FAKS MAKÝNESÝ (FAKSÝMÝLE)

Bir belgenin, bir fotoðraf ya da çizimin kopyasýný çýkararak çok uzaktaki bir alýcýya iletilmesini saðlayan bir telekomüni­kasyon yöntemidir.

Bu terimin Latince kökeni "aynýsýný yap­mak" ya da "kopyasýný çýkarmak" anlamýna geldiði için, eski elyazmasý kitaplarýn ya da elde tek örneði bulunan sanat yapýtlarýnýn basým teknikleriyle çoðaltýlmasýna da bir za­manlar faksimile denmiþtir. Ama bugün dili­mizde terimin bu anlamý týpkýbasým sözcüðüy­le karþýlanýr. Faksimile terimi ise yalnýzca uzaktan iletimin söz konusu olduðu durumlar­da kullanýlarak daha dar bir anlam kazanmýþ­týr. Bu anlamda telefoto ya da telekopi terimleri de faksimileyle eþanlamlýdýr.

Faksimile yönteminde, iletilmesi istenen yazýlý ya da görsel belge, örneðin bir fotoðraf, elektrik akýmýyla dönen bir silindirin üzerine yerleþtirilir. Silindir dönerken, parlak bir ýþýk demeti belgeyi bir uçtan öbür uca tarar. Fotoðraftan yansýyan ýþýk bir fotoselin üzerine düþer. Yansýyan ýþýðýn parlak­lýðý fotoðraftaki açýk ve koyu renkli bölgelere göre deðiþtiði için, bu ýþýðýn þiddetine baðlý olarak fotoselden geçen akýmýn miktarý da deðiþir. Bu akým bir telefon hattýyla ya da radyo dalgalarý aracýlýðýyla alýcýya iletilir.

Alýcýdaki faksimile (ya da kýsaca faks) aygýtýnda da, vericidekiyle ayný hýzda dönen ayný boyutlarda bir silindir vardýr. Bu silindi­rin yüzeyi ýþýða duyarlý bir maddeyle kaplan­mýþtýr. Gelen elektrik a..ýyalleri güçlendirile­rek bir laser kaynaðýný uyarmak üzere kullaný­lýr. Laser ýþýný, vericideki özgün belgeyi tara­yan ýþýkla ayný hýzda olmak koþuluyla, bu kez alýcýdaki silindirin ýþýða duyarlý katmanýný bir uçtan öbür uca tarar. Laser ýþýnýnýn yarattýðý elektrostatik güç toz halindeki bir boyayý bu duyarlý katmana çeker; bu boya daha sonra kopyanýn basýlacaðý kâðýt üzerine aktarýlýr. Duyarlý katmanda emilen boya miktarý laser ýþýnýnýn þiddetine baðlý olarak deðiþeceðinden, kâðýt üzerinde açýklý koyulu bir görüntü olu­þur. Kâðýda yapýþan toz boya sýcak bir merda­ne yardýmýyla sabitleþtirilir. Ýþlem tamamlandýðýnda, vericideki fotoðrafýn týpkýsý alýcý ay­gýttan elde edilmiþ olur.

Faksimile yöntemi baþlangýçta gazete mu­habirlerinin çektikleri fotoðraflarý hýzla gaze­telerine iletmeleri için geliþtirilmiþtir. Yönte­min temeli, telgrafýn öncülerinden Alexander Bain'in 1843'te Ýngiltere'de patentini aldýðý bir buluþa dayanýr. Sonradan bu sistem öylesi­ne geliþtirilmiþtir ki, günümüzde bir bilgisa­yarda saklanan sözcük ve görüntüler, kâðýt üstüne dökülmeksizin doðrudan faksimile ay­gýtý aracýlýðýyla uzak yerlere iletilebilmek­tedir.

Önemli Ýcatlar - Faks Makinesý
 

Faks Makinesi Ýcadý

Faks ya da belgegeçer ismi verilen bu iletiþim cihazýnýn adý, Facsimile (Latince fac similar yani “benzer bir þey yapmak”) kelimesinden türetilmiþtir. Var olan telefon hatlarýndan yararlanarak, karþýlýklý iki tarafta bulunan belgegeçer ile, resim, yazý, grafik vb. verilerin, ses sinyalleri halinde hýzlý bir þekilde aktarýmýný saðlar.

1843′te Alexander Bain tarafýndan patenti alýnmýþ olup, 1851′de Frederick Bakewell tarafýndan Büyük Londra Fuarýnda sergilenmiþtir. Günümüz tasarýmýna, 1924′te Amerikan Radio Corporation of America (RCA) þirketinden Richard H.Ranger‘in araþtýrmalarý sonucunda ulaþýlmýþtýr.

1843’ te üretilen ilk faks makinesi, kabartma harfleri tarayarak elektrik sinyalleri gönderen bir sarkaçtan oluþuyordu. Modern faks makinelerinde ise gönderilen dokümandan yansýyan ýþýðý algýlayan diyotlar kullanýlýr. 1922’ de Alman fizikçi Arthur Korn, radyo dalgalarý ile Avrupa’ dan Amerika’ ya fotoðraf göndermiþtir.

Faks Nedir?
 

Faks'ýn Ýcadý

Ýskoçya'da yaþamýný sürdüren Alexander Bain 27 Kasým 1843 yýlýnda ilk faks makinasý (faksimil) için patent baþvurusunda bulundu. Bain'in tasarladýðý faks makinasý ana hatlarýyla günümüzde kullanýlan sisteme benzemektedir.

Belgenin beyaz ve siyah kýsýmlarýnýn tanýmlanarak iletilmesi ilkesine dayanýyordu. Ýletken bir madde üzerinde elektriksel olarak haritalama iþlemi için sarkaçlar kullanýlmasýný önermiþ fakat bu sistemi hiçbir zaman uygulayamamýþtýr. 1848 yýlýnda Ýngiltere'de bir fizikçi (Frederick Bakewell) daha geliþtirilmiþ bir versiyonu için patent aldý. Yine Ýngiltere'de halka açýk bir sergide ilk defa bir belge iletimini gerçekleþtirdi.Tüm bu çabalar ticari anlamda sonuçsuz kalmýþtý. Ticari baþarýyý yakalayan ilk faks makinasýný ise Ýtalyan Giovanni Caselli icat etti. Caselli Bain ve Bakewell'in sistemlerini harmanlayarak ortaya yeni bir sistem çýkarmýþtý.Pantelgraf adýný verdiði buluþun ortaya çýkmasý 10 yýl sürmüþtü.

1861 yýlýnda patentini aldý. Fransýz hükümetince kullanýlmaya baþlandý. Faks makinasýnýn baþlangýçta oldukça baþarýlý olmasý telgraf sisteminin korunmasý adýna fazla yaygýnlaþtýrýlamadý. Çýkan savaþlar nedeniyle döþenen hatlarýn kullanýlamaz hale gelmesiyle faks sistemi uzun süre ortalardan kaybolacaktý. 20. YY'da Alman Alexander Korn fotoelektrik tarama adýnda bir sistem geliþtirdi.

Hernekadar yeni bir sistem gibi görünsede mantýk aynýydý. Bu sistem sayesinde hertürlü belge gönderilebiliyordu ve sarkaçlara gerek duyulmuyordu. Telefonun yaygýnlaþmasý telgrafýn sonunu hazýrladý. Böylece faks kullanýmý yaygýnlaþtý ve iþ dünyasýnda çokça kullanýlýr hale geldi.

Alexander Bain'in 27 Kasým 1843'te yaptýðý patent baþvurusunda faksimil (ya da faks) makinesi'nin ilk betimlemesi yapýlmýþ ve bugünkü faks makinelerin'de hâlâ geçerli olan temel ilke, ana hatlarýyla anlatýlmýþtý: "Belgenin neresinin beyaz neresinin siyah olacaðý bilgisinin elektrik sinyalleriyle iletilmesi." Alexander Bain, elektriksel olarak iletken bir malzeme üzerinde belgenin "haritalanmasý" için eþzamanlý iþleyen sarkaçlar kullanmayý önermiþse de, bu yöntemle bir kez bile fiilen faks göndermedi. 1848'de fizikçi Frederick Bakewell (Ýngiltere), Bain'in makinesinin geliþtirilmiþ bir versiyonunun patentini aldý ve halkýn önünde ilk faks gönderimini, 1851'de Ýngiltere'de yapýlan Büyük Sergi'de gerçekleþtirdi.

Bakewell'in makinesi çalýþýyordu çalýþmasýna, ama yine de ticari baþarýyý yakalayamadý. Gerçekten kullanýþlý bir faks makinesini, bundan on yýl sonra Ýtalyan baþkeþiþ Giovanni Caselli icat etti ve pantelgraf adýný verdiði buluþunun patentini 1861'de aldý. Pantelgraf, aslýnda Bain ile Bakewell'in fikirlerini bir araya getiren ve onlarla benzer bir ilkeyle çalýþan bir makineden ibaret olmasýna karþýn, Fransýz hükümetince, 1865'te Paris-Lyons arasýnda ilk ticari telgraf hattýnýn çekilmesini saðlayacak kadar etkiliydi (bu hat daha sonra Marsilya'ya dek uzatýlacaktý).

Caselli'nin baþlangýçtaki baþarýsýna karþýn, Mors kodunu kullanan geleneksel telgrafýn çýkarlarýný korumak adýna faks makinesi yaygýnlaþtýrýlmadý. Fransa-Prusya Savaþý'ndan sonra Fransa'deki sistem kullanýþsýz hale gelince Giovanni Caselli'nin faks makinesi, 20. yüzyýla dek unutuldu, ta ki Alexander Korn (Almanya) fotoelektrik tarama kavramýný ortaya atana dek. O zaman bile ilke deðiþmemiþti: Fotoelektrik bir tarayýcý belgenin siyah ve beyaz alanlarýnýn "harita"sýný çýkarýyordu. Ama artýk elektrik iletkenliði olsun ya da olmasýn, her türlü belge gönderilebiliyordu. Üstelik faks makinelerinde sarkaca da gerek kalmamýþtý. Bu avantajlarýnýn yaný sýra, bir de telgrafýn yerini telefonun almasý üzerine, faks makineleri önce gazetelerde, sonra genel olarak iþ dünyasýnda yaygýnlaþacaktý.