Vilhelm Thomsen

Vilhelm Thomsen
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi

Sponsorlu Bağlantılar

(1842 Kopenhag-1927 Kopenhag), Danimarkalı dilbilimci ve Türkolog.

Çocukluk yıllarında çeşitli dillere karşı ilgi duydu ve birçok yabancı dil öğrendi. Babasının isteği üzerine Kopenhag İlâhiyat Fakültesi'ne yazıldı. Ancak bir süre sonra Filoloji Fakültesi'ne geçerek klasik dillerle birlikte nordik dilleri filolojisi ve karşılaştırmalı dilbilim okudu. Arapça, Fince, Rusça, İspanyolca ve Macarca öğrendi. 1867'de Finlandiya'ya giderek Fince üzerine araştırmalar yaptı.

1869'da "Germen Dillerinin Fin-Lap Dilleri Üstündeki Etkisi" adlı teziyle doktorasını verdi. Bu teziyle 1870 yılında Berlin Akademisi'nden Bopp Ödülü'nü aldı. Daha sonra İslâv ve Roman dilleri üzerine çalışmalar yaptı. 1871'de Kopenhag Üniversitesi'nde doçent, 1875'te profesör ve 1909'da Danimarka Bilimler Akademisi başkanı oldu. Thomsen 1893'te Orhon Yazıtları'ndaki eski Türk yazısını çözerek Türkoloji alanında büyük bir başarı kazandı.

Başlıca yapıtları:

• "Sprogvidenskabens Histoire" (Dilbilim Tarihi, 1902),
• "Déchiffrement des İnscriptions de l'Orkhon et de l'İénissei, Notice Préliminaire" (Orhon ve Yenisey Yazıtları'nın Çözülmesi, Giriş Notları, 1893),
• "İnscriptions de I'Orkhon et de Déchiffrées" (Çözülmüş Orhon Yazıtları, 1896),
• "Une Lettre Méconnue des İnscriptions de l'İénissei" (Yenisey Yazıtları'nda Bilinmeyen Bir Harf, 1912), "Turcica" (Türkçe, 1916).

Vilhelm Ludwig Peter Thomsen ya da Vilhelm Thomsen (25 Ocak 1842 – 12 Mayıs 1927) Danimarkalı dilbilimci. Danca'da Vilhelm olarak yazılmasına karşın Türkçe pek çok kitap ve çalışmada adı Wilhelm olarak geçmektedir.

1893 yılında, Rus Türkolog Friedrich Wilhelm Radloff (Vasili Vasilyeviç Radlof)'un yardımları ile Orhun Kitabeleri'ni çözümlemiştir.

THOMSEN (VIlhelm Ludvig Peter), da nimarkalı dilbilimci, türkolog (Kopenhag 1842 - ay, y, 1927), Kopenhag Üniversite si filoloji fakültesi’nl bitirdi (1867). Germen dillerinin fin-lap dilleri üzerindeki etkisiyle ilgili doktora tezi (1869) ona Berlin Akademisinin Boppödülü'nü kazandırdı. Dillerin birbirinden sözcük alışının kurallarını saptayan tez, dilbilimin bu konuyla ilgili dalını kurmuş vş düzenlemişti. Kopenhag Üniversitesinde doçent (1871), profesör (1875), ordinaryüs profesör (1887) oldu. Danimarka Bilimler akademisinin başkanlığına seçildi (1909). Bildiği 16 dille ilgili türlü konular üzerinde özgün araştırmaları (Roman dillerinin sesbilgisi [1875], Ari dillerindeki a ve damak sesleri [1877), Hindistan'daki Munta-Santali dilleri [1892], Eski Anadolu'daki Lykia dilinin sözdizimi [1899), Etrûsk dilinih Kuzey Kafkas dilleriyle akrabalığı [1899] vb.) vardır. Türkolojiye en önemli katkısı ise göktürk yazısını çözerek Orhon yazıtlarını ilk kez okumuş olmasıdır (1893). Bu çalışmasında Fin-Ugur kurumu ve Rus akademisinin yayımladıkları tıpkıbasımlardan (1892) yararlandı. Tıpkıbasımlarda Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarının üzerindeki kısa Çince metinler de yer alıyordu. Thomsen önce 38 harf kullanılmış olduğunu, yazının yukardan aşağı doğru yazıldığını, sözcüklerin üst üste iki noktayla ayrıldığını, sütunların sağdan sola dcğru dizildiğini saptadı. Çok yinelenen bir harfin, i sesini verdiğim belirledi; türkçenin yapısına dayanarak öteki seslileri ortaya çıkardı. Sık yinelenen bir sözcüğün " rrîjf»tanrı" olduğunu anladı. Çince metinden yararlanarak Tigin" ve " fcrüf-Türk" sözcüklerini söktü. Bu ilk adımlardan sonra tüm yazıtları okumayı başardı. Buluşunu Danimarka Bilimler akademisi’ne sunduğu Ddchitfrement des inscriptions de TOrkhon et de l'iönissei, notices prdliminaire (Orhon ve Yenisey yazıtlarının çözülmesi, giriş notları, 1893) adlı bildirisiyle bilim dünyasına duyurdu. Daha sonra yayımladığı inscriptions de TOrkhon dâchiffrdes (Çözülmüş Orhon yazıtları, 1896) adlı yapıtı çağdaş türkotojinin en önemli adımlarından birini oluşturdu.