3 Eylül 1939 da İngiltere ve Fransa'nın Polonya'yı işgal edenAlmanya'ya savaş ilan etmesiyle başladı. Al­manya, İtalya ve Japonya'nın oluşturduğu Mihver Devletleri ile Fransa, İngiltere, ABD ve SSCB'nin oluşturduğu Müttefikler dünya­nın hemen her bölgesinde savaştı. II. Dünya Savaşı topyekûn bir savaştı, yani savaşa giren bütün ülkelerin tüm kaynakları ve insan gücü savaş için kullanıldı. Askerlerin yanı sıra milyonlarca sivil insan öldürüldü. Savaş Por­tekiz, İspanya, İsveç ve İsviçre dışında bütün Avrupa'ya yayıldı. ABD, deniz filosunun Japon uçaklarınca bombalanması üzerine Aralık I941'de savaşa katıldı. II. Dünya Savaşı Eylül 1945'te bitti. Bu savaşın sonuçla­rından dünyanın pek az bölgesi kendisini kurtarabildi. Almanya'da Adolf Hitler'in dik­tatörlüğü, büyük can kayıpları ve büyük acılar pahasına yıkılabildi. Savaşın sonunda, SSCB ve bazı Doğu Avrupa ülkeleri yeni topraklar kazanırken. Japon ve İtalyan imparatorlukla­rı yıkıldı.

Savaşın Nedenleri

I. Dünya Savaşı'nın sonunda Almanya yenil­miş ve ağır koşullar içeren bir antlaşma yapmak zorunda bırakılmıştı. Almanlar, 1919'da imzalanan Versay (Versailles) Ant-laşmasf nın haksız maddeler içerdiğini ve ye­niden gözden geçirilmesi gerektiğini düşünü­yorlardı. 1920'lerde büyük ekonomik güçlük­lerle karşı karşıya kalan Almanya'da 1933'te Adolf Hitler önderliğindeki Naziler iktidara geldi. Hitler, bir yandan Versay Antlaşması' nın geçersiz sayılmasına çalışırken, öte yan­dan da silahlı kuvvetlerini yeniden toparladı.
1919'da barışı korumak ve uyuşmazlıkları çözümlemek amacıyla kurulan Milletler Ce­miyeti, bu görevleri yürütebilmek için gerekli olan yaptırım gücünden yoksundu. ABD bu örgütün dışında kaldı; öbür üyeler arasında da kararlara uymayan devletlere karşı zor kullanma konusunda görüş birliğine varılama­dı. Bu sorun, 1931'de Japonya'nın protestola­ra aldırmayarak Çin'in Mançurya bölgesini ele geçirmesiyle iyice açığa çıktı. Japonya 1930'lar boyunca gücünü artırdı. 1935'te faşist Benito Mussolini yönetimindeki italyanlar,
Etiyopya'yı işgal ettiler Milletler Cemiyeti bu kez de etkin önlemler alamadı.
Bu zayıflıktan yararlanan Hitler, 1936 Mart'ında Almanya'nın Ren Irmağı'nın batı­sında kalan topraklarına askeri birliklerini gönderdi. Oysa 1925'te Almanya ile Milletler Cemiyeti arasında yapılan anlaşmaya göre bu bölgede hiçbir devlet asker bulunduramaya­caktı. Milletler Cemiyeti bu konuda da pro­testolar dışında yaptırım uygulayamadı. Ar­dından İtalya ve Almanya, İspanya'daki iç savaşta cumhuriyetçi yönetime karşı faşist General Francisco Franco'nun saflarında sa­vaşmak üzere asker gönderdi; böylece yeni silah ve uçaklarını da denediler. Yeni toprak kazanından ve dünya egemenliği için Alman­ya, İtalya ve Japonya, Berlin-Roma-Tokyo Mihveri diye adlandırılan bir ittifak kurdular. Bu yüzden bu ülkeler Mihver Devletleri adıyla anıldı.

1937'de Japonya, Çin'e karşı topyekûn bir savaş başlattı. Bir yıl sonra Almanya, Avus­turya'yı işgal etti; ardından da Çekoslovakya' da Alman asıllıların çoğunlukta olduğu Südet bölgesi üzerinde hakkı olduğunu ileri sürdü. İngiltere ve Fransa, Çekoslovakya'yı Hitler'in bu isteğine boyun eğmesinin yararlı olacağına inandırdı ve Eylül 1938'de yapılan Münih Antlaşması'yla bölge Almanya'ya bırakıldı. 6 ay sonra Hitler başkent Prag'ı bombalayaca­ğını söyleyerek gözdağı verince Çekoslovakya Almanya'nın boyunduruğuna girdi.
Almanya'nın sonraki kurbanı I. Dünya Savaşı'nın ardından bağımsız bir devlet olarak yeniden kurulan Polonya'ydı. İngiltere ve Fransa bu kez Alman saldırısına karşı Polon­yalılara yardım edecekleri konusunda kesin güvence verdiler. Almanya, Polonya'ya saldı­rınca da II. Dünya Savaşı başlamış oldu.

Savaş Teknolojisi

Karadaki çarpışmalarda çoğunlukla, saldırı gücü olan taraf kazançlı çıktı. Bu savaşta kullanılan tanklar ve savaş uçakları I. Dünya Savaşı'nın etkili savunma yöntemleri sayılan istihkâm ve siperleri rahatlıkla aşabiliyordu.
Denizde ise düşmana görünmeden saldıra-bilen denizaltılar torpilleriyle I. Dünya Sava­şı'na göre çok daha tehlikeliydi. Buna karşı­lık, zırhlı savaş gemileri daha az önem taşıdı. Bu gemilerin 24 km uzaktaki hedefleri vurabi­len büyük toplan, uçaklardan ve uçak gemile­rinden gönderilen bomba ve torpillerden ko­runmaya yetmiyordu, j Daha çok denizden karaya yapılan çıkarmalarda, uçakların ve savaş gemilerinin bombardımanıyla destekle­nen özel çıkarma gemileri kullanıldı. İyice kıyıya yanaşan bu gemilerin açılabilen kapak­larından birlikler, tanklar, toplar ve kamyon­lar karaya çıkarılabiliyordu.
Radarın bulunması j gemilerin ve savaş uçaklarının gözle görünmesinden çok önce saptanabilmesini sağladı; daha sonra da bom­bardıman uçaklarının Sedeflerini bulmasına yardım etti (bak. Rada|0- Bu savaşın özellik­lerinden biri de bombardımanın neden oldu­ğu ağır can kayıpları jve yıkımdı. Yalnızca orduların bulunduğu yarler, gemiler ve hava­limanları değil Londrp, Hamburg, Berlin, Köln, Dresden gibi büyük kentler de yoğun bir biçimde bombalandı ve sivil halktan pek çok insan öldü. Savaşır son ayında Hiroşima ve Nagasaki kentlerine atılan iki atom bom­basının yol açtığı korkunç yıkım Japonya'yı teslim olmaya zorladı . Roketler ve güdümlü füzeler ilk kez bu savaşta kullanıldı. Almanlar. Avrupa kıyı­larından İngiltere'yi bombalamak için önce "uçan bomba"ları (Vlıve sonra gelişkin V2roketlerini yaptılar. Japonlarin Çin'deki bazı uygulamaları dışında bu savaşta zehirli gazlar kullanılmadı

Avrupa'da Savaş Başlıyor

Almanya Ağustos 1939'da SSCB ile 10 yıl geçerli olacak bir saldırmazlık paktı imzala­dıktan sonra. 1 Eylül'de Polonya'ya girdi. İngiltere ile Fransa sözlerini tutarak 3 Eylül' de Almanya'ya savaş ilan etti. Avusturya, Kanada ve Güney Afrika'nın da aralarında bulunduğu başka ülkeler de İngiltere ve Fransa'nın yanında yer aldı. Ama Müttefik­ler. Alman kara ve hava güçlerince hızla işgal edilen Polonya'ya yardım edemedi. 17 Ey­lül'de SSCB de doğudan Polonya'ya girdi. Polonya teslim oldu. 80 bin kadar Polonya askeri mücadeleyi sürdürmek amacıyla önce Romanya'ya daha sonra da Fransa'ya giderek burada toplandı.

Ekimde SSCB, olası bir Alman saldırısına karşı batıda "tampon devletler" oluşturmak amacıyla, üç Baltık ülkesini, Estonya, Le-tonya ve Litvanya'yı işgal etti. Ardından SSCB, Finlandiya'dan birliklerine Finlandiya topraklarına girme hakkının verilmesini iste­di. Finlandiya SSCB'nin koşullarını kabul etmek zorunda kaldı.
Bunlar olurken batı oldukça hareketsizdi. Fransa, Alman sınırında Maginot (Majino) Hattı adıyla anılan savunma hattını kurdu. Kuzeydeki İngiliz birlikleri, Belçika'nın sava­şa girmemesi nedeniyle Almanlar'la hiç karşı­laşmadı.
1940 Nisan'ında Almanlar, Norveç'e saldır­dı. Amaçları denizaltıları için üsler kurmak ve İsveç'in kuzeyindeki madenlerden çıkartıla­rak denizyoluyla Norveç'in Narvik limanına getirilen demire el koymaktı. Alman birlikleri gemilerle geldi ve bir bölümü hiçbir engelle karşılaşmaksızın Norveç kıyılarına çıktı. Bir bölümü de İngiliz deniz güçleriyle, iki tarafın da eşit kayıplar verdiği sert çatışmalara girdi. Ama Almanlar kısa sürede Norveç'te Mütte-fikler'in asker çıkarma girişimlerini önleyebi­lecek hava üsleri kurdular. Norveç 9 Hazi-ran'da teslim oldu. Almanlarin nisanda sal­dırdığı Danimarka da pek az direnebildi.
10 Mayıs 1940'ta başlayan Alman saldırısı, kısa sürede Belçika. Hollanda ve Lüksem­burg'un işgaliyle sonuçlandı. Yardıma gelen İngiliz ve Fransız orduları da püskürtüldü. 13 Mayıs'ta Sedan'da Alman tankları Meuse (Maaş) Irmağı'nı geçti ve Fransa'nın içlerine doğru ilerledi. Hollanda 14 Mayıs'ta teslim oldu. Alman tankları kuzeye, kıyıya doğru ilerledi ve geri çekilen Müttefikler'in önünü kesti. Belçika 27 Mayıs'ta teslim oldu.
Belçika'da sıkışıp kalan İngiliz ve Fransız birlikleri büyük kayıplar verdi. İngiliz deniz güçlerinin yardımıyla Dunkerque kıyılarından 346 bin kadar Müttefik askeri kurtarıldı; ama silah, araç ve gereçler geride bırakıldı.

14 Haziran'da Almanlar Paris'e girdiler, 22 Haziran'da da Fransızlar ateşkes antlaşmasını imzaladılar. Alman güçleri Kuzey Fransa'yı ve bütün Atlas Okyanusu kıyılarını işgal etti. Mareşal Henri Philippe Petain (1856-1951) Vichy'de Almanlarin denetiminde bir hükü­met kurdu. İngiltere'de bulunan General Charles de Gaulle (1890-1970) savaşın sonuna kadar varlığını koruyan Özgür Fransa Hareketi'ni kurarak işgalcilere karşı direnişe geçti. İngiltere'de ayrıca "özgür" Polonya, Norveç, Belçika. Hollanda ve Çek askeri birimleri de oluşturuldu.
Hitler bir sonraki hedef olarak İngiltere'yi seçti. Alman hava kuvvetleri Güney İngilte­re'deki havaalanlarını ve limanlarını her gün bombalamaya başladı, ingilizler'in kesin dire­nişiyle karşılaşan Almanlar, ardından Lon­dra'yı ve İngiltere'nin iç bölgelerindeki kent­leri de bombaladı. Bu baskınlar pek çok sivilin ölümüne ve büyük zarara yol açtı. Buna karşılık İngiliz hava kuvvetleri de Fran­sa ve Belçika limanlarında askerleri Manş Denizi'nden geçirmek üzere toplanmış Al­man gemilerini batırdı. İngiltere göklerinde Ağustos-Ekim 1940 arasında yapılan üstünlük savaşından sonra, Alman hava saldırıları gece bombardımanlarına dönüştü; 1941 ortalarına kadar İngiltere'deki kentler yoğun hava akın­larının hedefi oldu. Haziran 1940'tan sonraki bir yıl içinde yaklaşık 43 bin sivil yaşamını yitirdi; 50 bin kişi ağır yaralandı.

Kuzey Afrika Seferi

10 Haziran 1940'ta İtalya, Almanya'nın ya­nında savaşa girdi. Kuzey Afrika'daki Berka (Sirenayka) ve Libya o zamanlar İtalya'nındı. Bu bölgeler daha sonra Libya Krallığı oldu.
1940 sonbaharında İtalyanlar. Somali'nin İngiliz egemenliğindeki bölümünü ele geçirdi­ler; ama izleyen kış Wa|velTin askerleri bölge­yi ve ayrıca Eritre ile İtalyan Somalisi'ni aldılar. Sudan'dan hareket eden İngiliz ve Sudan birlikleri Etiyopya'ya girdi ve İtalyanlar'ı teslim olmaya zorladı.
Asıl savaş yeri ise plil Irmağı ile Tunus arasında kalan Batı Çölü'ydü (Batı Çölü, Libya Çölü'nün Mısır ]sınırları içinde kalan bölümüdür). İtalyanlar 1940 sonbaharında Libya'dan girerek Mısır'ı işgal ettiler; ama aralık ayında henüz Nil Urmağı'na ulaşamadan VVaveH'in komutasındaki birlikler tarafından durduruldular. Çarpışmalar sonunda İtalyan­lar Bingazi'nin ötesine; püskürtüldü.

1941'de durum dahal da kötüleşti. Yugos­lavya zorlu bir Alman saldırısından sonra çöktü. Böylece Almanya buradaki güçlerini 1939'da Arnavutluk'u işgal eden ve 1940 Ekim ayından beri Yunanistan'da savaşan ama başarılı olamayan İtalyanlar'ın yardımına gönderdi. İngilizler, Yunanistan'a yardım edebilmek için birliklerini Batı Sahradan çekmek zorunda kaldılar. Ne var ki, İngiliz Uluslar Topluluğu birliklerinin yardımına karşın Yunanistan yenikli ve 1941 Nisan'ında teslim oldu. Ardından,! mayısta Girit de Al­manlar'ın eline geçti. Bir sırada Irak, İran ve Suriye'de sorunlar çıktığı için Müttefikler güçlerinin bir bölümünü bu bölgeye gönderdi. Bu gelişmeler Batı Çölt'ndeki İngiliz güçleri­ni zayıflattı. Kızıldeniz kıyısında bulunan (bugün Etiyop­ya'nın bir parçası) Eritre ve Somali'nin bir bölümü de İtalya'nın yönetimindeydi. Etiyopya, 1935'te İtalyan birliklerinin işgali altına girmişti. İtalya'nın bölgedeki güçleri, ana üssü Mısır'da olan General Sir Archibald Percival VVavell komutasındaki İngiliz Uluslar Topluluğu güçlerinden çok daha üstündü. Mihver güçleri ise General Lrwin Rom mel (1891-1944) komutasındaki Alman birlikleri­nin Trablusgarp ve Trablusşam'a gelmesiyle güçlenmişti. 1941 Nisaninda Alman tankları ve mekanize piyadeleri doğuya, Mısır sınırına gönderildi. Kasımda Almanlari geri püskürt­mek için yapılan girişim kısmen başarılı ola­bildi ve Rommel 1942'de yeniden saldırdı. Kı­yıda. Tobruk kentindeki garnizon teslim ol­du. Temmuzda İngiliz Uluslar Topluluğu güç­leri İskenderiye'ye yalnızca 10 km uzaklıktaki bir savunma hattına çekilmek zorunda kaldı. Mısırin düşmesi. Hindistan yolunun Almanlar'a açılması demekti.

Ağustos sonunda bir kez daha saldıran Rommel, İngilizlerin General Bernard Montgomery komutasındaki 8. Ordu'su tara­fından püskürtüldü. İngilizler'in ekimde baş­lattığı saldırı, el-Alameyn zaferiyle sonuçlan­dı. Bundan sonra Almanlar ve İtalyanlar, Ba­tı Çölü boyunca gerilediler; Ocak 1943'te 8. Ordu Tunus'a girdi

Almanya SSCB'ye Saldırıyor

Hitler'in SSCB ile 1939'da yaptığı saldırmaz­lık paktının asıl amacı, Almanya'nın aynı an­da hem batıda, hem doğuda savaşmak zorun­da kalmasını önlemekti. 1940'ta Alman ordu­ları Fransa'yı çökertip İngilizler'i Avrupa'dan sürünce Hitler. SSCB'ye saldırmaya karar verdi. Hızlı bir harekâtla SSCB üzerinden Or­tadoğu'ya inmeyi tasarlamıştı. SSCB'ye saldı­rı Napolyon'un 1812'deki başarısız Rusya se­ferinden bir gün önce 22 Haziran 1941'de baş­ladı. Finlandiya, Bulgaristan, Macaristan ve Romanya da SSCB'ye savaş açtılar. Savaş başlangıçta Almanlar için oldukça olumlu ge­lişti. Almanlar sonbaharda Leningrad kenti­ne, aralık ayında da Moskova'nın banliyöleri­ne ulaştılar. Daha güneyde de Don Irmağı ağ­zındaki Rostov kentine ulaştılar, ama kış gel­diğinde Alman birlikleri yorulmuş, savaşma güçleri azalmıştı.

Ardından SSCB'nin karşı saldırısı başladı. Hitler'in tasarılarında bu harekâtın kış gelme­den tamamlanması öngörüldüğü için, Alman askerlerinin giysileri soğuk kış günlerine uy­gun değildi. Büyük kayıplar verdiler ve SSCB'nin içlerinde tutunabilmelerine karşın başlangıçtaki güçlerini bir daha kazanama­dılar.
1942'de Hitler, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında bulunan Kafkasya petrol yataklarını ele geçirmeyi hedefledi. Bir Alman ordusu ağustosta Maykop'taki petrol merkezine ulaş­tı. Daha kuzeydeki Stalingrad kentine yönelik saldırıları ise başarısız oldu. SSCB birlikleri kenti sonuna kadar savundu ve kış bastırınca karşı saldırıya geçtiler. 250 bin kişilik Alman ve Romanya birliklerini kuşattılar ve Şubat 1943' te bu birlikler teslim oldu. SSCB'nin II. Dünya Savaşı'nın bu en büyük kara çarpışmasındaki başarısı Almanlari, Kafkasya'dan çekilmek zorunda bıraktı. 1943 yazı başlarken SSCB orduları Almanlari geri sürdü ve 1944 başın­da Polonya'ya, çok geçmeden de Romanya'ya girdi. Bu savaşta SSCB büyük yıkıma uğradı ve yaklaşık 20 milyon insanını yitirerek II. Dünya Savaşı'nda en çok can veren ülke oldu.

ABD Savaşa Giriyor

ABD savaşta tarafsız kalmasına karşın İngil­tere'ye destek sağlıyordu. Örneğin, 194()'ta ABD, deniz kuvvetlerinin 50 destroyerini İn­giltere'ye ödünç vermişti.
7 Aralık 1941'de pazar günü sabah saatle­rinde, Japon uçak gemilerinden havalanan 360in üzerinde savaş uçağı, Havvaii Adalan'ndaki Pearl Harbor deniz üssünde bulunan ABD savaş gemilerine saldırdı. Japonlar bombaladıkları sekiz savaş gemisinden altısını batırdı ya da çalışamaz duruma getirdi; ama üssün kendisi pek zarar görmedi. Uçak gemi­leri o anda başka bir yerde olduğu için bu Tayland'dan geçerek Birmanya'yı da işgal etti ve oradaki İngiliz birliklerini Hindistan'a çekilmek zorunda bjraktılar. Güneydoğu Asya'da kurdukları ütlerden Avustralya'ya hava saldırıları düzenlediler.Batıdaki Deniz Savaşları
Savaş başladığında İıfgiltere ve Fransa'nın güçlü donanmaları vardı. Alman donanması ise, daha küçük olmakla birlikte, modern ve etkiliydi. Uçak gemisi jyoktu. ama güçlü savaş gemileri ve hızla artar| denizaltı gücüyle tica­ret gemilerine büyük zararlar verebiliyordu.

Akdeniz'de İngiliz ileniz gücünün üstünlü­ğü sayesinde, asker erzak taşıyan düşman gemileri batınlarak Kuzey Afrika harekâtına yardımcı olundu. Ne vjar ki. İngiliz donanması da Alman denizaltılaaının ve kıyıda üslenmiş savaş uçaklarının saldırılarıyla ağır kayıplar verdi. Düşman uçaklarının yarattığı tehlike saldırıdan kurtuldu. Bu olay üzerine ABD Kongresi, 8 Aralık 1941'de Japonya'ya, üç gün sonra da Almanya ve İtalya'ya savaş ilan etti.
PearI Harbor baskınıyla aynı gün, Formo-za'dan kalkan Japon uçakları Filipin Adala-n'na saldırdı. Bu adalar daha sonra Japon bir­liklerince işgal edildi. General Douglas MacArthur komutasındaki ABD ve Filipin güçleri yenildiler ve bölgeyi boşaltmak zorun­da kaldılar. Japonlar 1942 Mayısinda Filipin­leri ele geçirdiğinde 36 bin kadar asker ve 25 bin sivili esir aldılar. Japonlar, saldırılarını sürdürerek ABD'den Guam ve Wake adaları­nı, İngiltere'den de Hong Kong'u aldılar. Ja­pon askerleri Tayland üzerinden hareketle Malaya'yı da işgal etti ve yarımadanın alt bö­lümlerine, Singapur'a doğru ilerlediler; Sin­gapur 1942 Şubatinda teslim oldu. Daha son­ra, Saravak, Brunei, Borneo, Timor, Cava, Sumatra, Selebes, Yeni Britanya, Solomon Adaları, Yeni Gine'nin doğusu, Gilbert Ada­ları. Andaman Adası ve Aleut Adaları da Ja­ponya'nın eline geçti. Buraları savunmaya ça­lışan Müttefik deniz güçleri büyük kayıplar verdi, askerlerinin pek çoğu öldü ya da esir edildi.
Bu saldırılar sonucunda Japonya, Güney­doğu Asya'nın denizden ulaşımını denetleyen adaları ele geçirdi. Japonlar Ayrıca Çinhindi ve leri Batı Çölü'ndeki sai Cebelitarık Boğazı ve yerine, çoğunlukla Ümit Burnu ve Süveyş Kanalı yolunu izleye­rek sağladılar.Durmaksızın bom yalanan Malta yalnızca denizaltılar ve küçül< gemilerce kullanılabili­yordu. Bu yüzden İn şilizler'in ana deniz üssü Mısır'da, İskenderiye'deydi. Zaman zaman Alman savaş gemiler Müttefik ticaret gemile­rine saldırmak üzerelAtlas Okyanusu'na açılı­yordu. Daha sonra <!a ticaret gemisi görünü­münde, silahlandırıl niş gemiler göndermeyi sürdürdüler.ve başka Alman kentlerine yoğun hava saldı­rıları düzenlendi. Başlangıçta bombalar tam hedefi bulamı­yordu. Ama daha sonra, özel olarak eğitilmiş havacıların kullandığı keşif uçakları geliştiril­di. Bunlar radar yardımıyla hedefi buluyor ve tam üzerindeyken bulutların arasından bile görülebilen parlak işaret fişekleri atarak yeri­ni belirliyordu. Bombardıman uçakları da fi­şeklerle belirlenen bu yerlere bombalarını bı­rakıyordu.
Belli başlı hedefler çelik üretim alanları, sa­vaş gereçleri yapılan fabrikalar, limanlar, pet­rol rafinerileri ve demiryollarında yükleme yapılan merkezlerdi. Hava saldırısını yürüten güçler ağır kayıplar verdi; uçaksavar toplarıy­la birlikte gece savaşan uçakların da saldırısı­na uğradılar. İngiliz hava kuvvetleri hava akınlarını genellikle gece düzenliyordu. 1942 sonuna doğru, İngiltere'deki havaalanların­dan havalanan ABD bombardıman uçakları da bu akınlara katıldı. 1944'e kadar sürekli gelişme gösteren ABD hava kuvvetlerinin gü­cü İngilizler'inkini aştı. Büyük gruplar oluştu­rarak uçan ağır bombardıman uçakları, avcı uçakları eşliğinde uzun menzilli gündüz saldı­rılarında da bulundu.

Büyük Okyanus'taki Savaşlar

Avustralya ve Yeni Zelanda güçlerince des­teklenen ABD güçleri Büyük Okyanus'ta Ja­ponlar'ın eline geçen bölgeleri geri almak gö­revini üstlendi. Japonlar'ın Hint Okyanusu' nu geçerek Vichy Fransa'sının yönetimindeki Madagaskar Adası'nı almasından ve Mütte­fiklerin Ortadoğu'ya araç gereç sağladıkları yolu kesmesinden korkulduğu için bir İngiliz birliği de Mayıs 1942'de adaya çıktı ve kasım­da tüm adayı ele geçirdi.
Büyük Okyanus'un güneybatı bölgeleri ABD ile Japon deniz kuvvetleri arasında ya­pılan birkaç önemli deniz savaşı sonunda geri alındı. 1942 Mayısinda Yeni Gine'de bir li­manı ele geçirmekle görevli birlikleri taşıyan Japon savaş gemileri, Avustralya ile Yeni Kaledonya arasında yer alan Mercan Denizi'nde ABD güçlerinin saldırısına uğradı. İki taraf da yaklaşık olarak eşit kayıplar verdi, ama Ja­pon gemileri geri dönmek zorunda kaldı. Bu savaş, uçak gemilerinin düşman gemilerini hiç görmediği yeni tür deıiz savaşlarının ilkiydi.
ABD Japonlari Gı adalcanal ve Solomon adalarından çıkarttı, Avustralya ve ABD bir­likleri 1943 başlarındaj Papua'yı, uzun çarpış­malardan sonra da 1044 Haziraninda Yeni Gine'nin tümünü geri aldılar. ABD güçleri bir adadan öbürüne il :rlerken, bir yandan da buralara Japonya yakınlarındaki düşman üs­lerine saldırılar düzen emek üzere havaliman­ları yaptılar. ABD Fjaziran 1944'te Saipani ve Mariana Adaları'nl ele geçirdi. Japon filo­su adayı savunurken ı|çak gemilerinden çoğu­nu ve 450 dolayında savaş uçağını yitirdi. Bu bölgenin alınmasıyla", ABD'nin adalardan kalkan ağır bombardıman uçakları Japonya' ya kadar ulaşabildi.
Ekimde ABD birlikleri Filipinler'de Leyte Adası'na çıktı. Japonya yeni çıkarmaları önle­mek için geri kalan bütün savaş gemilerini bölgeye gönderdi. A/ın sonunda Leyte Kör­fezi Deniz Savaşı'nc a Japon donanmasının büyük bölümü yok edildi. Bu, II. Dünya Sa-vaşı'nın en büyük demiz çarpışmasıydı. Ocak 1945'te General MacArthur komutasındaki ABD birlikleri Filipin'in en büyük adası olan Luzon'a çıktı ve martta başkent Manila alın­dı. Bu sırada Avustrjalya ve Hollanda güçleri de Borneo'yu ele geçirdi.
1945 Şubatinda, Amiral Nimitz komutasın­daki ABD güçleri, Tokyo'nun 1.200 km güne­yinde yer alan Bonjjn ya çıktı. İvoşima'da zorlu çarpışmalar oldu ve büyük kayıplar verildi. 25 gün süren savaş so­nunda 20 bin ABD denizcisi öldü ve Japon garnizonunun neredeyse tamamı yok edildi. Bunu, 1945 Nisan'ında Ryu-Kyu Adaların­dan Okinava'ya yönelen saldırılar izledi. Ja­ponlar gene güçlü bir savunma yaptılar. Bu kez Müttefik gemilerine kamikazelerle (inti­har uçakları) saldırdılar. Bunlar, güçlü patla­yıcılar yüklü, tek pilotlu ve doğrudan gemile­re çarpan uçaklardı.Bu dönem boyunca ABD ve İngiliz denizal­tıları Japon ticaret gemilerine saldırdılar, ABD uçakları da Japonya'nın çevresine ma­yın döşedi. Böylece Japon ticaret filosunun büyük bölümü batırıldı ve Japonya'nın savaşı uzun süre sürdürmesi olanaksızlaştı.
1944'te, General Orde VVingate'in birlikleri Birmanya'nın içlerine kadar ilerledi. 1945 Mart'ında İngilizler Mandalay'ı ele geçirdi, ABD'nin yönetimindeki Çin ordusu da Bir­manya Karayolu'na ulaştı. Mayısta İngilizler Rangun'a girdi. Japonlar artık yalnızca belirli yerlerde direnebiliyorlardı.

Müttefikler Fransa'ya Giriyor

Fransa'nın kurtarılması için, daha çok ABD, İngiliz ve Kanada birliklerinden oluşan Müt­tefik güçleri 1944 Mayıs'ında İngiltere'nin gü­ney kıyılarında toplandı. Ayrıca bu birlikleri denizin öbür kıyısına götürmek üzere 4.000 gemi ve çıkarma aracı ile bunları korumak için savaş gemilerinden oluşan bir filo da ha­zırdı. Avrupa'nın geri alınması için oluşturu­lan Müttefik güçlerin başkomutanı General Eisenhower'diAlmanlar Müttefikler'in Dover Boğazı'ndan saldıracaklarını sanıyorlardı. Oysa çıkar­ma, Cherbourg ile Le Havre arasında yer alan Normandiya kıyısında başladı. 6 Haziran'da paraşüt birlikleri, bombardıman uçakları des­teğinde askerler ve tanklar gemilerden kıyıya çıktı. Almanlar kıyıya engeller ve mayınlar yerleştirmişlerdi, ama akşama doğru General Montgomery'nin komutasındaki 85 bin asker kıyıya ulaşmayı başardı. Müttefikler'e benzin ikmali kanalın öbür ucundan, denizaltından döşenen bir boruhattıyla yapıldı. General Rommel'in komutasındaki Almanlar sonunda gerilemek zorunda kaldılar.12 Haziran'da Almanlar Londra'yı uçan bombalarla (VI) bombalamaya başladılar. Bunlar, ucunda 1 ton patlayıcı taşıyan ve düz gidebilmeleri için otomatik pilotla yön­lendirilen küçük, jet motorlu araçlardı. Ku­zey Fransa'daki rampalardan (kalkış pisti) ha­valanıyorlardı. 30 Ağustos'a kadar 8.500'ü aş­kın uçan bomba atıldı. Pek çoğu İngiliz savaş uçakları ve uçaksavar toplarınca yok edildi; ama 2.000 kadarı Londra ye çevresine ulaşa­rak 6.000 kişinin ölümüne ve 40 bin kişinin yaralanmasına yol açtı.20 Temmuz'da Alman suikastçiler, içindebomba bulunan bir dosya çantasını toplantı yaptığı yapıya bırakarak Hitler'i öldürmek is­tediler. Bomba Hitler'i yalnızca yaraladı ve girişim sonuçsuz kaldı. Bunun üzerine sui-kastle ilgili olan ya da Hitler'e karşı olduğu düşünülen pek çok kişi ölüm cezasına çarptı­rıldı. Bu olaya karışan Rommel de kendini zehirledi.
Müttefikler Caen dolayındaki zorlu çarpış­malardan sonra, Normandiya'da, ilk ele ge­çirdikleri bölgeden çıkmayı başardılar. Al­manlari Kuzey Fransa boyunca batıya doğru sürdüler. Paris 25 Ağustos 1944'te kurtarıldı ve eylülün ortasında Dijon yakınlarında, ço­ğunluğunu 5 Ağustos'ta Fransa'nın Akdeniz kıyılarına çıkan Özgür Fransız Kuvvetleri'nin oluşturduğu, öbür Müttefik güçleriyle buluş­tular.
Eylülde General Eisenhovver, Fransa'daki Müttefik kuvvetleri komutanlığına getirildi. ABD birlikleri güneye, İngiliz ve Kanada or­duları ise Belçika'ya ilerledi. Müttefik gene­rallerin en başarılılarından biri de ABDİi George S. Patton'du. 17 Eylül'de Müttefikler Ren üzerinde bir geçit elde etmek için Arn-hem'de ırmağın doğusuna havadan indirme yaptı; ama sert çarpışmalardan sonra geri çe­kilmek zorunda kaldılar.Müttefiklerin ilerleyişi şubatta da sürdü. Alman tanklarının çoğunluğu doğu cephesine gönderilmişti. Martta Reni geçen Müttefik­ler, Almanya'ya doğru hızla ilerledi; Alman güçlerini yararak Hollanda'ya girdi.
Nisan 1945'te ABD güçleri Leipzig, Chem-nitz (bugünkü Karl-Marx-Stadt) ve Münih'i aldı; Elbe Irmağı üzerindeki Torgau'da SSCB birlikleriyle buluştu. Daha kuzeyde Montgo-mery'nin askerleri Elbe'yi geçerek Ham­burg'a girdi ve ardından Baltık Denizi'ndeki Lübeck ve Wismar'a doğru ilerlemeyi sürdür­düler.

Sonu

güçler 13 Ağustos 1944'te Floransa'yı aldı. Almanlar bunun üze­rine Pisa ile Rimini a rasında bir savunma hattı e kadar burada tutundulüttefikler Po Irmağı'nı na doğru ilerledi. İtal­ya'da Almanlar 2 Mayıs'ta teslim oldular. İki gün sonra da Müttefikler Avusturya'dan güne­ye doğru ilerleyen A BD askerleriyle buluştu.
SSCB birlikleri ise 1944 Haziraninda Do­ğu Avrupa'da bir harekât başlattı. Temmuz sonunda Varşova'nın karşısında Vistül Irmağı'nın doğu kıyısına geldiler. Daha güneyde SSCB ordusu, Romanya ve Bulgaristan'ı aldı. Finlandiya eylülde düştü. Ağustosta SSCB or­duları iki koldan ilerlemeye başladı. Biri Baltık Denizi'nin doğu kıyıları boyunca, öbürü de Tuna vadisi üzerinden Macaristan'a doğru hareket etti. Almanlar bu ilerlemeyi durdura-mayarak geri çekildiler.1945 başlarında, Almanya'nın artık uzun süre savaşamayacağı ortaya çıkmıştı. Mütte­fik liderler, ABD Başkanı Roosevelt, İngilte­re Başbakanı Churchill ile SSCB'nin önderi
Stalin Kırım'daki Yalta kentinde toplandılar ve Almanya'nın koşulsuz olarak teslim alın­ması konusunda anlaştılar. Ayrıca savaş son­rası Avrupa'ya ilişkin planlar da yaptılar. Ocak 1945'te SSCB askerleri Oder Irmağı'nı aşarak Silezya'ya girdi. Güneyde ise, şubatta Budapeşte'ye, nisan başında da Viyana'ya girdiler ve Berlin'e doğru ilerlediler. 25 Ni-san'da Berlin'i kuşattılar. Kentin merkezinde­ki bir yeraltı sığınağından savunmayı yönet­mekte olan Hitler savaşın yitirildiğini kavra­yarak 30 Nisan'da intihar etti. Amiral Kari Dö-nitz'i kendi yerine atamıştı.
Dönitz'in temsilcileri Reims'e Müttefikler' le görüşmeye geldi. Batıda Müttefikler'e tes­lim olmayı; ama doğuda SSCB'ye karşı savaşı sürdürmeyi istiyorlardı. Eisenhovver Alman­larin her yerde koşulsuz teslim olmaları ko­nusunda ısrar etti. Almanya'nın teslim olması 8-9 Mayıs 1945'te gece yarısı gerçekleşti.

Japonya'nın Teslim Olması

ABD, Japonya'nın kıyı kentlerini yoğun bir biçimde bombaladığı sırada Başkan Truman, Japonlar'ın direnişini kırmak ve savaşı kısalt­mak gerekçesiyle atom bombası kullanmaya karar verdi. Atom bombası ABD'de, gizlice geliştirilen ve büyük yıkım gücü olan bir silah­tı. 6 Ağustos 1945'te ABD hava kuvvetlerinin bir bombardıman uçağı Hiroşi­ma kenti üzerine ilk atom bombasını attı. 3 gün sonra gücü azaltılmış bir atom bombası da Nagasaki'ye atıldı. Bu bombalar Hiroşima' da 200 bin, Nagasaki de ise 80 bin sivilin öl­meşine ve on binlerce kişinin yaralanmasına yol açtı. Bu kentler büyük ölçüde yıkıldı; bitki örtüsü çok zarar gördü. Atom bombasının yol açtığı radyasyonun (radyoaktif ışınlar) etkisi yıllarca sürdü. Radyasyon nedeniyle insanlar, daha sonra da sakatlandılar ve öldüler. Uzun yıllar sonra bile özürlü çocuklar doğdu. 8 Ağustos'ta SSCB de Japonya'ya savaş açtı ve Japonlar'ın elinde bulunan Mançurya ve Ko­re'yi işgale başladı. Bunun üzerine Japonya 2 Eylül'de resmen teslim oldu ve II. Dünya Sa­vaşı sona erdi.

Antlaşmalar ve Sonuçları

Temmuz ve Ağustos 1945'te barış antlaşmala­rının koşullarını görüşmek üzere Potsdam Konferansı toplandı. Toplantıya önde gelen Müttefik temsilcileri olarak ABD'den Roose-velt'in yerine seçilen Başkan Harry S. Truman, SSCB'den Stalin ile İngiltere Başbakanı VVinston Churchill (daha sonraki toplantılara Churchill'in yerine başbakan seçilen Clement Attlee) katıldı.Konferansta alınan belli başlı kararlar şun­lardı: Müttefikler Almanya'yı işgal edecek ve silahsızlandıracak, böylece gelecekte savaş çı­karma tehlikesi önlenecekti. Alman ordusu dağıtılacak, sanayisi denetlenecek ve açık de­nizlere çıkabilecek glmi, silah ya da savaş uçağı yapımı yasaklanacaktı. Hitlerön Nazi Partisi'nin düşünceleri yasaklanacaktı . Almanya'nın bütünlüğünün korun­ması ilkesi dışında kalan antlaşma koşulları genellikle uygulandı.Almanya ve Berlin Müttefik kuvvetler ara­sında bölündü. SSCB birliklerinin işgal bölge­si olan Doğu Almanya, sonradan Alman De­mokratik Cumhuriyeti oldu. Batı Almanya' nın kuzeyi İngiliz, güneyi ile Bremen bölgesi ABD ve güneybatısı jda Fransız birliklerince işgal edildi. Almanya'nın bölünmüşlüğü bu­gün de sürmektedir Nazi liderler Müttefikler'den dört yargıç ta­rafından Nürnberg'd yargılandı. Yargılama yaklaşık bir yıl sürdü» Sanıklardan 12'si ölüm cezasına çarptırıldı; bfınlardan biri olan Mare­şal Hermann Goeringi zehir içerek intihar etti. Yedi kişi hapis cezasıa çarptırıldı. Öteki Na­zi savaş suçluları da yargılanarak idam edildi ya da hapsedildi. Bazı Alman bilginleri özel­likle roket mühendis|eri de ABD ve SSCB'ye götürüldü.
Batılı Müttefikler ile SSCB arasında. Al­manya'nın doğusundaki toprakların ne kada­rının SSCB ve Polonya'ya bırakılacağı konu sunda anlaşmazlık vardı. Sonuçta SSCB, Do­ğu Prusya bölgesini Polonya'yla paylaştı. Oder ve Neisse ırmaklarının doğusunda kalan topraklar da Polonya'ya verildi. Bu iki bölge ile Çekoslovakya, Macaristan, Romanya ve Polonya'da yaşayan Almanlar, Almanya'ya taşındılar.Müttefikler arasındaki en önemli görüş ay­rılığı, Almanya'nın bütünlüğünün korunması konusunda çıktı. Birleşik bir Almanya'nın çok güçlü bir ülke olabileceğini düşünen Fransızlar bu konuda isteksiz davrandılar. SSCB ise, Almanya'nın bütünlüğünün korun­masını, ama bunun sosyalist yönetim altında gerçekleşmesini savunuyordu. Böylece Al­manya'nın SSCB işgalinde kalan bölgeleriyle Berlin'in doğusu. Batı Berlin ve batılı Mütte­fikler'in işgalindeki bölgelerden ayrıldı. Bu durum 1949'da iki ayrı devletin doğmasına neden oldu: Batı Berlin'i de içeren Almanya Federal Cumhuriyeti ve başkenti Doğu Berlin olan, sosyalistlerin yönetimindeki Alman De­mokratik Cumhuriyeti kuruldu.

Japonya da Müttefikler'ce işgal edildi. Ama savaşı izleyen ilk yıllardan sonra dene­tim tümüyle General Douglas MacArthur'un yönetimindeki ABD'li yetkililerin elinde kal­dı . Japon ordusu dağıtıldı ve silahsızlandırıldı. Çin ve Güney­doğu Asya'nın çeşitli yerlerine yerleşmiş olan 4 milyonu aşkın Japon da Japonya'ya geri gönderildi. Bazı Japon komutanları savaş suç­lusu olarak yargılandı; idam ya da hapis ceza­sına çarptırıldı. Önce Japonya'nın silahlı güç­ler oluşturması yasaklandı. Ama sonra SSCB ve bölgedeki öbür sosyalist güçlere karşı önemli bir müttefik olabileceği düşünülerek ordusunu ve deniz gücünü kurmasına yardım edildi. Batı Almanya gibi Japonya da, yerlebir edilmiş kentlerini ve fabrikalarını yeniden kurmak için özellikle ABD'den büyük yardım aldı.
Japonya ile barış antlaşması 1951 Eylül'ünde imzalandı. Bu antlaşmaya SSCB ve Hin­distan karşı oldukları maddeler nedeniyle ka­tılmadılar. Antlaşmanın en önemli sonucu, Japonya'nın topraklarının dört adayla sınır-lanmasıydı. Japonya'nın sö­mürgeci imparatorluğu sona erdi. Ryu-Kyu, Benin, Mariana ve Marshall adaları, Bir­leşmiş Milletler adına yönetilmek üzere ABD'ye; Güney Sahalin ve Kuril adaları ise SSCB'ye bırakıldı. Japonya'nın savaştan önce işgal ettiği Mançurya, Çin'e geri verildi. Kore ise bağımsız bir devlet oldu. Ayrı bir antlaş­mayla ABD'ye Japonya'da askeri güç bulun­durma yetkisi verildi.
II. Dünya Savaşı'nda hava saldırılarında binlerce sivil insan da öldürüldü. Almanlar toplama kamplarında 6 milyon Yahudi'yi öl­dürdüler. Bu uygulamaya "toplu kıyım" de­nildi. İşgal ettikleri topraklarda yaşayan 10 milyon kişiyi evlerinden, yurtlarından ayırdı­lar ve Almanya'da fabrikalarda köle gibi ça­lışmaya zorladılar.
Yaklaşık 35 milyon insanın öldüğü bu sa­vaşta SSCB 20 milyon yurttaşını yitirdi. .Po­lonya'da Naziler'in burada öldürdüğü 3 mil­yon Yahudi'yle birlikte yaklaşık 6 milyon kişi öldü. Almanya 4 milyon, Japonya 2 milyon, ABD 298 bin, İngiliz Uluslar Topluluğu 544 bin ve İngiltere 350 bin insanını yitirdi. Çin'in ise 2 milyondan fazla askerinin öldüğü sanıl­maktadır.

İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye

Türkiye II. Dünya Savaşına katılmadı. Ama savaş boyunca izlediği yansızlık siyasetinde zaman zaman büyük güçlüklerle karşılaştı. Türkiye 1939'da savaş olasılığının iyice artma­sı üzerine toprak bütünlüğünü korumaya yö­nelik ittifak antlaşmaları sağlamak amacıyla bazı girişimlerde bulundu. Almanya ile İtal­ya'nın saldırgan tutumları karşısında doğal olarak bu girişimler İngiltere, Fransa ve SSCB'ye yönelikti. İlk görüşmeler sonucunda 12 Mayıs 1939'da İngiltere'yle, 23 Haziran'da da Fransa'yla Türkiye'nin de "Barış Cephe­sinde yer aldığını açıklayan ortak bildiriler yayımlandı. Bunu SSCB'yle de benzeri bir an­laşma sağlanması yolundaki çabalar izledi. Ama SSCB'nin 23 Ağustos'ta Almanya ile bir saldırmazlık antlaşması imzalaması karşısında Türkiye'nin çabaları boşa çıktı.
Bu durum üzerine İngiltere ve Fransa ile ilişkiler daha da sıklaştırıldı ve 19 Ekim 1939'da Ankara'da Türkiye-İngiltere-Fransa İttifak Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya gö­re Türkiye bir Avrupa devletinin saldırısına uğrarsa İngiltere ve Fransa yardımda buluna­cak, buna karşılık Avrupa'da çıkacak bir sa­vaş Akdeniz'e yayılırsa Türkiye de İngiltere ve Fransa'ya yardım edecekti. Savaşın Bal-kanlar'a doğru yayılma eğilimi göstermesi üzerine Türkiye Balkan Antantı'na bağlı ül­kelerle de işbirliğini güçlendirmeye çalıştı. Ama Şubat 1940'ta Belgrad'da toplanan Bal­r Konseyi bu yöndeolumlu bir karar alamjadan dağıldı. 10 Hazida katılmasıyla savaş kısa süre içerisinde Akdeniz'e yayılınca Tşrkiye'nin 1939 Ankara Antlaşması'yla üstlendiği yükümlülükler gündeme geldi. Ne var Fransa'nın teslim olması, ingiltere'nin de bu konuda ısrarlı davranmaması Türkiye'yi sa­vaştan uzak tuttu.
Alman orduları 1941 ortalarına doğru Bal-kanlar'ı tümüyle ele geçirince, Türkiye'nin de Alman istilasına uğramasından, dolayısıyla Ortadoğu'daki yaşamsal önemdeki çıkarları­nın tehlikeye girmesinden çekinen İngiltere, Türkiye'den savaşa katılmasını istedi. Bu sıra­da SSCB'ye saldırmaca hazırlanan Almanya da güney kanadını güvenceye almak amacıyla Türkiye'ye bir saldırmazlık antlaşması öneri­sinde bulundu. Türkiyje bunu hemen kabul et­ti. 18 Haziran 1941'de imzalanan antlaşma Türkiye'nin savaş dışı kalma siyasetinde yeni bir aşama oluşturdu. Bunu 10 Ağustos 1941'de SSCB ile İngiltere'nin ortak notası iz­ledi. Savaşın iyice yqğunlaştığı bu dönemde her iki ülke Türkiye'nin toprak bütünlüğüne saygılı olduklarını bildiriyorlardı. Buna karşı­lık Türkiye'den 1936 Montrö (Montreaux) Sözleşmesi'ni tam olarak uygulayarak İstan­bul ve Çanakkale boğazlarını savaş gemileri­ne kapalı tutmasını istiyorlardı.
1942 hem Almanya'nın, hem de İngiltere' nin başını çektiği Müttefikler'in Türkiye'yi kendi yanlarında saviia sokmak için baskı uy­guladıkları bir yıl oldu. Türkiye çeşitli gerek­çeler ileri sürerek bunların hepsini geri çevir­di. Ama 1943'te Müttefikler'in üstünlüğü belirginleşince İngiltere bu kez savaşın bir an önce bitmesine katkıda bulunmak ve zaferin nimetlerinden pay almak gibi görüşlerle Tür­kiye'yi Müttefikler yanında savaşa sokmaya çalıştı. Churchill bu amaçla 30 Ocak 1943'te Adana'ya gelerek İsjmet İnönü ile görüştü. İnönü, Churchill'in Türkiye'nin en geç Ağus­tos 1943'te savaşa katılması yolundaki isteği­ne karşı, bunun gerekli silahların, savaş araç ve gereçlerinin verilnjıesi durumunda olanaklı olabileceğini söyledi.. Bu konudaki görüşme­ler sürerken Müttefikler 14-24 Ağustos tarih­lerinde Kanada'nın Duebec kentinde, 19-30 Ekim'de de Moskova'da düzenledikleri top­lantilarda Türkiye'yi savaşa katmak yolunda­ki baskıyı artırma kararı aldılar. 28 Kasım -2 Aralık tarihlerinde bir doruk toplantısı ya­pan Churchill, Roosevelt ve Stalin de bu kara­rı onayladı. Bunun üzerine Churchill ve Roose­velt 3 Aralık 1943'te İsmet İnönü'yü Kahire' ye davet ederek bu konudaki kesin isteklerini ilettiler ve Türkiye'nin Şubat 1944'te savaşa katılmaması durumunda her türlü askeri yar­dımı keseceklerini bildirdiler. İsmet İnönü" nün askeri ve stratejik gerekçelerle savaşa katılmayı reddetmesi üzerine Mart 1944'te İn­giltere, Nisan 1944'te de ABD Türkiye'ye as­keri yardımı durdurdu. Diplomasi alanında ise baskılar sürüyordu. Bu baskılara bir süre daha direnen Türkiye savaşın gidişinin iyice belirginleşmesi üzerine 2 Ağustos 1944'te Al­manya ile siyasal ilişkilerini kesti. Bunu 6 Ocak 1945'te Japonya ile ilişkilerin kesilmesi izledi. Ardından Müttefik liderleri Şubat 1945'te toplanan Yalta (Kırım'da) Konferan-sı'nda, yeni kurulacak Birleşmiş Milletler'e yalnızca 1 Mart 1945'e kadar Almanya'ya sa­vaş açmış ülkelerin katılmasını içeren bir ka­rar aldılar. Türkiye bunun üzerine 23 Şubat'ta Almanya'ya savaş ilan etti. Ama bu sırada Al­manya'nın yenilgisi kesinleşmiş olduğundan fiilen savaşa girmedi