Acil korunma,gerçekten gerektiren durumlarda kullanılmalıdır. Devamlı korunma amaçlı, sürekli kullanılmamalıdır. Prezervatif yırtılması, diyaframın yer değiştirmesi, RİA’nın düşmesi, hap alınmanın unutulması veya cinsel tecavüz gibi durumlarda acil kontrasepsiyona ihtiyaç vardır. Geçmişte bu amaçla, birkaç gün süreyle yüksek doz östrojen kullanımı önerilmiş, uygulanılmış fakat ciddi yan etkileri nedeni ile artık kullanımından vazgeçilmiştir. Günümüzde çeşitli acil korunma yöntemleri denenmişse de halen üzerinde durulan üç uygulama vardır.

1-Ertesi Sabah Hapı, Ertesi Gün Hapları
Korunmasız cinsel ilişkiyi izleyen ilk 72 saat içerisinde, halen sık kullanılan kombine doğum kontrol haplarından (ethinyl estradiol 50 mcg ve norgestrol 1 mg içeren) 2 hap alınır. 12 saat sonra aynı doz tekrarlanır. Tedavi ilk 12-24 saat içerisinde başlatılırsa daha etkilidir. 72 saatten daha sonra başlandığında ise etkisizdir. Ertesisabah hapı veya Ertesigün hapı olarak da bilinen bu yöntem “Yuzpe” rejimi olarak da bilinmektedir ve günümüzde en sık kullanılan ilişki sonrası acil korunma uygulamasıdır.
Doğum kontrol yöntemi uygulamamanız ve plansız cinsel ilişkide bulunmanız veya prezervatifin yırtılması ve hamile kalmayı istememeniz durumunda acil korunma hapını kullanabilirsiniz. Bu haplar ne kadar kısa sürede alınırsa o kadar etkili olmaktadır. Korunmasız cinsel ilişkinin ardından üç gün (72 saat) içinde bu hapı kullanmaya başlamanız gerekir.Bununla beraber, hapı ne kadar kısa sürede alırsanız o kadar etkili olacaktır.

Acil korunma için ertesi gün hapları nasıl alınır?
Acil korunma hapının en yaygın alınma şekli 12 saat arayla iki tane almaktır. Bu yöntem istenmeyen hamileliklerin yaklaşık % 75’ini önlemektedir.
Çoklu kombine doğum kontrol haplarının kullanılmasını kapsayan diğer acil korunma yöntemleri vardır. Bu haplar, daha az etkili ve daha fazla yan etkileri olduğundan artık önerilmemektedir.
Tüm acil korunma hapları cinsel ilişkiden sonra ne kadar kısa sürede alınırlarsa o kadar etkili olmaktadır.Acil korunma haplarının sürekli doğum kontrol yöntemi olarak uygulanmasının önerilmediğini bilmek önemlidir. Bunlar normal doğum kontrol hapları kadar etkili değildir.

Ertesi gün hapı, ertesi sabah hapı olası yan etkiler nedir?
Yan etkileri fazla yaygın değildir. Ancak, bazı kadınlarda göğüslerde hassasiyet yada baş ağrısı görülmektedir.Adet düzeni bozulabilir,bu durumda doktorunuzla bağlantıya geçmelisiniz.

2-İlişki Sonrası RU 486
Antiprogesteron ajan olan RU-486’da acil korunma amaçlı amaçla kullanılabilir. Halen üzerinde çalışmalar sürmekle birlikte yapılan çalışmalar, korunmasız cinsel ilişkiyi izleyen 72 saat içerisinde tek doz 600 mg RU-486 verildiğinde yan etkilerinin az, koruma etkisinin ise yüksek olduğunu göstermektedir. Ülkemizde satılmamaktadır.

3-İlişki Sonrası RİA (Spiral) Uygulaması
Korunmasız ilişkinin olduğu bir adet döngüsünde (siklusta) ovulasyonu yani yumurtlamayı izleyen 5-7 gün içerisinde, RİA uygulanması gebeliği önlemede çok etkilidir. Hormonal yöntemlere göre daha az kullanılır. Bunun nedeni, acil korunma gerektiren durumdaki vakaların, özellikle de cinsel yolla bulaşan hastalıklar riski nedeni ile RİA için uygun olmama olasılığıdır.

DİKKAT!!
İlişki sonrası uygulanan gerek hormon, gerekse spiral döllenmeyi etkileyebilir veya endometriyumu (rahim içini) döllenmiş yumurtanın yerleşmesine uygunsuz hale getirerek gebeliği önlerler. Bu yöntemlerden sonra çok nadir de olsa gebelik meydana gelip, devam edebilir.Acil korunma yöntemi uygulayan kadınlar 3-4 hafta sonra mutlaka izlemeye çağrılıp değerlendirilmelidirler. Ertesi gün hapı alındığında kusma oldu ise, doz bulantı engelleyici tedavi ile birlikte tekrarlanılmalıdır.


kaynak