Türkiye'nin Faunası (Türkiye'nin Doğal Hayvan Toplulukları)

Türkiye faunası, hayvanlar âleminin Türkiye sınırları içerisinde yaşayan üyelerinin tümüdür. Birçok farklı hayvan türünü barındırması ile dikkat çeker. Anadolu'nun Asya ile Avrupa arasındaki konumu bunda başlıca etkendir. Farklı iklim özelliklerinde coğrafi bölgelere sahip olduğu için, florasının diğer Orta Doğu ülkelerine göre daha zengin (850 cins altında toplanan 9.000 tür bitki) olması ise diğer önemli etkendir ve bu yüzden, farklı iklim ve besin ihtiyacı olan birçok hayvan türü kendisine uygun yaşam alanı bulabilmektedir.
Böylece, Türkiye'de yalnızca Akdeniz faunasının değil, Orta ve Doğu Avrupa, Orta Doğu, Kafkaslar ve Arap Yarımadası faunalarının da tipik türleri bulunmaktadır. Ayrıca Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, çok daha fazla memeli tür barındırır ve bu da Türkiye faunasının ne tipik Avrupa faunasına ne de tipik Orta Doğu faunasına kategorize edilebildiğini gösterir.
Türkiye faunasına ait 160 memeli, 418 kuş, 120 sürüngen, 22 kurbağa, 127 tatlısu balığı, 384 deniz balığı olmak üzere toplam 1230 civarında omurgalı tür tanınır. Ama bu türlerin bazıları tamamen tükenmek üzeredir, bazıları da tehlike altında bulunmaktadır.



Son 250 milyon yıl

Bilimsel verilere göre, dünyanın tüm kıtaları günümüzden 250 milyon yıl önce Pangeamemelilerin görülmeye başladığı 65 milyon yıl öncesi, Anadolu yarımadası için de önemli bir tarihtir. Bu süreçte Anadolu yarımadası defalarca Avrupa ile bağlantı kurmuş ve tekrar ayrılmıştır. Böylece Anadolu yarımadasının denizleri de çok kez görünüm değiştirmiş, denizin defalarca yükselip alçalması sonucu, Karadeniz bazen Hazar denizi ile birleşmiş, bazen de diğer denizlere bağlantısı olmayan bir göl hâline gelmiştir. adı verilen tek bir kara parçasından koparak oluşmuştur. Bu tek kıta parçası zamanla parçalanmış ve böylece canlı formların kıtalardaki dağılımı gerçekleşmiştir. Bu parçalanma sürecinde ilk
Avrupa'nın son iki milyon yılda geçirdiği buzul devirlerinde soğuktan kaçan hayvan türleri Balkanlar ve Kafkasya üzerinden Anadolu'ya gelmişlerdir. Kuzeyden gelen bu göçlerin yanı sıra güneyden ve doğudan da bazı hayvan türleri Anadolu'ya göç edip yerleşmiştir. Güneyden gelen bazı çöl hayvanları, Anadolu'nun güneyinde bulunan sıradağları aşamayıp sadece güneye yerleşmiştir.

Son 2500 yıl



M.Ö. 300 yıllarında gittikçe büyüyen Roma İmparatorluğu Anadoluyu da sınırları içine almıştır. Romalılar da, kendilerinden evvel hüküm sürmüş halkların başlattığını sürdürerek silah, ev ve gemi yapımı için Anadolu'nun uçsuz bucaksız ormanlarını daraltmaya devam etmişlerdir. Ayrıca Romalıların meşhur sirk gösterilerinde savaş tutsaklarının yanında çok sayıda vahşi hayvan insanlara karşı dövüştürülüp öldürülmüştür. İmparatorluk topraklarından vahşi hayvanların yakalanıp Romaya götürülmesi bol para getiren bir uğraş olmuştur. Aylarca süren yolculuklara çoğu hayvan katlanamayıp yolda ölmüş, sadece onda biri canlı olarak Roma'ya varmış, Roma'da her haftasonu binlerce vahşi hayvan gösterilerde katledilmiştir.
Bu dönemde batı ve güney Avrupa'da, ama özellikle Anadolu'da birçok hayvan türünün soyunun tüketilmiş olduğu kabul edilir. Örneğin: Asya fili.






Memeliler (Mammalia)





Bugün bilimsel çalışmalar göstermiştir ki dünyamız 5 milyar yaşındadır ve ilk canlılık günümüzden 800 milyon yıl önce yeryüzünde görülmeye başlamıştır. Bu tarihten günümüze doğru geldiğimizde yani fosil materyalinin yaşı takip edilerek günümüze doğru yaklaştığımızda 400-300 milyon ilk önce denizlerde balıkların, 250 milyon yıl önce ise sürüngenlerin, kuşların yeryüzünde görülmeye başladığını bulunan fosillerden anlıyoruz. Bu gelişim süreci içerisinde yeryüzündeki memelilerin ilk kez ortaya çıkışı günümüzden 65 milyon yıl öncesine dayanmaktadır. Bu noktadan itibaren içerisinde bulunduğumuz tür çeşitliliğine doğru bir gelişim olmuş ve şu anda sizlerin de gördüğü, bildiği memeli türleri yeryüzünde yerlerini almıştır. Ancak bu gelişim sırasında yeryüzünde memelilerin dağılımını etkileyen çok önemli azı jeolojik olay meydana gelmiştir. Günümüzden 250 milyon yıl önce dünyanın tek bir kara parçasından meydana geldiğini artık biliyoruz. Bu tek kıta parçası günümüze doğru olan süreçte parçalanmış ve bu bağlı olarak canlı formlarının kıtalardaki dağılımı gerçekleşmiştir. Bu parçalanma süreçinde özellikle ilk memelilerin görülmeye başladığı 65 milyon yıl öncesi Anadolu yarım adası içinde önemli bir tarih olma özelliğini korumaktadır. Bu tarihten itibaren günümüze kadar Anadolu yarım adası defalarca Avrupa kıtası ile karasal bağlantı kurmuş veya bu kıtadan ayrı kalmıştır. Bunun yanında Anadolu bu süreç içerisinde Akdeniz ve Kızıldenizin birleşmesiyle de birkaç kez Arap yarımadasıyla olan bağlantısını kaybetmiş ve yeniden kurmuştur. Bu karasal hareketlerin yanında Memelilerin Anadolu’daki yayılışını etkileyen diğer önemli bir gelişme iklimde olmuştur. Son 2 milyon yıl içinde Avrupa en az 4 kez buzul devri yaşamış bu devirlerin herbirinde soğuktan kaçan hayvan türleri Avrupa ve Kafkasya üzerinden Anadolu’ya girmişlerdir. Bu Kuzeyden olan göçlerin yanında güneyden de bazı hayvan türleri yayılış alanlarını bizim Güney sınırlarımıza kadar genişletmişler ve Anadolu’nun tür zenginliğinin oluşmasına katkı sağlamışlardır. Bu bakımdan Anadolu Kuzeyden soğuktan kaçan türler için bir sığınak ve geçiş alanı oluşturmuştur. Bu yayılış sırasında özellikle Güneyden gelen çöl kökenli bazı türler Anadolu(nun yüksek dağ silsilelerini aşamayarak yayılışlarını sadece Güney Doğu Anadolu ile sınırlı tutmuşlardır. Bu bakımdan gerek Kuzeyden gelen gerekse güneyden gelen türler için Anadolu(nun yüksek dağları bir bariyer olarak iş görmüş türlerin yayılışını şekillendirmiştir. Bu etki türe göre farklıdır; hareket yeteneği yüksek olanlar bu engellerden çok etkilenirken hareket yeteneği fazla olanlar daha geniş alanlara yayılış yapabilmişlerdir (Şekil 1). Bu bilgiler ışığı altında şu anda ülkemizde 160 civarında Memeli Hayvan türü yaşamaktadır. Burada unutulmaması gereken nokta yapılan araştırmalarla bu sayının her an artabileceğidir. Anadolu’nun geçiş noktası ve sığınak olması nedeniyle çok sayıda türü barındırdığını belirtmiştik. Şimdi bunu sayısal değerlerle inceleyelim;


ÜLKELER MEMELİ TÜR SAYILARI
Türkiye 160
Yunanistan .......................... 120
Almanya .......................... 94
İngiltere .......................... 42
Fransa .......................... 110
İtalya .......................... 115
Norveç .......................... 50
Buradan görüleceği gibi Kuzey ülkeleri olan İngiltere ve Norveç gibi ülkelerde memeli tür sayısı yukarıda anlattığımız nedenlerden dolayı oldukça azdır. Güney ülkeleri yani Akdeniz kenarlarındaki ülkelere inildikçe bu sayı artmakta ve Türkiye’de maksimuma ulaşmaktadır. Bu genel listenin yanında yurdumuzda memelilerin ordolarına göre dağılımı şöyledir,


TÜRKİYE MEMELİ ORDOLARI VE TÜR SAYILARI
Böcekçiller .......................... 15
Yarasalar .......................... 30
Tavşan .......................... 2
Kemirici .......................... 55
Deniz Memelisi ................... 10
Yırtıcılar .......................... 20
Deniz Yırtıcı Memelisi ........1
Tek Toynaklı ....................... 2
Çift Toynaklı ........................15

Dağılım bu şekilde olmak üzere tür sayımız 160’a ulaşmış durumdadır. Bu türlerin içinde sizlerin hiç karşılaşamayacağı veya karşılaşmadığınız türler çoğunluktadır. Yani av hayvanı statüsünde değildir. Ancak unutmayınız ki hepsi ekosistem içerisinde bir görev yapmakta ve besin zincirinin bir halkasını oluşturmaktadır. Aşağıdaki tabloda bunlardan arazide avcılar tarafından görülebilecek olanların listesi bazı ekolojik ve yayılış notlarıyla birlikte sunulmuştur. Buna göre bir avcının arazide rastlayabileceği memeli tür sayısı maksimum 30’dur. Bu tabloyu inceleyen doğa dostu bilinçli bir avcı bu türleri morfolojik olarak tanımalı soyu tükenme tehlikesi altında olan türleri özellikle vurmamaya çalışmamalıdır.

Balıklar (Pisces)

Türkiye Türler Listesi/Kemikli Balıklar (Osteichthyes)
Sazanımsılar (Cypriniformes)


Sazangiller (Cyprinidae)

• Abramis brama (Linnaeus, 1758) (Çıplak Balığı)
• Acanthalburnus microlepis Filippi, 1863 (İnci Balığı)
• Acanthobrama marmid Heckel, 1843 (Tahta Balığı)
• Acanthobrama mirabillis Ladiges, 1960 (Tahta Balığı)
• Pseudophoxinus maeandricus (Ladiges, 1960)
• Alburnoides bipunctatus Bloch, 1782 (Noktalı İnci Balığı)
• Alburnus albidus Costa, 1838 (İnci Balığı)
• Alburnus alburnus (Linnaeus, 1758) (İnci Balığı)
• Alburnus akili Battalgil, 1942 (İnci Balığı)
• Alburnus filippii Kessler, 1877 (İnci Balığı)
• Alburnus charusini Herzenstein, 1889
• Alburnus coeruleus (Günther,1869)
• Alburnus heckeli Battalgil, 1942 (İnci Balığı)
• Alburnus orontis Sauvage, 1882 (İnci Balığı)
• Aspius aspius (Linnaeus, 1758) (Kocaağız Balığı)
• Aspius vorax Heckel, 1843 (Sis Balığı)
• Barbus capito capito Guldenstaedt, 1773 (Caner, Bıyıklı Balık)
• Barbus capito pectoralis Heckel, 1843 (Bıyıklı Balık)
• Barbus esocinus Heckel, 1843
• Barbus mursa Guldenstaedt, 1773 (Murzu Balığı)
• Barbus plebejus ercisianus Karaman, 1971 (Bıyıklı Balık)
• Barbus plebejus escherichi Steindachner, 1897 (Bıyıklı Balık)
• Barbus plebejus kosswigi Karaman, 1971 (Bıyıklı Balık)
• Barbus plebejus lacerta Heckel, 1843 (Bıyıklı Balık)
• Barbus rajanorum mystaceus (Heckel, 1843) (Sirink, Bıyıklı Balık)
• Barbus rajanorum rajanorum (Pallas 1814) (Sirink, Bıyıklı Balık)
• Barbus subquineuneiatus Gunther, 1868 (Bıyıklı Balık)
• Barbus xanthopterus Heckel, 1843 (Maya Balığı)
• Barilius mesopotamicus Berg, 1932
• Blicca bjoerkna (Linnaeus, 1758) (Tahta Balığı)
• Capoeta antalyensis (Battalgil, 1943) (Kara Balık)
• Capoeta barroisi (Lortet, 1894) (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta angorae (Hanko, 1924) (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta bergamae Karaman, 1971 (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta capoeta (Guldenstaedt, 1772) (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta damascina (Cuvier ve Valenciennes, 1842) (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta kosswigi Karaman, 1969 (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta sieboldi (Steindachne, 1864) (Siraz Balığı)
• Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843) (Siraz Balığı)
• Capoeta pestai (Pietschmann, 1933)
• Capoeta tinca (Heckel, 1843) (Karabalık,Siraz Balığı)
• Capoeta trutta (Heckel, 1843) (Lekeki Siraz Balığı, Kara Balık)
• Carasobarbus luteus Heckel, 1843
• Carassius carassius (Linnaeus, 1758) (Havuz Balığı)
• Carassius auratus gibelio (Bloch 1782)
• Chalcalburnus chacloides Guldenstaedt, 1772 (Tatlısu Kolyoz Balığı)
• Chalcalburnus mossulensis Heckel, 1843 (Gümüş Balığı)
• Chalcalburnus sellal (Heckel, 1843) (Gümüş Balığı)
• Chalcalburnus tarichi Pallas, 1811 (İnci Kefali)
• Chondrostoma colchicum Derjugin, 1899 (Karaburun)
• Chondrostoma cyri Kessler, 1877 (Karaburun Balığı)
• Chondrostoma nasus (Linnaeus, 1758) (Karaburun Balığı)
• Chondrostoma regium Heckel, 1843 (Karaburun Balığı)
• Cyprinion macrostomus Heckel, 1843
• Cyprinion tenuiradius Heckel, 1849
• Cyprinus carpio (Linnaeus, 1758) (Sazan Balığı)
• Garra variabilis Heckel, 1843 (Yapışkan Balık)
• Garra rufa Heckel, 1843 (Yağlı Balık)
• Gobio gobio gymnostethus Ladiges, 1960 (Dere Kayası)
• Gobio gobio insuyanus Ladiges, 1960 (Dere Kayası)
• Gobio gobio intermedius Battagil, 1944 (Dere Kayası)
• Gobio gobio microlepidotus Battalgil, 1942 (Yağlıca)
• Gobio hettitorum Ladiges, 1960 (Derekaya Balığı)
• Gobio persus Gunther, 1899 (Dere Kayası)
• Hemigrammocapoeta kemali Hanko, 1924
• Hemigrammocapoeta sauvagei Lortet, 1883
• Kosswigobarbus kosswigi Ladides, 1960
• Ladigesocyris ghigii Gienferrari, 1927
• Leucalburnus kosswigi Karaman, 1972
• Laucalburnus satunini (Berg, 1910)
• Leucaspius delineatus (Heckel, 1843)
• Ladigesocypris ghigii (Gianferrari, 1927)
• Leuciscus cephalus (Linnaeus, 1758)
• Leuciscus borystenicus Kessler, 1859 (Tatlısu Kefali)
• Leuciscus cephalus (Linnaeus, 1758) (Tatlısu Kefali)
• Leuciscus cephaloides (Battalgil 1942 )
• Leuciscus kurui Bogutskaya 1995
• Leuciscus lepidus Heckel, 1843 (Akbalık)
• Phoxinellus crassus (Ladiges 1960)
• Phoxinellus (Spinophoxinellus) anatolicus Hanko, 1924 (Yağ Balığı)
• Phoxinellus zeregii kervillei Pellegrin, 1911 (Ot Balığı)
• Phoxinellus zeregii meandri Ladiges, 1960 (Ot Balığı)
• Phoxinellus zeregii fahirae Ladiges, 1960 (Ot Balığı)
• Phoxinellus handlirschi Pietschmann, 1933
• Phoxinus phoxinus (Linnaeus, 1758) (Ot Balığı)
• Psuedorasabora parva (Temminck & Schlegel, 1846)
• Rhodeus sericeus amarus Bloch, 1782 (Acıbalık)
• Rutilus frisii Nordmann, 1840 (Levkit Balığı)
• Rutilus rubilio Bonaparte, 1837 (Gördek Balığı)
• Rutilus rutilus Linnaeus, 1758 (Kızılgöz Balığı)
• Rutilus tricolor Lortet, 1883 (Gördek Balığı)
• Scardinus erythrophthalmus (Linnaeus, 1758) (Kızılkanat)
• Tinca tinca (Linnaeus, 1758) (Kadife Balığı)
• Tor canis (Valenciennes, 1842) (Bıyıklı Balık)
• Tor grypus Heckel, 1843 (Bıyıklı Balık)
• Vimba vimba (Linnaeus, 1758) (Eğrez Balığı, Kavinne Balığı)

Cobitidae

• Cobitis kellei Erkakan, Atalay-Ekmekci ve Nalbant, 1998
• Cobitis elazigensis Coad ve Sarıeyyüpoğlu, 1988
• Cobitis fahireae Erkakan, Atalay-Ekmekci ve Nalbant, 1998
• Cobitis splendens Erkakan, Atalay-Ekmekci ve Nalbant, 1998
• Cobitis simplicispinna Hanko, 1924 (Çöpçü Balığı)
• Cobitis vardarensis Karaman, 1928
• Cobitis vardarensis kurui Erkakan, Atalay-Ekmekçi ve Nalbant, 1998
• Cobitis strumicae Karaman, 1955
• Cobitis turcica Hanko, 1924
• Sabanejewia aurata (De Filippi, 1863)
• Orthrias (Noemacheilus) angorae (Steindachner, 1897) (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) argyrogramma (Heckel, 1846) (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) frenatus (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) insignis (Heckel, 1843) (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) panthera (Heckel, 1843) (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) tigris (Heckel, 1843) (Çöpçü Balığı)
• Orthrias (Noemacheilus) tschaiyssuensis (Banarescu ve Nalbant, 1964) (Çöpçü Balığı)
• Seminemachelius lendli (Hanko, 1924) (Çöpçü Balığı)
• Paracobitis malapterura (Valenciennes, 1846) (Çöpçü Balığı)
• Turcinoemacheilus kosswigi Banarescu ve Nalbant, 1964 (Çöpçü Balığı)

Mersin balığımsılar (Acipenseriformes)


Mersin balıkları (Acipenseridae)

• Rus mersin balığı (Acipenser gueldenstaedti)
• Şip balığı (Acipenser nudiventris)
• Yıldızlı mersin balığı (Acipenser stellatus)
• Kolan balığı (Acipenser sturio)
• Mersin morinası (Huso huso)

Esas Sardalyalar (Clupeiformes)


Sardalyalar (Clupeidae)

• Alosa caspia (Eichwald, 1838) (Tırsi)
• Alosa caspia bulgarica Drensky, 1934 (Tırsi)
• Alosa caspia nordmanni Antipa,1906 (Tırsi)
• Alosa caspia palaeostomi (Sadowsky, 1934) (Tırsi)
• Alosa caspia tanaica (Grimm, 1901) (Tırsi)
• Alosa fallax nilotica (E.Geoffroy Saint-Hilaire, 1808) (Tırsi)
• Alosa pontica (Eichwald,1838) (Tırsi)
• Clupeonella cultriventris (Nordmann, 1840) (Tırsi)
• Dussumieria elopsoides Valenciennes, 1847 (Hint Sardalyası)
• Etrumeus teres (Dekay, 1842) (Akdeniz hamsisi)
• Herklotsichthys punctatus (Ruppell, 1837) (Sardalya)
• Bayağı sardalya (Sardina pilchardus)
• Kulaklı sardalya (Sardinella aurita)
• Benekli sardalya (Sardinella maderensis)
• Sprattus sprattus (Linnaeus, 1758) (Çaça)

Hamsiler (Engraulidae)

• Hamsi (Engraulis encrasicolus)

Işıldak Balıkları (Gonostomatidae)

• Cyclothone braueri Jespersen & Taning, 1926 (Işıldak Balığı)

Balta Balıkları (Sternoptychidae)

• Argyropelecus hemigymnus Cocco, 1829 (Işıldak Balığı)
• Maurolicus muelleri (Gmelin, 1788) (Işıldak Balığı)

Photichthyidae

• Vinciguerria attenuata (Cocco, 1838) (Işıldak Balığı)

Engerek Balıkları (Chauliodontidae)

• Chauliodus sloani Schneider, 1801 (Engerek Balığı)

Kocaağız Balıkları (Stomiidae)

• Stomias boa (Risso, 1810) (Kocaağız Balığı)

Alabalıklar (Salmonidae)

• Salmo trutta labrax Pallas, 1811 (Deniz Alası)

Camgözlüler (Argentidae)

• Argentina sphyraena Linnaeus, 1758 (Derinsu Gümüş Balığı)

Işıklı Sardalyalar (Scopeliformes)


Filamentli Zurna Balıkları (Aulopidae)

• Aulopus filamentosus (Bloch,1792) (Filamentli Zurna Balığı)

Kerkentele Balıkları, Zurna Baliklari (Synodontidae)

• Synodus saurus (Linnaeus,1758) (ZuLobianchia dofleinirna Balığı, Lokum Balığı, İskarmoz)
• Saurida undosquamis (Richardson, 1848) (Zurna Balığı, Lokum Balığı, İskarmoz)

Yeşil Gözlüler, Örümcek Balıkları (Chlorophthalmidae)

• Chlorophthalmus agassizi Bonaparte, 1840 (Yeşilgöz Balığı)
• Bathypterois mediterraneus Bauchot, 1962 (Örümcek Balığı)

Işıldak Balıkları (Myctophidae)

• Benthosema glaciale (Reinhardt, 1837) (Işıldak Balığı)
• Ceratoscopelus maderensis (Lowe, 1839) (Işıldak Balığı)
• Diaphus holti Taning, 1918 (Işıldak Balığı)
• Diaphus metopoclampus (Cocco, 1829) (Işıldak Balığı)
• Hygophum benoiti (Cocco, 1838) (Işıldak Balığı)
• Lampanyctus crocodilus (Risso, 1810) (Işıldak Balığı)
• Lobianchia dofleini (Zugmayer, 1911) (Işıldak Balığı)
• Myctophum punctatum Rafinesque, 1810 (Işıldak Balığı)

Yalancı Zarganalar (Paralepididae)

• Sudis hyalina Rafinesque, 1810 (Yalancı Zargana Balığı-Derin Deniz Turnası)

Yılanbalıkımsılar (Anguilliformes)


Yılanbalıkları (Anguillidae)

• Anguilla anguilla (Linneaeus, 1758) (Tatlısu Yılan Balığı)

Mürenler (Muraenidae)

• Gymnothorax unicolor (Delaroche, 1809) (Kahverengi Müren Balığı)
• Muraena helena Linnaeus, 1758 (Müren Balığı)

Xenocongridae

• Chlopsis bicolor Rafinesque, 1810 (İki Renkli Yalancı Müren)

Mığrılar (Congridae)

• Ariosoma balearicum (Delaroche, 1809) (Mığrı)
• Conger conger ([Artedi, 1738] Linnaeus, 1758) (Mığrı)
• Gnathophis mystax (Delaroche, 1809) (Mığrı)

Yılankurdu Balıkları (Ophichthidae)

• Dalophis imberbis (Delaroche, 1809) (Yılan Balığı)
• Echelus myrus (Linnaeus, 1758) (Mırmır Yılan Balığı)
• Ophichthus rufus (Rafinesque, 1810) (Yılankurdu Balığı)
• Ophisurus serpens Linnaeus,1758 (Dikenli Yılan Balığı)

Zarganasılar (Beloniformes)


Zarganalar (Belonidae)

• Belone belone (Linnaeus, 1761) (Zargana)
• Belone belone euxini Gunther, 1866 (Zargana)
• Belone belone gracilis Lowe, 1839 (Zargana)
• Belone svetovidovi Collette & Parin, 1970 (Zargana)
• Tylosurus acus imperialis (Rafinesque, 1810) (Zargana)

Zarganalar (Scomberesocidae)

• Scomberesox saurus (Walbaum, 1792) (Zargana)

Uçanbalıklar (Exocoetidae)

• Cheilopogon heterurus (Rafinesque, 1810) (Uçan Balık)
• Hirundichthys rondeletii (Valenciennes, 1846) (Uçan Balık)
• Parexocoetus mento (Valenciennes, 1846) (Uçan Balık)

Yarımgaga Balıkları (Hemiramphidae)

• Hemiramphus far (Forsskal, 1775) (Çomak Balığı, İbikli)
• Hyporhampus picarti (Valenciennes, 1846) (Çomak Balığı, İbikli)

Dişli Sazancıksılar (Cyprinodontiformes)


Dişli Sazancıklar (Cyprinodontidae)

• Aphanius dispar (Ruppell, 1828) (Dişli Sazancık)
• Aphanius fasciatus (Nardo, 1827) (Dişli Sazancık)

Boru balıksılar (Syngnathiformes)


Boru Balıkları (Macrorhamphosidae)

• Macroramphosus scolopax (Linnaeus, 1758) (Boru Balığı)

Deniz Iğneleri, Deniz Atları (Syngnathidae)

• Hippocampus hippocampus (Linnaeus,1758) (Denizatı)
• Hippocampus ramulosus Leach, 1814 (Denizatı)
• Nerophis ophidion (Linnaeus,1758) (Deniziğnesi)
• Syngnathus abaster Risso, 1826 (Deniziğnesi)
• Syngnathus acus Linnaeus, 1758 (Deniziğnesi)
• Syngnathus phlegon Risso, 1826 (Deniziğnesi)
• Syngnathus schmidti Popov, 1928 (Deniziğnesi)
• Syngnathus tenuirostris Rathke, 1837 (Deniziğnesi)
• Syngnathus typhle Linnaeus, 1758 (Deniziğnesi)
• Syngnathus variegatus Pallas, 1811 (Deniziğnesi)

Fistularidae

• Fistularia commersonii Rüppell, 1838 (Çomak balığı)

Dikencesiler (Gasterosteiformes)


Dikenceler (Gasterosteidae)

• Gasterosteus aculeatus Linnaeus, 1758 (Dikence Balığı)

Mezgitsiler (Gadiformes)


Fare Kuyruklular (Macrouridae)

• Coelorhynchus coelorhynchus (Risso, 1810) (Fare Balığı)
• Hymenocephalus italicus Giglioli, 1884 (Kılkuyruk Fare Balığı)
• Nezumia aequalis (Gunther, 1878) (Fare Balığı)
• Nezumia sclerorhynchus (Valenciennes, 1838) (Fare Balığı)
• Trachyrhynchus trachyrhynchus (Risso, 1810) (Uzun Burunlu Fare Balığı)

Berlam balıkları (Merlucciidae)

• Berlam veya Barlam (Merluccius merluccius)

Mezgitgiller (Gadidae)

• Gadiculus argenteus argenteus Guichenot, 1850 (Pamukçuk Balığı)
• Merlangius merlangus euxinus (Nordmann, 1840) (Mezgit)
• Micromesistius poutassou (Risso, 1826) (Derinsu Mezgiti, Mavi *Mezgit)
• Trisopterus minutus capelanus (Lacepede, 1800) (Tavuk Balığı)
• Antonogadus megalokynodon (Kolombatovic, 1894) (Küçük Gelincik)
• Gaidropsarus meditrraneus (Linnaeus,1758) (Gelincik Balığı)
• Gaidropsarus vulgaris (Cloquet, 1824) (Gelincik Balığı)
• Molva dipterygia macrophthalma (Rafinesque, 1810) (Uzun gelincik)
• Phycis blennoides (Brunnich, 1768) (Gelincik Balığı)
• Phycis phycis (Linnaeus, 1766) (Gelincik Balığı)

Moridae

• Mora moro (Risso, 1810)
• Gadella maraldi (Risso, 1810)

Parlayan Balıklar (Lampridiformes)


Kurdela Balıkları (Regalecidae)

• Regalecus glesne Ascanius, 1772 (Büyük Kurdela Balığı)

Kagitbaliklari (Trachipteridae)

• Trachpterus trachypterus (Gmelin, 1789) (Kağıt Balığı)
• Zu cristatus (Bonelli, 1820) (Tepeli Kağıt Balığı)

Lophotidae

• Lophotus lacepedei Giorna, 1809

Beryciformes


Kemikbaslilar (Trachichthyidae)

• Hoplostethus mediterraneus Cuvier, 1829 (Kütük Balığı)

Asker Balıkları (Holocentridae)

• Sargocentrum rubrum (Forsskal, 1775) (Asker Balığı, Hindistan *Balığı, Naylon Balığı, Sincap Balığı)

Zeiformes [değiştir]


Dülger Balıkları (Zeidae)

• Zeus faber Linnaeus, 1758 (DÜlger Balığı, Peygamber Balığı)

Peri Balıkları (Caproidae)

• Capros aper (Linnaeus, 1758) (Peri Balığı)

Levreksiler (Perciformes)


Hani Balıkları (Serranidae)

• Anthias anthias (Linnaeus, 1758) (Berber Balığı)
• Callanthias ruber (Rafinesque, 1810) (Berber Balığı)
• Epinephelus aeneus (E.Geoffroy Saint-Hilarie, 1817) (Lahos)
• Epinephelus alexandrinus (Valenciennes, 1828) (Lahos )
• Epinephelus caninus (Valenciennes, 1843) (Orfoz)
• Epinephelus guaza (Linnaeus, 1758) (Orfoz)
• Ephinephelus haifensis Ben-Tuvia, 1953 (Orfoz, Börtlek, Arap)
• Mycteroperca rubra (Bloch, 1793) (Taş Hanisi)
• Polyprion americanus (Schneider,1801) (İskorpit Hanisi)
• Serranus cabrilla (Linnaeus, 1758) (Asıl Hani)
• Serranus hepatus (Linnaeus, 1758) (Benekli Hani)
• Serranus scriba (Linnaeus, 1758) (Çizgili Hani)

Levrek Balıkları (Moronidae)

• Dicentrarchus labrax (Linnaeus, 1758) (Levrek)
• Dicentrarchus punctatus (Bloch, 1792) (Benekli Levrek)

Isparozgiller (Teraponidae)

• Pelates quadrilineatus (Bloch, 1790) (Çizgili İsparoz)

Kardinal Balıkları (Apogonidae)

• Apogon imberbis (Linnaeus, 1758) (Kardinal Balığı)
• Apogon nigripinnis Cuvier, 1838 (Kardinal Balığı)
• Epigonus telescopus (Risso, 1810) (Küçük Kardinal Balığı)
• Microichthys coccoi Ruppell, 1852 (Derinsu Kardinal Balığı)

Kurdela Balıkları (Cepolidae)

• Cepola macrophthalma Linnaeus, 1766 (Kurdele Balığı)

Lüfergiller (Pomatomidae)

• Pomatomus saltator (Linnaeus, 1766) (Lüfer)

Istavritgiller (Carangidae)

• Alectis alexandrinus (E.Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) (İskender Balığı)
• Alepes djeddaba (Forskkal, 1775) (Çatal Balığı)
• Campogramma glaycos (Lacepede, 1801) (Çıplak)
• Caranx crysos (Mitchill, 1815) (Kral Balığı)
• Caranx hippos (Linnaeus, 1766) (Kral Balığı)
• Caranx rhonchus E.Geoffroy Saint-Hilaire, 1817 (Kral Balığı)
• Lichia amia (Linnaeus, 1758) (Akya)
• Naucrates ductor (Linnaeus, 1758) (Malta Palamutu, Kılavuz Balığı)
• Pseudocaranx dentex (Schneider, 1801) (Kral Balığı)
• Seriola dumerili (Risso, 1810) (Sarı Kuyruk)
• Trachinotus ovatus (Linnaeus, 1758) (Yaladerma)
• Trachurus mediterraneus (Steindachner, 1868) (Sarıkuyruk İstavrit)
• Trachurus picturatus (Bowdich, 1825) (İstavrit)
• Trachurus trachurus (Linnaeus, 1758) (Karagöz İstavrit)

Lambuga Balıkları (Coryphaenidae)

• Coryphaena hippurus Linnaeus, 1758 (Lambuga)

Baltabas Balıkları (Bramidae)

• Brama brama (Bonnaterre, 1788) (Balta Balığı)

Ückuyruk Balıkları (Lobotidae)

• Lobotes surinamensis (Bloch, 1790) (Üç Kuyruk Balığı, Tahta Balığı)

Eksi Balıklar (Leiognathidae)

• Leiognathus klunzingeri (Steindachner, 1898) (Eksi Balığı)

Gargur Balıkları (Haemulidae)

• Pomadasys incisus (Bowdich, 1825) (Gargur)

Gölge balıkları (Sciaenidae)

• Sarıağız (Argyrosomus regius)
• Eşkina (Sciaena umbra)
• Minakop (Umbrina cirrosa)

Gümüs Sillagolar (Sillaginidae)

• Sillago sihama (Forsskal, 1775) (Sivriburun Gümüş)

Barbunyagiller (Mullidae)

• Mullus barbatus Linnaeus, 1758 (Barbunya)
• Mullus surmuletus Linnaeus, 1758 (Tekir)
• Upeneus moluccensis (Bleeker,1855) (Paşa Barbunu)
• Upeneus pori (Ben-Tuvia & Golani, 1989) (Paşa Barbunu)

Cöpcu Balıkları (Pempheridae)

• Pempheris vanicolensis Cuvier, 1831 (Üçgen Balığı, Yaprak Balığı)

Mercan balıkları (Sparidae)

• Boops boops (Linnaeus, 1758) (Kupes)
• Dentex dentex (Linnaeus, 1758) (Sinagrit)
• Dentex gibbosus (Rafinesque, 1810) (Trança)
• Dentex macrophthalmus (Bloch, 1791) (Patlakgöz Mercan)
• Dentex maroccanus Valenciennes, 1830 (Fas Mercanı)
• Diplodus annularis (Linnaeus, 1758) (Isparoz)
• Diplodus cervinus cervinus (Lowe, 1841) (Çizgili Mercan)
• Diplodus puntazzo (Gmelin, 1789) (Sivriburun Karagöz)
• Diplodus sargus (Linnaeus, 1758) (Sargos)
• Diplodus vulgaris (E. Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) (Karagöz)
• Lithognathus mormyrus (Linnaeus, 1758) (Mırmır)
• Oblada melanura (Linnaeus, 1758) (Melanura, Minanur)
• Pagellus acarne (Risso, 1826) (Yabani Mercan)
• Pagellus bogaraveo (Brunnich, 1768) (Mandagöz Mercan)
• Pagellus erythrinus (Linnaeus, 1758) (Kırma Mercan)
• Pagrus auriga (Valenciennes, 1843) (Çizgili Mercan)
• Pagrus caeruleostictus (Valenciennes, 1830) (Yalancı Trança)
• Pagrus pagrus (Linnaeus, 1758) (Fangri)
• Sarpa salpa (Linnaeus, 1758) (Salpa)
• Sparus aurata Linnaeus, 1758 (Çipura)
• Sarıgöz (Spondyliosoma cantharus)

İzmaritgiller (Centracanthidae)

• Centracanthus cirrus Rafinesque, 1810 (İstrangilos)
• Spicara flexuosa Rafinesque, 1810 (İzmarit)
• Beyazgöz (Spicara maena)
• Spicara smaris (Linnaeus, 1758) (Istrangilos)

Papaz Balıkları (Pomacentridae)

• Chromis chromis (Linnaeus, 1758) (Papaz Balığı, Çatalkuyruk)

Lapinler (Labridae)

• Acantholabrus palloni (Risso, 1810) (Derinsu Lapini)
• Coris julis (Linnaeus, 1758) (Gelin Balığı)
• Ctenolabrus rupestris (Linnaeus, 1758) (Çırçır, Ot Balığı)
• Labrus bergylta Ascanius, 1767 (Lapin)
• Labrus bimaculatus Linnaeus, 1758 (Lapin)
• Labrus merula Linnaeus, 1758 (Lapin)
• Labrus viridis Linnaeus, 1758 (Lapin)
• Pteragogus pelycus Randall, 1981 (Flamentli Çırçır)
• Symphodus cinereus (Bonnaterre, 1788) (Çırçır)
• Symphodus doderleini Jordan, 1891 (Çırçır)
• Symphodus mediterraneus (Linnaeus, 1758) (Çırçır)
• Symphodus melanocercus (Risso, 1810) (Çırçır)
• Symphodus melops (Linnaeus, 1758) (Çırçır)
• Symphodus ocellatus (Forsskal, 1775) (Çırçır)
• Symphodus roissali (Risso, 1810) (Çırçır)
• Symphodus rostratus (Bloch, 1797) (Çırçır)
• Symphodus tinca (Linnaeus, 1758) (Çırçır)
• Thalassoma pavo (Linnaeus, 1758) (Gün Balığı)
• Xyrichthys novacula (Linnaeus, 1758) (Ustura Balığı)

Papagan Balıkları (Scaridae)

• Sparisoma cretense (Linnaeus, 1758) (Iskaroz, Papağan Balığı)

Kum Balıkları (Ammodytidae)

• Gymnammodytes cicerelus (Rafinesque, 1810) (Kum Balığı)

Trakonyalar (Trachinidae)

• Echiichthys vipera (Cuvier, 1839) (Varsam)
• Trachinus araneus Cuvier, 1829 (Kum Trakonyası)
• Trachinus draco Linnaeus, 1758 (Trakonya)
• Trachinus radiatus Cuvier, 1829 (Trakonya)

Göge Bakanlar (Uranoscopidae)

• Uranoscopus scaber Linnaeus, 1758 (Tiryaki Balığı, Kurbağa Balığı)

Sokar Balıkları (Siganidae)

• Siganus luridus (Ruppell, 1828) (Sokar Balığı)
• Siganus rivulatus Forsskal, 1775 (Esmer Sokar Balığı)

Yag Balıkları (Gempylidae)

• Ruvettus pretiosus Cocco, 1829 (Kalas Balığı)

Kilkuyruk Balıkları (Trichiuridae)

• Lepidopus caudatus (Euphrasen, 1788) (Palaska Balığı)
• Trichiurus lepturus Linnaeus, 1758 (Kılkuyruk Balığı)

Uskumrugiller (Scombridae)

• Auxis rochei (Risso, 1810) (Gobene Balığı)
• Euthynnus alletteratus (Rafinesque, 1810) (Yazılı Orkinos)
• Katsuwonus pelamis (Linnaeus, 1758) (Çizgili Tonito)
• Orcynopsis unicolor (E.Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) (Ak Palamut)
• Sarda sarda (Bloch, 1793) (Palamut)
• Scomber japonicus Houttuyn, 1782 (Kolyoz)
• Scomber scombrus Linnaeus, 1758 (Uskumru)
• Scomberomorus commerson (Lacepede, 1800) (Palamut Kolyozu)
• Thunnus alalunga (Bonnaterre, 1788) (Orkinoz)
• Thunnus thynnus (Linnaeus, 1758) (Ton Balığı)

Imparator Balıkları (Luvaridae)

• Luvarus imperialis Rafinesque, 1810 (İmparator Balığı)

Marlin Balıkları (Istiophoridae)

• Tetrapturus belone Rafinesque, 1810 (Akdeniz Zıpkın Balığı)

Kilic Balıkları (Xiphiidae)

• Xiphias gladius Linnaeus, 1758 (Kılıç Balığı)

Kaya balıkları (Gobiidae)

• Beyaz kaya balığı (Aphia minuta)
• Deltentosteus quadrimaculatus
• Altın kaya balığı (Gobius auratus)
• Gobius bucchichi
• Gobius cobitis
• Gobius cruentatus
• Gobius geniporus
• Kömürcü kaya balığı (Gobius niger)
• Hortum kaya balığı (Gobius paganellus)
• Çizgili kaya balığı (Gobius vittatus)
• Knipowitschia caucasica
• Lesueurigobius friesii
• Lesueurigobius suerii
• Kurbağa kaya balığı (Mesogobius batrachocephalus)
• Neogobius cephalarges
• Neogobius eurycephalus
• Neogobius fluviatilis
• Neogobius gymnotrachelus
• Neogobius melanostomus
• Neogobius platyrostris
• Neogobius ratan
• Oxyurichthys papuensis
• Pomatoschistus bathi
• Pomatoschistus marmoratus
• Pomatoschistus minutus
• Pomatoschistus pictus adriaticus
• Tatlı su kaya balığı (Proterorhinus marmoratus)
• Thorogobius ephippiatus
• Saz kaya balığı (Zosterisessor ophiocephalus)

Üzgün Balıkları (Callionymidae)

• Callionymus fasciatus Valenciennes, 1837 (Üzgün Balığı)
• Callionymus filamentosus Valenciennes, 1837 (Üzgün Balığı)
• Callionymus lyra Linnaeus, 1758 (Üzgün Balığı)
• Callionymus maculatus Rafinesque, 1810 (Üzgün Balığı)
• Callionymus pusillus Delaroche, 1809 (Üzgün Balığı)
• Callionymus risso Le Sueur, 1814 (Üzgün Balığı)
• Synchiropus phaeton (Gunther, 1861) (Üzgün Balığı)

Horozbinagillar (Blenniidae)

• Aidablennius sphynx (Valenciennes, 1836) (Horozbina)
• Blennius ocellaris Linnaeus, 1758 (Horozbina)
• Coryphoblennius galerita (Linneaus, 1758) (Horozbina)
• Lipophrys adriaticus (Steindachner & Kolombatovic, 1883) (Horozbina)
• Lipophrys basiliscus (Valenciennes, 1836) (Horozbina)
• Lipophrys canevai (Vinciguerra, 1880) (Horozbina)
• Lipophrys dalmatinus (Steindachner & Kolombatovic, 1883) (Horozbina)
• Lipophrys nigriceps nigriceps (Vinciguerra, 1883) (Horozbina)
• Lipophrys pavo (Risso, 1810) (Horozbina)
• Lipophrys trigloides (Valenciennes, 1836) (Horozbina)
• Parablennius gattorugine (Brunnich, 1786) (Horozbina)
• Parablennius incognitus (Bath, 1968) (Horozbina)
• Parablennius rouxi (Cocco, 1833) (Horozbina)
• Parablennius sanguinolentus (Pallas, 1811) (Horozbina)
• Parablennius tentacularis (Brunnich, 1768) (Horozbina)
• Parablennius zvonimiri (Kolombatovic, 1892) (Horozbina)
• Petroscirtes ancylodon Ruppell, 1838 (Horozbina)
• Scartella cristata (Linnaeus, 1758) (Horozbina)

Pullu Horozbinalar (Clinidae)

• Clinitrachus argentatus (Risso, 1810) (Arı Balığı)

Üc Yüzgecli Horozbinalar (Tripterygiidae)

• Tripterygion melanurus Guichenot, 1845 (Karabaş Balığı)
• Tripterygion tripteronotus (Risso, 1810) (Karabaş Balığı)
• Tripterygion delaisi Cadenat & Blache, 1971 (Karabaş Balığı)

Bythitidae

• Bellottia apoda Giglioli, 1883

Kayış balıkları (Ophidiidae)

• Sarı kayış balığı (Ophidion vassali)
• Ophidion barbatum
• Ophidion rochei

Inci Balıkları (Carapidae)

• Carapus acus (Brunnich, 1768) (İnci Balığı)

Kara Balıklar (Centrolophidae)

• Centrolophus niger (Gmelin, 1789) (Kara Balık)

Yildiz Balıkları (Stromaetidae)

• Stromateus fiatola Linnaeus, 1758 (Yıldız balığı)

Iskarmoz Balıkları (Sphyraenidae)

• Sphyraena chrysotaenia Klunzinger, 1884 (Turna Balığı, Iskarmoz)
• Sphyraena sphyraena (Linnaeus, 1758) (Turna Balığı, Iskarmoz)
• Sphyraena viridensis Cuvier, 1829 (Turna Balığı)
• Sphyraena flavicauda Rüppell, 1838 (Turna balığı)

Kefalgiller (Mugilidae)

• Chelon labrosus (Risso, 1826) (Kefal, Mavraki)
• Liza aurata (Risso, 1810) (Kefal, Altınbaş Kefal)
• Liza carinataa (Ehrenberg, 1836) (Kefal)
• Liza ramada (Risso, 1826) (Kefal, Ceyran)
• Liza saliens (Risso, 1810) (Kefal)
• Mugil cephalus Linnaeus, 1758 (Kefal, Has Kefal)
• Mugil soiuy Basilewsky, 1855(Çin Kefali,Rus Kefali)
• Oedalechilus labeo (Cuvier, 1829) (Kefal, Dudaklı Kefal)

Gümüs Baligimsilar (Atheriniformes)


Gümüs Balıkları (Atherinidae)

• Atherina hepsetus Linnaeus, 1758 (Gümüş Balığı, Çamuka)
• Atherina boyeri Risso, 1810 (Gümüş Balığı)
• Atherinomorus lacunosus (Forster, 1801) (Gümüş Balığı)

Scorpaeniformes


Iskorpitgiller (Scorpaenidae)

• Helicolenus dactylopterus (Delaroche, 1809) (Derinsu İskorpiti)
• Scorpaena elongata Cadenat, 1943 (İskorpit)
• Scorpaena maderensis Valenciennes, 1833 (İskorpit)
• Scorpaena notata Rafinesque, 1810 (Benekli İskorpit)
• Scorpaena porcus Linnaeus, 1758 (Lipsoz)
• Scorpaena scrofa Linnaeus, 1758 (İskorpit)

Kirlangic Balıkları (Triglidae)

• Aspitrigla cuculus (Linnaeus, 1758) (Kırlangıç, Dikenli Kırlangıç)
• Aspitrigla obscura (Linnaeus, 1758) (Kırlangıç)
• Eutrigla gurnardus (Linnaeus, 1758) (Benekli Kırlangıç)
• Lepidotrigla cavillone (Lacepede, 1801) (Kırlangıç)
• Lepidotrigla dieuzeidei Audoin, 1973 (Kırlangıç)
• Trigla lucerna Linnaeus, 1758 (Kırlangıç)
• Trigla lyra Linnaeus, 1758 (Kırlangıç, Öksüz balığı)
• Trigloporus lastoviza (Brunnich, 1768) (Kırlangıç, Mazak)

Öksüz Balıkları (Peristediidae)

• Peristedion cataphractum (Linnaeus,1758) (Dikenli Öksüz)

Ucan Kirlangic Balıkları (Dactyloperidae)

• Dactylopterus volitans (Linnaeus,1758) (Uçan Kırlangıç Balığı)

Pleuronectiformes


Kancaagiz Pisi Balıkları (Citharidae)

• Citharus linguatula (Linnaeus,1758) (Kancaağız Pisi Balığı)

Kalkangiller (Scophthalmidae)

• Lepidorhombus boscii (Risso, 1810) (Benekli Pisi)
• Lepidorhombus whiffiagonis (Walbaum, 1792) (Pisi Balığı)
• Phrynorhombus regius (Bonnaterre, 1788) (Küçük Pisi Balığı)
• Scophthalmus maeoticus (Pallas, 1811) (Kalkan)
• Scophthalmus maximus (Linnaeus,1758) (Dişi Kalkan)
• Scophthalmus rhombus (Linnaeus,1758) (Çivisiz Kalkan)

Pisi Balıkları (Bothidae)

• Arnoglossus imperialis (Rafinesque, 1810) (Küçük Pisi Balığı)
• Arnoglossus kessleri Schmidt, 1915 (Küçük Pisi Balığı)
• Arnoglossus laterna (Walbaum, 1792) (Küçük Pisi Balığı)
• Arnoglossus rueppelli (Cocco, 1844) (Küçük Pisi Balığı)
• Arnoglossus thori Kyle, 1913 (Küçük Pisi Balığı)
• Bothus podas (Delaroche, 1809) (Pisi Balığı)

Dere Pisileri (Pleuronectidae)

• Platichthys flesus luscus (Pallas, 1811) (Dere Pisisi)

Dil Balıkları (Soleidae)

• Buglossidium luteum (Risso, 1810) (Küçük Dil Balığı)
• Dicologoglossa cuneata ([de la Pylaie] Moreau, 1881) (Dil Balığı)
• Microchirus azevia (Capello, 1867) (Dil Balığı)
• Microchirus ocellatus (Linnaeus, 1758) (Benekli Dil Balığı)
• Microchirus variegatus (Donovan, 1808) (Lekeli Dil Balığı)
• Monochirus hispidus Rafinesque, 1814 (Küçük Dil Balığı)
• Solea impar Bennett, 1831 (Dil Balığı)
• Solea kleinii [Risso] Bonaparte, 1833 (Dil Balığı)
• Solea lascaris (Risso, 1810) (Dil Balığı)
• Solea nasuta (Pallas, 1811) (Dil Balığı)
• Solea solea (Linnaeus, 1758) (Dil Balığı)

Sivri Kuyruklu Dil Balıkları (Cynoglossidae)

• Cynoglossus sinusarabici (Chabanaud, 1931) (Küçük Dil Balığı)
• Symphurus nigrescens Rafinesque, 1810 (Küçük Dil Balığı)

Echeneiformes


Vantuz Balıkları (Echeneidae)

• Echeneis naucrates Linnaeus, 1758 (Kılavuz Balığı, Vantuz Balığı)
• Remora australis (Bennett, 1840) (Kılavuz Balığı, Vantuz Balığı)
• Remora remora (Linnaeus, 1758) (Kılavuz Balığı, Vantuz Balığı)

Tetraodontiformes


Cütre Balıkları, Tetik Balıkları (Balistidae)

• Balistes carolinensis Gmelin, 1789 (Çütre Balığı, Yasemin Balığı)

Dikenli Cütreler (Monacanthidae)

• Stephanolepis diaspros Fraser & Brunner, 1940 (Dikenli Çütre)

Balon Balıkları (Tetraodontidae)

• Lagocephalus lagocephalus (Linnaeus, 1758) (Mavi Balon Balığı)
• Lagocephalus spadiceus (Richardson, 1844) (Balon Balığı)
• Sphoeroides pachygaster (Muller & Troschel, 1848) (Balon Balığı)
• Lagocephalus suezensis Clark & Gohar, 1953 (Balon Balığı)

Ay Balıkları, Pervane Balıkları (Molidae)

• Mola mola (Linnaeus, 1758) (Pervane Balığı, Ay balığı)
• Ranzania laevis (Pennant, 1776) (Uzun Pervane Balığı, Ay balığı)

Gobiesociformes


Ördek Balıkları (Gobiesocidae)

• Diplecogaster bimaculata (Bonnaterre, 1788) (Ördek Balığı)
• Gouania wildenowi (Risso, 1810) (Ördek Balığı)
• Lepadogaster candollei Risso, 1810 (Ördek Balığı)
• Lepadogaster lepadogaster lepadogaster (Bonnaterre, 1788) (Ördek Balığı)

Lophiiformes


Fener Balıkları (Lophiidae)

• Lophius budegassa Spinola, 1807 (Fener Balığı)
• Lophius piscatorius Linnaeus, 1758 (Fener Balığı)

Türkiye Türler Listesi/Kıkırdaklı Balıklar (Chondrichthyes)



Köpek Balıkları (Pleurotremata)

Camgözler (Hexanchidae)

• Heptranchias perlo (Boz camgöz)
• Hexanchus griseus (Boz camgöz)

Pamukbalıkları (Odontaspididae)

• Eugomphodus taurus (Pamuk Balığı)
• Odontaspis ferox (Pamuk Balığı)

Dikburunlu Köpekbalıkları (Lamnidae)

• Büyük Beyaz Köpekbalığı (Carcharodon carcharias)
• Dikburun canavar (Isurus oxyrinchus)
• Dikburun harhariyas (Lamna nasus)

Dev Köpekbalıkları (Cetorhinidae)

• Dev köpekbalığı (Cetorhinus maximus)

Sapanbalıkları (Alopiidae)

• Sapan balığı, Tilki balığı (Alopias vulpinus)

Kedibalıkları (Scyliorhinidae)

• Lekeli kedibalığı (Galeus melastomus)
• Scyliorhinus canicula (Kedi Balığı)
• Scyliorhinus stellaris (Kedi Balığı)

Harhasyalar (Carchrinidae)

• Sivri camgöz (Carcharhinus brevipinna)
• Carcharhinus limbatus (Köpek Balığı)
• Carcharhinus melanopterus (Köpek Balığı)
• Büyük camgöz (Carcharhinus plumbeus)
• Prionace glauca (Pamuk balığı)

Kaygan Derili Köpekbalıkları (Triakidae)

• Galeorhinus galeus (Camgöz)
• Mustelus asterias
• Mustelus mustelus
• Mustelus punctulatus

Çekiçbaşlı Köpekbalıkları (Sphyrnidae)

• Sphyrna tudes (Çekiç Balığı)
• Sphyrna zygaena (Çekiç Balığı)

Domuzbalıkları (Oxynotidae)

• Oxynotus centrina (Domuz Balığı)

Katranbalıkları (Squalidae)

• Centrophorus granulosus (Köpek Balığı)
• Centrophorus uyato (Köpek Balığı)
• Küt burunlu köpekbalığı (Dalatias licha)
• Çivili köpekbalığı (Echinorhinus brucus)
• Siyah köpekbalığı (Etmopterus spinax)
• Squalus acanthias (Mahmuzlu Camgöz)
• Squalus blainvillei (Mahmuzlu Camgöz)

Deniz Melekleri, Kelerler (Squatinidae)

• Squatina aculeata (Keler)
• Squatina oculata (Keler)
• Squatina squatina (Keler)

Vatozlar (Hypotremata)



Kemanvatozları (Rhinobatidae)

• Rhinobatos cemiculus (Kemane balığı)
• Rhinobatos rhinobatos (Kemane Balığı)

Elektrikli Vatozlar (Torpedinidae)

• Torpedo marmorata (Elektrikli Vatoz, çarpan)
• Torpedo torpedo (Elektrikli Vatoz, çarpan)
• Torpedo nobiliana (Elektrikli Vatoz, çarpan)

Esas Vatozlar (Rajidae)

• Raja alba (Vatoz)
• Raja asterias (Vatoz)
• Raja batis (Vatoz)
• Raja clavata (Dikenli Vatoz)
• Raja fullonica (Vatoz)
• Raja miraletus (Vatoz)
• Raja montagui (Vatoz)
• Raja naevus (Vatoz)
• Raja oxyrinchus (Vatoz)
• Raja polystigma (Vatoz)
• Raja radula (Vatoz)
• Raja undulata (Vatoz)

Dikenli Vatozlar (Dasyatidae)

• Dasyatis centroura (Rina Balığı, Dikenli Vatoz)
• Tatlisu dikenli vatozu (Dasyatis pastinaca)
• Dasyatis tortonesei (Rina Balığı, Dikenli Vatoz)
• Dasyatis violacea (Rina Balığı, Dikenli Vatoz)
• Uzun kuyruklu rina balığı (Himantura uarnak)
• Taeniura grabata (Dikenli Vatoz)

Kazıkkuyruk Balıkları (Gymnuridae)

• Kazıkkuyruk balığı (Gymnura altavela)

Kartal Vatozlar, Folyalar (Myliobatidae)

• Myliobatis aquila (Çiçuna)
• Pteromylaeus bovinus (Çiçuna)

Inekburunlu Vatozlar (Rhinopteridae)

• Rhinoptera marginata (Çiçuna)

Kulaklı Folyalar (Mobulidae)

• Kulaklı folya (Mobula mobular)

Tatlısu balıkları

Türkiye'nin tatlı sularında en yaygın olan balık türleri hiç şüphesiz alabalıklar ve sazangiller familyasına ait olan ak balık ve üç ayrı türü ile Bıyıklı balık türleridir, ve neredeyse Türkiye'nin her bölgesinde her derede ve çayda bulunurlar. Bunların yanında sazangiller familyasına ait sazan balığı, çapak balığı, tahta balığı, kadife balığı, kızılkanat, kızılgöz gibi türler bulunur. Türkiye'de birçok alabalık türü mevcutdur. Bunlardan Abant alası, Anadolu alası gibi bazıları sadece Türkiye'de bulunurlar. Tatlı suların en yaygın yırtıcı balıkları yayın balığı, turna balığı, sudak balığı, yılan balığı ve tatlısu levreğidir. Türkiye'nin güneydoğusunda yayın balığının bir de Mezopotamya yayını diye ikinci bir türü bulunur. Ayrıca Türkiye'nin diğer bir yerlisi olan kangal balığı, cilt hastalıklarına karşi şifalı olması ile dünyaca ün kazanmıştır. Kefal adını taşıyan ama aslında sazangiller familyasına mensup olan inci kefali sadece Van Gölünde bulunan bir yerli balık türüdür.
Ticari açıdan en önemlileri sazan, gökkuşağı alabalığı, ak balık ve yayın balığıdır. 1970li yıllarda gökkuşağı alabalığının Kuzey Amerika'dan Türkiye'ye getirilmesi ve devlet tarafından üretimi desteklenmesinden sonra Türkiye'de büyük kapsamlı yetiştirilmeye başlanmıştır. Türkiye'nin her yerinde alabalık yetiştiriliciğine rastlamak mümkündür. Ayrıca yayın balığı da havuzlarda üretilmeye başlanmıştır.

Amfibyumlar (Amphibia)

Türkiye'de yaşayan 23 amfibyum türü bilinmektedir. Bunlardan 9 türü semendergiller (Salamandridae) familyasına ve böylece kuyruklu kurbağalar (Urodela) takımına, diğerleri kuyruksuz kurbağalar (Anura) takımına aitlerdir.

Türkiye Türler Listesi/Amfibyumlar (Amphibia)


Kuyruklu Kurbağalar (Urodela)


Semendergiller (Salamandridae)

• Kafkas semenderi (Mertensiella caucasica)
• Kara semenderi (Mertensiella luschani)
• Şeritli semender (Triturus vittatus)
• Pürtüklü semender (Triturus karelinii)
• Ateş semenderi (Salamandra salamandra)
• Benekli semender (Neuregus crocatus)
• Benekli semender (Neuregus strauchii)
• Küçük semender (Triturus vulgaris)

Kuyruksuz Kurbağalar (Anura)


Disk dilliler (Discoglossidae)

• Kırmızılı kurbağa (Bombina bombina bombina)
• Kırmızılı kurbağa (Bombina bombina arifiyensis)

Çamura Dalan Kurbağalar, Sarmısaklı kurbağalar (Pelobatidae)

• Trakya toprak kurbağası (Pelobates fuscus)
• Toprak kurbağası (Pelobates syriacus)

Pelodytidae

• Kafkas kurbağası (Pelodytes caucasicus)

Kara Kurbağaları (Bufonidae)

• Gece kurbağası (Bufo viridis)
• Siğilli kurbağa (Bufo bufo)

Ağaç Kurbağaları (Hylidae)

• Yeşil kurbağa (Hyla savignyi)
• Ağaç kurbağası (Hyla arborea)

Su Kurbağaları (Ranidae)

• Şeritli kurbağa (Rana camerani)
• Toros kurbağası (Rana holtzi)
• Levanten kurbağası (Rana levantina)
• Çevik kurbağa (Rana dalmatina)
• Uludağ kurbağası (Rana macrocnemis)
• Ova kurbağası (Rana ridibunda)

Sürüngenler (Reptilia)


Türkiye'de varlığını sürdüren 120 civarında sürüngen türü tanılmaktadır. Bunlardan yaklaşık 40'ı yılan türüdür. Türkiye'nin yılanlarının 10'u farklı derecede zehirli, diğerleri ise zehirsizdir.
Türkiye'nin en zehirli yılanları engerekgiller familyasına aitlerdir. Türkiye'nin en zehirli üç yılanı şeritli engerek, koca engerek ve boynuzlu engerek türleridir. Ama Coluber cinsine ait olan türlerde, zehirli olmamalarına rağmen fazla üzerilerine yürünüldüğünde agresif olabilirler. Zehirsiz dişleri ile ısırıp, ısırdıktan sonra bile dişlerini etin içinde oynatıp, açtıkları yarayı ve insana verdikleri acıyı büyütmeye çalışırlar. Ama genelde hiçbir yılan nedensiz olarak ısırmaz ve insanlardan mümkün oldukça kaçmaya çalışır.
Türkiye'nin en yaygın kertenkele türleri Lacerta cinsine aitdir. Kaplumbağaların en yaygını ise tosbağadır.

Türkiye Türler Listesi/Sürüngenler (Reptilia)


Sürüngenler (Reptilia)


Pullu Sürüngenler (Squamata)


Gekolar, Ev kelerleri (Gekkonidae)

• Mardin keleri (Cyrtopodion heterocercus)
• İnce parmaklı keler (Cyrtopodion kotschyi)
• Karinalı keler (Cyrtopodion scaber)
• Geniş parmaklı keler (Hemidactylus turcicus)
• Yaprak parmaklı keler (Asaccus elisae)
• Leopar keleri (Eublepharis angramainyu)
• Tombul keler (Stenodactylus grandiceps)

Kelerler (Agamidae)

• Kafkas keleri (Agama caucasica)
• Dikenli keler (Agama stellio)
• Bozkır keleri (Trapelus ruderata)
• Topbaş keler (Phrynocephalus helioscopus)

Bukalemunlar (Chamaeleonidae)

• Bayağı bukalemun (Chamaeleo chamaeleon)

Parlak kertenkeleler (Scincidae)

• Yayla kertenkelesi (Ablepharus bivittatus)
• Çernov kertenkelesi (Ablepharus chernovi)
• İnce kertenkele (Ablepharus kitaibeli)
• Benekli kertenkele (Chalcides ocellatus)
• Sarı kertenkele (Eumeces schneideri)
• Tıknaz kertenkele (Mabuya aurata)
• Şeritli Kertenkele (Mabuya vittata)
• Toprak kertenkelesi (Ophimorus punctatissimus)

Hakiki kertenkeleler (Lacertidae)

• Tarak parmaklı kertenkele (Acanthodactylus schreiberi)
• Taraklı kertenkele (Acanthodactylus boskianus)
• Aras kertenkelesi (Eremias pleskei)
• Step kertenkelesi (Eremias strauchi)
• Süphan kertenkelesi (Eremias suphani)
• Step kertenkelesi (Eremias velox)
• Hemşin kertenkelesi (Lacerta armeniaca)
• Hemşin kertenkelesi (Lacerta bendimahiensis)
• Klark kertenkelesi (Lacerta clarkorum)
• Artvin kertenkelesi (Lacerta derjugini)
• Melez kertenkele (Lacerta mixta)
• Gürcü kertenkelesi (Lacerta parvula)
• Çayır kertenkelesi (Lacerta praticola)
• Radde kertenkelesi (Lacerta raddei)
• Trabzon kertenkelesi (Lacerta rudis)
• Van kertenkelesi (Lacerta sapphirina)
• Kaya kertenkelesi (Lacerta saxicola)
• Ağrı kertenkelesi (Lacerta unisexualis)
• Uzzel kertenkelesi (Lacerta uzzelli)
• Valentin kertenkelesi (Lacerta valentini)
• Duvar kertenkelesi (Lacerta muralis)
• İstanbul kertenkelesi (Lacerta sicula)
• Doğu kertenkelesi (Lacerta princeps)
• Kars kertenkelesi (Lacerta agilis) (ya da çevik kertenkele)
• Kayseri kertenkelesi (Lacerta cappadocia)
• Hatay kertenkelesi (Lacerta laevis)
• Avrupa yesil kertenkelesi (Lacerta viridis)
• Cüce kertenkele (Lacerta parva)
• Toros kertenkelesi (Lacerta danfordi anatolica)
• Toros kertenkelesi (Lacerta danfordi danfordi)
• Toros kertenkelesi (Lacerta danfordi pelesgiana)
• İri yeşil kertenkele (Lacerta trilineata)
• Çizgili kertenkele (Lacerta strigata)
• Trakya kertenkelesi (Lacerta taurica)
• Tarla kertenkelesi (Ophisops elegans)
• Budak ince kertenkelesi (Ablepharus budaki)

Yılanımsı kertenkeleler (Anguinidae)

• Yılanımsı kertenkele (Anguis fragilis)
• Oluklu kertenkele (Ophisaurus apodus)

Varangiller, Dev kertenkeleler (Varanidae)

• Dev kertenkele ya da çöl varanı (Varanus griseus griseus)

Kör kertenkeleler (Amphisbaenidae)

• Kör kertenkele (Blanus strauchi)

Kuşlar (Aves)

Türkiye'nin farklı iklimli bölgeleri birçok farklı kuş türlerinin yaşamaları için elverişlidir. Türkiyede 418 kuş türü tespit edilmiştir. Bunların 302 türü Türkiye'de yumurtlamakta, diğerleri ise ziyaretçi göçmen kuşlardır.
Türkiye'de, Avrupa ve Kuzey Asya'nın göçmen kuşlarının kışladığı önemli bölgeler bulunmaktadır. Birçok göçmen kuş, Avrupa'dan Afrika'ya giden yolculuklarında Türkiye'yi adeta köprü olarak kullanır. Örneğin deniz üzerinden uçmamaya çaba gösteren Avrupa leylekleri (Ciconia ciconia) İstanbul Boğazı'nın en dar noktasından geçerek, Anadolu ve İsrail üzerinden Afrika'ya doğru devam eder.
Türkiye'de en çok kuş türlerinin bir arada bulunduğu ve kuşlar için en önemli sayılan bölgeler şunlardır:

• Çamaltı Tuzlası
• Sultan Sazlığı
• Darıca Kuş Cenneti
• Eğridir
• Beyşehir
• Eber
• Akşehir gölleri çevreleri
• Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çukurovadaki lagünler

Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de kuş türlerinin büyük bir çoğunluğu ötücü kuşlar (Passeriformes) takımına aitdir. Küçük kuş türleri daha başarılı ve daha yaygınken, büyük kuş türleri tehlike altındadır. Toy (Otis tarda) ve kelaynakGeronticus eremita) Türkiye'de tehlike altında olan türler için örnek olarak gösterilebilir. (



Türkiye Türler Listesi/Kuşlar (Aves)




Ötücü kuşlar (Passeriformes)


İspinozgiller (Fringillidae)

• Bayağı ispinoz (Fringilla coelebs)
• Dağ ispinozu (Fringilla montifringilla)
• Florya (Carduelis chloris)
• Saka kuşu (Carduelis carduelis)
• İskete (Carduelis spinus)
• Keten kuşu (Carduelis cannabina)
• Sarı gagalı keten kuşu (Carduelis flavirostris)
• Kuzey keten kuşu (Carduelis flammea)
• Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra)
• Alamecek (Rhodopechys sanguinea)
• Boz alamecek (Rhodospiza obsoleta)
• Doğu alameceği (Bucanetes mongolicus)
• Küçük alamecek (Bucanetes githagineus)
• Bayağı çütre (Carpodacus erythrinus)
• Büyük çütre (Carpodacus rubicilla)
• Bayağı şakrak kuşu (Pyrrhula pyrrhula)
• Bayağı kocabaş (Coccothraustes coccothraustes)
• Kara iskete (Serinus pusillus)
• Küçük iskete (Serinus serinus)
• Alp isketesi (Serinus citrinella)

Kiraz kuşugiller (Emberizidae)

• Alaca kiraz kuşu veya Kar kiraz kuşu (Plectrophenax nivalis)
• Ak başlı kiraz kuşu (Emberiza leucocephalos)
• Sarı kiraz kuşu (Emberiza citrinella)
• Bahçe kiraz kuşu (Emberiza cirlus)
• Kaya kiraz kuşu (Emberiza cia)
• Gri başlı kiraz kuşu (Emberiza striolata)
• Boz kiraz kuş (Emberiza cineracea)
• Bayağı kiraz kuşu (Emberiza hortulana)
• Doğu kiraz kuşu (Emberiza buchanani)
• Kızıl kiraz kuşu (Emberiza caesia)
• Ak kaşlı kiraz kuşu (Emberiza rustica)
• Küçük kiraz kuşu (Emberiza pusilla)
• Bataklık kiraz kuşu (Emberiza schoeniclus)
• Kızıl başlı kiraz kuşu (Emberiza bruniceps)
• Kara başlı kiraz kuşu (Emberiza melanocephala)
• Tarla kiraz kuşu veya Tarla çintesi (Emberiza calandra) eskiden (Miliaria calandra)

Sarıasmagiller (Oriolidae)

• Sarıasma (Oriolus oriolus)

Kargagiller (Corvidae)

• Göknar kargası (Nucifraga caryocatactes)
• Sarı gagalı dağ kargası (Pyrrhocorax graculus)
• Kırmızı gagalı dağ kargası (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
• Alakarga (Garrulus glandarius)
• Saksağan (Pica pica)
• Bayağı kuzgun (Corvus corax)
• Çöl kuzgunu (Corvus ruficollis)
• Küçük karga (Corvus monedula)
• Ekin kargası (Corvus frugilegus)
• Leş kargası (Corvus corone)

Sığırcıkgiller (Sturnidae)

• Bayağı sığırcık (Sturnus vulgaris)
• Ala sığırcık (Sturnus roseus)
• Çiğdeci (Acridotheres tristis)

Tırmaşık kuşugiller (Certhiidae)

• Orman tırmaşık kuşu (Certhia familiaris)
• Bahçe tırmaşık kuşu (Certhia brachydactyla)

Duvar tırmaşık kuşugiller (Tichodramadidae)

• Bayağı duvar tırmaşık kuşu (Tichodrama muraia )

Serçegiller (Passeridae)

• Bayağı serçe (Passer domestica)
• Söğüt serçesi (Passer hispaniolensis)
• Çalı serçesi veya küçük serçe (Passer moabiticus)
• Orman serçesi veya ağaç serçesi (Passer montanus)
• Çöl serçesi (Carpospiza brachydactyla)
• Sarı boğazlı serçe (Petronia xanthocollis)
• Kaya serçesi Petronia petronia
• Bayağı kar serçesi (Montifringilla nivalis)

Baştankaragiller (Paridae)

• Bataklık baştankarası veya kayın baştankarası (Parus palustris)
• Dağ baştankarası veya ak yanaklı baştankara (Parus lugubris)
• Çam baştankarası (Parus ater)
• Mavi baştankara (Parus caeruleus)
• Büyük baştankara (Parus major)

Uzunkuyrukgiller (Aegithalidae)

• Uzunkuyruk (Aegithalos caudatus)

Çıtkuşugiller (Troglodytidae)

• Bayağı çıt kuşu (Troglodytes troglodytes)

Sıvacı kuşugiller (Sittidae)

• Küçük sıvacı kuşu (Sitta krueperi)
• Bayağı sıvacı kuşu (Sitta europaea)
• Büyük kaya sıvacı kuşu (Sitta tephronota)
• Kaya sıvacı kuşu (Sitta neumayer )

Örümcek kuşugiller (Laniidae)

• Kızıl kuyruklu örümcek kuşu (Lanius isabellinus)
• Kızıl sırtlı örümcek kuşu (Lanius collurio)
• Uzun kuyruklu örümcek kuşu (Lanius schach)
• Kara alınlı örümcek kuşu (Lanius minor)
• Büyük örümcek kuşu (Lanius excubitor)
• Kızl başlı örümcek kuşu (Lanius senator)
• Alaca örümcek kuşu (Lanius nubicus)

Çulha kuşugiller (Remizidae)

• Bayağı çulha kuşu (Remiz pendulinus)

Bıyıklı baştankaragiller (Paradoxornithidae)

• Bıyıklı baştankara (Panurus biarmicus)

Toygargiller (Alaudidae)

• Çöl toygarı (Ammomanes deserti)
• Boğmaklı toygar (Melanocorypha calandra)
• Küçük boğmaklı toygar (Melanocorypha bimaculata)
• Ak kanatlı toygar (Melanocorypha leucoptera)
• Kara toygar (Melanocorypha yeltoniensis)
• Bozkır toygarı (Calandrella brachydactyla)
• Çorak toygarı (Calandrella rufescens)
• Asya kısa parmaklı toygarı (Calandrella cheleensis)
• Tepeli toygar (Galerida cristata)
• Orman toygarı (Lullula arborea)
• Bayağı toygar (Alauda arvensis)
• Kulaklı toygar (Eremophila alpestris)

Kırlangıçgiller (Hirundinidae)

• Kum kırlangıcı (Riparia riparia)
• Kaya kırlangıcı (Ptyonoprogne rupestris) eskiden (Hirundo rupestris)
• Kır kırlangıcı (Hirundo rustica)
• Kızıl kırlangıç (Cecropis daurica)
• Ev kırlangıcı (Delichon urbica)

Kuyruksallayangiller (Motacillidae)

• Mahmuzlu incir kuşu (Anthus novaeseelandiae)
• Kır incir kuşu (Anthus campestris)
• Ağaç incir kuşu (Anthus trivialis)
• Çayır incir kuşu (Anthus pratensis)
• Yeşil sırtlı incir kuşu (Anthus hodgsoni)
• Kızıl gerdanlı incir kuşu (Anthus cervinus)
• Dağ incir kuşu (Anthus spinoletta)
• Sarı kuyruksallayan (Motacilla flava)
• Sarı başlı kuyruksallayan (Motacilla citreola)
• Dağ kuyruksallayanı (Motacilla cinerea)
• Ak kuyruksallayan (Motacilla alba)

Arap bülbülügiller (Pycnonotidae)

• Beyaz gözlüklü Arap bülbülü (Pycnonotus xanthopygos)

İpekkuyrukgiller (Bombycillidae)

• Bayağı ipekkuyruk (Bombycilla garrulus)

Hypocoliidae

• Tırtılyiyen (Hypocolius ampelinus)

Su karatavuğugiller (Cinclidae)

• Dere kuşu veya Avrasya su karatavuğu (Cinclus cinclus)

Şarkıcı kuşugiller (Prunellidae)

• Bayağı şarkıcı kuşu (Prunella modularis)
• Sürmeli şarkıcı kuşu (Prunella ocularis)
• Büyük şarkıcı kuşu (Prunella collaris)

Karatavukgiller (Turdidae)

• Taşkızılı (Monticola saxatilis)
• Gök ardıç (Monticola solitarius)
• Boğmaklı ardıç (Turdus torquatus)
• Karatavuk (Turdus merula)
• Tarla ardıcı (Turdus pilaris)
• Öter ardıç (Turdus philomelos)
• Kızıl ardıç (Turdus iliacus)
• Ökse ardıcı (Turdus viscivorus)
• Kara gerdanlı ardıç (Turdus ruficollis)

Ötleğengiller (Sylviidae)

• Bıyıklı ötleğen (Sylvia cantillans)
• Pembe göğüslü ötleğen (Sylvia mystacea)
• Maskeli ötleğen (Sylvia melanocaphala)
• Pullu ötleğen, Kıbrıs ötleğeni (Sylvia melanothrax)
• Karaboğazlı ötleğen (Sylvia rueppelli)
• Çöl ötleğeni (Sylvia nana)
• Ak gözlü ötleğen (Sylvia hortensis)
• Cizgili ötleğen (Sylvia nisoria)
• Küçük akgerdan (Sylvia curruca)
• Akgerdan (Sylvia communis)
• Boz ötleğen (Sylvia borin)
• Karabaş ötleğen (Sylvia atricapilla)
• Kamış bülbülü (Cettia cetti)
• Yelpazekuyruk (Cisticola juncidis)
• Yeşil çıvgın (Phylloscopus trochiloides)
• Sarı kaşlı çıvgın (Phylloscopus inornatus)
• Yaprak söğütbülbülü (Phylloscopus humei)
• Orman çıvgını (Phylloscopus sibilatrix)
• Çıvgın (Phylloscopus collybita)
• Söğütbülbülü (Phylloscopus trochilus)
• Ak mukallit (Hippolais pallida)
• Küçük mukallit (Hippolais caligata)
• Dağ mukallidi (Hippolais languida)
• Büyük mukallit (Hippolais olivetorum)
• Sarı mukallit (Hippolais icterina)
• Kısakanatlı sarı mukallit (Hippolais polyglotta)
• Kındıra kamışçını (Acrocephalus schenobaenus)
• Doğu kamışçını (Acrocephalus agricola)
• Kuzey kamışçını (Acrocephalus dumetorum)
• Çalı kamışçını (Acrocephalus palustris)
• Saz kamışçını (Acrocephalus scirpaceus)
• Büyük kamışçın (Acrocephalus arundinaceus)
• Çekirge kamışçını (Locustella naevia)
• Ağaç kamışçını (Locustella fluviatilis)
• Bataklık kamışçını (Locustella luscinioides)

Sinekkapangiller (Muscicapidae)

• Çalı bülbülü (Cercotrichas galactotes)
• Benekli sinekkapan (Muscicapa striata)
• Küçük sinekkapan (Ficedula parva)
• Alaca sinekkapan (Ficedula semitorquata)
• Halkalı sinekkapan, Kolyeli sinekkapan (Ficedula albicollis)
• Kara sinekkapan (Ficedula hypoleuca)
• Çayır taşçalanı (Saxicola rubertra)
• Taşkuşu (Saxicola torquata)
• Kızılgerdan (Erithacus rubecula)
• Ardıç bülbülü (Luscinia luscinia)
• Bülbül (Luscinia megarhynchos)
• Gökgerdan (Luscinia svecica)
• Kara kızılkuyruk (Phoenicurus ochruros)
• Bayağı kızılkuyruk (Phoenicurus phoenicurus)
• Boz kuyrukkakan (Oenanthe isabellina)
• Bayağı kuyrukkakan (Oenanthe oenanthe)
• Alaca kuyrukkakan (Oenanthe pleschenka)
• Kara kulaklı kuyrukkakan (Oenanthe hispanica)
• Çöl kuyrukkakanı (Oenanthe deserti)
• Ak sırtlı kuyrukkakan (Oenanthe finschii)
• Kızılca kuyrukkakan (Oenanthe xanthoprymna)
• Kara sırtlı kuyrukkakan (Oenanthe lugens)
• Ak tepeli kara kuyrukkakan (Oenanthe leucophyga)
• Taş bülbülü (Irania gutturalis)

Cisticolidae

• Dikkuyruklu ötleğen (Prinia gracilis)

Çalı kuşugiller (Regulidae)

• Bayağı çalı kuşu (Regulus regulus)
• Sürmeli çalı kuşu (Regulus ignicapillus)

Ev hayvanları

Hayvancılığın Türk Kültüründe çok eski kökleri bulunduğunu ve hatta günümüzde tanıdığımız bazı ev hayvanlarının Türklerin elinde evcilleştiğini biliyoruz. Eski göçebe Türkler gittikleri her yere çok sayıda hayvan ve bitki türleride taşımışlardır. Örneğin Akkoyunlu devletini ziyaret eden bir Venedik elçisinin, Anadolu'ya o zamanlarda daha yeni girmiş olan, göçebe Osmanoğulları üzerinde yaptığı bir sayısal listede, osmanlıların sayıları yanında binlerce at, eşek, katır, deve, sığır, koyun, keçi, kaz, ördek, tavuk, köpek, kedi, kartal, şahin ve hatta 12 adet evcil av leoparı gözükmektedir.
Türk tarihinde çok önemli bir rolü olan ve Türklerde çok eski bir geleneği olan at yetiştiriciliği göçebelikten yerleşik kültüre geçişte önemini kaybetmiş ve 20'nci yüzyılda otomobillerin yayılması ile kaybolunacak kadar azalmıştır. Bunun yanında, deve ve manda (camuz) gibi taşıyıcı hayvanlar da motorlu tarım araçlarının yayılması ile azalmaya başlamışdır. Türkiye'de ev hayvanı olarak yetiştirilen mandaların sayısı 1982 yılında 1.002.000 iken, 2002 yılına kadar 138.000'e düşmüştür.
Günümüzde en yaygın ev hayvanları koyun, sığır, keçi, tavuk, kaz ve ördektir. Manda, eşek ve at, artık nadir rastlanan ev hayvanları olmuşlardır. Bunların yanında alabalık, yayın balığı, sazan, çipura gibi balık türleri; arı ve ipek böceği gibi böcek türleri de Türkiye'de yetiştirilmektedir. Türkiye'de birkaç deve kuşu yetiştiricisi bulmak da mümkündür.






Soyu tükenmiş türler



Türkiyede nesli tükenen memeliler arasında en ilginçleri Asya aslanı (Panthera leo persica), asya fili (Elephas maximus), kafkas öküzü (Bison bonasus caucasicus), Hazar kaplanı (Panthera tigris virgata), Anadolu parsı (Panthera pardus tulliana), ve çitaAcinonyx jubatus raddei) türleridir. (
Asya fili ve yaban öküzü, Anadolu'da, İ.Ö 1. yüzyıl başlarına kadar yaşamışlardır. Türkiye'nin en son kaplanı 1970'de Hakkari Uludere'de, en son Anadolu parsı da yine 1970'li yıllarda vurulmuştur. Anadolu'nun batı, orta, güney ve güneydoğu bölgelerinde yaşamış olduğu bilinen aslan ise en son 19. yüzyılın ikinci yarısında görülmüştür. Güneydoğu Anadolu'da yaşayan çita da 19'ncu yüzyıldan sonra bir daha görülmemiştir.
Türkiye'de 8 kuş türü son 50 yıl içinde ortadan kaybolmuştur. Bunlardan mezgeldek, yakalı toy ve yılanboyun kuşlarının soyunun tükendiği resmen açıklanmıştır. Bunların haricinde, yeterince araştırılmadığı için soyu tükenip tükenmediği kesin olarak bilinmeyen türler vardır; bunlar kunduz, sığın ve su samurudur.



Tehlike altında olanlar


Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkut Kıvanç Türkiye'de önemli bir habitat tahribi hâlâ devam etmekte ve birçok hayvanların neslinin tehlike altında olduğuna dikkati çekmektedir:
"Bilinçli bir koruma olmazsa, doğal hayat bir gün bitecek. Sivrisineğin bile korunmaya ihtiyacı var. Ama yasaklar dinlenmiyor. Bu gidişle doğa diye bir şey kalmayacak" Onsekizmart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi'nden Doç Dr. Ali İşmen de denizlerde kirliliğin her geçen gün türleri tehdit ettiğini, Karadeniz ve Marmara'dan sonra, son zamanlarda Akdeniz'de de kirliliğin arttığına dikkati çeker.
Yaşamın son 500 yıllık evriminde, biyosferin hiç bu kadar tahribata uğramadığını vurguluyan Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sıkı ise bu konu hakkinda şunları söylemistir:
"Bütün canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için kesinlikle insana ihtiyacı bulunmaz, ama insanın yaşamını sürdürebilmesi için en küçük hücreliden yırtıcılara kadar bu canlılara ihtiyacı var. Eğer habitat (hayvanların yaşam ortamı) tahribatı, plansız nüfus artışı, yapılaşma, ormanların yakılması, sulak alan tahribi sürerse, birçok tür tükenme tehlikesine girer. Bir türün, dünya üzerinde ya da lokal olarak bulunduğu bölgede yok olmasının kötü sonuçlarını kimse kestiremez. Bu, yakın zamanda da ortaya çıkmaz. Örneğin bizi rahatsız eden karasinek birden ortadan kalksa, her tarafı hayvan leşleri götürür. Ya da baykuşların yok olduğunu düşünelim; o zaman tarla fareleri üzerindeki baskı kalkar." Türkiyede 8 kuş türü son 50 yıldır gözlenmezken, bunlardan 4 türün soyunun tükendiği kabul edilmiştir. Biyologlara göre, mezgeldek, yakalı toy, yılanboyun kuşlarıFlamingo ve tepeli pelikan türleri ise büyük tehlike altında bulunmaktadırlar. Bilimciler denizlerde de aynı tehlikenin devam ettigini söylemektedirler. Yunuslar ve fok, deniz alaları, işkine ve mersin balıkları, beni balığı, büyük ve küçük ayı istakozları, deniz kaplumbağaları, süngerler, pina, kırmızı yıldız, triton, denizatı, deniz kulağı, kırmızı ve siyah mercanlar, posidonai ve zostera da tükenme tehlikesi içindedirler. (Kaynak: 08.08.2003 Hürriyet Gazetesi) artık yok.



Tehlikeli olanlar


Türkiyenin en tehlikeli hayvanları aslında düşünüldüğü gibi Boz ayı ya da Kurt gibi Yırtıcımemeliler değil zehirli akrep, kırkayak, örümcek ve denizanası gibi küçük türlerdir. Ayı, Kurt, Vaşak ve Çakal gibi hayvanlar daima insanlardan mümkün oldukça uzak durmaya çaba gösterirler. Yıllık istatistiklerde Türkiyede yırtıcı bir hayvan tarafından öldürülen kimse görülmezken, her yıl onbinlerce insanlar sivrisinekkene gibi küçük haşerelerin insanlara geçirdikleri hastalıklara yakalanıp, bazen bu hastalıklara yenik düşerler. Bu ufak zararlı hayvanların sayılarının artmasının sebebi; çoğunlukla, insanlar tarafından doğal düşmanlarının sayılarının azaltılıp, tabiatın dengesinin bozulmasıdır. ve
Özellikle yılanların tehlikeli hayvan olarak görülmesinden dolayı, Türkiyede her yıl onbinlerce yılanlar katledilir. Oysa Türkiyenin 40 yılan türü arasında sadece 10 tanesi farklı derecede zehirlidir ve avlanırken zehirlerini fare, keme ve kuş gibi hayvanları uyuşturmak için kullanırlar. Yılanların azaltıldıkları bölgelerde, Kemelerin ve farelerin sayılarında patlama olmakla birlikte, asıl zarar o bölgenin tarım alanında meydana gelmektedir.
Türkiyede yaşıyan hiçbir yılan türünün zehiri insan öldürmeye yetecek kadar güçlü değildir. Ama ısırıldığı takdirde yine de derhal doktora gitmek gerekir. Türkiyenin en zehirli iki yılanı Koca engerek ve şeritli engerek türleridir. Zehirleri çok yakıcı ve acı vericidir. Ateşin yükselmesine ve mide bulanmasına yol açabilir.
Kurtlar ve Ayılar da, eğer yaşadıkları çevrenin dengesi bozulmamışsa ve kuduz değillerse insanlardan korkar ve uzak dururlar. Ancak fazla sert kış aylarında uzun süre aç kaldıklarında yerleşim yerlerine yaklaşıp, orada köpek ve diğer ev hayvanları avlayıp ya da insanların (onlar için) iştah açıcı kokan çöplerini karıştırarak açlıklarını gidermeye çalışabilirler.



Yabancı Türler (Neozoon)


Küreselleşmenin hızla ilerlediği dünyamızda kıtalar arası taşımacılığın istemiyerek türleri yaymakta yardımci olması dünyanın her yerinde mühim bir sorun olmuştur. Yabancı türler ait olmadıkları bir doğa çemberine katıldıklarında çoğunlukla sorun yaratırlar. Memleketlerindeki ortamda, evremlerinin sürecinde kendilerine uyum sağlamış türlerle bir çemberin içinde yaşarlar, ama ait olmadıkları bir ortamda onların kabiliyetlerine karşı kendini koruyamıyan türlerle karşılaşır, kendilerinin sayılarını kontröl altında tutan doğal düşmanlarından uzak kalır ve böylece diğer türlerin soyunu tüketip hızla yayılabilirler.
Yabancı türler çoğunlukla üç yol üzerinden dağılırlar:

1. Deniz taşımacılığı/Balast suyu
2. Baştan salınmak istenen egsotik ev hayvanlarının doğaya salınması.
3. Yetiştirildikleri kapalı alanlardan kaçmaları.

Örneğin bir Çin limanında yükünü boşaltan bir gemi dengesini sağlamlaştırmak için orada geminin depolarına oranın denizinden tonlarca balast suyu pompalar. Bu suyun içinde balıklar, yumuşakçalar ve kabuklular gibi yüzlerce türler bulunur. Sonra örneğin Seyhan limanına vardığında bu suyu denize boşaltıp tekrar yük almaya başlar. Ya da bir kıtadan diğer kıtaya giden karton paletleri ya da meyve-sebze kasaları aralarında da böcek, örümcek, fare ya da yılan türleri bulunabilir. Avrupa Birliğinin limanlarında bunu önlemek için görevlendirilmiş memurlar vardır. Bunlar başka kıtalardan gelen paletleri incelerler.
Karadeniz’de, Pasifikten gelen bir çeşit deniz anası Mnemiopsis leidyi karadenizin en önemli ticari balığı olan hamsinin stoklarına zarar vermiş ve toplam 26 balık türünün yok olmasına sebeb olmuştur. Tropikal bir alg olan Caulerpa taxifolia orijinal yetişme sahası olan Monako'daki akvaryumundan çıkıp, Akdeniz kıyılarının 40 milyon metre karelik kısmına yayılması ve günümüze kadar hala önlenememiş olan bir ekolojik felakete yol açması bunun diğer bir örneğidir. Son onyıllarda Türkiye'de yayılan Su maymunu veya Sakarca gölünde tutulup haberleri medyaya yansıyan Piranhalar da örnek olarak gösterilebilinir.
Kuzey Amerika'dan balık yetiştiriciliği için getirilen Gökkusağı alabalığı, yerli alabalık türlerinden daha obur ve daha çeviktir. Diğer balık türlerinin yumurtalarını ve yavrularını yiyerek yerli türleri tüketebilen bu alabalık türü, yetiştirildiği dalyanlardan kaçıp Türkiye'nin tatlısularına yayılmayı başarmıştır.

Türkiye faunası, hayvanlar âleminin Türkiye sınırları içerisinde yaşayan üyelerinin tümüdür. Birçok farklı hayvan türünü barındırması ile dikkat çeker. Anadolu'nun Asya ile Avrupa arasındaki konumu bunda başlıca etkendir. Farklı iklim özelliklerinde coğrafi bölgelere sahip olduğu için, florasının diğer Orta Doğu ülkelerine göre daha zengin (850 cins altında toplanan 9.000 tür bitki) olması ise diğer önemli etkendir ve bu yüzden, farklı iklim ve besin ihtiyacı olan birçok hayvan türü kendisine uygun yaşam alanı bulabilmektedir.
Böylece, Türkiye'de yalnızca Akdeniz faunasının değil, Orta ve Doğu Avrupa, Orta Doğu, Kafkaslar ve Arap Yarımadası faunalarının da tipik türleri bulunmaktadır. Ayrıca Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, çok daha fazla memeli tür barındırır ve bu da Türkiye faunasının ne tipik Avrupa faunasına ne de tipik Orta Doğu faunasına kategorize edilebildiğini gösterir.
Türkiye faunasına ait 160 memeli, 418 kuş, 120 sürüngen, 22 kurbağa, 127 tatlısu balığı, 384 deniz balığı olmak üzere toplam 1230 civarında omurgalı tür tanınır. Ama bu türlerin bazıları tamamen tükenmek üzeredir, bazıları da tehlike altında bulunmaktadır.



Konu başlıkları

• 1 Tarih
  • 1.1 Son 250 milyon yıl 1.2 Son 2500 yıl
  2 Memeliler (Mammalia) 3 Balıklar (Pisces)
  • 3.1 Tatlısu balıkları 3.2 Deniz balıkları
  4 Amfibyumlar (Amphibia) 5 Sürüngenler (Reptilia) 6 Kuşlar (Aves) 7 Ev hayvanları 8 Soyu tükenmiş türler 9 Tehlike altında olanlar 10 Tehlikeli olanlar 11 Yabancı Türler (Neozoon) 12 İlgili Olabilecek Siteler

Tarih

Türkiye'nin farklı iklimlere sahip zengin coğrafyası Karadeniz'in yerinde 7000 yıl öncesine kadar çok daha alçak seviyede, dev bir tatlı su gölü bulunuyordu ve Anadolu'nun Avrupa kıtasına daha geniş bir bağlantısı vardı. Uzaydan çekilen resimlerde bu gölün eski yatağı hâlâ görülmektedir.

Son 250 milyon yıl

Bilimsel verilere göre, dünyanın tüm kıtaları günümüzden 250 milyon yıl önce Pangea adı verilen tek bir kara parçasından koparak oluşmuştur. Bu tek kıta parçası zamanla parçalanmış ve böylece canlı formların kıtalardaki dağılımı gerçekleşmiştir. Bu parçalanma sürecinde ilk memelilerin görülmeye başladığı 65 milyon yıl öncesi, Anadolu yarımadası için de önemli bir tarihtir. Bu süreçte Anadolu yarımadası defalarca Avrupa ile bağlantı kurmuş ve tekrar ayrılmıştır. Böylece Anadolu yarımadasının denizleri de çok kez görünüm değiştirmiş, denizin defalarca yükselip alçalması sonucu, Karadeniz bazen Hazar denizi ile birleşmiş, bazen de diğer denizlere bağlantısı olmayan bir göl hâline gelmiştir.
Avrupa'nın son iki milyon yılda geçirdiği buzul devirlerinde soğuktan kaçan hayvan türleri Balkanlar ve Kafkasya üzerinden Anadolu'ya gelmişlerdir. Kuzeyden gelen bu göçlerin yanı sıra güneyden ve doğudan da bazı hayvan türleri Anadolu'ya göç edip yerleşmiştir. Güneyden gelen bazı çöl hayvanları, Anadolu'nun güneyinde bulunan sıradağları aşamayıp sadece güneye yerleşmiştir.

Son 2500 yıl

Bazı nesli tükenmiş türleri de gösteren bir romalı mozaiği
M.Ö. 300 yıllarında gittikçe büyüyen Roma İmparatorluğu Anadoluyu da sınırları içine almıştır. Romalılar da, kendilerinden evvel hüküm sürmüş halkların başlattığını sürdürerek silah, ev ve gemi yapımı için Anadolu'nun uçsuz bucaksız ormanlarını daraltmaya devam etmişlerdir. Ayrıca Romalıların meşhur sirk gösterilerinde savaş tutsaklarının yanında çok sayıda vahşi hayvan insanlara karşı dövüştürülüp öldürülmüştür. İmparatorluk topraklarından vahşi hayvanların yakalanıp Romaya götürülmesi bol para getiren bir uğraş olmuştur. Aylarca süren yolculuklara çoğu hayvan katlanamayıp yolda ölmüş, sadece onda biri canlı olarak Roma'ya varmış, Roma'da her haftasonu binlerce vahşi hayvan gösterilerde katledilmiştir.
Bu dönemde batı ve güney Avrupa'da, ama özellikle Anadolu'da birçok hayvan türünün soyunun tüketilmiş olduğu kabul edilir. Örneğin: Asya fili. (Türkiyede nesli tükenen diğer türler)

Memeliler (Mammalia)

Bozayı (Ursus arctos)
Bu alt başlığın ana maddesi:

• Türkiye Türler Listesi/Memeliler (Mammalia)

Yukarıda tarih başlığı altında, Türkiyede bulunan tür zenginliğinin nedeni açıklanmıştır. Böylece Türkiyede 160 civarında Memeli Hayvan türü yaşamaktadır, ve yapılan araştırmalarla bu sayı her an artabilir. Anadolu, tarihinde daima geçiş noktası ve sığınak olmus olması nedeniyle çok sayıda türü barındırır. Türkiye'nin Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, diğerlerinden daha fazla memeli türleri barındırdığı göze çarpar:
Ülkeler Memeli Türlerinin Sayıları

Türkiye
160

Yunanistan
120

Italya
115

Fransa
110

Almanya
94

Norveç
50

Ingiltere
42
Türkiye faunasında yer alan başlıca memeli hayvanlar içinde en büyük grubları kemirgenler, yarasalar ile böcekçiller teşkil eder.
Bazı örnekler:



Altın çakal (Canis aerus)


Tırtak (Delphinus delphis)


Çengel boynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra)


Su samuru (Lutra lutra) (ya da Su iti)

Balıklar (Pisces)

Yayın balığı, 3 metreye kadar varan boyu ile Türkiye'nin en büyük tatlısu balığıdır. Şanlıurfa'nın meşur kutsal sazanları.
Türkiye'de bulunan balık türlerinin ayrıntılı listesi için buraya bakınız:

• Türkiye Türler Listesi/Kemikli Balıklar (Osteichthyes)
• Türkiye Türler Listesi/Kıkırdaklı Balıklar (Chondrichthyes)

Türkiyede 127 tatlısu balığı ve 384 deniz balığı türü bulunmaktadır.

Tatlısu balıkları

Türkiye'nin tatlı sularında en yaygın olan balık türleri hiç şüphesiz alabalıklar ve sazangiller familyasına ait olan ak balık ve üç ayrı türü ile Bıyıklı balık türleridir, ve neredeyse Türkiye'nin her bölgesinde her derede ve çayda bulunurlar. Bunların yanında sazangiller familyasına ait sazan balığı, çapak balığı, tahta balığı, kadife balığı, kızılkanat, kızılgöz gibi türler bulunur. Türkiye'de birçok alabalık türü mevcutdur. Bunlardan Abant alası, Anadolu alası gibi bazıları sadece Türkiye'de bulunurlar. Tatlı suların en yaygın yırtıcı balıkları yayın balığı, turna balığı, sudak balığı, yılan balığı ve tatlısu levreğidir. Türkiye'nin güneydoğusunda yayın balığının bir de Mezopotamya yayını diye ikinci bir türü bulunur. Ayrıca Türkiye'nin diğer bir yerlisi olan kangal balığı, cilt hastalıklarına karşi şifalı olması ile dünyaca ün kazanmıştır. Kefal adını taşıyan ama aslında sazangiller familyasına mensup olan inci kefali sadece Van Gölünde bulunan bir yerli balık türüdür.
Ticari açıdan en önemlileri sazan, gökkuşağı alabalığı, ak balık ve yayın balığıdır. 1970li yıllarda gökkuşağı alabalığının Kuzey Amerika'dan Türkiye'ye getirilmesi ve devlet tarafından üretimi desteklenmesinden sonra Türkiye'de büyük kapsamlı yetiştirilmeye başlanmıştır. Türkiye'nin her yerinde alabalık yetiştiriliciğine rastlamak mümkündür. Ayrıca yayın balığı da havuzlarda üretilmeye başlanmıştır.
Bazı örnekler:



Sazan


Tatlısu levreği


Turna balığı


Bıyıklı balık

Deniz balıkları

Sarı yüzgeçli orkinoslar
Türkiye'nin denizlerinde bulunan en büyük balıklar boyu 7-8 metreye ve ağırlıkları 1,5 tona varabilen Mersin morinası, 500 kiloya varan mavi kanatlı orkinos ve sadece Akdeniz'de nadir rastlanan ve eti yenilmeyen ay balığı (3 ton). Bunların yanında bazı köpek balıkları da çok büyük olabilirler: özellikle beyaz köpek balığı (7 metre, 1,5 ton).
Ticari açıdan en önemli balıklar hamsi, kefal, istavrit, barbunya, sardalya, uskumru, mezgit, sargan, kalkan ve çipura türleridir. Ayrıca çipura Türkiye'nin Ege kıyılarında çok başarılı bir şekilde suni olarak da yetiştirilmektedir.
Bazı örnekler:



Mersin balığı


Akdeniz uçan balığı


Zargana


Has kefal

Amfibyumlar (Amphibia)

Bu alt başlığın ana maddesi:

• Türkiye Türler Listesi/Amfibyumlar (Amphibia)

Kırmızılı kurbağa (Bombina bombina bombina)
Türkiye'de yaşayan 23 amfibyum türü bilinmektedir. Bunlardan 9 türü semendergiller (Salamandridae) familyasına ve böylece kuyruklu kurbağalar (Urodela) takımına, diğerleri kuyruksuz kurbağalar (Anura) takımına aitlerdir.
Bazı örnekler:



Siğilli kurbağa (Bufo bufo)


Ağaç kurbağası (Hyla arborea)


Ateş semenderi (Salamandra salamandra)


Çevik kurbağa (Rana dalmatina)

Sürüngenler (Reptilia)

Küpeli yılan (Natrix natrix)
Bu alt başlığın ana maddesi:

• Türkiye Türler Listesi/Sürüngenler (Reptilia)

Türkiye'de varlığını sürdüren 120 civarında sürüngen türü tanılmaktadır. Bunlardan yaklaşık 40'ı yılan türüdür. Türkiye'nin yılanlarının 10'u farklı derecede zehirli, diğerleri ise zehirsizdir.
Türkiye'nin en zehirli yılanları engerekgiller familyasına aitlerdir. Türkiye'nin en zehirli üç yılanı şeritli engerek, koca engerek ve boynuzlu engerek türleridir. Ama Coluber cinsine ait olan türlerde, zehirli olmamalarına rağmen fazla üzerilerine yürünüldüğünde agresif olabilirler. Zehirsiz dişleri ile ısırıp, ısırdıktan sonra bile dişlerini etin içinde oynatıp, açtıkları yarayı ve insana verdikleri acıyı büyütmeye çalışırlar. Ama genelde hiçbir yılan nedensiz olarak ısırmaz ve insanlardan mümkün oldukça kaçmaya çalışır.
Türkiye'nin en yaygın kertenkele türleri Lacerta cinsine aitdir. Kaplumbağaların en yaygını ise tosbağadır.
Bazı örnekler:



Geniş parmaklı keler ya da Türk keleri (Hemidactylus turcicus)


İstanbul kertenkelesi (Lacerta sicula)


Mısır kobrası ya da çöl kobrası (Walterinnesia aegyptia). Türkiye'de bulunan tek kobra türüdür.


Yeşil kaplumbağa (Chelonia mydas)

Kuşlar (Aves)

Saka kuşu (Carduelis carduelis) Küçük akbaba (Neopron percnopterus)
Bu alt başlığın ana maddesi:

• Türkiye Türler Listesi/Kuşlar (Aves)

Türkiye'nin farklı iklimli bölgeleri birçok farklı kuş türlerinin yaşamaları için elverişlidir. Türkiyede 418 kuş türü tespit edilmiştir. Bunların 302 türü Türkiye'de yumurtlamakta, diğerleri ise ziyaretçi göçmen kuşlardır. Türkiye'de geçici veya kalıcı olarak barınan kuş türü çeşitliliğinin 3/4 ü kızılırmak ve Bafra ovası deltasında bulunmaktadır.
Türkiye'de, Avrupa ve Kuzey Asya'nın göçmen kuşlarının kışladığı önemli bölgeler bulunmaktadır. Birçok göçmen kuş, Avrupa'dan Afrika'ya giden yolculuklarında Türkiye'yi adeta köprü olarak kullanır. Örneğin deniz üzerinden uçmamaya çaba gösteren Avrupa leylekleri (Ciconia ciconia) İstanbul Boğazı'nın en dar noktasından geçerek, Anadolu ve İsrail üzerinden Afrika'ya doğru devam eder.
Türkiye'de en çok kuş türlerinin bir arada bulunduğu ve kuşlar için en önemli sayılan bölgeler şunlardır:

• Çamaltı Tuzlası
• Sultan Sazlığı
• Darıca Kuş Cenneti
• Eğridir
• Beyşehir
• Eber
• Akşehir gölleri çevreleri
• Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çukurovadaki lagünler

Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye'de de kuş türlerinin büyük bir çoğunluğu ötücü kuşlar (Passeriformes) takımına aitdir. Küçük kuş türleri daha başarılı ve daha yaygınken, büyük kuş türleri tehlike altındadır. Toy (Otis tarda) ve kelaynak (Geronticus eremita) Türkiye'de tehlike altında olan türler için örnek olarak gösterilebilir.
Bazı örnekler:



Arı kuşu (Merops apiaster)


Macar ördeği (Netta rufina)


İskender papağanı (Psittacula eupatria)


Telli turna

Ev hayvanları

Manda (Bubalus bubalis)
Hayvancılığın Türk Kültüründe çok eski kökleri bulunduğunu ve hatta günümüzde tanıdığımız bazı ev hayvanlarının Türklerin elinde evcilleştiğini biliyoruz. Eski göçebe Türkler gittikleri her yere çok sayıda hayvan ve bitki türleride taşımışlardır. Örneğin Akkoyunlu devletini ziyaret eden bir Venedik elçisinin, Anadolu'ya o zamanlarda daha yeni girmiş olan, göçebe Osmanoğulları üzerinde yaptığı bir sayısal listede, osmanlıların sayıları yanında binlerce at, eşek, katır, deve, sığır, koyun, keçi, kaz, ördek, tavuk, köpek, kedi, kartal, şahin ve hatta 12 adet evcil av leoparı gözükmektedir.
Türk tarihinde çok önemli bir rolü olan ve Türklerde çok eski bir geleneği olan at yetiştiriciliği göçebelikten yerleşik kültüre geçişte önemini kaybetmiş ve 20'nci yüzyılda otomobillerin yayılması ile kaybolunacak kadar azalmıştır. Bunun yanında, deve ve manda (camuz) gibi taşıyıcı hayvanlar da motorlu tarım araçlarının yayılması ile azalmaya başlamışdır. Türkiye'de ev hayvanı olarak yetiştirilen mandaların sayısı 1982 yılında 1.002.000 iken, 2002 yılına kadar 138.000'e düşmüştür.
Günümüzde en yaygın ev hayvanları koyun, sığır, keçi, tavuk, kaz ve ördektir. Manda, eşek ve at, artık nadir rastlanan ev hayvanları olmuşlardır. Bunların yanında alabalık, yayın balığı, sazan, çipura gibi balık türleri; arı ve ipek böceği gibi böcek türleri de Türkiye'de yetiştirilmektedir. Türkiye'de birkaç deve kuşu yetiştiricisi bulmak da mümkündür.
Bazı örnekler:



Ahalteke atı


Ankara keçisi


Tavuk (Horoz)


Deve

Soyu tükenmiş türler

Anadolu parsı (Panthera pardus tulliana). Resimde görülen (1979) ve "Benekli" adı verilen Anadolu parsının hiçbir zaman insan parçalamadığını artık biliyoruz.
Türkiyede nesli tükenen memeliler arasında en ilginçleri Asya aslanı (Panthera leo persica), asya fili (Elephas maximus), kafkas öküzü (Bison bonasus caucasicus), Hazar kaplanı (Panthera tigris virgata), Anadolu parsı (Panthera pardus tulliana), ve çita (Acinonyx jubatus raddei) türleridir.
Asya fili ve yaban öküzü, Anadolu'da, İ.Ö 1. yüzyıl başlarına kadar yaşamışlardır. Türkiye'nin en son kaplanı 1970'de Hakkari Uludere'de, en son Anadolu parsı da yine 1970'li yıllarda vurulmuştur. Anadolu'nun batı, orta, güney ve güneydoğu bölgelerinde yaşamış olduğu bilinen aslan ise en son 19. yüzyılın ikinci yarısında görülmüştür. Güneydoğu Anadolu'da yaşayan çita da 19'ncu yüzyıldan sonra bir daha görülmemiştir.
Türkiye'de 8 kuş türü son 50 yıl içinde ortadan kaybolmuştur. Bunlardan mezgeldek, yakalı toy ve yılanboyun kuşlarının soyunun tükendiği resmen açıklanmıştır. Bunların haricinde, yeterince araştırılmadığı için soyu tükenip tükenmediği kesin olarak bilinmeyen türler vardır; bunlar kunduz, sığın ve su samurudur.
Bazı örnekler:



Asya fili (Elephas maximus): Anadolu'da I.Ö. 100 de soyu tükenmiştir.


Çita (Acinonyx jubatus) Türkiye'de en son 19'ncu yüzyılın sonlarında görülmüştür.


Bir dişi Asya aslanı (Panthera leo persica). Türkiye'de en son 19'ncu yüzyılın sonlarında görülmüştür.


Yakalı toy (Chlamydotis undutula). Son on yılın içerisinde Türkiye'de ortadan kaybolmuştur.

Tehlike altında olanlar

Kara akbaba (Aegypius monachus), Türkiyede artık sadece 100 çifti kalan bu türün, doğadaki leşleri ortadan kaldırıp böylece salgın hastalıklarının yayılmasını önlemekte önemli payı vardır. Sığın (Cervus dama). Akdeniz bölgesinin dağlık ormanlarında az sayıda hala var olduğu umut edilir. Ama Türkiyede nesli tükenmiş de olabilir.
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkut Kıvanç Türkiye'de önemli bir habitat tahribi hâlâ devam etmekte ve birçok hayvanların neslinin tehlike altında olduğuna dikkati çekmektedir:
"Bilinçli bir koruma olmazsa, doğal hayat bir gün bitecek. Sivrisineğin bile korunmaya ihtiyacı var. Ama yasaklar dinlenmiyor. Bu gidişle doğa diye bir şey kalmayacak"
Onsekizmart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi'nden Doç Dr. Ali İşmen de denizlerde kirliliğin her geçen gün türleri tehdit ettiğini, Karadeniz ve Marmara'dan sonra, son zamanlarda Akdeniz'de de kirliliğin arttığına dikkati çeker.
Yaşamın son 500 yıllık evriminde, biyosferin hiç bu kadar tahribata uğramadığını vurguluyan Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sıkı ise bu konu hakkinda şunları söylemistir:
"Bütün canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için kesinlikle insana ihtiyacı bulunmaz, ama insanın yaşamını sürdürebilmesi için en küçük hücreliden yırtıcılara kadar bu canlılara ihtiyacı var. Eğer habitat (hayvanların yaşam ortamı) tahribatı, plansız nüfus artışı, yapılaşma, ormanların yakılması, sulak alan tahribi sürerse, birçok tür tükenme tehlikesine girer. Bir türün, dünya üzerinde ya da lokal olarak bulunduğu bölgede yok olmasının kötü sonuçlarını kimse kestiremez. Bu, yakın zamanda da ortaya çıkmaz. Örneğin bizi rahatsız eden karasinek birden ortadan kalksa, her tarafı hayvan leşleri götürür. Ya da baykuşların yok olduğunu düşünelim; o zaman tarla fareleri üzerindeki baskı kalkar."
Türkiyede 8 kuş türü son 50 yıldır gözlenmezken, bunlardan 4 türün soyunun tükendiği kabul edilmiştir. Biyologlara göre, mezgeldek, yakalı toy, yılanboyun kuşları artık yok. Flamingo ve tepeli pelikan türleri ise büyük tehlike altında bulunmaktadırlar. Bilimciler denizlerde de aynı tehlikenin devam ettigini söylemektedirler. Yunuslar ve fok, deniz alaları, işkine ve mersin balıkları, beni balığı, büyük ve küçük ayı istakozları, deniz kaplumbağaları, süngerler, pina, kırmızı yıldız, triton, denizatı, deniz kulağı, kırmızı ve siyah mercanlar, posidonai ve zostera da tükenme tehlikesi içindedirler. (Kaynak: 08.08.2003 Hürriyet Gazetesi)

Tehlikeli olanlar

Güney avrupa çiyanı (Scolopendra cingulata): Zehiri öldürücü değildir ama ısırdığı alanda birkaç gün süren bölgesel felçleşme yaratabilir. Çoğu deniz anası yanıkları birkaç gün içinde iyileşir. Ama bazı türlerin zehiri, doktorun yardımınada ihtiyaç gerektirebilir (özellikle derin denizden yaz gecelerinde sahil yakınlarında üremeye gelen bazı türler).
Türkiyenin en tehlikeli hayvanları aslında düşünüldüğü gibi Boz ayı ya da Kurt gibi Yırtıcımemeliler değil zehirli akrep, kırkayak, örümcek ve denizanası gibi küçük türlerdir. Ayı, Kurt, Vaşak ve Çakal gibi hayvanlar daima insanlardan mümkün oldukça uzak durmaya çaba gösterirler. Yıllık istatistiklerde Türkiyede yırtıcı bir hayvan tarafından öldürülen kimse görülmezken, her yıl onbinlerce insanlar sivrisinek ve kene gibi küçük haşerelerin insanlara geçirdikleri hastalıklara yakalanıp, bazen bu hastalıklara yenik düşerler. Bu ufak zararlı hayvanların sayılarının artmasının sebebi; çoğunlukla, insanlar tarafından doğal düşmanlarının sayılarının azaltılıp, tabiatın dengesinin bozulmasıdır.
Özellikle yılanların tehlikeli hayvan olarak görülmesinden dolayı, Türkiyede her yıl onbinlerce yılanlar katledilir. Oysa Türkiyenin 40 yılan türü arasında sadece 10 tanesi farklı derecede zehirlidir ve avlanırken zehirlerini fare, keme ve kuş gibi hayvanları uyuşturmak için kullanırlar. Yılanların azaltıldıkları bölgelerde, Kemelerin ve farelerin sayılarında patlama olmakla birlikte, asıl zarar o bölgenin tarım alanında meydana gelmektedir.
Türkiyede yaşıyan hiçbir yılan türünün zehiri insan öldürmeye yetecek kadar güçlü değildir. Ama ısırıldığı takdirde yine de derhal doktora gitmek gerekir. Türkiyenin en zehirli iki yılanı Koca engerek ve şeritli engerek türleridir. Zehirleri çok yakıcı ve acı vericidir. Ateşin yükselmesine ve mide bulanmasına yol açabilir.
Kurtlar ve Ayılar da, eğer yaşadıkları çevrenin dengesi bozulmamışsa ve kuduz değillerse insanlardan korkar ve uzak dururlar. Ancak fazla sert kış aylarında uzun süre aç kaldıklarında yerleşim yerlerine yaklaşıp, orada köpek ve diğer ev hayvanları avlayıp ya da insanların (onlar için) iştah açıcı kokan çöplerini karıştırarak açlıklarını gidermeye çalışabilirler.
Bazı örnekler:



Sokmaya hazırlanan bir akrep


Dikenli vatoz. Zehirli dikeni ile çok acı verici yaralar yaratabilir.


Yabancı Türler (Neozoon)

Amerikan hamamböceği (Periplaneta americana) özellikle limanlara yakın bölgelerimizde, artık Türkiyenin yerli hamamböceği olan Karafatma'dan (Blatta orientalis) daha sık görülmektedir. Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss): Balık yetiştiriciliği için çok uygun olan bu türün memleketi kuzeyamerikadır. Yerli alabalık türlerden daha obur ve agresifdir. Diğer balıkların yumurtalarını ve yavrularını yiyerek yerli türleri yok edebilir.
Küreselleşmenin hızla ilerlediği dünyamızda kıtalar arası taşımacılığın istemiyerek türleri yaymakta yardımci olması dünyanın her yerinde mühim bir sorun olmuştur. Yabancı türler ait olmadıkları bir doğa çemberine katıldıklarında çoğunlukla sorun yaratırlar. Memleketlerindeki ortamda, evremlerinin sürecinde kendilerine uyum sağlamış türlerle bir çemberin içinde yaşarlar, ama ait olmadıkları bir ortamda onların kabiliyetlerine karşı kendini koruyamıyan türlerle karşılaşır, kendilerinin sayılarını kontröl altında tutan doğal düşmanlarından uzak kalır ve böylece diğer türlerin soyunu tüketip hızla yayılabilirler.
Yabancı türler çoğunlukla üç yol üzerinden dağılırlar:

1. Deniz taşımacılığı/Balast suyu
2. Baştan salınmak istenen egsotik ev hayvanlarının doğaya salınması.
3. Yetiştirildikleri kapalı alanlardan kaçmaları.

Örneğin bir Çin limanında yükünü boşaltan bir gemi dengesini sağlamlaştırmak için orada geminin depolarına oranın denizinden tonlarca balast suyu pompalar. Bu suyun içinde balıklar, yumuşakçalar ve kabuklular gibi yüzlerce türler bulunur. Sonra örneğin Seyhan limanına vardığında bu suyu denize boşaltıp tekrar yük almaya başlar. Ya da bir kıtadan diğer kıtaya giden karton paletleri ya da meyve-sebze kasaları aralarında da böcek, örümcek, fare ya da yılan türleri bulunabilir. Avrupa Birliğinin limanlarında bunu önlemek için görevlendirilmiş memurlar vardır. Bunlar başka kıtalardan gelen paletleri incelerler.
Karadeniz’de, Pasifikten gelen bir çeşit deniz anası Mnemiopsis leidyi karadenizin en önemli ticari balığı olan hamsinin stoklarına zarar vermiş ve toplam 26 balık türünün yok olmasına sebeb olmuştur. Tropikal bir alg olan Caulerpa taxifolia orijinal yetişme sahası olan Monako'daki akvaryumundan çıkıp, Akdeniz kıyılarının 40 milyon metre karelik kısmına yayılması ve günümüze kadar hala önlenememiş olan bir ekolojik felakete yol açması bunun diğer bir örneğidir. Son onyıllarda Türkiye'de yayılan Su maymunu veya Sakarca gölünde tutulup haberleri medyaya yansıyan Piranhalar da örnek olarak gösterilebilinir.
Kuzey Amerika'dan balık yetiştiriciliği için getirilen Gökkusağı alabalığı, yerli alabalık türlerinden daha obur ve daha çeviktir. Diğer balık türlerinin yumurtalarını ve yavrularını yiyerek yerli türleri tüketebilen bu alabalık türü, yetiştirildiği dalyanlardan kaçıp Türkiye'nin tatlısularına yayılmayı başarmıştır