İnalcık, Halil

(d. 26 Mayıs 1916, İstanbul - ö. 25 Temmuz 2016),
OsmanlIların ekonomik ve toplumsal yapısı üzerine araştırmalarıyla tanınan tarihçi.

Uluslararası alanda, günümüzün yaşayan en büyük Osmanlı tarihçisi olduğu kabul edilmektedir.
İlk ve orta öğrenimini Ankara’da tamamladı. Balıkesir Öğretmen Okulu’nu (1934), Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ ni (1940) bitirdi. Aynı fakültenin Yeni Çağ Kürsüsü’ne asistan olarak girdi ve Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı teziyle doktorasını tamamladı (1943). 1946’da doçent, 1952’de de profesör oldu. 1949’da Londra Üniversitesinde Doğu ve Afrika Araştırmaları Okulu’nda araştırma yaptı ve Paul Wittek’le birlikte çalıştı. 1953-54 yıllarında ABD’de Columbia Üniversitesinde konuk profesör olarak dersler verdi.

Osmanlı şeriye sicilleri, tapu defterleri, mühimme defterleri üzerine çahşan İnalcık’ m Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar I (1954,1987), Hicri 835 Tarihli Sureti Defteri Sancaki Arvanid (1954, 1987), Kanunnamei Sultanî Ber Mucebi Örfi Osmanî(1956, R. Anhegger ile birlikte) adlı ilk önemli yapıtları dönemin bilim dünyasında ilgiyle karşılandı. 1956’da Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne Türk idari teşkilatı tarihi ve devrim tarihi profesörü olarak atandı. Bu görevini 1972’ye değin sürdürdü. 1967’de ABD’de Princeton Üniversitesinde konuk profesör olarak bulundu ve The Ottoman Empire: The Classical Age, 1300-1600 (1973; Osmanlı İmparatorluğu: Klasik Dönem, 1300-1600) adlı kitabını yazdı. 1971’de Pennsylvania Üniversitesinde ders verdi. 1972’de Ankara Üniversitesinden emekli olduktan sonra, ABD’de Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi Kürsüsü başkanlığına getirildi. Buradan da emekli olan İnalcık, halen Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bölümü’nün kuruluş çalışmalarını yürütmektedir.

1970-74 arasında Uluslararası Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Derneği’nin (AISEE) başkanlığını yapan İnalcık, 1971’de İngiltere’ deki Kraliyet Tarih Derneği’ne muhabir üye, 1978’de Kraliyet Asya Kurumu’na onur üyesi, 1983’te de Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi’ne üye seçildi. Ayrıca Washington’daki Türk incelemeleri Ensti- tüsü’nün yönetim kurulu üyeliğine getirildi. Archivum Ottomanicum (Tibor Halasi-Kun ile birlikte), Turcica, Belgeler, Osmanlı Araştırmaları (N. Göyünç ile birlikte), Balcanica, Journal of Turkish Studies, Studia Islamica, Harvard Ukrainian Studies gibi bilimsel dergilerin yayın yönetmenliğini üstlendi.

İnalcık özellikle OsmanlIların Balkanlar’ daki yayılma süreci üzerine çalışmış ve belgesel kaynakları kullanarak özgün bir tarihsel senteze ulaşmıştır. Ayrıca Osmanlı toprak sisteminin Ortadoğu ve Akdeniz tarihi içindeki yapısını karşılaştırmalı olarak ele almıştır. Kırım Hanlığı ve Osmanlı-Rus ilişkileri tarihine önemli katkıda bulunan araştırmaları da vardır. Osmanlı tarihi üzerine Türkçe ye İngilizce çok sayıda makalesi yayımlanan İnalcık’ın öbür yapıtları arasında Gazavatı Sultan Murad b. Mehmed Han, İzladi ve Varna Savaşları (1443-1444) Üzerine Anonim Gazavatname (1978, M. Oğuz ile birükte), Dursun Bey, The History of Mehmed the Conqueror (1978, R. Murphey ile birlikte; Dursun Bey, Fatih Sultan Mehmed Tarihi), en önemli makalelerinin tıpkıbasımlarının toplandığı The Ottoman Empire: Conquest, Organization and Economy (1979; Ösmanlı İmparatorluğu: Fetih, Örgütlenme ve Ekonomi) sayılabilir.