ZANAAT

-tı a. (ar. ş/nâ'af'tan), insanların maddeye dayanan gereksinimlerini karşılamak için yapılan, belli bir eğitimin yanı sıra deneyim ve ustalık da gerektiren el emeğine dayalı etkinlik, meslek: Terzilik, demircilik zanaatı. Bu zanaatta usta olmak için yıllarca bir atölyede çıraklık yaptı.

—ANSİKL. Zanaat etkinlikleri, çeşitli eşyanın üretimini, tesisini, bakımını ya da onarımını ve bazı hizmetlerin arzını kapsar Zanaat, bazı etkinlik ve büyüklük ölçütlerine göre ticaret ve sanayiden ayrılır. Zanaat işletmeleri özellikle el emeği temeli üzerine kurulmuş olduklarından, yalnızca hazır alınmış ürünlerin satışıyla uğraşan ticari işletmelerden açıkça farklıdırlar. Hukuk bilimi, bu ölçüte dayanarak, ticaret hukukunun ve özellikle, bunun malların tasfiyesi ve iflas durumunda borçların ödenmesi ile ilgili hükümlerinin zanaatkarlara uygulanmasını kabul etmez.

Bununla birlikte, tüccarların yararına olan bazı yasa hükümleri (ticari icarlar gibi) zanaatkarların da yararlanabilecekleri biçimde genişletilmiştir. Öte yandan, zanaat işletmeleri, çok küçük olmalarıyla da öteki işletmelerden ayrılırlar. Nitekim, meslekler kesimine.bağlı işletmelerin tanımlanmasında personel kavramı, da işe karışır: bir zanaatkâr, ister tek başına çalışsın, ister bir ya da birkaç kalfanın yardımından yararlansın, daima bir "zanaat” işletmesinin başıdır. Çalışanların sayısıyla ilgili bu görüş, oldukça keyfi niteliktedir.

Fakat, küçük ticari üretim ve az iş bölümü ölçütleri her zaman geçerli olmadığından, zanaatın, yalnızca işletmeler hiyerarşisindeki yerini belirleyen bu ölçüte göre tanımlanamayacağı açıktır.

Zanaat işletmesi

genellikle büyük seri üretimi dışlayan ve kişisel ya da kaliteli bir nesneler üretmeye yönelen bir işletme olarak da tanımlanabilir. Onun bu özelliği, bazı etkinlik dallarında, nispeten sınırlı sayıda, ama çok çeşitli kullanım değeri taşıyan ve yapılacak teknik işlere büyük bir yatkınlık gösteren bir donanım kullanılmasına yol açar. Gerçi birçok etkinlik dalında yatırımlar önemli bir yer tutar (örneğin, bazı ikinci elden üretim etkinliklerinde [genel mekanik, torna işleri] ya da bazı besin maddelerinin üretiminde [fırıncılık, pastacılık]), ama üretim etkenleri arasında işgücünün payı daima ağır basar.

Nihayet, zanaat işletmeleri, işleri parçalara bölünmesini dışlayan çalışma biçimleri (bu durum daha büyük işletmelere oranla ücretliye daha önemli sorumluluklar yükleyebilir) ve müşterilerle ayrıcalıklı ilişkiler kurabilmeleriyle (ürünlerinin ve sundukları hizmetlerin kalitesi, yeni ihtiyaçlara hızlçuyum sağlayabilmeleri [satış sonrası hizmetler] ve oturma yerlerine yakın olmaları nedeniyle toplum yaşamına, kentlerin ve kırsal bölgelerin canlılık kazanmasına katkıda bulunmaları sayesinde) öteki işletmelerden ayırt edilebilirler.