MADENLER
1-Maden nedir?
—Yer kabuğundaki çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral
bileşimlerine maden denir.
2- Cevherleşme nedir?
—Tektonik, volkanik ve metamorfik (başkalaşım) olaylar, kayaçların yapılarındaki mineralleri etkileyerek
maden yataklarını oluşturmuştur. Bu oluşuma cevherleşme adı verilir.
3-Madenler kaça ayrılır?
—Üçe ayrılır;
A-Metal madenler: Demir, krom, v.b.
B-Metal dışı (ametal) madenler: Mermer, lületaşı, v.b.
C-Yakıt madenler: Kömür, petrol
4-Tuvönan cevher nedir?
—Yeraltında filizler (cevherler) halinde bulunan madenler taş ve toprakla karışık olarak çıkarılır. Buna
tuvönan cevher denir.
5-Metal (metalik) madenleri tanımlayınız?
—Kayaçların bileşiminden ergitilerek ayrıştırılan madenlere metal (metalik) madenler adı verilir. Demir,
krom, bakır, nikel, kurşun v.b. Bunlar her kayaç içinde az çok bulunur.
6-Metal dışı (ametal) madenleri tanımlayınız?
—Cevherleşmeye uğramadığı halde, kayacın kendi yapısındaki elementlerin maden olarak kullanıldığı
kayaçlardır. Mermer, lületaşı, zımpara taşı, fosfat, kükürt, amyant (asbest), v.b.
7-Yakıt madenlerin oluşumunu açıklayınız?
—Yakıt madenlerden kömür bitkisel, petrol ise bitkisel ve hayvansal artıkların sığ deniz tabanlarında
gömülmesi, burada basınç ve benzeri etkiler sonucu değişime uğramasıyla oluşmuştur.
8-Tenör (cevher yüzdesi) nedir?
—Kayacın içindeki cevher oranına denir.
9-Bir madenin işletilebilmesi için gerekli şartları yazınız?
A-Bir madenin içindeki tenörün fazla olması
B-Maden rezervinin yeterli olması
C-Madenin sanayi merkezlerine ve kullanım alanlarına yakın olması gerekir.
10-Maden rezervinin tanımını yapınız?
—Bir madenin yeraltında bulunan henüz çıkarılmamış toplam miktarına maden rezervi denir.
11-Yurdumuzda hangi madenlere rastlanmamıştır?
—Titanyum, kobalt, platin
12-Hangi madenlerin rezervleri ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir?
—Demir, bakır, linyit, kurşun, çinko, manganez
13-Hangi madenlerin rezervleri ülkemiz için yetersizdir?
—Taşkömürü, doğalgaz, volfram, petrol
14-Hangi madenlerden elde ettiğimiz üretim fazlası ihraç edilir?
—Krom, tuz, mermer, bor
15-Ülkemiz maden kaynakları bakımından çeşitlilik göstermektedir. Niçin?
—Farklı jeolojik zamanlara ait arazilerin bulunmasıdır. Ülkemizin bulunduğu alan Alp orojenezinden aşırı
derecede etkilenmiş, bunun sonucunda çeşitli volkanizma ve başkalaşım (metamorfizma) olayları meydana
gelmiştir.
16-Ülkemiz maden bakımından zengin olmasına rağmen çoğu maden yatağı işletilememektedir.
Niçin?
—Alp orojenezi sırasında aynı yer hareketlerinin aynı bölgede birkaç kez tekrarlanması maden yataklarının
parçalanarak daha küçük yataklar şeklinde dağılmasına yol açmıştır. Bu durum çoğu madenlerimizin
işletmeye açılmasını engelleyen olumsuz bir faktördür.
17-Cumhuriyetimizin kurulmasıyla madencilik alanındaki en önemli gelişme ne olmuştur?
—Osmanlı’nın son döneminde madenlerin çoğu yabancılar tarafından işletilmekteydi. Cumhuriyetin
kurulmasıyla bine yakın madenin imtiyazı (arama ve işletme ruhsatı) yabancı kişi ve kurumlardan geri
alınarak devletleştirilmiştir.
18-Başlıca demir yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
—Malatya’da; Hekimhan ve Hasan Çelebi
—Sivas’ta; Divriği, Kangal
—Kayseri, Kahramanmaraş, Hatay ve Balıkesir
19-Demir çelik fabrikalarımızı yazınız?
Karabük (Kardemir), Karadeniz Ereğlisi (Erdemir), İskenderun (İsdemir), Kırıkkale, Sivas, İzmir
20-Bakır hangi alanlarda yaygın olarak kullanılır?
—Elektriği gümüşten sonra en iyi ileten metal olması nedeniyle elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır.
21- Önemli bakır yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
—Artvin-Murgul
—Kastamonu-Küre
—Elazığ-Maden
—Rize-Çayeli
22-Bakır işletme fabrikalarımızı yazınız?
—Samsun, Artvin-Murgul, Elazığ-Maden
23-Dünyada en çok bakır üreten ülkeleri yazınız?
—Şili, A.B.D.ve Kanada
24-Demir cevherinin üretiminin artmasının nedeni nedir?
Kullanım alanının genişlemesidir.
25-Ülkemiz niçin demir madeni ithal etmeye başlamıştır?
—Ülkemizin gelişen sanayisi nedeniyle demire olan ihtiyacı artmış ve bu nedenle demir ithal etmeye
başlamıştır.
26-Krom madeni demir-Çelik sanayinde neden önemlidir?
—Krom çelik malzemeleri kırılma ve darbelere karşı güçlendirir. Çeliği oksitlenmeye ve aşınmaya karşı korur.
27-En önemli krom yataklarımızı yazınız?
1-Guleman (Elazığ)
2-Kop Dağ(Erzincan)
3-Köyceğiz, Fethiye(Muğla)
4-Parsantı, Pozantı(Adana)
5-Harmancık, Orhaneli(Bursa)
6-Pınarbaşı(Kayseri)
28-Krom işleme tesislerimizi yazınız.
Antalya ve Elazığ ferrakrom tesisleri
29-Alüminyum sanayinin hammaddesini yazınız?
—Boksit
30-Boksit çıkartılan yerleri yazınız?
Akseki(Antalya),Seydişehir(Konya),Milas(Muğla),Saimbeyli(Adana)
31-Çıkarılan boksit nerede işlenir?
Seydişehir alüminyum tesislerinde
32-Bor madeni niçin stratejik bir madendir?
Roket ve jet yakıtlarında ve nükleer enerji üretiminde kullanıldığı için
33-Dünya bor rezervinin %60’ından fazlası hangi ülkede bulunur?
Türkiye
34-Bor çıkarım alanlarını yazınız?
Balıkesir’de Susurluk ve Bigadiç, Bursa’da Mustafa Kemal Paşa, Kütahya’da Emet, Eskişehir’de Seyitgazi
35-Bor mineralleri nerede işlenir?
Bandırma ve Kırka(Seyitgazi)
36-Kükürt nerelerde kullanılır?
Üzüm bağlarının ilaçlanmasında, Gübre ve sülfürik asit üretiminde kullanılır. Ayrıca bazı kuru yiyecekleri
küflenmeye karşı korur.
NOT: Isparta- Keçiborlu’dan yapılan kükürt çıkarımı 1996’da durdurulmuştur.
37-Zımpara taşının kullanım alanlarını yazınız?
Elmastan sonra en sert mineraldir
Mobilyacılık ile taşların, madenlerin, optik araçların parlatılması ve cilalanmasında kullanılır.
38-En zengin zımpara taşı rezervleri nerededir?
Muğla, Aydın, Denizli
39-Ülkemiz barit rezervleri bakımından dünya’da kaçıncı sıradadır?
1.sıradadır.
40-Barit kullanım alanlarını yazınız?
Suda erimeyen barit, petrol ve gaz sondajlarında baskıyı kontrol etmek, patlamaları önlemek için kuyu
duvarlarını sabitleştirmede kullanılır.
41-Barit çıkarılan yerleri yazınız?
Alanya, Gazipaşa(Antalya),Kahramanmaraş, Muş ve Eskişehir
42-Tuz nerelerden elde edilir?
Denizlerden, göllerden ve kaya tuzu yataklarından.
43-En önemli göl tuzu yatağımızı yazınız?
Tuz gölü
44-Denizden tuz elde edilen en önemli yeri yazınız?
İzmir körfezinde bulunan Çam altı tuzlası
45-En önemli kaya tuzu yataklarımızı yazınız?
Çankırı, Erzurum, Nevşehir, Yozgat, Kars
46-Antimon yataklarının bulunduğu yerleri yazınız?
Tokat, Kütahya, İzmir, Bilecik, Niğde
47-Manganez nerelerde kullanılır?
Çelik sanayin de, çeliğe sertlik, taşıma direnci ve aşınmaya karşı dayanıklılık kazandırır.
48-Doğada sıvı halde bulunan tek metal nedir?
— Civa
49-Yakın yıllara kadar hangi göllerimizden soda elde ediliyordu?
—Erçek ve Van Gölü
50-Doğal sodanın türlerini yazınız?
Katı soda, sulu soda(çamaşır sodası)
51-Hangi nedenden dolayı Van ve Erçek göllerinden soda elde etme işi bırakılmıştır?
1982 yılında Ankara Beypazarı’nda dünyanın ikinci büyük katı sodyum karbonat yatakları bulunduktan sonra.
52-Ülkemizde en önemli metalik olmayan madenleri yazınız?
1-Lületaşı(Eskişehir)
2-Granit
3-Oltu taşı(Erzurum-Oltu)
4-Mermer(Afyon, Balıkesir, Bursa, Muğla)
53-Taş kömürü(maden kömürü) hangi jeolojik zamanda oluşmuştur.
1.jeolojik zamanın karbon döneminde(paleozoik)oluşmuştur.
54-Lüle taşından hangi alanlarda yararlanılır?
—Takı, biblo, ağızlık, pipo v.b. eşyalar yapılır.
55-Oltu taşı(siyah kehribar) hangi işlerde kullanılır?
Tespih, takı v.b. yapımında kullanılır.
56-Enerjiye olan talebi artıran nedenleri yazınız.
Sanayideki gelişmeler, artan nüfus ve kentleşme hareketleri.
57-Taş kömürü niçin demir-çelik sanayinin temel yakıtıdır?
Yüksek kalorili bir kömür olduğundan demirin eritilmesinde kullanılır. Linyitin 3 katı enerji verir.
58-Taş kömürü nerelerde kullanılır?
Büyük bölümü sanayide, geri kalan kısmı Çatalağzı, termik santralinde elektrik üretiminde kullanılır.
59-Taş kömürü yataklarımız nerede bulunur?
Zonguldak’ta.
60-Linyit kömürünün taş kömüründen farkı nedir?
Linyit üçüncü jeolojik zamanda (Tersiyer) oluşmuş, karbon değeri taş kömürüne göre daha düşük bir kömür
türüdür. Linyit enerjisi, taş kömürü enerjisinin 1/3’ü kadardır.
61-Linyit hangi alanlarda kullanılır?
Düşük değerli linyitler santrallerde elektrik elde etmek için, daha kaliteli linyitler ise konutlarda ve sanayi
sektöründe kullanılmaktadır.
62-Petrol en çok hangi jeolojik zamanlarda oluşmuş arazilerde bulunur?
_3. jeolojik zaman
63-Ülkemizdeki petrol yatakları hakkında bilgi veriniz.
_Ülkemizdeki petrol yatakları 3000–5000 derinliklerde bulunur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde, Tuz gölü ve
Van gölü civarı, Ege ve Akdeniz bölgelerinde, Trakya ve Kuzey Anadolu’nun bazı kesimlerinde zengin petrol
yatakları bulunmuştur.
64-Kömürler nasıl oluşmuştur?
_Jeolojik devirlerdeki aşırı yağışlı ve sıcak iklim dönemlerinde yaşayan devasa bitkilerin zamanla toprak
altında kalıp değişime uğrayıp taşlaşmasıyla oluşmuştur.
65-Organik kökenli enerji kaynaklarını yazınız.
—Petrol ve kömür
66-Ülkemizde ilk defa petrol nerede ve ne zaman bulunmuştur?
_1940’da Raman Dağı’nda bulunmuştur.
67-Ülkemizin petrol üretiminin tamamına yakını hangi bölgeden elde edilir?
—Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde
68-Ülkemizdeki petrol ürünlerini işleyen petrol rafinerilerini yazınız?
—1-İstanbul’da ambarlı
—2- Artvin’de Hopa
—3- Seydişehir’de Alüminyum tesislerinde
—4-Karadeniz Ereğlisi
69-Linyitle çalışan termik santrallerimizi yazınız?
— Soma, Tavşanlı, Yatağan, Tunçbilek, Elbistan, Gökova
70- Doğal gaz ile çalışan termik santralleri yazınız?
— Hamitabat (Kırklareli),Ambarlı(İstanbul),Ova akça(Bursa)
71-Başlıca doğal gaz yataklarımızın bulunduğu yerleri yazınız?
— Trakya’da(Hamit abat ve Hayrabolu),Mardin ve Siirt’te bulunur.
72- Doğal gazın ekonomik olmasını engelleyen nedenler nelerdir?
— Doğal gazı taşımak için boru hattı veya özel donanımlı tankerler gerektiğinden
73-Termik santral nedir?
— Yakıt olarak taş kömürü, linyit, fuel-oil, motorin, doğal gaz ve jeotermal kaynaklardan yararlanarak elektrik
üreten tesislerdir.
74-Ülkemizde ilk termik santral nerede kurulmuştur?
— 1913’te İstanbul Silahtar ağada
75-Termik santrallerin çevreye olumsuz etkilerini azaltmanın yollarını yazınız?
1-Bacalarına filtre takılmalı
2-Kuruluş yerleri iyi belirlenmeli
3-Daha çok temiz enerjiyle çalıştırılmalıdır.
76-Hidroelektrik enerji nedir?
— Kaynağı su gücü olan enerjiye denir.
77-Türkiye hidroelektrik potansiyeli bakımından nasıl bir durumdadır?
—Avrupa’da Rusya ve Norveç’ten sonra üçüncü sıradadır.
78-Ülkemiz hangi özellikleri nedeniyle baraj yapımına uygun koşullar taşır?
—Ülkemiz yüksek ve engebeli olduğundan akarsularımızın çoğu dar ve derin vadilerde hızla akar. Bu özellik
baraj yapımını kolaylaştırır.
79-Yurdumuzda su gücünden elektrik enerjisi üreten ilk santrali yazınız?
—1902 yılında Tarsus Çayı regülâtörüdür.
80-Rüzgâr enerjisinin olumlu yanları nelerdir?
1-Çevreyi kirletmez.
2-Ham madde maliyeti yoktu.
3-Kullanıldığı ülkeyi dışa bağımlılıktan kurtarır.
4-Tükenmezdir.
81-Türkiye’de ticari amaçlı ilk rüzgâr santrali ne zaman nerede kurulmuştur?
—1988’de Ala çatı’da (İzmir-Çeşme)
82-Rüzgâr enerjisinin olumsuz yanlarını yazınız?
1- Pahalı bir yatırım olması
2-Çalışırken çevreye gürültü oluşturması
83-ülkemizde güneş enerjisinden nasıl yararlanılıyor?
—Su ısıtmada kullanılıyor.
84-Jeotermal kaynaklardan nasıl elektrik elde edilir?
—Yerin derinliklerinde 150–200˚C civarında sıcaklığı bulunan su buharı, sondajlar ile yeryüzüne çıkarılır ve
bu ısı sayesinde elektrik enerjisi üretilir.
85- Jeotermal kaynaklardan buhar şekline dönüşmemiş olanlardan nasıl yararlanılır?
—Sıcaklığı 100˚C’den daha az olan sıcak sulardan konutların ve seraların ısıtılmasında kullanılır.
86-Ülkemizde jeotermal kaynaklardan nerede elektrik enerjisi elde edilmektedir?
—1984’de kurulan Denizli Sarayköy’deki santralden elde edilmektedir.
87-Nükleer enerji nedir?
— Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla açığa çıkan enerjiye denir.
88-Uranyum ve toryum yataklarının işletilmesi niçin sadece devlet tarafından yapılabilmektedir?
— Stratejik madenler kanununa tabi olduğundan
89-Nükleer enerinin olumsuz yönleri nelerdir?
1-Nükleer tesisin kurulması oldukça pahalıdır.
2-Çıkan atık maddelerin saklanması gerekir.
3-Herhangi bir kozada insan ve çevreyi olumsuz etkiler. Örnek=Çernobil
90-Hangi enerji kaynakları yenilenebilir, temiz ve ucuz enerji kaynaklarıdır?
—Hidroelektrik, jeotermal, güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi
91-M.T. A.(Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü) nedir?
—1935’te çıkarılan kanunla madenleri arayıp bulmak ve çıkarmak bu kuruma devredilmiştir. Türkiye’de ilk
petrolü ve bilinen maden yataklarımızın% 90’ını tespit etmiştir.
92-Cumhuriyetin kurulmasından önceki santraller nasıl kurulmuştur?
—Yabancı ortaklıklara ayrıcalıklar tanınmak suretiyle kurulmuştur.1935’ten sonra devlet tarafından satın
alındı.
93-Doğal gazı hangi ülkelerden sağlıyoruz?
—Rusya, Cezayir, İran, Nijerya
Not: Ayrıca Bakü-Ceyhan boru hattıyla Kazakistan ve Türkmenistan doğal gazı da gelecektir.
94-Ülkemizin enerji kaynaklarını çeşitlendirmesinin gerekliliğini açıklayınız?
—Enerjiyi sadece belirli kaynaklardan elde etmek ve bunların ithal etmek ülkemizi zor durumda bırakabilir.
Örneğin: bir savaş esnasında bunları ithal edemeyiz. Bu nedenle enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve
mümkün olduğunca da kendi yerli kaynaklarımızdan sağlanması gerekir.
95-Enerji talebinin karşılanmasında çeşitli kaynakların kullanılmasını zorunlu kılan nedenler nelerdir?
—Büyüyen enerji ihtiyacının tek bir kaynaktan karşılanması mümkün değildir. Çünkü bu kaynak çabucak
biter. Buda olumsuzluk arz eder.
Ayrıca mevcut kaynaklar yeryüzüne dengeli dağılmamıştır. Buda ülkeden ülkeye farklılık arz eder. Enerjiyi
ucuza elde etme çabası
96-Alternatif enerji kaynaklarına olan yönelimin nedeni nedir?
—Enerjiye olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Yakın bir gelecekte mevcut kaynakların talebi
karşılamayacağından dolayı
97-Enerji niçin ucuza mal edilmek zorundadır?
—Enerji ekonominin bir girdisidir. Pahalı enerji ekonomik gelişmeyi engeller. Bu nedenle enerjinin ucuza mal
edilmesi gerekir.
98-Hangi doğal göllerimizden enerji üretiminde faydalanılır?
—Tortum, Hazar ve Eğirdir Gölü
99-Doğal gazın yaygınlaştırılmasının nedeni nedir?
—Büyük kentlerimizdeki hava kirliliğinin etkilerini azaltmak için Örn: Kütahya
100-Ülkemizde jeotermal enerji potansiyelinin yüksek olmasını sağlayan neden nedir?
—Ülkemizde kırık alanları yaygın olduğundan
101-Hidroelektrik potansiyeli en fazla olan ve en az olan bölgemizi yazınız?
En fazla: D.A.B En az: Marmara Bölgesi
103-Güneş enerjisinden en az ve en fazla yaralanabilen bölgelerimizi yazınız?
En az: Karadeniz bölgesi En fazla: Akdeniz Bölgesi
104-Ülkemizin en zengin mermer çıkarım alanlarının bulunduğu bölgeyi yazınız?
—Marmara Bölgesi
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....
