1. KALİTE ve KALİTE KONTROL
1.KALİTE
1.1.1. KALİTEYE GENEL BAKIŞ Günümüzde teknik ve ekonomik gelişmelerin üretimden tüketime kadar her aşamada meydana getirdiği değişmeler , ürün kalitesinin önemini arttırarak çok sayıda kalite sorununu da beraber getirmiş ve “ kalite ” kavramı birçok ürün tasarımcısını , mühendisi , girişimciyi , yöneticiyi , üreticiyi ve tüketiciyi ilgilendiren başlıca konu haline gelmiştir.
Son yıllardaki hızlı teknolojik ve iktisadi gelişmeler , kalite ve kalite kontrole değişik boyutlar kazandırmıştır . Günümüzde kaliteyi , mühendislik olanaklarından çok tüketici gereksinimleri belirlemektedir .
1.1.2. KALITENIN TANİMİ VE TEMEL UNSURLARİ
Kalite sözcüğü kullanım amacına göre değişik anlamlar ifade edebilir. Birçok insana göre kalite “pahalı”, “lüks”, “az bulunur”, “üstün nitelikte” ve benzeri kavramlarla eşanlamlıdır.
Kalitenin teknik formasyondaki kişilere göre tanımları şöyle sıralanabilir.
- Kalite müşteri tatminidir.
- Kalite verimliliktir.
- Kalite tedbirdir.
- Kalite esnekliktir.
- Kalite etkili olmaktır. İşleri çabuk ve etkili yapmaktır.
- Kalite bir programa uymaktır. İşleri zamanında yapmaktır.
- Kalite yatırımdır. Uzun dönemde bir işi bir defada doğru olarak yapmak, hatayı sonradan düzeltmekten daha ucuzdur.
- Kalite bitirimsiz bir süreçtir.
- Kalite kusursuzluk anlayışına sistemli bir yaklaşımdır.
Kalite üstadlarından J.M. Juran kaliteyi kısa ve özlü olarak “kullanıma uygunluk” olarak tanımlamıştır. T.S. ISO-9005’e göre kalite; bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır.
1.1.3. KALİTE FONKSİYONLARI
Ürün kalitesini yalnızca onun özellikleri değil, fakat aynı zamanda tüketicilerin ihtiyçları belirlemektedir.Yani aynı özelliklere sahip bir ürün, iki ayrı tüketici gözünde farklı değerlere sahip olabilir. Bu ifade bizi izafi düşünmeye yöneltmektedir.
Ürün kalitesini belirleyici diğer faktörler ise teknolojik olanaklar ile kullanılan hammadde ve yardımcı maddelerin nitelikleri ve mevcut piyasa koşullarında üreticinin kazancıdır. Bütün bu değişkenler kalite fonksiyonunun bileşenleridir. Bu bileşenlere endüstriyel üretim sisteminde gerçek değerleri verildiğinde, ortaya “optimum kalite düzeyi” çıkar. Optimum kalite düzeyini ortaya çıkaran boyutları aşağıdaki gibi beş küme halinde toplamak mümkündür.
1. İşlevsellik (Fonksiyonellik)
Bir mamulün kendisinden beklenen amacı imalat prosesi sonunda veya ilk kullanılmaya başlandığı zaman gerçekleştirip gerçekleştirmediği hususu kalitenin işlevsellik boyutunu göstermektedir.
Bir başka deyişle kullanıma uygunluk derecesi, söz konusu mamulün kalite açısından işlevsellik boyutu olmaktadır.
2. Güvenilirlik
Önceden saptanan süre içinde mamulün arıza yapmadan çalışmasıdır.
3. Dayanıklılık
Mamulün alışık olunmayan koşullar altında kendinden beklenen işlevi ne ölçüde gerçekleştirdiğidir. Şok, vibrasyon, sıcak, soğuk vb. özellikler dayanıklılığı etkilemektedir.
4. Güvenlik
Kullanan kimsenin güvenliğini bozucu bir durumun bulunmamasıdır.
5. Estetik Özellikler
Görünüş ile ilgili özelliklerdir. Yüzey düzgünlüğü, simetri, parlaklık, renk, koku vb. özellikler bir mamulün estetiğini belirlemektedir.
1.2. KALİTE KONTROL
Standartların kurulmasi ve bunlara uyulması süreci genellikle “kontrol” olarak nitelenmektedir. Endüstriyel teknolojide “kontrol” kelimesinin anlamı yönetsel faaliyetlerde hedef ve sorumluluğun belirli bir hedef doğrultusunda dağıtılmasıdır.
1.2.1. KALİTE KONTROLÜN TANIMI
Bir üretim sistemi içinde kalitenin önceden belirlenmiş hedefler uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanmasına yönelik olarak sürdürülecek olan faaliyetlere ilişkin yetki ve sorumluluğun dağıtılarak bu hedefler doğrultusunda yapılan işlere “kalite kontrolü” denir.
Caplen kalite kontrolünü,
“Bir örgütün kalite amaçlarını gerçekleştirmek amacıyla tüm görevlerin veya fonksiyonların yerine getirilmesi” olarak tanımlamaktadır.
Diğer bir tanımlamasını da aşağıdaki gibi vermek mümkündür.
“Kalite Kontrolü, kusurlu mamul imalatını önleyen bilimdir.”
1.2.2. KALİTE KONTROLÜN İŞLETME FONKSİYONLARI
1-) Yenı dızayn kontrolü
Üretime başlamadan önce ürüne ilişkin maliyet-kalite, performans, kalite, güvenirlik-kalite standartlarının, üretim sırasında belirecek kalite sorunlarını ortadan kaldıracak şekilde oluşturulmasıdır.
2-) Gelen malzeme kontrolü
Üretimde kullanılacak her türlü malzeme, hammadde ve yarı mamulün önceden belirlenmiş kalite spesifikasyonlarına uyanlarının geçişi yapılarak kabulüdür.
3-) Mamul kontrolü,
İmalat işlemlerinin başlangıcından nihai ürünün ortaya çıkışına kadar devam eden süreç içerisinde kusurlu parçaların üretim kaynağında önüne geçmek ve kalite spesifikasyonlarından sapmaları önlemek amacıyla sürdürülen kontroldür.
4-) Özel proses etüdleri
Ürün kalite karakteristiklerinde yapılabilecek iyileştirmelerin belirlenmesi ve ürün-kalite sürecinde kusurların nedenlerinin ve yerlerinin belirlenmesi amacıyla sürdürülen test ve çalışmalardır.
1.3. KABUL EDILEBILIR KALITE DUZEYI (AQL)
Üretim, satış ve kalite kontrol faaliyetleri için oldukça sık kullanılan bir ifade "Kabul Edilebilir Kalite Düzeyi" dir. (AQL : Accabtable Quality Level). Günümüzde bile geçerli fakat hızla geçerliliğini yitirmekte olan bu kavram ürünlerin yüzde kaçının uygun olmasının müşterice tatminkar olması ile ilgilidir. Örneğin teslim edilen civataların % 95 'inin "uygun olması" (veya uygunluğunun "istatistiksel"olarak hesaplanması) müşteri tarafından "kabul edilebilir" bir kalite düzeyi olarak tanımlanmıştır.
Rekabetin yoğunlaşması ve "toplam kalite" felsefenin uygulamaya geçirilmesi ile "kabul edilebilir kalite" anlayışı yerini % 100 kalite yada "sıfır hata" anlayışına terk etmektedir.
AQL kavramına dönük olarak faaliyet gösteren şirketlerin de sıfır hatayı benimsemelerinden başka bir seçenek kalmamış gibidir. Kaldı ki Toplam Kalite uygulamalarının kanıtlanmış olduğu gibi aslında "sıfır hata" lı üretim % x hatalı üretime kıyasla daha ekonomik olmaktadır.
“Sıfır hata” yı hedef seçmenin temelinde başka nedenler de vardır. Bunlardan en önemlilerinden bir tanasi numune adedi on binleri bulunca , bu yöntemler ekonomik olmaktan çıkmaktadır. Ayrıca çoğu durumda ürüne zarar vermeden numune almak ya da test yapmak mümkün olmaz.
Japon şirketleri önceleri tekstilde, daha sonra da sırasıyla optik, demir - çelik, gemi inşa, elektronik, otomotiv, dayanıklı tüketim malları günümüzde ise balıkçılıktan bankacılığa hemen her sektörde başarılı olmaktadır.
Yüksek kaliteyi düşük maliyetle sağlamayı bir gelenek haline getiren Japon sirketleri uluslararası pazarlarda paylarını arttırırken bir çoğu da kendi sektörlerinde adeta efsaneleşmiştir.
Japonya'nın son otuz yıldaki gelişmesini yüzeysel biçimde inceleyenler bunu "Japon mucizesi" olarak tanımlamışlar ve bu mucizeyi bir takım sosyal, antropolojik ve hatta genetik faktörlerde aramışlardır. 1980'li yıllarda ise iki önemli gelişme bu teorileri çürütmüş, gerçeğin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bunlardan biri, Japonların yurt dışında kurdukları şirketlerde de aynı başarıyı elde etmeleri, ikinci gelişmede T.K.Y modelini Japonlarda öğrenen ABD, Avrupa, G. Kore, Taivan şirketlerinin deneyimidir. 2. KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ ve TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
2.1. KALİTE GÜVENCE SISTEMI “Ürün veya hizmetlerin kalite için belirlenen istekleri karşılaması makasadı ile yeterli güveni sağlaması için gereken planlı ve sistematik faaliyetlerin bütünü” olarak tanımlayabileceğimiz Kalite Güvencesi, kaliteyi etkileyen tüm faaliyetler üzerinde kontrol hakimiyetinn kurulması, geliştirilmesi ve sürdürülmesi yolu ile kuruluşun yönetimi için belirli kalite hedeflerine uygun olarak kalite fonksiyonunun işlerliğine ilişkin güvence sağlarken, bir yandan da çeşitli amaçlarla dışarıya karşı kalite sisteminin ve bununla ilgili sunulan mal ve hizmetlerin kalitedüzeylerinin beklentilerini karşılayacağına dair güvenceleri ve bununla ilgili delilleri oluşturur.
2.2. KALITEYE SISTEM YAKLAŞIMI : TOPLAM KALITE YÖNETIMI
Yönetim ; bir grup insanı belirlemiş amaçlara doğru yönlendirerek aralarındaki işbirliği ve koordinasyonu sağlama çalışmalarının bütünüdür. Yönetim konusunda az çok görüş birliğine varılmış diğer bir tanım "yönetim, belirli amaçlara ulaşmak için başkalari vasıtası ile iş görmektir" der. Yönetimle ilgili tüm tanımların işlediği husus yönetimin süreç odaklı olduğudur. Yönetim bir süreçtir ve süreç odaklıdır .
Günümüzde şirket yöneticilerini ve şirketle ilgili çıkar çevrelerini etkileyen güçlü unsurlar yöneticileri ve yönetim kavramını süreç ve insan odaklı olarak değerlendirmeye ve bu kapsamda yönetim teknikleri uygulamaya zorlamaktadır. Yöneticileri böyle bir anlayış değişikliğine zorlayan güç unsurlarını belli başlı üç başlık altında toplamak mümkündür:
1. Dinamik pazarlar ve değişim
2 . Rekabet
3. Kalite ve müşteri
Bu üç unsur, kısaca Toplam Kalite Yönetimi (TKY) olarak ifade edilen bir anlayışın ortaya çıkmasındaki önemli etkenlerdir.
TKY, klasik anlamdaki yönetim anlayışının alternatif olarak doğan, gelişen ve gelişimine devam eden modern ve etkin yönetim anlayışının bugünkü adıdır. Değişimin ve sürekli gelişmenin hiç durmadan sürdüğünü göz önüne alırsak, TKY bir anlık resimdir.
2.2.1. TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN AMAÇ ve FELSEFESİ TKY anlayışının yapısı, günümüzde ezici boyutlara ulaşan rekabetçi yönetim anlayışına dayanmaktadır. TKY, değişimlerin yönetilmesinde ve rekabet gücünü geliştirmede yüksek hız sağlayan bir sistemdir. Bunu gerçekleştirirken "kalite, maliyet - termin - verimliklik - kâr" ilişkisine geleneksel anlayıştan çok daha farklı bir açıdan yaklaşmaktadır. Bu yeni bakış açısına göre kalite için yapılan çalışmalar;
1. Savurganlığı önlemektedir.
2. Verimliliği arttırmaktadır.
3. Maliyetleri düşürmektedir.
Rekabetçi yapıya sahip TKY'nin modelde belirtilen ana öğeleri ve ilkeleri aynı zamanda şirketin kurumsal kültürünü oluşturan ilke ve değerlerdir.
Sonuç olarak Toplam Kalite Yönetimi uygulaması bir masraf kaynağı, bir gider olarak değil, lüzumlu bir yatırım olarak görülmeli ve
*Şirketlere, piyasa taleplerine esnek davranabilme, ve bunları karşılayabilme yeteneği kazandırdığından
* Kaynak kullanımını optimize ederek makina, donanım ve araç-gereç yani en genelde yatırım gereksinmelerini azalttığından,
*Benzer şekilde insan ve sermaye tasarrufu sağladığından
*Yapılan iyileştirici ve geliştirici çalışmaların sonuçlarına yönelik verimlilik ölçme mekanizmaları kurulmasını ve dolayısı ile işlerin verimliliğinin ölçülmesini sağladığından, inanarak uygulanmalıdır.
2.2.2. TOPLAM KALİTE YONETİMİNİN ÖĞELERİ
TKY ilkelerinin çoğu, ilk kalite üstadları Deming, Juran ve Feigenbaum tarafından ortaya atıldı. Bu üstadlar, aralarında yer yer farklılıklar olmasına rağmen temelde aynı fikir ve ilkeleri öne sürmektedirler. Japonya, ABD ve diğer ülkelerdeki başarılı uygulamalar (Japonya'da Deming, ABD'de Baldrige ödülünü kazanan fırmalar) ile kalite üstadlarının ilkeleri birlikte dikkate alındığında başarılı bir uygulama için gereken temel TKY öğeleri ortaya çıkar. Bu öğeleri şöyle sıralayabiliriz:
1. Müşteri odaklılık
2. Performans geliştirme, proseslerin yönetimi ve sürekli proses denetimi
3. Tam Katılım
4. İnsan kaynakları yönetimi - önce insan anlayışı - Birey Kalitesi
2.2.2.1. MÜŞTERİ ODAKLILIK
Müşterinin görünür ısterklerının yanısıra saklı istekleri (cazip kalite) ancak müşteriye yakın o1makla gerçekleştirilebilir. Müşteri isteklerinin tatminini, temel şirket felsefesi haline dönüştürme yönünde çaba gösteren firmalar müşterilerinin koşulsuz mutlu etmeyi "olmazsa olmaz" bir düstur olarak kabullenen şirket kültürü oluştururlar.
2 .2.2.2. PERFORMANS GELIŞTIRME
Performans geliştirme, TKY'nin en temel faaliyetleridir. Üst yönetimin liderliğinde eğitilmiş personel takımlar halinde organize olacak, ve müşteri odaklık sonucu belirlenen hedefler doğrultusunda sürekli geliştirme çalışmaları yapacaktır.
Proses geliştirmedeki temel amaç, proses değişkenliğinin azaltılması, sıfır hataya ulaşılmanın hedeflenmesi ve proses süresinin azaltılmasıdır. Her prosesteki değişkenlik azaltıldıkça, bu değişkenlikten kaynaklanan hatalar azalmakta ve ürün kalitesi artmaktadır.
Sürekli geliştirme uygulamalarında Shewhart ya da Deming Çemberi adıyla anılan Planla - Yap - Doğrula - Karar ver (PYDK) çemberi genel çalışma çerçevesi olarak kullanılır. TKY'de kararlar kişilerin inanç, düşünce ve varsayımlarına göre değil, sağlıklı verilerden elde edilen gerçeklere göre verilir.
2.2.2.3. TAM KATILIM
TKY’nin başlıca amaçalarıdan biri firma çalışmalarının tümünün , sürekli geliştirme faaliyetlerine katılımını sağlamaktır. Tam katılım için sorumlulukların paylaşılması şarttır. Tam katılım istemi, gönüllüğü ifade eder. Yönetimden ve yönetilenlerden, "Ben bu örgüte nasıl katkıda bulunabilirim, bu organizasyonu nasıl gerçekleştirebilirim" sorusunu sormasını bekler.
Peter Zenge, sorumluluk paylaşımı ve tam katılımı "Lokallik" adı altında ifade ediyor:" Lokalize edilmiş organizasyonlar, organize ve gücün maksimum seviyede "tepe" den veya şirket merkezindenolabildiğince uzaklara yayılacağı örgütler olacaktır. Lokallik insanları hareketlerinde özgür bırakarak kendi fkirlerini denemeleri ve ortaya çıkan sonuçtan sorumlu olmalarını sağlamaktadır."
2.2.2.4. INSAN KAYNAKLARI YÖNETIMI : ÖNCE INSAN ANLAYIŞI BIREY KALITESI
Insan kaynakları yönetiminde amaç, kişilerin en verimli ve en tatminkâr şekilde yapabileceği koşulları saptayıp bunları şirket başarısına kanalize etmektir. Şirket yönetiminde insan faktörüne verilen değer arttıkça orada işgücü verimi, işin kalitesi ve şirket için yapılan özveriler de artacaktır. Bu yönetim felsefesi olarak insana saygıyı gerektirir.
TKY insanların kendilerine söylenmeden, kendi sonımluluk duyguları dolayısıyla yapılması gereken işi kendiliğinden yapmalarını öngörür. Ishıkawa, "Insanlığı esas alan bir yönetim biçiminin, insanların sınırsız güçlerinin gelişmesine izin veren bir yönetim olduğunu ifade etmektedir. Nitekim TKY'nin araçlarından biri olan "Kalite Çemberleri" etkinliklerini harekete geçiren "insana saygı duyulan bir işyeri" yaratma vizyonudur.
2.3. DR. DEMING'IN 14 TEMEL KURALI
Toplam Kalite Yönetiminin Temellerini atan Dr. Deming bu alandaki deneyimlerini 14 temel kural halinde özetlemiştir. TKY uygulamalarındaki başarı büyük oranda bu kurallarda anlatılan hususların yerine getirilmesiyle yakından ilgilidir. Bu kuralları ana başlıklar halinde özetleyelim :
1. Ürün ve servislerde iyileştirme amacını sürekli kılın. (Sürekli iyileştirme birim alandan alınacak ürün miktarının arttırılması için toprağın, tohumun ve üretim yöntemlerinin geliştirilmesi çalışmalarıdır.)
2. Yeni bir yönetim felsefesini uygulamaya koyun. (Günümüz koşullarında
beklenen hata, gecikme, kabul edilebilir hata gibi kavramların yeri kalmamıştır. Herşeyin daha iyisini yapma olanağı vardır.)
3. Kalitenin sağlanması için denetimlere güvenmeyin. (Kalite kontrol edilemez.Üretilir. Sonuçlara bakmak hiçbir anlam ifade etmez.)
4. Işinizdeki başarıyı sadece fyatlara göre değerlendirme alışkanlığınızdan vazgeçin. (Fiyatı en ucuz olan malın maliyeti en ucuz olmayabilir. Kalite kavramı ile birleştirilmemiş fiyat bilgileri anlamsızdır.)
5. Sürekli iyileştirmeyi tüm süreçlerinize yayın ve devamlılığını sağlayın. (Sürekli iyişleştirme aynı yangının defalarca söndürülmesi değildir. Süreç yeterliliğinin belirlenmesi ve değişkenliğin kontrolü ile daha iyinin hedeflenmesi ve uygulanması olarak algılanmalı, uygulanmalıdır.)
6. Eğitimi kurumlaştınn. ( Yeterli eğitim programları ile desteklenmeyen projelerin başarı şansı yoktur.)
7. Liderlik mekanizması oluşturun. (Liderlik yönetimin doğal işidir.)
8. Korku engelini yok edin. (Doğruların konuşulması engellenmemeli, çalışanların yaratıcılığı desteklenmelidir.)
9. Çeşitli birimler ve yönetim arasında engelleri yokedin. (Birimler arasındaki hedefler açısından çelişkiler olmamalı.)
10. Çalışanları zorlamaktan, onlara sloganlar ve nümerik hedefler vermekten vazgeçin. ( Hedef "sıfır" hatadır ve hataların büyük miktarı (%95 ) yönetimden kaynaklanmaktadır. İyi bir süreçten kötü ürün çıkmayacaktır. Bırakın çalışanlar kendi sloganlarını, hedeflerini kendileri belirlesin.)
11. Işyerlerine özgü nümerik hedefve kotaları yok edin. Kişileri bu rakama göre değerlendirmeyin. (Kalite ile birlikte değerlendirilmedikçe miktarlar anlamsızdır. Önce kalite felsefesi egemen kılınmalıdır.)
12. Çalışanların işyerinden gurur duymalarını önleyecek engelleri yok edin. (Hızlı değil doğru çalışmak, rekabet değil işbirliği anlayışı yerleştirilmelidir. Çoğu ıaman yanlış yönetim, hatalı teçhizat ya da malzeme iyi performansı engeller.)
13. Kişi geliştirmeye yönelik eğitim çalışmalarını destekleyin. (En iyi yatırım insana yapılan yatırımdır. Gücünüzü insanlarınız oluşturur. Yönetim ve diğer çalışanlar özellikle takım çalışması ve istatistik teknikler eğitimleri almalıdır.)
14. Dönüşümü gerçekleştirecek somut işleri yapın. (Değişim de bir süreçtir.Yukarıdaki 14 kural doğrultusunda yönetim somut işleri planlamalı ve gerçekleştirmelidir. ) http://www.ie.sakarya.edu.tr/pano.php?no=196
bu konu ile araştırmam vardı buldum çok işime yaradı belki sizlerinde işine yarar bi faydası olr arkadaşlar
