z�mle yap�lan yiyecek ve i�ecekler ile balda bulunur.

FRUKTOZ
Meyve �ekeridir. Meyvelerde, pekmez, �z�m, incir ve % 50 oran�nda balda bulunur.

SAKKAROZ
�eker pancar� ve �eker kam��nda bulunur.

LAKTOZ
�nsanlar�n ve memeli hayvanlann s�t�nde bulunur.

N��ASTA
Bitkilerin tanelerinde, tohumlar�nda ve yumrular�nda depo edilmi� halde bulunan bir karbonhidratt�r. Bitkiler i�in enerji deposudur.

GL�KOJEN
�nsan ve hayvan v�cudundaki karbonhidrat�n depolanm�� eklidir. Gerekti�inde hemen kullan�labilecek yedek enerjidir.

SEL�LOZ
Bitkisel yap�da yer al�rlar. Yiyeceklerin sindirilemeyen k�s�mlar�d�r (posa). A��zdan al�nan posan�n % 43� d��k� ile at�lmaktad�r. Ba��rsak hareketlerini art�rarak, d�zenli �al��mas�n� sa�larlar. �i� ve kabu�u ile yenen meyve ve sebzeler ile, kepekli tah�l �r�nleri, pasa y�n�nden zengin yiyeceklerdir.