[KK] Bir cisme etki eden dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetler nedir?

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Cevaplanm�� (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/)

- - Bir cisme etki eden dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetler nedir? (https://www.msxlabs.org/forum/cevaplanmis/276878-bir-cisme-etki-eden-dengelenmis-ve-dengelenmemis-kuvvetler-nedir.html)

Bir cisme etki eden dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetler nedir?

Bir cisme etki eden kuvvetler, dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetler nas�l belirlenir, bir cisme etki eden dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetlerin vekt�rel g�sterimi nas�ld�r?

Bir cisme etki eden dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetleri vekt�rel olarak g�sterebilir misiniz?

Bir cisme etki eden net kuvvet s�f�r ise cisim �dengelenmi� kuvvetler�in etkisindedir
Cisme etki eden iki kuvvet vard�r:

- Sa�a do�ru 30 N
- Sola do�ru 30 N

Bu kuvvetlerin y�nleri ters (z�t) oldu�u i�in ��karma i�lemi yap�l�r:
30 � 30 = 0 (Bile�ke kuvvet s�f�rd�r.)
Bile�ke kuvvet s�f�r (O) oldu�u i�in cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisindedir ve hareketsizdir.

Bir cisme etki eden net kuvvet s�f�rdan farkl� ise cisim�dengelenmemi� kuvvetler�in etkisindedir.

Cisme etki eden iki kuvvet vard�r:

- Sola do�ru 50 N
- Sa�a do�ru 20 N

Bu kuvvetlerin y�nleri ters (z�t) oldu�u i�in ��karma i�lemi yap�l�r:
50 � 20 = 30 N (Bile�ke kuvvet s�f�rdan farkl�d�r.)
Bile�ke kuvvet s�f�rdan farkl� oldu�u i�in cisim dengelenmemi� kuvvetlerin etkisindedir ve hareket eder.

*** Cisme etki eden kuvvetler ters y�nde ve farkl� ise; cisim, b�y�k kuvvetin y�n�ne do�ru hareket eder.

O halde bu cismin hareket y�n� sola do�rudur.

Dengelenmi� ve Dengelenmemi� Kuvvetlerin Vekt�rlerle G�sterimi

Sa�a 30 N ve sola 30 N (z�t y�nde)!

<--------0--------->
---------------------->R=0 (Bile�ke kuvvet s�f�rd�r ve dengelenmi� kuvvetlerin etkisindedir)!

Sola 50 N ve sa�a 20 N (z�t y�nde oldu�u i�in kuvvetlerin fark� al�n�r)!

<-----------0------------>
<--------------------------R=30 N (Bile�ke kuvvet s�f�rdan farkl�d�r ve hareketi b�y�k kuvvet y�n�nde olup dengelenmemi� kuvvetlerin etkisindedir)!

Al�nt�:

Bir cisme etki eden dengelenmemi� kuvvetlerin cismin h�z�nda ve hareket y�n�nde de�i�iklik meydana getirebilece�ini �rnek vererek a��klar m�s�n�z?

Kuvvetin Cisimlerin Hareketlerindeki Etkisi

Kuvvet etki etti�i cisimlere hareket kazand�rabilir!
Kuvvet cisimlerin h�zlar�n� de�i�tirebilir!
Kuvvet hareket eden cisimlerin y�n�n� de�i�tirebilir!
Kuvvet cisimlerde �ekil de�i�ikli�ine sebep olabilir!
Kuvvetlerin cisimler �zerinde d�nd�rme etkileri bulunur!

Kuvvetlerin Bile�kesi

Herhangi bir cisme birden fazla kuvvet uyguland��nda cisme tek bir kuvvet uygulan�yormu� gibi olur. Burada bir nesneye etkiyen birden fazla kuvvetin etkisi s�z konusudur. Bile�ke kuvvet R ile g�sterilir. �rne�in bir ki�inin A noktas�ndan B noktas�na ta��d�� bir y�k� ta��mak i�in bir ba�ka ki�i yard�m ederse bile�ke kuvvet artaca��ndan ta��ma s�resi k�salacakt�r.veya bir cisme do�u y�n�nde 10 Newton kuvvet uygulan�rken bu kuvvete z�t y�nde 15 Newton kuvvet uyguland��nda cisim ters y�nde hareket edecektir. Bu �zellikler kuvvetin bile�ke kuvveti olarak bilinir!

Ayn� Y�nl� Kuvvetlerin Bile�kesi

Bir cisme ayn� y�nde ve ayn� do�ru boyunca etkiyen iki ve daha fazla kuvvetin birle�mesi ile bu kuvvetlerin bile�ke kuvveti ortaya ��kar.Bile�kenin �iddeti kuvvetlerin toplam �iddetine e�ittir.
�rne�in bir M k�tlesine F1=15 Newton ve F2=25 Newton de�erinde iki kuvvet ayn� y�nde etkidi�inde bile�ke kuvvet => FBile�ke=F1+F2=15+25=40 Newton olmu� olur!

Z�t Y�nl� Kuvvetlerin Bile�kesi

Bir cisme ayn� do�rultuda fakat ters y�nde etkiyen iki kuvvetin bile�kesi �iddeti b�y�k olan kuvvet y�n�ndedir. Bile�ke kuvvet ise kuvvetlerin �iddetinin fark�na e�it olur.Ters y�nl� kuvvetler e�it �iddette olursa bile�ke kuvvet s�f�r olur. �rne�in yine bir M cismine etkiyen F1=25 Newton F2=30 Newton iki farkl� fakat z�t y�nl� kuvvetler incelendi�inde bu kuvvetler z�t y�nl� olduklar�ndan cismin hareket y�n� �iddeti b�y�k olan kuvvet y�n�nde olacakt�r.FBile�ke=F1-F2=30-25=5 Newton olur. Bu cismin hareket y�n� b�y�k kuvvet olan F2 y�n�ndedir!

Konum ve Yer De�i�tirme (Kuvvetin Harekete Etkisi)

Bir cismin konumu ba�lang�� olarak se�ilen sabit bir noktaya g�re al�n�r. Bu ba�lang�� noktas�ndan cismin �u anda bulundu�u yere �izilen vekt�re ise konum vekt�r� deniyordur. Cismin ilk bulundu�u noktadan bilinen ba�ka bir noktaya ula�mak i�in ald�� yola yer de�i�tirme deniyordur.Cismin son bulundu�u noktadan ilk bulundu�u nokta ��kar�larak yer de�i�tirme miktar� bulunmu� olur!
Yer de�i�tirme katedilen mesafeden farkl�d�r.�rne�in A noktas�ndan hareket eden bir nesne B noktas�na ula�mak i�in do�rusal bir hareket yapmasa da yer de�i�tirmesi bir vekt�r olu�turacak �ekilde do�rusald�r.Burada yerde�i�tirme katedilen mesafeden ba��ms�zd�r.�rne�in katedilen mesafe 500 metre, yer de�i�tirme ise 200 metre olabilir!

Al�nt�:

Hangisi vekt�rel bir b�y�kl�kt�r?

A) S�cakl�k
B) K�tle
C) Zaman
D) Yer de�i�tirme
E) Uzunluk

Vekt�rel b�y�kl�k y�n� ve do�rultusu olan b�y�kl�klere denir.Vekt�rel b�y�kl�kler y�n�, ba�lang�� noktas� ve ge�ti�i nokta tan�mlanan bir vekt�rle tan�mlan�r. Vekt�r�n uzunlu�u ise onun �iddetini yani b�y�kl��n� g�sterir. Kuvvet, Yer De�i�tirme, Konum, H�z, A��rl�k...vs gibi nicelikler vekt�rel bir b�y�kl�kt�r!

Skaler b�y�kl�kler ise y�n� ve do�rultusu olmayan sadece miktar ile ifade edilebilen b�y�kl�klerdir. S�cakl�k, Hacim, K�tle, Zaman, Yol...vs gibi nicelikler skaler b�y�kl�klere �rnektir.Buna g�re verilen se�eneklerden yer de�i�tirme vekt�rel b�y�kl��e giriyordur!

Al�nt�:

Dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvet nedir?

Dengelenmi� kuvvet, kuvvetlerin e�it fakat birbirine z�t y�nde olmalar� �eklinde tan�mlan�r.Dengelenmemi� kuvvet ise kuvvetlerden birinin di�erinden b�y�k olmas� durumudur. Hareket, z�t kuvvetlerin dengelenmedi�i durumda ortaya ��k�yordur!

Al�nt�:

Bile�ke kuvvet nas�l belirlenir?

Bile�ke kuvvet dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetlere g�re de�er al�yordur.Cisim dengelenmi�se bile�ke kuvvet s�f�rd�r, dengelenmemi�se bile�ke kuvvet b�y�k kuvvet y�n�ndedir. K�saca bile�ke kuvveti olu�turan kuvvetler dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetlerdir!

Al�nt�:

Bile�ke kuvvet nedir, nas�l tan�mlan�r?

Birden fazla kuvvetin yapt�� etkiyi tek ba��na yapabilen kuvvet bile�ke kuvvet olarak tan�mlan�r.Duran cisimler her zaman bile�ke kuvvet etkisinde ve y�n�nde hareket ederler.Cisimlerin hareket durumunu bile�ke kuvvet belirliyordur.Bu nedenle cismin hareket y�n�n� belirlemek i�in �ncelikle bile�ke kuvvet bulunur!

Dengelenmi� kuvvet nedir?
Dengelenmi� kuvvet do�rultusu ayn�, y�n� z�t ve e�it kuvvettir.Dengelenmi� kuvvetlerin bile�kesi s�f�rd�r.

Kuvvet ve �vme

�ift Y�nl� Kuvvetler
�ki nesne birbirlerine kar�� g�� kullan�rlar. Bu g�� z�t y�nl� fakat e�it b�y�kl�ktedir.
Duvardan gelen g�� ile araban�n g�c� e�ittir.

Dengelenmi� Kuvvetler
E�er cisme uygulanan kuvvet bir ba�ka kuvvet ile dengelenirse cisim hareket etmez. E�er cisim hareket ediyorsa sabit h�zla hareketine devam eder

Arac�n ileriye do�ru hareketine e�it de�erde hava ve yoldan kaynaklanan s�rt�nme kuvveti vard�r. Dolay�s�yla ara� sabit h�zla hareketine devam eder.

Dengesiz Kuvvetler
Araban�n h�z�na uygulanan kuvvet de�i�ti�inde denge bozulur. E�er araban�n h�z� s�rt�nme kuvvetinden fazla ise araba ivme kazan�r. E�er s�rt�nme kuvveti araban�n h�z�ndan b�y�k ise ara� yava�lar.
Kuvvetler farkl�l��a ba�l� olarak ara� ya h�zlan�r ya da yava�lar.
Duran bir cisme uygulanan kuvvet dengelenemiyorsa cisim o y�nde harekete ba�lar.

Kuvvet, K�tle ve �vme
Nesnenin ivme kazanabilmesi i�in mutlaka kuvvetin dengelenmemi� olmas� gerekir. Daha fazla kuvvet uygulan�rsa daha fazla ivme kazan�l�r.
Bir cismin ivme kazanmas�nda k�tlesi de �nemlidir.
B�y�kl�kleri farkl� olan cisimlere e�it kuvvetler uygulan�rsa k�tlesi k��k olan daha b�y�k ivme kazan�r.
�ift katl� otob�s ile mini bir araban�n itilmesini d��n�n, iki arac� h�zland�rabilmek i�in tabi ki otob�se �ok daha fazla kuvvet uygulamam�z gerekir.

Hayat�m�zda baz� kuvvetler uygular�z ... Kap�y� iterken, veya �ekerken ... Limonu s�karken ... Topa vururken ... Vb. durumlarda kuvvet uygular�z ...

2 �e�it kuvvet vard�r ;

1. Dengelenmi� Kuvvetler
2. Dengelenmemi� Kuvvetler

Dengelenmi� Kuvvetler ;

�ki kuvvetin uyguland�� cisim net (bile�ke) kuvvetin y�n�nde harekete ba�lar. E�er e�it b�y�kl�kteki iki kuvvet cisme z�t y�nlerde uygulan�rsa bile�ke (net) kuvvet s�f�r olur.

Kuvvetler birbirlerini dengeler. Dengelenmi� kuvvetlerin etkisindeki cismin hareketi de�i�mez.

20 Newton <--------/__/--------> 20 Newton 20N-20N=0N

Uyar� ;

Cisinkerdeki hareketsizlik ve sabit s�ratli hareket dengelenmi� kuvvetlerin bir sonucudur .

Dengelenmemi� Kuvvet ;

Bir cisme etkiyen kuvvetlerin bile�kesi s�f�rdan farkl� ise cisim, bile�ke (net) kuvvetin etkisinde hareket eder. Bu durumda cisim, dengelenmemi� kuvvetlerin etkisindedir. Dengelenmemi� kuvvetler, cisimlere hareket kazand�r�p, hareketi engelleyebilir. Cismin y�n�n� ve �eklini de�i�tirebilir. E�er cismi dengede tutmak istiyorsak bir kuvvet daha uygulamam�z gerekir. Dengeyi sa�layacak bu kuvvet, dengeleyici kuvvet olarak adland�r�l�r.

50 Newton <------------------/__/-----------> 30 Newton 50N-30N=20N

Sol tarafa 20 Newton'luk g��le �ekilir...

Al�nt�:

Bile�ke kuvvet nedir?

Ayn� y�nde uygulanan kuvvetlerin toplam�na bile�ke kuvvet denir.

1.Duran bir cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisinde nas�l hareket eder?
2.Hareketli bir cismin s�ratini hesaplayabilmek i�in nelere ihtiyac�m�z vard�r?
3.Yer �ekimi kuvvetinin y�n� D�nya'n�n farkl� yerlerinde de�i�ir mi?

dengelenmi� ve dengelenmemi� kuvvetler

Dengelenmi� kuvvete �rnek verelim;

Sabit s�rat ile hareket eden otomobil
D�nyan�n hareketi
Duran haldeki bir top
Saatteki saniyenin hareketi
Duvarda as�l� duran bir tablo
Dengelenmemi� kuvvette;

� Bile�ke kuvvet her zaman s�f�rdan farkl�d�r.

� Dengelenmi� kuvvete sahip olan cisim ya h�zlan�yor, ya da yava�l�yordur.

Dengelenmemi� kuvvete �rnek verelim.

H�zlanan bir araba
Giderek h�z kazanan y�ksekten d��en bir top
Yava�layan bir tren
Vurulduktan sonra giderek yava�layan top

Dengelenmi� cisim hareket etmez. Dengelenmemi� cisim ise hareket eder.

dengelenmi� kuvvet

Dengelenmi� Kuvvetler
E�er cisme uygulanan kuvvet bir ba�ka kuvvet ile dengelenirse cisim hareket etmez. E�er cisim hareket ediyorsa sabit h�zla hareketine devam eder

Arac�n ileriye do�ru hareketine e�it de�erde hava ve yoldan kaynaklanan s�rt�nme kuvveti vard�r. Dolay�s�yla ara� sabit h�zla hareketine devam eder

Al�nt�:

1.Duran bir cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisinde nas�l hareket eder?
2.Hareketli bir cismin s�ratini hesaplayabilmek i�in hangi veriler bilinmelidir?
3.Yer �ekimi kuvvetinin y�n� D�nya'n�n farkl� yerlerinde de�i�ir mi?

Duran bir cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisinde ise hareket etmeyip durmaya devam eder!
Duran bir cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisinde nas�l hareket eder?

Bir cismin s�ratini hesaplayabilmek i�in cismin ald�� yol ve bu yolu ne kadar s�rede ald�� bilinmelidir!
S�rat (H�z)=Al�nan Yol/Zaman

Yer �ekimi kuvvetinin y�n� her zaman D�nya'n�n merkezine do�rudur!

Al�nt�:

Bir cisme etki eden net kuvvet s�f�rsa cisim nas�l bir konumda bulunur?

Cisim dengelenmi� kuvvetlerin etkisindedir!