Ziyaretçi
Arama
Sürat hesaplamaları ile ilgili örnekler verir misiniz?
En İyi Cevap Var Güncelleme: 4 Aralık 2014 Gösterim: 22.579 Cevap: 20
Ziyaretçi
19 Kasım 2008
Mesaj #1
Ziyaretçi
19 Kasım 2008
Mesaj #2
Ziyaretçi
Otomobilin Devir ve Vitese Göre sürati nasıl hesaplanır?
Bir otomobilin aktarma sisteminde, sürati etkileyen iki parça vardır. Birincisi şanzıman, ikincisi ise diferansiyeldir. Krank milinin her devrinde, volan tam olarak krank mili ile aynı devirde döner. Ve debriyaj sisteminde hiçbir patinaj yoksa, şanzımana bu devir aynen aktarılır. Şanzımanın içindeyse birbirinden farklı oranlarda, bu donüşü şafta aktarabilen dişliler vardır. Manuel bir şanzımanda, otomobilin sürücüsü, vites kolu vasıtasıyla, duruma uygun dişliyi seçer. Bu sayede, sürücü hızlanmak istediğinde, büyük şanzıman oranı (küçük vites) kullanarak, motorun düşük yol süratinde, yüksek devir yapmasını sağlar. Bu da motorun devir bandının, daha verimli kullanılmasını sağlar. Sürücü şanzımandaki, duruma uygun dişlilerden birini seçer, ama arkadaki diferansiyel için bu seçim mümkün değildir. Otomobil fabrikada üretilirken mühendisler, kullandıkları motorun karakterine, ve araçtaki sürtünme kuvvetlerinin miktarlarına göre, optimum bir diferansiyel dişlisi seçerler. Tabii ki, bu oran çoğu zaman son sürat optimizasyonu, ve yakıt ekonomisi düşünerek seçilen bir orandır. Aracın hızlanma performansı genelde biraz daha arka planda kalır. Neyse şimdilik, diferansiyel dişli oranının sabit bir oran olduğunu bilelim, hesaplarımızda bize yeterli olacaktır.
Nedir bu şanzıman ve diferansiyel?
Konuyu daha ayrıntılı açıklayabilmek için, bir varsayımdan yola çıkacağım. Eğer otomobilde şanzıman olmasaydı, yani krank mili direk olarak, şaft'a bağlı olsaydı. Ve diferansiyelin de, aktarma oranı 1:1 olsa idi. Yani diferansiyel girdi mili tarafından bir tur çevrildiğinde, tekerlekler de, bir tur dönse idi. Karşımıza çıkacak durum şöyle olurdu:
Krank milinin her bir devri için, arka tekerlekler de bir tur yaparlardı. Yani motor dakikada 6.000 devir çevirirken, tekerleklerin de 6.000 kez dönmesi gerekirdi. Ortalama otomobil tekerleğinin çevresi 2 metre olduğunu göre, dakikada 6.000 kez dönen bir çember, yolda patinajsız ilerlediğinde, 12.000 metre yol alır. Dakikada 12km demektir bu! Saatte ise 60 * 12km = 720km. Yani otomobilin sürati 720km/s olurdu. Tabii ki, bu sürati sıradan bir otomobil yapamaz.
Dolayısıyla, şu sonucu çıkartabiliriz. Sokak otomobillerinde tekerlekler, motor devri kadar dönmezler. Aktarma sisteminde krankın dönüşü farklı oranlarla tekerleklere aktarılır. Mesela 6.000 devirli bir motor, 1. viteste 60km/s sürat yapıyorsa, ve lastik çevresi de 2metre ise, 720km/60km=12 oranında bir aktarma yapılır. Yani krankın her 12 devri için, tekerlekler yalnızca 1 kez dönerler.
"Peki, bu 12'lik aktarma oranı nasıl elde ediliyor?" derseniz. Örneğin şanzımandaki 1.vites dişlisinin aktarma oranı 4:1 olsun. Yani her 4 giriş devri için, şanzıman 1 devir çıkış yapacaktır. Şanzıman, şaft vasıtasıyla, diferansiyeli her 3 kez döndürdüğünde ise, diferansiyel tekerlekleri 1 kez çevirsin. Bu durumda, aktarma oranı 4*3=12'dir. Tekrar sağlama yapalım. Krank mili 12 kez dödüğünde, şanzıman şaftı 3 kez döndürür, diferansiyelse 3 kez dödüğünde, tekerlekleri sadece 1 kez döndürür.
Bu durumda, farazi otomobilimizin, şanzımanında 1. dişli oranı 4:1, diferansiyel oranı ise 3:1'dir. Aynı otomobilde 2. vites dişlisinin 2:1 oranında olduğunu düşünelim. Bu durumda 2. vites dişlisi kullanıldığında aktarma oranı 2*3=6 olacaktır. Lastik çevresi de 2metre ise, meşhur 720km/s süratimizi bu aktarma oranına bölelim. 720kms/6=120kms. Yani otomobil 2. viteste 6.000 devirde, 120km/s yol sürati yapar. Üst viteslerde, şanzıman oranı daha da küçültülür, ve 6.000 devirde otomobilin yaptığı sürat her vites için, daha da yüksek bir değer çıkar.
Şimdi yukarıdaki, bakkal hesabı anlatımdan sonra, konuyu biraz formülleştirmeye çalışacağım.
(Yol Sürati) = ((Dakikadaki Motor devri) * (Lastik çevresi) * 60) / (şanzıman* diferansiyel)
Hemen formülümüzün işe yarayıp yaramadığını, farazi otomobilimizin, 2. vitesiyle test edelim.
Motor devri: 6.000 devir/dak
Lastik çevresi: 2 metre
Şanzıman oranı: 2
Diferansiyel oranı: 3
Yol Sürati = (6000 * 2 metre *60) / (2 * 3)
Yol Sürati = 720000 metre / 6 = 120000 metre/saat
Yol Sürati = 120km/saat
Sanırım formül işe yarıyor gibi... Her ne kadar matematiksel notasyon olarak biraz eksik, ve fizikçileri kızdıracak kadar birimlerden bihaber durumda olsa da. Fizikçi arkadaşlar bana bu formülü düzenleyerek kuban@da-motorsport.com adresine postalarlarsa, memnun olurum.
Lastik çevresi nasıl hesaplanır?
Lastiğimizin çevresini hesaplamak için, lastiğin üzerinde yazan birkaç rakamı okumamız gereklidir. Örneğin E36 M3 evo'nun arka lastiğinin üzerinde, 245x40x17 yazar. İşte bu 3 sayı, bize lastiğin çevresini hesaplamamız için yeterli bilgiyi verir. Şimdi tek tek, bu sayıların ne anlama geldiğine bakalım:
245: milimetre cinsinden lastiğin taban genişligi (bu durumda taban 245mm.)
40: % cinsinden, lastiğin yanağının, taban genişliğine oranı (bu durumda yanak, tabanın 40% genişiğinde)
17: inç cinsinden, kullanılan jantın çapı
Şimdi elimizdeki bu sayılarla, lastiğimizin yarıçapını bulalım. Yanak genişiliği, 245mm.'nin 40%'ı. Dolayısıyla, 245mm*0.40= 98mm. Şimdi, yanağın içindeki, jantın yarıçapını mm. cinsinden bulalım. 1 inç, 25,4mm.'ye eşittir. Yani 17 inç/2 = 215,9mm.
Lastiğin yarıçapı, yanak genişliği ve jant yarıçapının toplamına eşittir. Öyleyse, lastiğimizin yarıçapı, 215,9mm+98mm=313,9mm olur. Yani 31,39 cm. Lastiğimizin çevresini bulmak için dairenin çevre formülünü hatırlayalım: 2 * Pi * r
Burada r, dairemizin yarıçapı. Pi ise yaklaşık, 3,14159'dur. Sonuçta lastiğin çevresi:
2 * Pi * 31,39cm. = 197,229cm. = 1,97metre
Son Sürat Nasıl hesaplanır?
Eğer otomobilinizin, son sürat değerini öğrenmek istiyorsanız, trafiğe kapalı bir alanda ulaşabildiğiniz maksimum sürate ulaşın. Bulunduğunuz devri, ve vitesi aklınızda tutun. Kullandığınız vitesin şanzıman oranını, ve o viteste yaptığınız en yüksek devri, yukarıdaki formüle koyun, ve gerçek son süratinizi hesaplayın. Tabii, aktarmada kullanılan tekerleklerin çevresini de hesaplamanız gerekecek. Bu hesaplama özellikle lastik ebadı, fabrika orijinalinden farklı olan otomobillerde çok işe yarar. Bence standart otomobillerde de doğruyu öğrenmeye yarar. Çünkü fabrikasyon kadranlar genelde sürati olduğundan fazla gösterirler. Bu sayede, trafikteki sürat kadranı kusurunun sahibi olmaktan kaçınırlar.
Peki bu hesapların bir kolayı yok mu?
DA Motorsport ekibi, bu konuda işinizi kolaylaştıracak bir excel dökümanı hazırladı. Dosyayı çalıştırmak için, önce aşağıdaki link'i mouOtomobilin Devir ve Vitese Göre sürati nasıl hesaplanır?
Bir otomobilin aktarma sisteminde, sürati etkileyen iki parça vardır. Birincisi şanzıman, ikincisi ise diferansiyeldir. Krank milinin her devrinde, volan tam olarak krank mili ile aynı devirde döner. Ve debriyaj sisteminde hiçbir patinaj yoksa, şanzımana bu devir aynen aktarılır. Şanzımanın içindeyse birbirinden farklı oranlarda, bu donüşü şafta aktarabilen dişliler vardır. Manuel bir şanzımanda, otomobilin sürücüsü, vites kolu vasıtasıyla, duruma uygun dişliyi seçer. Bu sayede, sürücü hızlanmak istediğinde, büyük şanzıman oranı (küçük vites) kullanarak, motorun düşük yol süratinde, yüksek devir yapmasını sağlar. Bu da motorun devir bandının, daha verimli kullanılmasını sağlar.
Sürücü şanzımandaki, duruma uygun dişlilerden birini seçer, ama arkadaki diferansiyel için bu seçim mümkün değildir. Otomobil fabrikada üretilirken mühendisler, kullandıkları motorun karakterine, ve araçtaki sürtünme kuvvetlerinin miktarlarına göre, optimum bir diferansiyel dişlisi seçerler. Tabii ki, bu oran çoğu zaman son sürat optimizasyonu, ve yakıt ekonomisi düşünerek seçilen bir orandır. Aracın hızlanma performansı genelde biraz daha arka planda kalır. Neyse şimdilik, diferansiyel dişli oranının sabit bir oran olduğunu bilelim, hesaplarımızda bize yeterli olacaktır.
Nedir bu şanzıman ve diferansiyel?
Konuyu daha ayrıntılı açıklayabilmek için, bir varsayımdan yola çıkacağım. Eğer otomobilde şanzıman olmasaydı, yani krank mili direk olarak, şaft'a bağlı olsaydı. Ve diferansiyelin de, aktarma oranı 1:1 olsa idi. Yani diferansiyel girdi mili tarafından bir tur çevrildiğinde, tekerlekler de, bir tur dönse idi. Karşımıza çıkacak durum şöyle olurdu:
Krank milinin her bir devri için, arka tekerlekler de bir tur yaparlardı. Yani motor dakikada 6.000 devir çevirirken, tekerleklerin de 6.000 kez dönmesi gerekirdi. Ortalama otomobil tekerleğinin çevresi 2 metre olduğunu göre, dakikada 6.000 kez dönen bir çember, yolda patinajsız ilerlediğinde, 12.000 metre yol alır. Dakikada 12km demektir bu! Saatte ise 60 * 12km = 720km. Yani otomobilin sürati 720km/s olurdu. Tabii ki, bu sürati sıradan bir otomobil yapamaz.
Dolayısıyla, şu sonucu çıkartabiliriz. Sokak otomobillerinde tekerlekler, motor devri kadar dönmezler. Aktarma sisteminde krankın dönüşü farklı oranlarla tekerleklere aktarılır. Mesela 6.000 devirli bir motor, 1. viteste 60km/s sürat yapıyorsa, ve lastik çevresi de 2metre ise, 720km/60km=12 oranında bir aktarma yapılır. Yani krankın her 12 devri için, tekerlekler yalnızca 1 kez dönerler.
"Peki, bu 12'lik aktarma oranı nasıl elde ediliyor?" derseniz. Örneğin şanzımandaki 1.vites dişlisinin aktarma oranı 4:1 olsun. Yani her 4 giriş devri için, şanzıman 1 devir çıkış yapacaktır. Şanzıman, şaft vasıtasıyla, diferansiyeli her 3 kez döndürdüğünde ise, diferansiyel tekerlekleri 1 kez çevirsin. Bu durumda, aktarma oranı 4*3=12'dir. Tekrar sağlama yapalım. Krank mili 12 kez dödüğünde, şanzıman şaftı 3 kez döndürür, diferansiyelse 3 kez dödüğünde, tekerlekleri sadece 1 kez döndürür.
Bu durumda, farazi otomobilimizin, şanzımanında 1. dişli oranı 4:1, diferansiyel oranı ise 3:1'dir. Aynı otomobilde 2. vites dişlisinin 2:1 oranında olduğunu düşünelim. Bu durumda 2. vites dişlisi kullanıldığında aktarma oranı 2*3=6 olacaktır. Lastik çevresi de 2metre ise, meşhur 720km/s süratimizi bu aktarma oranına bölelim. 720kms/6=120kms. Yani otomobil 2. viteste 6.000 devirde, 120km/s yol sürati yapar. Üst viteslerde, şanzıman oranı daha da küçültülür, ve 6.000 devirde otomobilin yaptığı sürat her vites için, daha da yüksek bir değer çıkar.
Şimdi yukarıdaki, bakkal hesabı anlatımdan sonra, konuyu biraz formülleştirmeye çalışacağım.
(Yol Sürati) = ((Dakikadaki Motor devri) * (Lastik çevresi) * 60) / (şanzıman* diferansiyel)
Hemen formülümüzün işe yarayıp yaramadığını, farazi otomobilimizin, 2. vitesiyle test edelim.
Motor devri: 6.000 devir/dak
Lastik çevresi: 2 metre
Şanzıman oranı: 2
Diferansiyel oranı: 3
Yol Sürati = (6000 * 2 metre *60) / (2 * 3)
Yol Sürati = 720000 metre / 6 = 120000 metre/saat
Yol Sürati = 120km/saat
Sanırım formül işe yarıyor gibi... Her ne kadar matematiksel notasyon olarak biraz eksik, ve fizikçileri kızdıracak kadar birimlerden bihaber durumda olsa da. Fizikçi arkadaşlar bana bu formülü düzenleyerek kuban@da-motorsport.com adresine postalarlarsa, memnun olurum.
Lastik çevresi nasıl hesaplanır?
Lastiğimizin çevresini hesaplamak için, lastiğin üzerinde yazan birkaç rakamı okumamız gereklidir. Örneğin E36 M3 evo'nun arka lastiğinin üzerinde, 245x40x17 yazar. İşte bu 3 sayı, bize lastiğin çevresini hesaplamamız için yeterli bilgiyi verir. Şimdi tek tek, bu sayıların ne anlama geldiğine bakalım:
245: milimetre cinsinden lastiğin taban genişligi (bu durumda taban 245mm.)
40: % cinsinden, lastiğin yanağının, taban genişliğine oranı (bu durumda yanak, tabanın 40% genişiğinde)
17: inç cinsinden, kullanılan jantın çapı
Şimdi elimizdeki bu sayılarla, lastiğimizin yarıçapını bulalım. Yanak genişiliği, 245mm.'nin 40%'ı. Dolayısıyla, 245mm*0.40= 98mm. Şimdi, yanağın içindeki, jantın yarıçapını mm. cinsinden bulalım. 1 inç, 25,4mm.'ye eşittir. Yani 17 inç/2 = 215,9mm.
Lastiğin yarıçapı, yanak genişliği ve jant yarıçapının toplamına eşittir. Öyleyse, lastiğimizin yarıçapı, 215,9mm+98mm=313,9mm olur. Yani 31,39 cm. Lastiğimizin çevresini bulmak için dairenin çevre formülünü hatırlayalım: 2 * Pi * r
Burada r, dairemizin yarıçapı. Pi ise yaklaşık, 3,14159'dur. Sonuçta lastiğin çevresi:
2 * Pi * 31,39cm. = 197,229cm. = 1,97metre
Son Sürat Nasıl hesaplanır?
Eğer otomobilinizin, son sürat değerini öğrenmek istiyorsanız, trafiğe kapalı bir alanda ulaşabildiğiniz maksimum sürate ulaşın. Bulunduğunuz devri, ve vitesi aklınızda tutun. Kullandığınız vitesin şanzıman oranını, ve o viteste yaptığınız en yüksek devri, yukarıdaki formüle koyun, ve gerçek son süratinizi hesaplayın. Tabii, aktarmada kullanılan tekerleklerin çevresini de hesaplamanız gerekecek. Bu hesaplama özellikle lastik ebadı, fabrika orijinalinden farklı olan otomobillerde çok işe yarar. Bence standart otomobillerde de doğruyu öğrenmeye yarar. Çünkü fabrikasyon kadranlar genelde sürati olduğundan fazla gösterirler. Bu sayede, trafikteki sürat kadranı kusurunun sahibi olmaktan kaçınırlar.
Peki bu hesapların bir kolayı yok mu?
DA Motorsport ekibi, bu konuda işinizi kolaylaştıracak bir excel dökümanı hazırladı. Dosyayı çalıştırmak için, önce aşağıdaki link'i mouse'la sağ tıklayar
se'la sağ tıklayarak harddiskinize kaydedin. Sonra da, excel'den açıp aracınızın değerlerini girin.
Sponsorlu Bağlantılar
Nedir bu şanzıman ve diferansiyel?
Konuyu daha ayrıntılı açıklayabilmek için, bir varsayımdan yola çıkacağım. Eğer otomobilde şanzıman olmasaydı, yani krank mili direk olarak, şaft'a bağlı olsaydı. Ve diferansiyelin de, aktarma oranı 1:1 olsa idi. Yani diferansiyel girdi mili tarafından bir tur çevrildiğinde, tekerlekler de, bir tur dönse idi. Karşımıza çıkacak durum şöyle olurdu:
Krank milinin her bir devri için, arka tekerlekler de bir tur yaparlardı. Yani motor dakikada 6.000 devir çevirirken, tekerleklerin de 6.000 kez dönmesi gerekirdi. Ortalama otomobil tekerleğinin çevresi 2 metre olduğunu göre, dakikada 6.000 kez dönen bir çember, yolda patinajsız ilerlediğinde, 12.000 metre yol alır. Dakikada 12km demektir bu! Saatte ise 60 * 12km = 720km. Yani otomobilin sürati 720km/s olurdu. Tabii ki, bu sürati sıradan bir otomobil yapamaz.
Dolayısıyla, şu sonucu çıkartabiliriz. Sokak otomobillerinde tekerlekler, motor devri kadar dönmezler. Aktarma sisteminde krankın dönüşü farklı oranlarla tekerleklere aktarılır. Mesela 6.000 devirli bir motor, 1. viteste 60km/s sürat yapıyorsa, ve lastik çevresi de 2metre ise, 720km/60km=12 oranında bir aktarma yapılır. Yani krankın her 12 devri için, tekerlekler yalnızca 1 kez dönerler.
"Peki, bu 12'lik aktarma oranı nasıl elde ediliyor?" derseniz. Örneğin şanzımandaki 1.vites dişlisinin aktarma oranı 4:1 olsun. Yani her 4 giriş devri için, şanzıman 1 devir çıkış yapacaktır. Şanzıman, şaft vasıtasıyla, diferansiyeli her 3 kez döndürdüğünde ise, diferansiyel tekerlekleri 1 kez çevirsin. Bu durumda, aktarma oranı 4*3=12'dir. Tekrar sağlama yapalım. Krank mili 12 kez dödüğünde, şanzıman şaftı 3 kez döndürür, diferansiyelse 3 kez dödüğünde, tekerlekleri sadece 1 kez döndürür.
Bu durumda, farazi otomobilimizin, şanzımanında 1. dişli oranı 4:1, diferansiyel oranı ise 3:1'dir. Aynı otomobilde 2. vites dişlisinin 2:1 oranında olduğunu düşünelim. Bu durumda 2. vites dişlisi kullanıldığında aktarma oranı 2*3=6 olacaktır. Lastik çevresi de 2metre ise, meşhur 720km/s süratimizi bu aktarma oranına bölelim. 720kms/6=120kms. Yani otomobil 2. viteste 6.000 devirde, 120km/s yol sürati yapar. Üst viteslerde, şanzıman oranı daha da küçültülür, ve 6.000 devirde otomobilin yaptığı sürat her vites için, daha da yüksek bir değer çıkar.
Şimdi yukarıdaki, bakkal hesabı anlatımdan sonra, konuyu biraz formülleştirmeye çalışacağım.
(Yol Sürati) = ((Dakikadaki Motor devri) * (Lastik çevresi) * 60) / (şanzıman* diferansiyel)
Hemen formülümüzün işe yarayıp yaramadığını, farazi otomobilimizin, 2. vitesiyle test edelim.
Motor devri: 6.000 devir/dak
Lastik çevresi: 2 metre
Şanzıman oranı: 2
Diferansiyel oranı: 3
Yol Sürati = (6000 * 2 metre *60) / (2 * 3)
Yol Sürati = 720000 metre / 6 = 120000 metre/saat
Yol Sürati = 120km/saat
Sanırım formül işe yarıyor gibi... Her ne kadar matematiksel notasyon olarak biraz eksik, ve fizikçileri kızdıracak kadar birimlerden bihaber durumda olsa da. Fizikçi arkadaşlar bana bu formülü düzenleyerek kuban@da-motorsport.com adresine postalarlarsa, memnun olurum.
Lastik çevresi nasıl hesaplanır?
Lastiğimizin çevresini hesaplamak için, lastiğin üzerinde yazan birkaç rakamı okumamız gereklidir. Örneğin E36 M3 evo'nun arka lastiğinin üzerinde, 245x40x17 yazar. İşte bu 3 sayı, bize lastiğin çevresini hesaplamamız için yeterli bilgiyi verir. Şimdi tek tek, bu sayıların ne anlama geldiğine bakalım:
245: milimetre cinsinden lastiğin taban genişligi (bu durumda taban 245mm.)
40: % cinsinden, lastiğin yanağının, taban genişliğine oranı (bu durumda yanak, tabanın 40% genişiğinde)
17: inç cinsinden, kullanılan jantın çapı
Şimdi elimizdeki bu sayılarla, lastiğimizin yarıçapını bulalım. Yanak genişiliği, 245mm.'nin 40%'ı. Dolayısıyla, 245mm*0.40= 98mm. Şimdi, yanağın içindeki, jantın yarıçapını mm. cinsinden bulalım. 1 inç, 25,4mm.'ye eşittir. Yani 17 inç/2 = 215,9mm.
Lastiğin yarıçapı, yanak genişliği ve jant yarıçapının toplamına eşittir. Öyleyse, lastiğimizin yarıçapı, 215,9mm+98mm=313,9mm olur. Yani 31,39 cm. Lastiğimizin çevresini bulmak için dairenin çevre formülünü hatırlayalım: 2 * Pi * r
Burada r, dairemizin yarıçapı. Pi ise yaklaşık, 3,14159'dur. Sonuçta lastiğin çevresi:
2 * Pi * 31,39cm. = 197,229cm. = 1,97metre
Son Sürat Nasıl hesaplanır?
Eğer otomobilinizin, son sürat değerini öğrenmek istiyorsanız, trafiğe kapalı bir alanda ulaşabildiğiniz maksimum sürate ulaşın. Bulunduğunuz devri, ve vitesi aklınızda tutun. Kullandığınız vitesin şanzıman oranını, ve o viteste yaptığınız en yüksek devri, yukarıdaki formüle koyun, ve gerçek son süratinizi hesaplayın. Tabii, aktarmada kullanılan tekerleklerin çevresini de hesaplamanız gerekecek. Bu hesaplama özellikle lastik ebadı, fabrika orijinalinden farklı olan otomobillerde çok işe yarar. Bence standart otomobillerde de doğruyu öğrenmeye yarar. Çünkü fabrikasyon kadranlar genelde sürati olduğundan fazla gösterirler. Bu sayede, trafikteki sürat kadranı kusurunun sahibi olmaktan kaçınırlar.
Peki bu hesapların bir kolayı yok mu?
DA Motorsport ekibi, bu konuda işinizi kolaylaştıracak bir excel dökümanı hazırladı. Dosyayı çalıştırmak için, önce aşağıdaki link'i mouOtomobilin Devir ve Vitese Göre sürati nasıl hesaplanır?
Bir otomobilin aktarma sisteminde, sürati etkileyen iki parça vardır. Birincisi şanzıman, ikincisi ise diferansiyeldir. Krank milinin her devrinde, volan tam olarak krank mili ile aynı devirde döner. Ve debriyaj sisteminde hiçbir patinaj yoksa, şanzımana bu devir aynen aktarılır. Şanzımanın içindeyse birbirinden farklı oranlarda, bu donüşü şafta aktarabilen dişliler vardır. Manuel bir şanzımanda, otomobilin sürücüsü, vites kolu vasıtasıyla, duruma uygun dişliyi seçer. Bu sayede, sürücü hızlanmak istediğinde, büyük şanzıman oranı (küçük vites) kullanarak, motorun düşük yol süratinde, yüksek devir yapmasını sağlar. Bu da motorun devir bandının, daha verimli kullanılmasını sağlar.
Sürücü şanzımandaki, duruma uygun dişlilerden birini seçer, ama arkadaki diferansiyel için bu seçim mümkün değildir. Otomobil fabrikada üretilirken mühendisler, kullandıkları motorun karakterine, ve araçtaki sürtünme kuvvetlerinin miktarlarına göre, optimum bir diferansiyel dişlisi seçerler. Tabii ki, bu oran çoğu zaman son sürat optimizasyonu, ve yakıt ekonomisi düşünerek seçilen bir orandır. Aracın hızlanma performansı genelde biraz daha arka planda kalır. Neyse şimdilik, diferansiyel dişli oranının sabit bir oran olduğunu bilelim, hesaplarımızda bize yeterli olacaktır.
Nedir bu şanzıman ve diferansiyel?
Konuyu daha ayrıntılı açıklayabilmek için, bir varsayımdan yola çıkacağım. Eğer otomobilde şanzıman olmasaydı, yani krank mili direk olarak, şaft'a bağlı olsaydı. Ve diferansiyelin de, aktarma oranı 1:1 olsa idi. Yani diferansiyel girdi mili tarafından bir tur çevrildiğinde, tekerlekler de, bir tur dönse idi. Karşımıza çıkacak durum şöyle olurdu:
Krank milinin her bir devri için, arka tekerlekler de bir tur yaparlardı. Yani motor dakikada 6.000 devir çevirirken, tekerleklerin de 6.000 kez dönmesi gerekirdi. Ortalama otomobil tekerleğinin çevresi 2 metre olduğunu göre, dakikada 6.000 kez dönen bir çember, yolda patinajsız ilerlediğinde, 12.000 metre yol alır. Dakikada 12km demektir bu! Saatte ise 60 * 12km = 720km. Yani otomobilin sürati 720km/s olurdu. Tabii ki, bu sürati sıradan bir otomobil yapamaz.
Dolayısıyla, şu sonucu çıkartabiliriz. Sokak otomobillerinde tekerlekler, motor devri kadar dönmezler. Aktarma sisteminde krankın dönüşü farklı oranlarla tekerleklere aktarılır. Mesela 6.000 devirli bir motor, 1. viteste 60km/s sürat yapıyorsa, ve lastik çevresi de 2metre ise, 720km/60km=12 oranında bir aktarma yapılır. Yani krankın her 12 devri için, tekerlekler yalnızca 1 kez dönerler.
"Peki, bu 12'lik aktarma oranı nasıl elde ediliyor?" derseniz. Örneğin şanzımandaki 1.vites dişlisinin aktarma oranı 4:1 olsun. Yani her 4 giriş devri için, şanzıman 1 devir çıkış yapacaktır. Şanzıman, şaft vasıtasıyla, diferansiyeli her 3 kez döndürdüğünde ise, diferansiyel tekerlekleri 1 kez çevirsin. Bu durumda, aktarma oranı 4*3=12'dir. Tekrar sağlama yapalım. Krank mili 12 kez dödüğünde, şanzıman şaftı 3 kez döndürür, diferansiyelse 3 kez dödüğünde, tekerlekleri sadece 1 kez döndürür.
Bu durumda, farazi otomobilimizin, şanzımanında 1. dişli oranı 4:1, diferansiyel oranı ise 3:1'dir. Aynı otomobilde 2. vites dişlisinin 2:1 oranında olduğunu düşünelim. Bu durumda 2. vites dişlisi kullanıldığında aktarma oranı 2*3=6 olacaktır. Lastik çevresi de 2metre ise, meşhur 720km/s süratimizi bu aktarma oranına bölelim. 720kms/6=120kms. Yani otomobil 2. viteste 6.000 devirde, 120km/s yol sürati yapar. Üst viteslerde, şanzıman oranı daha da küçültülür, ve 6.000 devirde otomobilin yaptığı sürat her vites için, daha da yüksek bir değer çıkar.
Şimdi yukarıdaki, bakkal hesabı anlatımdan sonra, konuyu biraz formülleştirmeye çalışacağım.
(Yol Sürati) = ((Dakikadaki Motor devri) * (Lastik çevresi) * 60) / (şanzıman* diferansiyel)
Hemen formülümüzün işe yarayıp yaramadığını, farazi otomobilimizin, 2. vitesiyle test edelim.
Motor devri: 6.000 devir/dak
Lastik çevresi: 2 metre
Şanzıman oranı: 2
Diferansiyel oranı: 3
Yol Sürati = (6000 * 2 metre *60) / (2 * 3)
Yol Sürati = 720000 metre / 6 = 120000 metre/saat
Yol Sürati = 120km/saat
Sanırım formül işe yarıyor gibi... Her ne kadar matematiksel notasyon olarak biraz eksik, ve fizikçileri kızdıracak kadar birimlerden bihaber durumda olsa da. Fizikçi arkadaşlar bana bu formülü düzenleyerek kuban@da-motorsport.com adresine postalarlarsa, memnun olurum.
Lastik çevresi nasıl hesaplanır?
Lastiğimizin çevresini hesaplamak için, lastiğin üzerinde yazan birkaç rakamı okumamız gereklidir. Örneğin E36 M3 evo'nun arka lastiğinin üzerinde, 245x40x17 yazar. İşte bu 3 sayı, bize lastiğin çevresini hesaplamamız için yeterli bilgiyi verir. Şimdi tek tek, bu sayıların ne anlama geldiğine bakalım:
245: milimetre cinsinden lastiğin taban genişligi (bu durumda taban 245mm.)
40: % cinsinden, lastiğin yanağının, taban genişliğine oranı (bu durumda yanak, tabanın 40% genişiğinde)
17: inç cinsinden, kullanılan jantın çapı
Şimdi elimizdeki bu sayılarla, lastiğimizin yarıçapını bulalım. Yanak genişiliği, 245mm.'nin 40%'ı. Dolayısıyla, 245mm*0.40= 98mm. Şimdi, yanağın içindeki, jantın yarıçapını mm. cinsinden bulalım. 1 inç, 25,4mm.'ye eşittir. Yani 17 inç/2 = 215,9mm.
Lastiğin yarıçapı, yanak genişliği ve jant yarıçapının toplamına eşittir. Öyleyse, lastiğimizin yarıçapı, 215,9mm+98mm=313,9mm olur. Yani 31,39 cm. Lastiğimizin çevresini bulmak için dairenin çevre formülünü hatırlayalım: 2 * Pi * r
Burada r, dairemizin yarıçapı. Pi ise yaklaşık, 3,14159'dur. Sonuçta lastiğin çevresi:
2 * Pi * 31,39cm. = 197,229cm. = 1,97metre
Son Sürat Nasıl hesaplanır?
Eğer otomobilinizin, son sürat değerini öğrenmek istiyorsanız, trafiğe kapalı bir alanda ulaşabildiğiniz maksimum sürate ulaşın. Bulunduğunuz devri, ve vitesi aklınızda tutun. Kullandığınız vitesin şanzıman oranını, ve o viteste yaptığınız en yüksek devri, yukarıdaki formüle koyun, ve gerçek son süratinizi hesaplayın. Tabii, aktarmada kullanılan tekerleklerin çevresini de hesaplamanız gerekecek. Bu hesaplama özellikle lastik ebadı, fabrika orijinalinden farklı olan otomobillerde çok işe yarar. Bence standart otomobillerde de doğruyu öğrenmeye yarar. Çünkü fabrikasyon kadranlar genelde sürati olduğundan fazla gösterirler. Bu sayede, trafikteki sürat kadranı kusurunun sahibi olmaktan kaçınırlar.
Peki bu hesapların bir kolayı yok mu?
DA Motorsport ekibi, bu konuda işinizi kolaylaştıracak bir excel dökümanı hazırladı. Dosyayı çalıştırmak için, önce aşağıdaki link'i mouse'la sağ tıklayar
se'la sağ tıklayarak harddiskinize kaydedin. Sonra da, excel'den açıp aracınızın değerlerini girin.
Ziyaretçi
22 Kasım 2009
Mesaj #4
Ziyaretçi
4 Ocak 2010
Mesaj #5
Ziyaretçi
8 Aralık 2010
Mesaj #7
Ziyaretçi
21 Aralık 2010
Mesaj #8
Ziyaretçi
23 Aralık 2010
Mesaj #9
Benzer Konular
| 12 Kasım 2014 / Ziyaretçi Soru-Cevap |
| 5 Kasım 2014 / Misafir Soru-Cevap |
| 27 Mayıs 2014 / Misafir Soru-Cevap |
| 11 Kasım 2011 / buna9802 Soru-Cevap |
| Kapat Saat: 01:48 Hoş Geldiniz Ziyaretçi
Benzer Konular
Son MesajlarYenile Yükleniyor... |
Sayfa 0.093 saniyede 10 sorgu ile oluşturuldu