Kırkayak (Millipede)

Boy: Genellikle 5cm veya daha küçük.
Renk: Kahverengi veya siyah
Islak bitkiler, yaprak döküntüleri gibi yerlerde buldukları ölü organik maddelerle beslenirler. Kırkayakların her vücut segmentinde iki çift ayakları olmasına karşılık, çıyanların bir çift ayakları olması bu iki türün ayırt edilmesini sağlar. Dış alanlarda çok görülmelerine rağmen, iç alanlarda kırkayağa pek rastlanmaz çünkü rutubetsiz ortamda kısa sürede ölürler. Koşullar uygun olduğunda ve yeterli gıda olduğunda, kırkayaklar binlerce sayıya ulaşabilirler. Ortam koşulları değiştiğinde veya nüfusları çok arttığında, birlikte göç etmeleriyle tanınırlar.
Bina içerisinde; bodrumda, katlarda ve evlerin balkonlarında, bina dışarısında; rutubetli yerlerde, yaprak altı ve gübrelik yerlerde yaşarlar.Dış alanda yaprak döküntüsü, peyzaj alanları, çimenlikler, zemindeki çeşitli malzemelerin altında; iç alanda garajların ve bodrumların rutubetli bölgelerinde yaşarlar.
Barındığı ve ürediği yerler tesbit edilip, ilaçlamak suretiyle yok ediler. Binanın yakınındaki potansiyel üreme alanlarını ve sığınaklarını en aza indirmek; bitki ve yığınları binadan uzak tutmak; girişlerini önlemek yapının dış alanındaki çatlak ve delikleri kapatmak gereklidir.
Bir bölgede sayıları çok arttığında, göç etmelerini sağlamak için, dış alan ve yarık çatlaklara birden fazla sayıda düzenli uygulama yapılması gereklidir

Kırkayak hakkında ansiklopedik bilgi

Kırkayak Familyası: Kırkayakgiller (Julidae). Yaşadığı Yerler: Sıcak ve ılık iklimlerin nemli bölgelerinde, çürümüş kütük, yaprak ve taşlar altında. Özellikleri: Vücutları yuvarlak ve halkalıdır. Her halkadan ikişer çift bacak çıkar. Bitkisel besinlerle beslenir. Çeşitleri: 7000’den fazla türü vardır.

Çok bacaklılar (Myriapoda) sınıfının “Diplopoda” takımının Julidae familyası türlerinin genel adı. Vücutları belirgin bir baş ve çok sayıda benzer halkalardan (bölüt) meydana gelmiş eklem bacaklılardır. Her halkada ikişer çift bacak bulunur “Diplopoda” çift bacaklı demektir. Başlarında bir çift anten ve ikişer gözü vardır. Gözleri az çok böceklerin bileşik gözüne benzerse de, dikkat edildiğinde basit (osel) gözlerin meydana getirdiği bir çift küme olduğu anlaşılır. Bazı türlerinde göz bulunmaz. Yaşayışlarına uygun olarak antenlerinde koku alma tüyleri çok hassastır. İç anatomisi çıyanınkine benzer. Çıyanlar etçil, kırkayaklar otçuldur. Çok ayaklı olmalarına rağmen çok yavaş hareket ederler. Kırkayakların vücut halkalarından ikişer çift bacak çıkmasına karşılık çıyanlarda birer çift çıkar. Bacakların sayısı, türlere göre değişir. Kırkayakların çoğunda 115 çift bacak bulunur. Çıyanlarda 15 çiftten 173 çifte kadar değişir.

Çokbacaklılarda her zaman tek sayıda bacak çifti vardır. Kırkayakların embriyon döneminde her halkada bir çift ayak bulunur. Yetişkinlerin her halkası iki embriyon parçası ihtiva ettiğinden iki çift bacaklı olurlar. Trake (özel solunum boruları) sistemiyle solunum yaparlar.

Kırkayaklar sıcak ve ılıman bölgelerde yaşayan kara hayvanlarıdır. Genellikle koyu kahverenklidirler. Gündüzleri nemli yerlerde yaprak, ağaç kabukları ve taşlar altında gizlenir, gece beslenmeye çıkarlar. Çoğunlukla çürümüş bitkisel besin yerler. Bazen tarlalarda, sürüler halinde, bitkilerin kök ve filizlerini de yediklerinden büyük zararlar yaparlar. Çileklere çok musallat olurlar. İnsan ve hayvan dışkılarını da yediklerinden, tenya (şerit) yumurtalarının yayılmasına yardım ederler. Yuttukları barsak parazitlerinin yumurtalarını, sindirmeden tekrar dışarı atarlar. Boyları 1-20 cm arasında değişir. Benekli kırkayak (J.gutularus) 10-18 mm boyundadır. Memleketimizde bulunanların boyları 10-46 mm’dir. Tropik memleketlerde 15-20 cm’ye ulaşanları vardır.

Yumurta ile ürerler. Yumurtalar, topraktan yapılmış bir yuvaya yumurtlanır ve dişi tarafından korunur. Genellikle yavrular 12-15 gün sonra yumurtalardan çıkarlar. Hayatları boyunca birkaç defa deri değiştirirler. Her deri değiştirmede, vücut halkalarının sayısı artar. Larvalar, bir yıl içinde erginleşirler. Kitinli derileri, antibiyotik etkisi olan pis kokulu, zehirli bir sıvı salgılar. İri olanlarının salgısı, insan elini tahriş eder. Testiden su içerken yutulursa, zehirlenmeye sebeb olabilir. Bazan yapraklar üstünde dolaşırlar. Korkutuldukları zaman kendilerini yere atarak, saat zembereği gibi helezoni kıvrılır, ölü taklidi yaparlar.

Kaynak:http://www.turkcebilgi.com/_assets/images/turkce-bilgi.gif[/IMG]