Arama

Anlatım Bozuklukları - Tek Mesaj #1

yüksel2 - avatarı
yüksel2
Ziyaretçi
27 Mart 2008       Mesaj #1
yüksel2 - avatarı
Ziyaretçi

ANLATIM BOZUKLUKLARI


Bir cümlenin dil bilgisel ve anlamsal açıdan eksikliğinin ya da fazlalığının olmaması gerekir, aksi durumda anlatım bozukluğu yapılmış olur.

A) ANLAM İLE İLGİLİ OLANLAR


1 - Gereksiz Sözcük ve Ek Kullanılması:
Cümlede fazladan bulunan ve aynı işi gören kelime kullanılmamalıdır.
Ör:
  • O çok burnu havada, kendini beğenmiş biridir.
  • Onunla aşağı yukarı yaklaşık 5 yıldır tanışıyoruz.
  • İki kardeşten en küçüğü benim arkadaşımdı.
  • Eve arkadaşı ile birlikte geldi.
  • Onu sevmemin nedeni, çok uslu olmasındandır.
2 - Cümlede Belirsizlik Bulunması:
Cümlenin anlamında karışıklık olmamalıdır.
Ör:
  • Geleceğini babamdan öğrendim.
  • Yaşlı evine doğru gitti.
3 - Birbiri ile Çelişen İfadelerin Bulunması:
Bir eylem ya da kavram anlamsal açıdan hem olumlu hem de olumsuz olamaz.
Ör:
  • Sanırım o bu işi mutlaka kabul edecektir.
  • Onunla görüşmeyeli aşağı yukarı tam 3 sene oldu.
  • Yarına kadar eminim ona herhalde ulaşırsınız.
4 - Yanlış Anlamda Sözcük Kullanılması:
her kelime kendi anlamına uygun cümlede kullanılmalıdır.
Ör:
  • Ödül kazanmama babam neden oldu. (sağladı)
  • İnsanlar bilmedikleri yerde çekimser olurlar. (çekingen)
  • Düğün resimlerini arkadaşına gösterdi. (fotoğraflarını)
  • Çocuklar uygunluk içinde oynuyorlardı. (uyum)
5 - Mantık Hatasının Olması:
Eylemlerin oluş sırası ve anlatımı mantıklı olmalıdır.
Ör:
  • Böyle ilaçlar insanı öldürür, hatta hasta eder.
  • (Böyle ilaçlar insanı hasta eder, hatta öldürür.)
  • Arkasındaki yarışçıyı geçince birinci oldu.
  • (Önündeki yarışçıyı geçince birinci oldu)
6 - Sözcüklerin Tek Eyleme Yanlış Bağlanması:
Her eylem her sözcüğe bağlanamaz, anlamsal özelliğine dikkat etmek gerekir.
Ör:
  • Bize yarar mı sağladı zarar mı belli değil.
  • (Bize yarar mı sağladı, zarar mı verdi belli değil.)
  • Adam aksama kadar bir aşağı bir yukarı çıktı.
  • (Adam akşama kadar bir aşağı indi, bir yukarı çıktı.)
  • Sabah ceketimi ve kravatımı takıp okula geldim.
  • (Sabah ceketimi giydim, kravatımı takıp okula geldim)
7 - Deyim ve Atasözlerinin Yanlış Anlamda Kullanılması:
Bunların sözcükleri değiştirilemez, bunlar anlamları dışında kullanılamaz.
Ör:
  • Kardeşim sevinçten küplere binmişti.
  • (Kardeşim öfkeden küplere binmişti.)
  • Ben sana demedim mi aka aka göl olur diye ?
  • (Ben sana demedim mi damlaya damlaya göl olur diye)
8 - Sözcüklerin Yanlış Yerde Kullanılması:
Sözcük yerinde kullanılmazsa anlam belirsizliğine yol açar.
Ör:
  • Yorgunluktan ihtiyar ağaca dayandı.
  • (Ağaca ihtiyar yorgunluktan dayandı.)
  • Yeni okula gelmiştim ki o olayı gördüm.
  • (Okula yeni gelmiştim ki o olayı gördüm.)
Not: Noktalama İşaretlerinin kullanılmaması da anlatım bozukluğuna yol açar.
Ör:
O köşeyi döndü. (O, köşeyi döndü.)

B) YAPI İLE İLGİLİ OLANLAR


1 - Öğe Eksikliği (Özne, Nesne, Dolaylı Tüm., Yüklem, Zarf Tüm.Eksikliği):
Genellikle öğeleri ortak cümlelerde öğe eksikliği ya da öğenin tüm cümleye yeterli olmayışı anlatım bozukluğu yapar. Aşağıda işaretli yerlerde eksiklik vardır.
Ör:
  • Hiçbirimiz onu üzmez, severdik. (özne: hepimiz eksik)
  • Ne sen beni , ne ben seni severim. (yüklem: seversin eksik)
  • Arkadaşlarını sevmez, nefret ederdi.(Dol.Tüm:onlardan ek.)
  • Bebeğe sevgiyle baktı, sevdi. (Nesne:bebeği eksik)
  • Bizi hep koruyor, üzmüyordu. (Zarf Tüm.:hiçbir zaman eksik)
2 - Özne/Yüklem Uyumsuzluğu:
Özne ile yüklem kişi ve teklik-çokluk açısından uyum içinde olmalıdır.
❖ Özne ve yüklem sayıca eşit olmalıdır.
Ör: Sen ve ben okula gidiyorum. (gidiyoruz) "sen ve ben=biz” Not: İnsanlar çoğul olduklarında yüklem çoğul da olabilir tekil de olabilir. Yani “Çocuklar okula geldiler” de doğrudur, “Çocuklar okula geldi’ de doğrudur. Ama eğer özne bitkiler, hayvanlar, varlıklar ,soyut kavramlar ise yüklem her zaman tekil olur. Aşağıdaki kullanımlar yanlıştır.
Ör:
  • Kuşlar dallara kondular. (kondu)
  • Sevgiler gizli kaldıkça güzelleşirler. (güzelleşir)
3 - Tamlama Hataları:
İsim ve sıfat tamlamalarının birbirlerini karşılayamamaları, tamlayan ya da tamlananın eksik olması anlatım bozukluğuna yol açar.
Ör:
  • Pasta ve meyve suyu ikram ettik.(Meyve suyu ve pasta ikram ettik.)
  • Kaza yerine birçok askeri ve polis aracı geldi. (Kaza yerine bir çok askeri araç ve polis aracı geldi.)
4 - Ek Yanlışlıkları:
eklerin eksik, fazla ya da yanlış kullanılması anlatım bozukluğu yapar.
Ör:
  • Hedefimiz sınavı kazanmak ve iyi bir fakülteye girmemizdir. (girmektir)
  • Senin en beğendiğim yanın, derslerine düzenli çalıştığındır. (çalışmandır)
  • Birçok insanlar müziksiz yapamaz. (birçok insan)
5 - Çatı Uyumsuzluğu :
Birleşik cümlelerde aynı öznenin yüklemleri çatı açısından uyumlu olmalıdır.
Ör:
  • Düğüne giderek bir güzel oynandı (“Düğüne gidilerek bir güzel oynandı” ya da “Düğüne giderek bir güzel oynadı”)
  • Bütün yemekleri hazırlayıp bir kenara koyulmalıdır. (“hazırlanıp...koyulmadır” ya da “hazırlayıp... koymalıdır” )
6 - Ekfiil Eksikliği:
Sıralı cümlelerde ek fiilin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
Ör:
  • O yaşlı şair geleneklere bağlı, ama yeniliklere kapalı değildi. (O yaşlı şair geleneklere bağlıydı, ama yeniliklere kapalı değildi.)
  • Sen benim, ben de seninim (Sen benimsin, ben de seninim)

7 - Gereksiz Yardımcı Eylem Kullanması:

Yardımcı eylemin yerini tek sözcük tutabiliyorsa o yardımcı eylem (etmek, olmak, eylemek, kılmak.) gereksizidir.
Ör:
  • Artik ben de yaşlı oldum. (yaşlandım.)
  • Beni unutmayacağınızı umut ediyorum. (umuyorum) Kazandıklarını hesap ediyordu. (hesaplıyordu)
BAKINIZ

Yüklem Uyuşmazlığından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Anlamca Çelişen Sözcüklerden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Mantıksızlıktan Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Yanlış Yerde Kullanılan Sözcüklerden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Yanlış Anlamda Kullanılan Sözcüklerden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Deyim ve Atasözü Yanlışlarından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Karşılaştırma Yanlışlarından Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 17 Ekim 2016 00:17