Boynuzlugiller (Bovidae)
Ziyaretçi
Boynuzlugiller
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu 140 türden oluşan büyük familya sığır, koyun, keçi, manda, bizon, antilop ve ceylan gibi insanların uzun zamandır av ve ev hayvanı olarak faydalandığı birçok türü içermektedir.
Özellikler
En büyükleri olan ve 1000 kg ağırlığa varan bizondan en ufakları olan ve 5 kg ağırlığa varan dikdike kadar familyanın tüm 140 türünün ortak özelliği boynuzlara sahip olmalarıdır: Dört boynuzlu antilobun haricinde tüm boynuzlugillerin 2 adet boynuzu vardır. Bazı türlerde boynuzların boyu 1,50 m'yi bulur. Çoğu türde yalnızca erkeklerin boynuzları olur, dişilerin yoktur. Bu boynuzlar doğrudan kafatasına bağlı kemiktendir ve etrafları boynuz dokusu ile kaplıdır. Boynuzlugillerin boynuzları asla geyikgillerde ya da çatal boynuzlu antilopta olduğu gibi çatallı olmaz.
Boynuzlugillerin büyük bir çoğunluğu açık alanlarda yaşar ama ormanlarda veya dağlık alanlarda yaşayan türler de vardır.
Evrim Tarihi
Evrim açısından boynuzlugiller çok genç bir familyadır. Kesin olarak boynuzlugillere ait olduğu tespit edilebilmiş en eski kalıntılar, Miyosen çağında yaşamış olan Eotragus cinsinden kalmadır. Bu hayvanlar bugünkü Cephalophinae familyasına ait antiloplara benzemiş, çok küçük boynuzları olmuş ve asla bir ceylandan daha büyük olmamışlardır. Daha ancak Miyosen çağında şekillenmeye başlayan familyanın bugün tanıdığımız en mühim kolları Pliyosen çağında gelişmiştir. Miyosen çağında yalnızca Avrupa, Asya ve Afrika'da yayılım göstermiş olan boynuzlugiller familyası Pleistosen çağının buzul devrinde Kuzey Amerika'ya da dağılmıştır. Güney Amerika ve Avustralya'da da hiçbir zaman yabani boynuzlugiller yaşamamıştır. Günümüzde evcil boynuzlugiller dünyanın her ülkesinde bulunmaktadır.
Sınıflandırma
Klasik Sınıflandırma
Bu sınıflandırmada kullanılan kaynak: C. D. Simpson (Artiodactyls, in Anderson und Jones: Orders and families of recent mammals of the world, 1984).
Antiloplar belli bir gruba dahil değildir. Boynuzlugiller familyası içerisinde birçok uzun boynuzlu, zarif yapılı, tropik türler, akrabalıkları dikkate alınmadan antilop olarak adlandırılır.
Diğer Sınıflandırma Yolları
Wilson'un Mammal Species of the World (1993) başlıklı kitabında, Ceylan antilobu ilk kez keçicikler grubundan çıkarılıp Peleinae adlı ayrı bir alt familyaya konulmuştur. Bu tür Zoologların görüşüne göre boynuzlugillerin yaşayan en ilkel türüdür. Ayrıca bu kitapta Çiru ve Sayga keçimsilere değil ceylanımsılara ait olarak gösterilmiştir.
Diğer bir sınıflandırma deneyimi Gentry'nin The subfamilies and tribes of the family Bovidae (1992) başlıklı kitabında yapılmıştır. Gentry kladistik analizlerinden ve 112 türün iskelet özelliklerini araştırdıktan sonra Duiker ve sığırların farklılıklarına rağmen yakın akraba olduklarını ve birlikte Bovinae alt familyasına yerleştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştır. Ayrıca impala'yı sığır antilopları'na, ceylan antilobu ile saygayıda ceylanımsılara eklemişdir.
Kladistik Sınıflandırma
Boynuzlugillerin kladogramı şu şekilde yapılır:
Yukarıda da açıklandığı gibi birden fazla sınıflandırma yöntemi vardır. Bu kladogram da bu farklı görüşlerin arasından yalnızca birini göstermektedir.
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar
Sınıflandırma
Boynuzlugiller (Bovidae), gevişgetiren bir çift toynaklı familyası.- Alem : Animalia - Hayvanlar
- Şube : Chordata - Kordalılar
- Sınıf : Mammalia - Memeliler
- Takım : Artiodactyla - Çift toynaklılar
- Alttakım : Ruminantia - Gevişgetirenler
- Familya : Bovidae - Boynuzlugiller
- Alt familyalar
- İmpalalar (Aepycerotinae)
- Sığır antilopları (Alcelaphinae)
- Ceylanlar (Antilopinae)
- Sığırlar (Bovinae)
- Dağ keçileri (Caprinae)
- Duikerler (Cephalophinae)
- At keçileri (Hippotraginae)
- Keçicikler (Neotraginae)
- Su keçileri (Reduncinae)
- Orman keçileri (Tragelaphinae)
- Alt familyalar
- Familya : Bovidae - Boynuzlugiller
- Alttakım : Ruminantia - Gevişgetirenler
- Takım : Artiodactyla - Çift toynaklılar
- Sınıf : Mammalia - Memeliler
- Şube : Chordata - Kordalılar
Bu 140 türden oluşan büyük familya sığır, koyun, keçi, manda, bizon, antilop ve ceylan gibi insanların uzun zamandır av ve ev hayvanı olarak faydalandığı birçok türü içermektedir.
Özellikler
En büyükleri olan ve 1000 kg ağırlığa varan bizondan en ufakları olan ve 5 kg ağırlığa varan dikdike kadar familyanın tüm 140 türünün ortak özelliği boynuzlara sahip olmalarıdır: Dört boynuzlu antilobun haricinde tüm boynuzlugillerin 2 adet boynuzu vardır. Bazı türlerde boynuzların boyu 1,50 m'yi bulur. Çoğu türde yalnızca erkeklerin boynuzları olur, dişilerin yoktur. Bu boynuzlar doğrudan kafatasına bağlı kemiktendir ve etrafları boynuz dokusu ile kaplıdır. Boynuzlugillerin boynuzları asla geyikgillerde ya da çatal boynuzlu antilopta olduğu gibi çatallı olmaz.
Boynuzlugillerin büyük bir çoğunluğu açık alanlarda yaşar ama ormanlarda veya dağlık alanlarda yaşayan türler de vardır.
Evrim Tarihi
Evrim açısından boynuzlugiller çok genç bir familyadır. Kesin olarak boynuzlugillere ait olduğu tespit edilebilmiş en eski kalıntılar, Miyosen çağında yaşamış olan Eotragus cinsinden kalmadır. Bu hayvanlar bugünkü Cephalophinae familyasına ait antiloplara benzemiş, çok küçük boynuzları olmuş ve asla bir ceylandan daha büyük olmamışlardır. Daha ancak Miyosen çağında şekillenmeye başlayan familyanın bugün tanıdığımız en mühim kolları Pliyosen çağında gelişmiştir. Miyosen çağında yalnızca Avrupa, Asya ve Afrika'da yayılım göstermiş olan boynuzlugiller familyası Pleistosen çağının buzul devrinde Kuzey Amerika'ya da dağılmıştır. Güney Amerika ve Avustralya'da da hiçbir zaman yabani boynuzlugiller yaşamamıştır. Günümüzde evcil boynuzlugiller dünyanın her ülkesinde bulunmaktadır.
Sınıflandırma
Klasik Sınıflandırma
Bu sınıflandırmada kullanılan kaynak: C. D. Simpson (Artiodactyls, in Anderson und Jones: Orders and families of recent mammals of the world, 1984).
- Alt familya Duikerler (Cephalophinae)
- Cins Cephalophus
- Abbott duikeri (Cephalophus spadix)
- Ader duikeri (Cephalophus adersi)
- Kara sırtlı duiker (Cephalophus dorsalis)
- Kara duiker (Cephalophus niger)
- Karı alınlı duiker (Cephalophus nigrifrons)
- Mavi duiker (Cephalophus monticola)
- Harvey duikeri (Cephalophus harveyi)
- Jentink duikeri (Cephalophus jentinki)
- Maxwell duikeri (Cephalophus maxwellii)
- Natal duikeri (Cephalophus natalensis)
- Ogilby duikeri (Cephalophus ogilbyi)
- Peters duikeri (Cephalophus callipygus)
- Kızıl orman duikeri (Cephalophus natalensis)
- Kızıl yanlı duiker (Cephalophus rufilatus)
- Ruwenzori duikeri (Cephalophus rubidis)
- Weyns duikeri (Cephalophus weynsi)
- Beyaz karınlı duiker (Cephalophus leucogaster)
- Sarı sırtlı duiker (Cephalophus sylvicultor)
- Zebra duikeri (Cephalophus zebra)
- Cins Sylvicapra
- Boz duiker (Sylvicapra grimmia)
- Cins Cephalophus
- Alt familya Keçicikler (Neotraginae)
- Cins Pelea
- Rebok (Pelea capreolus)
- Cins Oreotragus
- Kaya antilobu (Oreotragus oreotragus)
- Cins Ourebia
- Oribi (Ourebia ourebi)
- Cins Raphicerus
- Kaya steenboku (Raphicerus campestris)
- Kap steenboku (Raphicerus melanotis)
- Sharpe steenboku (Raphicerus sharpei)
- Cins Neotragus
- Kral antilop (Neotragus pygmaeus)
- Bates cüce antilobu (Neotragus batesi)
- Misk antilobu (Neotragus moschatus)
- Cins Dikdik (Madoqua)
- Salt dikdiki (Madoqua saltiana)
- Gümüşi dikdik (Madoqua piacentinii)
- Günther dikdiki (Madoqua guentheri)
- Kirk dikdiki (Madoqua kirki)
- Cins Dorcatragus
- Beira (Dorcatragus megalotis)
- Cins Pelea
- Alt familya Orman antilopları (Tragelaphinae)
- Cins Tragelaphus
- Nyala (Tragelaphus angasi)
- Dağ nyalası (Tragelaphus buxtoni)
- Sitatunga (Tragelaphus spekei)
- Çalı antilobu (Tragelaphus scriptus)
- Büyük kudu (Tragelaphus strepsiceros)
- Küçük kudu (Tragelaphus imberbis)
- Bongo (Tragelaphus eurycerus)
- Cins Boğa antilobu Taurotragus
- Bayağı eland (Taurotragus oryx)
- Dev eland (Taurotragus derbianus)
- Cins Boselaphus
- Nilgai (Boselaphus tragocamelus)
- Cins Tragelaphus
- Alt familya Sığır antilopları (Alcelaphinae)
- Cins Damaliscus
- Hirola (Damaliscus hunteri)
- Bontebok (Damaliscus pygargus)
- Topi (Damaliscus lunatus)
- Cins Alcelaphus
- Boğa antilobu (Alcelaphus buselaphus)
- Cins Sigmoceros
- Lichtenstein antilobu (Sigmoceros lichtensteinii)
- Cins Gnu (Connochaetes)
- Ak kuyruklu gnu, Ak kuyruklu gnu (Connochaetes gnou)
- Çizgili gnu (Connochaetes taurinus)
- Cins Damaliscus
- Alt familya At antilopları (Hippotraginae)
- Cins Hippotragus
- Mavi antilop (Hippotragus leucophaeus)
- Demirkır antilop (Hippotragus equinus)
- Samur antilobu (Hippotragus niger)
- Dev samur antilobu (Hippotragus niger variani)
- Cins Oriks (Oryx)
- Kıvrık boynuzlu oriks (Oryx dammah)
- Arap oriksi (Oryx leucoryx)
- Gemsbok (Oryx gazella)
- Cins Addax
- Addaks (Addax nasomaculatus)
- Cins Hippotragus
- Alt familya Reduncinae
- Cins Su tekeleri (Kobus)
- Su antilobu (Kobus ellipsiprymnus)
- Nil leçvesi (Kobus megaceros)
- Leçve (Kobus leche)
- Kob (Kobus kob)
- Puku (Kobus vardonii)
- Cins Reebok (Redunca)
- Orta Afrika reeboku Redunca redunca
- Bayağı reebok (Redunca arundinum)
- Dağ reeboku (Redunca fulvorufula)
- Cins Su tekeleri (Kobus)
- Alt familya Aepycerotinae
- Cins Aepyceros
- İmpala (Aepyceros melampus)
- Cins Aepyceros
- Alt familya Ceylanımsılar (Antilopinae)
- Cins Antilope
- Kara antilop (Antilope cervicapra)
- Cins Ammodorcas
- Dibatag (Ammodorcas clarkei)
- Cins Litocranius
- Gerenuk (Litocranius walleri)
- Cins Ceylanlar (Gazella)
- Dorkas ceylanı (Gazella dorcas)
- Suudi ceylanı (Gazella saudiya)
- Hint ceylanı (Gazella bennettii)
- Dağ ceylanı (Gazella gazella)
- Yemen ceylanı (Gazella bilkis)
- Arap ceylanı (Gazella arabica)
- Speke ceylanı (Gazella spekei)
- Cuvier ceylanı (Gazella cuvieri)
- Kızıl burunlu ceylan (Gazella rufifrons)
- Thomson ceylanı (Gazella thomsonii)
- Acem ceylanı (Gazella subgutturosa) Türkiye
- Çöl ceylanı (Gazella leptoceros)
- Addra ceylanı (Gazella dama)
- Soemmerring ceylanı (Gazella soemmeringii)
- Grant ceylanı (Gazella granti)
- Cins (Procapra)
- Tibet ceylanı (Procapra picticaudata)
- Przewalski ceylanı (Procapra przewalskii)
- Moğol ceylanı (Procapra gutturosa)
- Cins Antidorcas
- Springbok (Antidorcas marsupialis)
- Cins Pseudonovibos
- Kting voar (Pseudonovibos spiralis)
- Cins Sayga
- Sayga (Saiga tatarica)
- Cins Antilope
- Alt familya Sığırlar (Bovinae)
- Cins Tetracerus
- Dört boynuzlu antilop (Tetracerus quadricornis)
- Cins Pseudoryx
- Saola (Pseudoryx nghetinhensis)
- Cins Mandalar (Bubalus)
- Asya mandası (Bubalus bubalis)
- Tamarao (Bubalus mindorensis)
- Anoa (Bubalus depressicornis)
- Dağ anoası (Bubalus quarlesi)
- Cins Syncerus
- Afrika mandası (Syncerus caffer)
- Cins Bos
- Bayağı sığır (Bos taurus)
- Kupro (Bos sauveli)
- Banteng (Bos javanicus)
- Gaur (Bos gaurus)
- Yaban öküzü (Bos primigenius)
- Zebu (Bos primigenius indicus)
- Yak (Bos grunniens)
- Mısır sığırı (Bos aegyptiacus)
- Cins Bizon (Bison)
- Amerika bizonu (Bison bison)
- Avrupa bizonu (Bison bonasus)
- Cins Tetracerus
- Alt familya Keçimsiler (Caprinae)
- Cins Pantholops
- Çiru (Pantholops hodgsoni)
- Cins Seravlar (Capricornis)
- Sumatra seravı (Capricornis sumatraensis)
- Tayvan seravı (Capricornis swinhoei)
- Japon seravı (Capricornis crispus)
- Cins Goral (Naemorhedus)
- Boz goral (Naemorhedus goral)
- Kızıl goral (Naemorhedus baileyi)
- Çin goralı, Uzun kuyruklu goral (Naemorhedus caudatus)
- Cins Oreamnos
- Rocky dağ keçisi (Oreamnos americanus)
- Cins Rupicapra
- Çengel boynuzlu keçi (Rupicapra rupicapra)
- Pirene çengel boynuzlu keçisi (Rupicapra pyrenaica)
- Cins Budorcas
- Takin (Budorcas taxicolor)
- Cins Ovibos
- Misk öküzü (Ovibos moschatus)
- Cins Tar (Hemitragus)
- Himalaya tarı (Hemitragus jemlahicus)
- Arap tarı (Hemitragus jayakiri)
- Nilgiri tarı (Hemitragus hylocrius)
- Cins Keçiler (Capra)
- Yaban keçisi, (Capra aegagrus)
- Alp dağ keçisi (Capra ibex)
- Habeş dağ keçisi, Etiyopya dağ keçisi (Capra walie)
- Batı Kafkas dağ keçisi, Kafkasya dağ keçisi (Capra caucasica)
- Doğu Kafkas dağ keçisi (Capra cylindricornis)
- İber dağ keçisi (Capra pyrenaica)
- Markhor (Capra falconeri)
- Cins Mavi koyun Pseudois
- Mavi koyun (Pseudois nayaur)
- Cüce mavi koyun (Pseudois schaeferi)
- Cins Ammotragus
- Berberi koyunu (Ammotragus lervia)
- Cins Koyun (Ovis)
- Evcil koyun (Ovis aries)
- Yaban koyunu (Ovis orientalis)
- Anadolu yaban koyunu (Ovis orientalis anatolica) Türkiye.
- Asya dağ kuyunu (Ovis vignei)
- Tibet koyunu (Ovis ammon)
- Marko Polo koyunu (Ovis ammon polii)
- Kar koyunu (Ovis nivicola)
- Dall koyunu, İnce boynuzlu koyun (Ovis dalli)
- İri boynuzlu koyun (Ovis canadensis)
- Kayalık Dağları iri boynuzlu koyunu(Ovis canadensis canadensis)
- Sierra Nevada iri boynuzlu koyunu (Ovis canadensis sierrae)
- Çöl iri boynuzlu koyunu (Ovis canadensis nelsoni)
- Muflon, Avrupa yaban koyunu (Ovis musimon)
- Cins Pantholops
Antiloplar belli bir gruba dahil değildir. Boynuzlugiller familyası içerisinde birçok uzun boynuzlu, zarif yapılı, tropik türler, akrabalıkları dikkate alınmadan antilop olarak adlandırılır.
Diğer Sınıflandırma Yolları
Wilson'un Mammal Species of the World (1993) başlıklı kitabında, Ceylan antilobu ilk kez keçicikler grubundan çıkarılıp Peleinae adlı ayrı bir alt familyaya konulmuştur. Bu tür Zoologların görüşüne göre boynuzlugillerin yaşayan en ilkel türüdür. Ayrıca bu kitapta Çiru ve Sayga keçimsilere değil ceylanımsılara ait olarak gösterilmiştir.
Diğer bir sınıflandırma deneyimi Gentry'nin The subfamilies and tribes of the family Bovidae (1992) başlıklı kitabında yapılmıştır. Gentry kladistik analizlerinden ve 112 türün iskelet özelliklerini araştırdıktan sonra Duiker ve sığırların farklılıklarına rağmen yakın akraba olduklarını ve birlikte Bovinae alt familyasına yerleştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştır. Ayrıca impala'yı sığır antilopları'na, ceylan antilobu ile saygayıda ceylanımsılara eklemişdir.
Kladistik Sınıflandırma
Boynuzlugillerin kladogramı şu şekilde yapılır:
Yukarıda da açıklandığı gibi birden fazla sınıflandırma yöntemi vardır. Bu kladogram da bu farklı görüşlerin arasından yalnızca birini göstermektedir.
