Höyük Nedir?

Çok eski zamanlarda aynı yerde kurulan yerleşim yerlerinin kalıntılarının üst üste gelmesiyle oluşan tepedir. Höyüklerin yükseklikleri 1 metre ile 40 metre arasında değişir. Bunlar eski uygarlıkların tarihsel zen­ginliklerini barındıran çok önemli kalıntılar­dır. Müzelerde yer alan ilgi çekici buluntula­rın büyük bölümü höyüklerden elde edilmiş­tir. Bir höyüğün oluşması, yerleşim yerindeki yapılarda kullanılan gereçlere ve doğa koşul­larına bağlı olduğu için höyüklere ancak belirli bölgelerde rastlanır. Höyükler, yapılar­da özellikle kerpiç kullanılan yörelerde oluş­muştur. Bugün bazı köylerin üzerine kurul­dukları tepeciklerin altında höyük vardır. Bazı höyükler de tarıma elverişli olan yerler­de, akarsu ya da pınar yakınlarında yer alır. Ayrıca yeraltı çukurları, kaya sığınakları ya da mağaralarda da höyüklere rastlanabilir.
Höyüklerde her yerleşim yeri bir kat oluş­turur. Böylece, doğal olarak günümüze en yakın yerleşme en üstte olmak üzere derine inildikçe daha eski yerleşim yerlerine ulaşılır. Her katta sur, ev, dinsel yapı kalıntılarına rastlanabilir.

Anadolu Höyükleri

larda kerpiç kullanıldığı için birçok höyük vardır. Höyüklere iç bölgelerde daha çok rastlanır. Batı Anadolu höyüklerinin en önemlilerinden biri Çanakkale'de Hisarlık yöresindeki Truva'dır. Bu höyük, 19. yüzyılın ikinci yarısında Homeros'un destanlarını, ka­zılardan elde edilecek bulgularla yeniden de­ğerlendirmeye çalışan Alman arkeolog Hein­rich Schliemann tarafından kazıldı. Daha son­raki kazılarla bu höyükte dokuz kültür katı ortaya çıkarıldı. Orta Anadolu'da ise en çok Kızılırmak'ın çizdiği geniş yay içinde höyüklere rastlanmaktadır. Bir başka büyük höyük topluluğu da Kayseri'den Niğde, Konya ve Burdur'a kadar uzanır. Yozgat yakınlarında Alişar ve Hashöyük, Çorum yakınlarında Alacahöyük, Ankara yakınların­da Ahlatlıbel, Karaoğlan, Etiyokuşu ve Yas-sıhöyük (Gordion), Konya yakınlarında Ça­talhöyük, Burdur yakınlarında da Hacılar höyükleri bulunur. Doğu Anadolu'da bu alanda henüz yeterince araştırma ve çalışma yapılmamıştır. Bu yörede bilinen başlıca hö­yükler Van yakınlarındaki Tilkitepe, Erzurum yakınlarındaki Karaz ile Keban bölgesindeki höyüklerdir. Güneydoğu Anadolu'da ise Ge­dikli, Sakçagözü, Tilmen ve Çayönü höyükle­ri bir grup oluşturur. Karadeniz Bölgesi'nde ise Samsun dolaylarındaki höyükler önemli sayılabilir. Anadolu'da toplam 20 bin kadar höyük bulunduğu sanılmaktadır.

Höyük

Tarihöncesi çağlardaki yerleşim merkezlerinin kalıntılarının doğa olaylarının etkisiyle aldığı tepe biçimleri. Höyükler, özellikle o dönemlere ilişkin uygarlıkların anlaşılması için çok önemli kalıntılardır. Anadolu bu bakımdan çok zengindir. Anadolu'da ortaya çıkarılan başlıca höyükler; Sivritepe, İkiztepe, Çataltepe, Adatepe (Sıvas), Aslantepe (Malatya), Kültepe (Kayseri), Yassıhöyük (Maraş), Alacahöyük (Çorum), Çatalhöyük'tür (Burdur).

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi