Çaprazgaga (Loxia)

Çaprazgaga (Loxia)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Çaprazgaga, ispinozgiller (Fringillidae) familyasından Loxia cinsinden ötücü kuş türlerine verilen addır. Hemen hemen tümüyle iğneyapraklı ağaçların tohumlarıyla beslenen çaprazgagalar, besin kıtlığında bazen büyük göçler yaparak, olağan üreme bölgelerinin oldukça uzaklarına kadar yayılabilir.

Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
  • Şube: Chordata (Kordalılar)
    • Sınıf: Aves (Kuşlar)
      • Takım: Passeriformes (Ötücü kuşlar)
        • Familya: Fringillidae (İspinozgiller)
          • Cins: Loxia, Linnaeus, 1758
            • Türler
              • Bayağı çaprazgaga (Loxia curvirostra) Türkiye
              • Çizgili çaprazgaga (Loxia leucoptera)
              • Hispanyola çaprazgagası (Loxia megaplaga)
              • Çam çaprazgagası (Loxia pytyopsittacus)
              • İskoç çaprazgagası (Loxia scotia)

Uçları çapraz olan güçlü gagalarıyla iğneyapraklı ağaçların kozalakla­rını açıp tohumlarını yiyen üç tür kuşa çaprazgaga denir. Çaprazgagalar iskete, florya, saka gibi çok tanınmış ötücükuşların da yer aldığı Fringillidae familyasındandır. Uzunlukları tü­re göre 14,5-17 cm arasında değişen çaprazga­galar iğneyapraklı ağaçların tohumları dışında hemen hemen hiçbir şey yemez. Yeterli besin bulamadıklarında alışılmış üreme bölgelerin­den oldukça uzağa göç ettikleri olur.
Çaprazgaganın kuzey yarıkürede yaşayan üç türü vardır. Loxia cinsini oluşturan bu türlerin en iyi tanınanı bayağı çaprazgagadır (Loxia curvirostra). Avrasya, Kuzey ve Orta Amerika ile Kuzey Afrika'da yaşayan bu kuş özellikle köknar ve ladin ormanlarında yuva­lanır. Erkeğin tüy rengi pembe kızıl, kanatları ve kuyruğu karadır. Dişi ise kirli sarı ve koyu yeşil renklidir. Türkiye'de Karadeniz, Batı Anadolu ve Akdeniz bölgelerindeki iğneyap­raklı ormanların yerli kuşlarından olan bu türün üreme dönemi ocak-şubat ile haziran arasıdır. Yılın bütün aylarında ürediği de görülen bayağı çaprazgaga ağaçlara yaptığı çanak biçimli yuvasına üç-dört yumurta bı­rakır.
Öteki iki türden çizgili çaprazgaga (Loxia leucoptera), kanatlarındaki birer beyaz çizgi dışında bayağı çaprazgaganın hemen hemen aynısıdır. Yaşadığı bölgeler de aynıdır; ancak Kuzey Afrika'da çizgili çaprazgaga bulunmaz. En iri tür olan çam çaprazgagasının (Loxia pytyopsittacus) renkleri de bayağı çaprazgagaya benzer, ama bu türün gövdesi daha tıknaz­ca, gagası da daha iridir. Adını, Avrupa ve Asya'nın kuzeyindeki taygalarda bulunan çam ormanlarında yaşamasından alır.

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Çaprazgaga


Boyu 15 cm kadar olan ötücü bir kuş (Loxia curvirostra). Gagasının ucu çapraz, kuyruğu kısa, kanatları siyahımsı, diğer yerleri sarı ya da kırmızıdır. Genellikle Asya ve Amerika'da çam ormanlarında toplu yaşar. Gagasının yardımıyla reçineli ağaçlardan çıkardığı tohumlarla beslenir.