Ferit Tüzün

İkinci kuşak bestecilerimiz arasında bir orkestralama ustası olarak tanınan Tüzün, en verimli çağında aramızdan ayrılmıştır.
Öğretmen Mustafa Rahmi Bey’in oğlu olan bestecimiz, küçük yaşta müziğe ilgi göstermiş, yeteneğini belli etmiştir. Babasının ölümü dolayısıyla ortaokulu okumak için Ankara’daki ablasının yanına giden küçük yetenek, Ulvi Cemal Erkin’in dikkatini çekmiş ve 1941 yılında Ankara Devlet Konservatuarı’na Erkin’in piyano öğrencisi olarak girmiştir. Konservatuarda yaptığı beste denemeleriyle de dikkat toplayan Tüzün, Necil Kazım Akses ile armoni ve kompozisyon çalışmıştır. 1950 yılında okulun piyano bölümünü, 1952’de bestelediği “Senfoni” ile kompozisyon bölümünü bitiren besteci, 1954’de devlet bursunu kazanarak Münih Devlet Müzik Yüksek Okulu’nda orkestra şefliği öğrenimini yapmaya başlamış, Fritz Lehmann ve Adolf Mennerich’in öğrencisi olmuştur. Bu arada yaptığı beste çalışmaları, Carl Orff ve Amadeus Hartmann tarafından desteklenmiştir. “Türk Kapriçiyosu” adlı orkestra yapıtı, 1957 yılında Münih Filarmoni Orkestrası’nca seslendirilmiştir. Bu orkestradan yeni bir sipariş alan bestecimizin “Humoresque” adlı orkestra yapıtı da başarı kazanmıştır. (Yapıtın adı daha sonra “Nasreddin Hoca” olarak değiştirilmiştir).
1956 yılında Münih’te orkestra şefliği bölümünü bitiren Tüzün, Almanya’da bir yıl daha çalıştıktan sonra yurda dönmüş, Ankara Operası’na orkestra şefi olarak atanmış ve kısa bir süre sonra Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğüne getirilmiştir. Başarıyla sürdürmekte olduğu müziksel yaşam, 1977’de beklenmedik biçimde noktalanmıştır.
Ferit Tüzün, halk müziğimizin melodik ve ritmik kaynaklarını çok iyi tanımış ve değerlendirmiştir. Ancak, halk müziği temalarını kullanmamış, kendi özgün melodilerini yaratmıştır. Onun yapıtlarında halk müziği bir “hatırlatma” özelliğindedir. Bu sayede besteci, dilediği parlak renkleri coşkulu ritmlerle yoğurmuştur. Orkestralama tekniğini de üstün olduğu için, onun yapıtları dinleyiciye çarpıcı renklerden oluşan bir demet niteliğinde gözükmektedir.
Ferit Tüzün’ün, Türk Beşleri’nden, özellikle Ulvi Cemal Erkin’den etkilenmiş olduğu söylenebilir. Bununla birlikte Stravinski ve Bartok’u da yer yer andıran bir deyiş kullanmıştır. Gereğinde gülmece öğelerine yönelmiş, sonuçta duygu yüklü bir müzikal ifadeyi başarıyla sunmayı bilmiştir.
Bestecinin karakteristik özelliklerini yansıtan yapıtı “Çeşmebaşı” dır. Bu bale suiti, ülkemizde sıkça seslendirilen orkestra yapıtları arasındadır. Tüzün, güçlü bir müziksel anlatımın sürükleyiciliğine inandığı için, “fışkıran bir müziğin beraberinde biçimi de getireceğini” belirtmiştir. Bu sözleriyle müziksel amacı açıklanmış olmaktadır.
“Çeşmebaşı” bale suitinin üç bölümü (1958), Türk Kapriçiyosu ve Humerosque (Nasreddin Hoca), Münih’teki F.E.C. Leuckart Yayınevi tarafından basılmıştır. Geniş bilgi için Ankara Devlet Opera ve Balesi’ne başvurulabilir. Ferit Tüzün’ün başlıca eserleri şunlardır:

1)“Midas’ın kulakları”, iki perde, Güngör Dilmen’in librettosu üzerine, 1966 – 1969.
2)“Çeşmebaşı”, bale suiti, büyük orkestra için, 1964.

1)“Ninni”, orkestra eseri, 1950.
2)“Senfoni”, orkestra eseri, 1952.
3)“Atatürk”, Cahit Külebi’nin şiiri üzerine, orkestra eseri, 1952.
4)“Anadolu”, orkestra suiti, 1954.
5)“Türk Kapriçiyosu”, orkestra eseri, 1956.
6)“Humerosque (Nasreddin Hoca)”, orkestra eseri, 1956.
7)“Esintiler”, orkestra eseri, 1965.
8)“Altı Türkü”, dört sesli koro için, 1964.


1)“Trio”, keman piyano ve viyolonsel için, oda müziği eseri, 1050.
2)“Duo”, keman ve piyano için, oda müziği eseri, 1950.
3)“Piyano parçaları”, 1948.
4)“Tema ve çeşitlemeler”, piyano eseri, 1950.
5)“Canzonetta ve Gavotta”, piyano eseri, 1950.
6)“Bir piyes yazalım”, sahne müziği eseri.

TÜZÜN (Ferit), türk besteci (İstanbul 1929-Ankara 1977). Ankara Devlet konservatuvarı piyano (1949) ve besledik (1952) bölümlerini bitirdi. Münih'te Fritz Lehmann, Adolf Mennerich, Kurt Eichhorn'la çalıştı ve Münih Devlet operası orkestrasında şef yardımcılığı yaptı. 1959' dan başlayarak Ankara Devlet operası orkestrası şefliğine getirildi; Otello, Konsolos, la Traviata, la Serva padrona gibi yapıtları yönetti. Daha çok Anadolu halk danslarından ve türk ezgilerindeki motiflerden yararlanarak bestelediği yapıtlar arasında en tanınmış olanlan şunlar: Türk kaphçyosu (1950), Anadolu süiti (1954; yapıt, sonradan Çeşmebaşı balo süiti olarak yeniden düzenlenmiştir [1964]), Hümoresk ya da Nasrettin Hoca (1957), Midas' ın kulaktan (opera, 1969).