Arama

Düzeltme İşareti ve Kullanıldığı Yerler

Güncelleme: 6 Mayıs 2010 Gösterim: 9.287 Cevap: 1
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
10 Mart 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Düzeltme İşareti ve Kullanıldığı Yerler

Sponsorlu Bağlantılar
Düzeltme işaretinin kullanılacağı yerler aşağıda gösterilmiştir:

1. Yazılışları bir, anlamları ve okunuşları ayrı olan kelimeleri ayırt etmek için, okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur:
  • adem (yokluk), âdem (insan)
  • adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık)
  • alem (bayrak), âlem (dünya, evren)
  • alim (her şeyi bilen), âlim (bilgin)
  • aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun)
  • hakim (hikmet sahibi), hâkim (yargıç)
  • hal (pazar yeri), hâl (durum, vaziyet)
  • hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz)
  • şura (şu yer), şûra (danışma kurulu)
UYARI:
Katil
(< katl = öldürme) ve kadir (< kadr = değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (ka:til = öldüren) ve kadir (< ka:dir = güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.

2.
Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelime ve eklerle özel adlarda bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur:
  • dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr
  • dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût
Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır:
  • Halûk, Lâle, Nalân
  • Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki
3. Nispet i'sinin belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır. Böylece (Türk) askeri ve askerî (okul), (İslam) dini ve dinî (bilgiler), (fizik) ilmi ve ilmî (tartışmalar), (Atatürk'ün) resmi ve resmî (kuruluşlar) gibi anlamları farklı kelimelerin karıştırılması da önlenmiş olur.
Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır:
  • millîleştirmek
  • millîlik
  • resmîleştirmek
  • resmîlik

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
6 Mayıs 2010       Mesaj #2
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye
Düzeltme işareti
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar

Düzeltme işareti (^), bir noktalama işareti ve bir tipografik işarettir. İnceltme işareti, şapka işareti ve uzatma işareti olarak da adlandırılır.

Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler önce gelir. Örneğin alem kelimesi âlem kelimesinden önce yazılır.


Türkçede kullanımı

Uzatma amaçlı

  • Yazılışları aynı, anlam ve okunuşları farklı olan kelimeleri birbirinden ayırt etmek için okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme işareti konur.
Örnek:
adem: yokluk âdem: insan adet: sayı âdet: gelenek, alışkanlık alem: bayrak, minare ve cami kubbelerinin üstündeki hilâl âlem: dünya, evren alim: her şeyi bilen âlim: bilgin aşık: eklem kemiği, aşık kemiği âşık: vurgun, tutkun hakim: hikmet sahibi hâkim: yargıç hal: sebze-meyve satılan yer; çözme, çözülme; tahttan indirme hâl: durum, vaziyet hala: babanın kız kardeşi hâlâ: henüz şura: şu yer şûra: danışma kurulu
  • Eğer bu tür bir karışıklık meydana gelmiyorsa düzeltme işareti kullanılmaz.
Örnek: tarih, cahil, takip, layık
  • Katil (öldürme) ve kadir (değer) kelimeleriyle karışma olasılığı olduğu hâlde katil (a uzun) (öldüren) ve kadir (a uzun) (güçlü) kelimelerinin düzeltme işareti konmadan yazılması yaygınlaşmıştır.
İnceltme amaçlı

  • Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ua, u ünlülerinden önce gelen g, k ünsüzlerinin ince okunmasını sağlar. ünlülerinin üzerine düzeltme işareti konur. Bu düzeltme işareti
Örnek: dergâh, gâvur, ordugâh, tezgâh, yadigâr, Nigâr; dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt, Hakkâri, Kâzım, mahkûm, mekân, mezkûr, sükûn, sükût, kâr, mezkûr, kâbus, rüzgâr, hikâye
  • Kişi ve yer adlarında ince l ünsüzünden sonra gelen a ve u ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır.
Örnek: Halûk, Lâle, Nalân; Balâ, Elâzığ, İslâhiye, Lâdik, Lâpseki
  • Cins isimlerde ince l'yi göstermek için düzeltme işareti kullanılmaz.
Örnek: ahlak, felaket, ilave, kelam, billur, ilaç, lale, lazım, üslup

NispetSİZ i'si

  • Nispet i'sinin ismin belirtme hâli ve iyelik eki ile ya da başka bir sözcükle karışabileceği durumlarda nispet i'si üzerine düzeltme işareti konur.
Örnek:
askerî: askerlikle ilgili (askerî okul) askeri: "asker"in belirtme hâli (Türk askeri) dinî: dinle ilgili, dinsel (dinî bilgiler) dini: "din"in belirtme hâli (İslam dini) ilmî: ilimle ilgili, bilimsel (ilmî tartışmalar) ilmi: "ilim"in belirtme hâli (fizik ilmi) millî: milletle ilgili, ulusal (millî meseleler) milli: mili olan resmî: devletin olan, devletle ilgili (resmî kuruluşlar) resmi: "resim"in belirtme hâli (Atatürk'ün resmi)
  • Eğer bu tür bir karışıklık meydana gelmiyorsa düzeltme işareti kullanılmaz.
Örnek: siyasi, hukuki, insani, iktisadi
  • Nispet i'si alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır.
Örnek: millîleştirmek, millîlik, resmîleştirmek, resmîlik.

İngilizcede kullanımı

  • İngilizce'de "caret" adını alan inceltme işareti, bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasını gerektiğini ortaya koyar. Daha çok bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder.
Bilgisayarda kullanımı

  • Bilgisayarcılıktaki programlama dillerinde kullanılan bir işarettir. "Üssü" anlamına gelir.

"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Benzer Konular

11 Mart 2016 / Ziyaretçi Cevaplanmış
29 Aralık 2013 / aayyşşee Soru-Cevap
18 Ekim 2011 / ThinkerBeLL Edebiyat
16 Şubat 2016 / Ziyaretçi Cevaplanmış
31 Ekim 2011 / Misafir Soru-Cevap