Maksim Gorki

Maksim Gorki

Doğum: 1868, Nijni/Novgorod
Ölüm: 1936, Moskova
Rus yazarı.

Asıl adı Aleksey Maksimoviç Peçkov'dur. Küçük yaşta ailesini yitiren Gorki'nin çocukluğu, yoksulluk içinde geçti. Sayısı belirsiz birçok işte çalıştı. 1884'te Kazan Üniversitesi'ne girmeyi denediyse de başaramadı. Tam bir umutsuzluk içinde kendini öldürme girişiminde bulundu (1887). Hemen ardından Rusya içinde uzun süren gezilere çıktı.

1890'ların sonuna doğru Nijni-Novgorod'da "Nobe Slovo" ve "Zizn" dergilerinde çalışmaya başladı. 1892'de "acı" anlamını taşıyan "Gorki" takma adıyla ilk öyküsü "Makar Çudra"yı yayımladı. Bu arada Marksistler ile ilişki kurdu, Tolstoy ve Çehov ile tanıştı, Moskova'daki Sanatçılar Tiyatrosu çevresine girdi. Bolşevik "Novaja Zizn" dergisinin kurucuları arasında yer aldı. Petersburg'da Lenin ile tanıştı. 1905 Devrimi'nden sonra tutuklandı, bir süre sonra serbest bırakıldı. Yeniden tutuklanmasının önüne geçmek için Finlandiya üzerinden yurt dışına çıktı, İsveç, Almanya, Fransa ve Amerika'ya gitti. Londra'da Rus Sosyal Demokratlarının 5. Kongresi'ne katıldı (1907). 1906'da hastalığı nedeniyle 7 yıl kalmak üzere Capri Adası'na yerleşti. 1917 Şubat Devrimi'nden sonra Kerenski Hükümeti'nde Güzel Sanatlar Bakanı oldu. 1921-1924 yıllarını Almanya ve Çekoslovakya'da geçirdi, 1924'te Sorrent'e yerleşti. 1931'de kesin olarak Rusya'ya döndü.

1934'te I. Sovyet Yazarlar Kongresi'nde başkan olarak yer aldı. Gorki'nin geniş halk kitlelerince tanınması, 1898 yılında yayımlanan eski öyküleriyle gerçekleşti. Bu öykülerinin kahramanlarını genellikle, Rusya içinde yaptığı gezilerde karşılaştığı toplum dışı kişiler oluşturdu.

İlk romanı "Foma Gordeyev"den (1899) sonra, öykülerinde romantik coşkularından sıyrılarak toplumsal eleştirilere yöneldiği görüldü. Bu durum özellikle "Troe" "Üç İnsan, 1900-1901) adlı romanında belirginleşti.

1901-1906 yılları arasında çalışmalarının ağırlık noktasını oyun yazarlığı oluşturdu. İlk oyunu "Meşçane" (Küçük Burjuvalar, 1902) Moskova Sanatçılar Tiyatrosu'nda sahnelendi. Ardından "Na Dne" (Ayaktakımı Arasında, 1902) adlı oyunu oynandı. "Mat" (Ana, 1907) adlı romanıyla "Vragi" (Düşmanlar, 1906) adlı oyunu sosyalist gerçekçiliğin başarılı örnekleri olarak kabul edildi. "Detstvo" (Çocukluğum, 1913), "V Lyudyah" (Yabancı İnsanlar Arasında, 1915; Türkçeye Ekmeğimi Kazanırken adı altında çevrildi), "Moi Universiteti" (Benim Üniversitelerim, 1922) başlıklarını taşıyan üçlü otobiyografisi, Gorki'nin yapıtlarının doruk noktasını oluşturdu. Devrim öncesi Rus aydınlarının durumunu konu alan "Delo Artamonoviç"te (Artamonovlar, 1925) üç kuşak boyunca bir ailenin çöküşünü anlattı. Tamamlanmamış olan "Zizn Klima Samgina"da (Kilim Samgin'in Yaşamı, 1927-1936) ise Rus yakın tarihini ele aldı.

MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

MsXLabs Üye Girişi