Safra Kesesi Nedir - Safra Kesesinin Yapısı ve Görevleri 1 ek Safra Kesesi Sindirim sistemi ve safra kesesi (gallbladder) Karaciğerin alt-arkasında bulunan, armut biçiminde kese; ödkesesi. Görevi safra sıvısını biriktirip yoğunlaştırarak bağırsaklara göndermektir. Boyu 6-7 cm., hacmi 100 mililitre kadardır. Birer kanalla karaciğere ve onikiparmakbağırsağına bağlıdır. Hemen hemen insana özgü bir organ olan safrakesesi birçok memeli hayvanda bulunmaz. MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi |
Safra Nedir? Karaciğerin salgıladığı sarı renkli ve acı, alkali sıvı, öd. %97'si sudan meydana gelen safranın içinde eriyik hâlde maden tuzları, kolesterol, ayrıca safra tuzları ve safra boyaları bulunur. Karaciğer günde 600-800 mililitre dolayında safra üretir. Safranın başlıca iki görevi sindirime yardım etmek ve alyuvarların parçalanmasına katılmaktır. Sindirim görevi mide kimüsünün asidini nötralize etmek, kalsiyumun emilmesini ve yağların metabolizmasını kolaylaştırmak, ayrıca bağırsak florasının bakteriyolojik dengesinin sağlanmasına katılmaktır. Alyuvarların parçalanmasına ilişkin göreviyse, normal ömrünü tamamlayıp parçalandıktan sonra karaciğere gelen alyuvar artıklarını bünyesine alıp atılmasını sağlamaktır. Çoğu organizmada safra, yemekler arasında safra kesesinde depolanır ve yemek yenince hazmı kolaylaştırmak için oniki parmak bağırsağına (duodenum) salgılanır. Safranın bileşenleri:
Safra tuzları ve fosfolipitlerle beraberce yağ damlacıklarının parçalanmasını ve absorplanması kolaylaştıran misellerin oluşmasını sağlarlar. Hazmı kolaylaştırıcı özelliğinin yanı sıra safra, hemoglobinin bir yıkım ürünü olan ve safraya rengini veren biliribunin vücuttan atılmasına yarar. Safra ayrıca mideden gelen asitli sıvıyı ileuma girmeden nötralleştirir. Karaciğerde bulunan fazla kolesterol safra aracılığıyla ince barsağa yollanır, orada emilip dolaşım sistemine katılır. Safra tuzları ayrıca yemekle gelen bazı bakterilerin bir kısmını öldürebilir. Anormal durumlarda safradaki kolesterol veya bilirubin safra taşı olarak safra kesesi veya safra yolunda birikebilir. Safra kesesi olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük elektrolitlerin emilmesi sonucunda safra konsantrasyonu beş katı artar. İnsan karaciğeri günde yaklaşık bir litre safra üretir. Salgılanan safra tuzlarının %95'i iliumda emilip tekrar kullanılır. Safra, yağların absorpsiyonunu sağladığı için yağda çözünen vitaminlerin (A , D, E, ve K) absorpsiyonu için de önemlidir. Fazla alkol içmekten dolayı [[akşamdan kalmalı kolesterol veya bilirubin safra taşı olarak safra kesesi veya safra yolunda birikebilir. Kolesterol veya bilirubin safra taşı olarak safra kesesi veya safra yolunda birikebilir. Safra kesesi olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük elektrolitlerin emilmesi sonucunda safra Safra kesesi olan hayvanlarda (insan ve çoğu evcil hayvanda; at ve sıçanda bulunmaz) safra bu organın içinde depolanırken yoğunlaşır. Su ve küçük elektrolitlerin emilmesi sonucunda safra kakşamdan kalma halinde yeşil renkte kusulabilir, bu renk safradan kaynaklanır. MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi |
Organlar - Safra Kesesi 1 ek Safra Kesesi Safra kesesi, karaciğerden salgılanan safranın toplandığı, karacigerin alt kısmında bulunan torba şeklinde bir organdır. Kesenin görevi, safrayı depolayıp, yoğunlaştırmak, ve gerekli aralıklarla oniki parmak bağırsağına safra salgılamaktır. Safra kesesi iltihabı, safra kesesi taşlarının neden olduğu bir çeşit iltihaplanmadır. Tıp dilinde kolesistit denir. İki çeşidi vardır. Müzmin safra kesesi iltihabında safra kesesi büzülür, gereği gibi çalışamaz hale gelir. Ayrıca sürekli safra salgısı kese hacminin artmasına neden olur. Hastanın karnında, özellikle yemeklerden sonra gaz ve gerginlik vardır. Ayrıca; sağ taraftan başlayıp, kaburgaların altına kadar yayılan geçici bir ağrı ve sarılık nöbetleri de görülür. Tıp dilinde kronik kolestit denir. Bu hastalık genellikle 40 yaşını geçmiş şişman kadınlarda görülür. Akut safra kesesi iltihabı özellikle safra yollarına yerleşmiş taşın neden olduğu bir hastalıktır. Tıp dilinde akut kolestit denir. Hastada karnın sağ üst kısmına gelen ani, şiddetli ve çabuk gelişen, sırta, hatta sağ omuzun ucuna kadar yayılan ağrı vardır. Ateş artar, kusma ve bulantı görülür. Her iki çeşit safra kesesi iltihabında da; vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir. Ameliyat gerekebilir. Yetişkin bir insan vücudu günde yaklaşık 700 ml safra üretir. Safranın önemli işlevlerinden birincisi, yağları çok sayıda küçük damlacıklara ayırmaktır. İkinci işlevi, yağ sindiriminin son ürünleri ile yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K Vitaminleri) emilimine yardım etmektir. Diğer bir önemli işlevi ise, kanda önemli yıkım ürünlerinin atılmasında rol almaktır. Örneğin hemoglobin parçalanma ürünü olan "biluribin" ve karaciğer hücrelerinde sentezlenen kolesterol gibi. Safradan aşırı miktarda su ve tuz kaybı, safraya aşırı miktarda kolesterol salgılanması gibi anormal koşullarda, kolesterol çökebilir ve "safra taşları" oluşabilir. Safra kesesi, safra taşları veya başka nedenlerle tıkanırsa safra bağırsağa dökülmez, safra pigmenti karaciğer veya safra kesesi tarafından geri emilerek kana karışır. Böylece "sarılık" adı verilen hastalık ortaya çıkar. Deri ve göz akı sarı bir renk alır. Safra bağırsağa gelen asidik besinleri nötralize eder. Antiseptik özelliğiyle zararlı bakterileri öldürür. |
Karaciğerin Görevleri
|
2 ek Safra Kanalları Karaciğer hücrelerinden yaklaşık olarak günde 1 litre safra üretilir. Safra, karaciğer lobuluslarındaki küçük safra kanalları aracılığı ile daha büyük safra kanallarına dökülür. Bu safra kanalları birleşerek karaciğer kapısında ductus hepaticus dexter ve ductus hepaticus sinister denilen safra kanallarım oluşturur. Kanallar birleşerek 4-6 cm uzunluğundaki ductus hepaticus communis’i meydana getirir. Bu da safra kesesinden gelen 3-4 cm uzunluğundaki ductus cysticus ile birleşerek ductus koledekus (koledok kanalı) adını alarak duodenuma açılır. 6-8 cm uzunluğundaki koledeok kanalının duodenuma açılan bölümünde düz kas liflerinden oluşan oddi sfinkteri vardır. Oddi sfinkteri safranın duodenuma akışını kontrol eder. Karaciğerin altında fossa vesica fellea denilen çukura yerleşmiş kas ve zardan yapılı kesedir. Karaciğerin alt kısmındaki çukurluğun içine bağ dokusu yardımıyla yerleşmiştir. Armut biçiminde, 8-10 cm uzunluğunda ve 3-4 cm genişliğindedir. İnce duvarlı bir yapıya sahip olan safra kesesinde konsantre edilmiş olarak 450-500 ml safra depolanır. Parasempatik uyarı safra kesesinde kontraksiyon, oddi sfinkterinde gevşeme oluşturur. Yağlı içeriğin duodenum mukazasına temasından sonra duodonumdan kolesistokin hormonu salgılanır. Kolesistokin safra kesesi duvarında bulunan düz kaslarda kontraksiyon oluşturur. Bağırsaklarda yağlı besinlerin bulunması safra kesesi duvarının ritmik kontraksiyonuna ve oddi sfinkterinin gevşemesine neden olur. Bu gevşeme ile safra kesesi koledok kanalına boşalır. Kontraksiyonu başlatan vagus ve enterik sinir lifleri tarafından uyarılan kolesistokinindir. Safranın fazlası kesede depolanır. İhtiyaç olduğunda koledok kanalı vasıtası ile safra duodenuma boşaltılır. Safra kesesinin en dışında peritondan oluşan seröz tabaka, orta kısmında çizgisiz kaslardan oluşan kas tabakası (tunika muscularis) ve en içte tek katlı epitelden oluşan mukoza tabakası (tunika mucasa) vardır. Mukoza tabakasında müküs yapan goblet hücreleri bulunur Safranın Görevleri
|
2 ek SAFRA YAPIMISafra bağırsakta; 1. Pankreas lipazını aktive eder, yağları emülsiyon haline getirir ve emilimlerine yardımcı olur.
Safra Yolları
• Tektırnaklılar, deve, fil, karaca, geyik, sıçan, fare, güvercin, kumru, papağan, beç tavuğu. — Safra kesesi olmayanlarda safra kanallarının genişletilmesiyle bir miktar safra depolanabilmektedir. — Safra kesesi bulunmayan hayvanlarda fazlaca miktarda ve sulu bir safra oluşur (at, sıçan, güvercin) — Safra kesesi bulunanlarda miktarca az, ancak daha yoğun bir karaciğer safrası meydana gelir (insan, köpek, kedi ve tavuk). Safra miktarını etkileyen faktörler;
Safranın Bileşimi
2 Boya, steroitler, safra asitleri, bilirubin gibi bileşiklerde safra/plazma konsantrasyon oranı 1.0'dan büyüktür, yani safrada daha çoktur. 3 Makromoleküller, inulin gibi bileşiklerde ise safra/plazma konsantrasyon oranı 1.0'dan azdır.
Safranın başlıca maddeleri
Safra Tuzları
— Taurin ya da glisin aminoasitleriyle birleşerek bileşik (konjuge) safra asitlerini oluştururlar.
Safra Tuzları
- Pigment II, bilirubin monoglukuronidi - Pigment III, bilirubin diglukuronid Sarılık
Safra Sekresyonunun Kontrolü
Parasempatikler kesede kontraksiyona, sfinkterde ise gevşemeye neden olur. Safra Salgılanmasının Anatomo-Fizyolojisi
Safra kesesinin boşalması için 2 şart gereklidir; — Duktus kaledokus'tan safranın duodenuma akabilmesi için Oddi sfinkterinin gevşemesi — Safra kesesinin kasılması Besindeki yağ ve protein incebağırsağa geçtiğinde incebağırsağın üst bölgelerindeki mukozadan kolesistokinin adı verilen hormon salgılanır. Kolesistokinin emilerek kana geçer ve safra kesesine ulaştığında safra kesesi kaslarının spesifik olarak kasılmasını sağlar. Besinde yağ yoksa safra kesesi iyice boşalmaz. Bilirubinin Safraya Geçişi
Safra Taşları Safra kesesinin konsantre edici yeteneğinden ötürü kolesterin, safra pigmentleri ve elektrolitler kolayca çökerler. Böylece safra taşları oluşur. Safrada kolesterin, safra asitleri ve lesitin gibi maddelerin miktarı belirli düzeyin üstüne çıkarsa safrada kolesterin kristalleri oluşur.
kaynak: Anatomi ve Fizioloji |
Safra tuzları ve Vit D aktif metabolitleri kolesterolden sentezlenir https://www.msxlabs.org/forum/attachments/49154d1463949792-kolesterol-nedir-lipit53.jpg DEVAMI Kolesterol Nedir? |
Saat: 01:23 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık