Van Gogh ve Glokom
Yedi kapılı Teb şehrini kuran kim
Kitaplar yalnız kralların adını yazar
Yoksa kayaları taşıyan krallar mı?
Teb, Mısır'da, bilimin ışığının toplandığı, bilgiye susayanlar için çağlayanların aktığı bir kentti. Binaların içlerinde, duvarlarını oluşturan
tuğlalardan daha çok sayıda kitapların olduğu Teb kenti, bir dönem, aydınlanınacıların Kutup yıldızı olmuştur. Aynı dönemde yaşamış olsaydı,
Van Gogh'un yazdığı mektupların sağ üst köşelerinde, o günün tarihinden Önce "Teb" yazacaktı. Bu düşüncemize pusula olan ise ressamın şu sözleridir:
"Kitaba karşı hemen hemen karşı konulmaz bir tutkum var; hiç durmadan okumak, Öğrenmek, kendi kendimi yetiştirmek peynir ekmek kadar kesin bir
gereksinme benim için."Şimdi de, Teb'in kapısından içeri girelim ve Frederick Maire'nin,Van Gogh'un tabloları hakkında, 1971 yılında,
Journal of the American Medical Association dergisinde yayımlanan düşüncesi hakkında bilgi sahibi olalım. Frederick Maire göz doktorudur.
Yazımızın mimarisinin bir köşesine Teb kentini kapı olarak koymamızın nedeni, Marie'nin tıp doktoru oluşudur. Tıp sözcüğü, işte bu ünlü
Teb kentinden gelmektedir!..Mektuplar, tarihin gökyüzü haritasıdır. Frederick Marie, Van Gogh'un mektuplarından yola çıkarak, ressamın glakom denilen
göz hastalığına yakalandığını ortaya atar. Van Gogh'un son dönem tablolarında lambaların ve yıldızların etrafındaki ışık çemberlerinin çapı giderek
büyümektedir. Marie'nin çıkış noktası da bu olur. Der ki: "Van Gogh'un geç devir eserlerindeki lambaların etrafında görülen ışıktan değirmiler,
gittikçe kötüleşen göz hastalığının açık belirtileridir. Işığın çevresindeki bu bulanıklık, sanatçıya ait özel bir ifade tarzı olmayıp, ışığın geldiği
kaynakları görme yeteneğinin yavaş yavaş azalması sonucudur. Kardeşi Theo'ya yazdığı bir mektupta ifade ettiği gibi Van Gogh, Kuzey Avrupa'nın insanı boğan
soğuk ışığından kurtulmak için, ölümünden iki yıl önce, hayatının sonuna kadar kalacağı Güney Fransa'ya gitmiştir. Van Gogh buradan kardeşi Theo'ya yazdığı
bir mektuba şunları da eklemişti: 'Aylardan beri burada daha kuvvetli olan ışığı hissediyorum.' Dostu Emile Bernard'a yazdığı mektupta ise şöyle diyordu:
'Gözlerim yavaş yavaş canlanıyor, kuvvetleniyor.'"Doktor Marie'ye göre, Van Gogh'un sanıldığı gibi kendisini intihara götürecek ölçüde bir ruhsal sıkıntısı
yoktur. Ressamı bunalıma iten kronik glokom hastalığıdır. Göz doktoru Marie, keşfini kanıtlamak için "Patates Yiyenler" ve "Gece Kahvesi" tablolarını
karşılaştırır. Aralarında üç yılın olduğu bu tablolardan ilkinde, bulanık ışığın hiçbir belirtisi yokken, "Gece Kahvesi"nde tavan ışık lekeleri içindedir.
Üstelik Van Gogh, "Gece Kahvesi"ni yaptığı 1888 yılında, arkadaşı Gauguin'e yazdığı bir mektupta sıkıntısını açıkça dile getirecektir: "Zaman zaman gözlerime
garip bir yorgunluk çöküyor. Şu anda sana bu mektubu yazarken yine aynı yorgunluğu hissettim. Biraz istirahat etmem lazım galiba."Frederick Marie ağzındaki
baklayı çıkarır: "Van Gogh, herkesin sandığı gibi ruhsal bir bunalım sonucu kapıldığı Sinir krizi nedeniyle intihar etmedi. O sırada yavaş yavaş gözlerinin
ferini kaybediyordu. Bunun üzüntüsüne daha fazla dayanamamıştı!"Göz doktoru Marie, Van Gogh'un kendi portresini yaptığı tabloları üstünde de çalışır.
Herkes bu tablolarda ressamın kesik kulağına bakarken, O, gözlerinde yoğunlaşır ve bir gözbebeğinin ötekine göre daha büyük olduğunu tespit eder.
Bu durum, glokom hastalığının en tipik belirtisidir...Gelgelelim, Dr. Marie'den yıllar önce, Van Gogh'un gözlerinden rahatsız olduğu tanısı bir şairimiz
tarafından konulmuştur! Bedri Rahmi Eyüboğlu, "Van Gog" adlı şiirinde gördüğü bir rüyayı anlatır. Bu rüya ile göz doktorunun tanısı arasında insanı hayrete
düşüren bir benzerlik vardır. Gel de şaşma Bedros'un şu dizelerine:
Dün gece Van Gog'u gördüm rüyamda
Ağlıyordu
Gözünün üstünde bir pamuk
Pamuktan kan sızıyordu
Dün gece Van Gog'u gördüm rüyamda
Ağlıyordu
Bir kulağını kesip
Arkadaşına götürmüştü
Ama kulağı değil
Gözleri kanıyordu
Dün gece Van Gog'u gördüm rüyamda
Ağlıyordu
Ne denir? Tanı ortada!.. Şair. Bedri Rahmi Eyüboğlu, Dr. Frederick Marie'den önce dizeleriyle yapmış muayeneyi!
SUNAY AKIN'ın AY HIRSIZI ADLI KİTABINDAN...
Toplam Yorum 0
