Charles DICKENS (1812-1870)
MsXLabs.org & Temel Britannica
Charles John Huffam Dickens İngiliz romancıları içinde çok genç yaşta ünlenmiş ve geniş bir okuyucu kitlesince beğenilmiştir. En büyük İngiliz romancısı olarak kabul edilen Dickens'ın herkesçe anlaşılabilir romanları yaşadığı dönemde kraliçeden sokaktaki yoksul adama kadar, çeşitli kesimlerden okurların ilgisini çekiyordu. Londra'da kimi zaman 20 tiyatroda birden bu romanlardan uyarlamalar sahneleniyor, okuması olmayanlar bile roman kahramanlarını tanıyordu. Romanlarındaki Bay Pickwick, Oliver Twist, Bay Micawber, David Copperfield, Scrooge ve Tiny Tim gibi tipler, İngiltere'nin dışındaki ülkelerde de okurlarca benimsendi.
Dickens, Hampshire'da, Portsmouth'da doğdu. Savurganlığı yüzünden sürekli borç içinde olan babası Deniz Kuvvetleri'nde muhasebe görevlisiydi. Ailenin ikinci çocuğu olan Dickens, küçük yaşta bir ayakkabı boyası atölyesinde çalışarak eve para sağlamak zorunda kaldı. Dickens'lar alacaklılardan kurtulabilmek için, durmadan evden eve taşınıyorlardı. Dickens 12 yaşındayken babası borçlarından ötürü tutuklandı. Bu olay küçük Charles'ın kişiliğinde derin izler bıraktı, büyüdükten sonra o dönemde yaşadıklarının çoğunu romanlarına aktardı.
Babası hapisten çıktıktan sonra beklenmedik bir mirastan dolayı ailenin yazgısı değişti. Dickens fabrikadan alınarak bir okula gönderildi. Ailenin maddi durumu bozulunca yeniden okulu bıraktı ve bir avukatın yanına girdi. Stenografi öğrenerek mahkemelerde ve parlamentoda muhabirlik yaptı. Dönemin çeşitli gazete ve dergilerine deneme ve öyküler yazmaya başladı. Bu yazılarında dönemin geleneklerinden ve yaşam biçiminden kesitler yer alıyordu. İlgiyle karşılanan bu yazılar George Cruikshank'ın çizgileriyle Sketches by Boz (1836; "Boz'un Karalamaları") adıyla yayımlandı. Dickens daha sonra Bay Pik-vik'in Serüvenleri m (The Pickvvick Papers; 1836-37) yazmaya başladı. Bay Pickwick, uşağı Sam Weller ve arkadaşlarının başından geçen gülünç serüvenleri anlatan bu kitap çok tutuldu ve Dickens nerdeyse birden bire üne kavuştu.
1836'da tanınmış bir gazetecinin kızı olan Catherine Hogarth ile evlendi; bu evlilikten 10 çocukları oldu. Ne var ki, ikisi de mutlu olamadı.
Dickens'ın ünlendikten sonra yazdığı Oliver Twist (1838) bir ıslahevinde yetişen Oli-ver'in acı dolu yaşamını konu alır. Oliver gibi,
Dickens'ın hemen her romanında, içinde yaşadıkları dehşet verici koşullardan ve gördükleri baskıdan serseme dönmüş çocuklar, toplumdaki şiddeti ve baskıyı simgeliyordu. Bu roman bir dergide bölüm bölüm yayımlandığı için Dickens her bölümün sonunu bir beklentiyle bitiriyor ve heyecanı kamçılanan okur, bir sonraki sayıyı dört gözle bekliyordu.
1838-39 arasında gene bölümler halinde yayımlanan Nicholas Nickleby'de Dickens gülünç ve acıklı olayları iç içe vermeyi başardı. Bu kitapta, yarattığı en gülünç tiplerden Bay Mantalini ve Bay Vincent Crummles ile birlikte canavar ruhlu okul yöneticisi Wackford Squeers'i de okurlarına tanıttı. Küçük Nell'in ölümüyle sonuçlanan Antikacı Dükkânı (The Old Curiosity Shop; 1841) okurları gözyaşlarına boğdu. Dickens'a mektuplar yazarak Küçük Nell'in ölmesini engellemesi için yalvardılar.
Dickens 1842'de ilk kez ABD'ye gitti. Kitaplarıyla orada da çoktan ünlenmişti. Bir Noel Şarkısı (A Christmas Carol; 1843) ve Martin Chuzzlevvit (1844) bu geziden edindiği izlenimlerle yazıldı. Dickens, iş dünyasını ve bütünüyle toplumu ele aldığı Dombey and Son (1848; "Dombey ve Oğlu") adlı romanının ardından, bir özyaşamöyküsünü çağrıştıran David Copperfield'i (1849-50) yazmaya başladı. David Copperfield'in başından geçenler, çoğunlukla Dickens'ın fabrikadaki karanlık günlerinden, yoksul kira evlerinden ve borçlular hapishanesinden izlenimlerdi. Bleak House (1852-53; "Kasvetli Ev") adlı romanında mahkemeleri ve hukukçuları; Hard Times" da (1854; "Zor Yıllar") da Sanayi Devrimi' nin yol açtığı toplumsal değişim sırasında sıkıntı ve yoksulluğa neden olan iktisadi sistemi sert bir dille eleştirdi. Dickens toplumun yoksul ve ezilen kesimlerini konu aldığı romanlarıyla geniş yankılar uyandırarak, toplumsal sorunlara ilginin artmasını sağladı.
Dickens Liftle Dorrit (1855-57; "Küçük Dorrit") adlı romanının ardından Household Words ("Sıradan Sözler") ve AU the Year Round ("Yıl Boyunca") adlı dergilerde çalıştı. 1859'dan 1870'te ölümüne kadar roman, şiir, deneme gibi çeşitli türlere yer veren bu haftalık dergilerde çalışan Dickens, bu sırada üç roman daha yazdı; İki Şehrin Hikâyesi (A Tale of Two Cities; 1859) Büyük Ümitler (Great Expectations; 1860-61) ve Our Mutual Friend (1864-65; "Ortak Dostumuz") adlı bu yapıtlarıyla sanatının doruğuna ulaştı.
1858'de evliliği boşanmayla sona eren Dickens, daha sonra ABD'ye ve İngiltere'nin çeşitli bölgelerine geziler yaptı. Büyük dinleyici kitlelerine romanlarından parçalar okumakta çok ustaydı. Halkın arasına karışmaktan hoşlanırdı. Etkileyici bir konuşmacı, iyi bir amatör tiyatro oyuncusu, yetenekli bir gazete muhabiriydi. Yazmakta olduğu The Mystery of Edwin Drood (1870; "Edwin Drood'un Gizemi") adlı dedektif öyküsünü bitiremeden öldü.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
Charles Dickens
