ISKENCEYE KARSI BM SÖZLESMESI
ISKENCE VE BASKA ZALIMANE INSANLIK DISI VEYA ONUR KIRICI DAVRANIS YADA CEZAYA KARSI BIRLESMIS MILLETLER SÖZLESMESI Bu Sözlesmeye Taraf olan Devletler; Birlesmis Milletler Antlasmasinda ilan edilen ilkelere uygun olarak insanlik aleminin tüm mensuplarinin esit ve vazgeçilmez haklarinin taninmasinin, dünyada hürriyetin, adaletin ve barisin temelini olusturdugunu düsünerek, Bu haklarin, kisinin haysiyetine bagli olarak meydana geldigini kabul ederek,Devletlerin Birlesmis Milletler Antlasmasi ve özellikle 55 inci Madde geregince Insan Haklari ve Ana Hürriyetlerine saygiyi dünyada yaymak ve bunlara uymak yükümlerini düsünerek, Hiç kimsenin iskence veya zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezaya tabi tutulmamasini öngören, Insan Haklari Evrensel Beyannamesi’nin 5 ve Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesi’nin 7 nci maddelerini dikkate alarak, Genel Kurul tarafindan 9 Aralik 1975 tarihinde kabul edilen Iskenceye ve Diger Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Tabi Tutulan Kimselerin Korunmalari Hakkinda Beyanname’yi keza dikkate alarak, Bütün dünyada iskence ve diger zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezaya karsi mücadeleyi daha etkinlestirmeyi arzulayarak, Asagidaki maddeler üzerinde anlasmislardir. Madde-1 1. Sözlesme amaçlarina göre, “iskence” terimi, bir sahsa veya bir üçüncü sahsa, bu sahsin veya üçüncü sahsin isledigi veya islediginden süphe edilen bir fiil sebebiyle cezalandirmak amaciyla bilgi veya itiraf elde etmek için veya ayrim gözeten herhangi bir sebep dolayisiyla bir kamu görevlisinin veya bu sifatla hareket eden bir baska sahsin tesviki veya rizasi veya muvafakatiyla uygulanan fiziki veya manevi agir aci veya izdirap veren bir fiil anlamina gelir. Bu yalnizca yasal müeyyidelerin uygulanmasindan dogan, tabiatinda olan veya arizi olarak husule gelen aci ve izdirabi içermez. 2. Bu madde, konu hakkinda daha genis uygulama hükümleri ihtiva eden herhangi uluslararasi bir belge veya milli mevzuata halel getirmez. Madde- 2 1. Sözlesmeye Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkelerde iskence olaylarini önlemek için etkili kanuni, idari, adli veya baska tedbirleri alacaktir. 2. Hiçbir istisnai durum, ne harp hali ne de bir harp tehdidi, dahili siyasi istikrarsizlik veya herhangi baska bir olaganüstü hal, iskencenin uygulanmasi için gerekçe gösterilemez. 3. Bir üst görevlinin veya bir kamu merciinin emri, iskencenin hakliligina gerekçe kabul edilemez. Madde- 3 1. Hiçbir Taraf Devlet bir sahsi, iskenceye tabi tutulacagi tehlikesinde olduguna dair esasli sebeplerin bulundugu kanaatini uyandiran baska devlete geri göndermeyecek, sinirdasi etmeyecek veya iade etmeyecektir. 2. Bu gibi esasli sebeplerin bulunup bulunmadigini tayin maksadiyla, yetkili merciler, söz konusu devlette mümkün oldugu kadar sistemli biçimde yaygin, açik seçik ve kitlevi insan haklari ihlalleri bulunup bulunmadigi dahil tüm ilgili hususlari göz önünde tutacaktir. Madde- 4 1. Her Taraf Devlet, tüm iskence eylemlerinin kendi ceza kanununa göre suç olmasini saglayacaktir. Ayni sekilde, iskence yapmaya tesebbüs ve iskenceye istirak veya suç ortakligi yapan sahsin fiili suç sayilacaktir. 2. Her Taraf Devlet, fiilleri agirliklarini dikkate alarak uygun müeyyidelerle cezalandirilacaktir. Madde- 5 1. Her Taraf Devlet, asagidaki hallerde, 4. addede zikredilen suçlar üzerinde kendi yetkisini tesis etmek için gerekli olabilecek tedbirleri alacaktir. a)Suçlar yetkisi altindaki ülkelerde veya bu Devlette kayitli bir gemi veya uçakta islenmisse, b)Itham olunan sanik bu Devlet uyrugunda ise, c)Iskence suçu magduru bu Devletin uyrugunda olup, bu Devletin uygun görmesi halinde, 2. Ayni sekilde her Taraf Devlet, itham olunan sahsin kendi yetkisi altindaki ülkelerde bulunmasi ve bu sahsi 8 inci maddeye uygun olarak bu maddenin, 1 inci paragrafinda zikredilen Devletlerden herhangi birisine iade etmedigi takdirde kendi yetkisini tesis etmek için lüzumlu olabilecek tedbirleri alacaktir. 3. Bu Sözlesme iç hukuka uygun olarak uygulanan herhangi bir ceza yetkisini bertaraf etmemektedir. Madde- 6 1. Kendisinde mevcut bilgilerin incelenmesini müteakip, tatmin olmasi üzerine, sartlar gerektiriyor ise, 4 üncü maddede zikredilen herhangi bir suçu isledigi iddia edilen sahsin ülkesinde bulundugu herhangi bir Sözlesmeye Taraf Devlet bu sahsi tutuklayacak veya hazir bulunmasini saglayacak, diger hukuki tedbirleri alacaktir. Tutuklamam ve öteki hukuki tedbirler, bu Devlet kanununda öngörüldügü sekilde saglanacak ancak, sadece herhangi bir ceza veya iade kovusturmasinin baslatilmasina imkan saglayacak kadar devam edilebilecektir. 2. Bu Devlet derhal olaylarin bir ön sorusturmasini yapacaktir. 3. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun sekilde tutuklanan her sahis, uyrugunda oldugu Devletin vatansiz ise mutat olarak ikamet ettigi devletin uygun en yakin temsilcisi ile derhal haberlesmesine yardimci olunacaktir. 4. Bir devlet, bu maddeye uygun olarak, bir sahsi tutukladiginda 5 inci maddenin 1 inci paragrafinda atif yapilan devletlere derhal sahsin tutuklandigini ve tutuklanmasini gerektiren sartlari bildirecektir. Bu maddenin 2 nci paragrafinda öngörülen önsorusturma islemini tamamlayan devlet vardigi sonuçlari bu devletlere hemen bildirecek ve yetkisini kullanip kullanmayacagini da belirtecektir. Madde- 7 1. Yetkisi altindaki ülkelerde 4 üncü maddede zikredilen herhangi bir suçu isledigi iddia olunan bir sahsin bulundugu Taraf devlet, 5 inci maddedeki halleri teemmül ettikten sonra, sanigi iade etmedigi takdirde, kovusturma amaciyla dosyayi yetkili mercilerine intikal ettirecektir. 2. Bu merciler, o Devletin kanunlari geregince ciddi nitelikte diger herhangi bir suç olayinda oldugu gibi ayni sekilde karar alacaklardir. 5 inci maddenin 2 nci paragrafinda atif yapilan hallerde kovusturma ve mahkumiyet için gerekli delil ölçüleri 5 inci maddenin 1inci paragrafindaki hallere uygulananlardan hiçbir sekilde daha az kesin olmayacaktir. 3. 4 üncü maddede zikredilen suçlardan herhangi birisi ile ilgili olarak hakkinda kovusturma yapilan herhangi bir sahsa, kovusturmanin tüm safhalarinda adil muamele garanti edilecektir. Madde- 8 1. Taraf Devletler arasinda mevcut herhangi bir suçlularin iadesi Sözlesmesinde, 4 üncü maddede zikredilen suçlar, iade edilebilir suçlar meyaninda kabul edilecektir. Taraf Devletler bu gibi suçlari aralarinda yapilacak bir suçlularin iadesi Sözlesmesine iade edilir suçlar olarak dahil etmeyi yükümlenmislerdir. 2. Iadeyi bir Sözlesmenin mevcudiyeti sartina baglayan bir Taraf Devlet aralarinda iade Sözlesmesi olmayan Sözlesmeye Taraf diger bir devletten iade için talep aldigi takdirde, bu suçlarla ilgili olarak bu Sözlesmeyi iade için bir hukuki temel olarak düsünebilir. Iade, talep edilen Devlet kanununun diger sartlarina tabi olacaktir. 3. Iadeyi bir Sözlesmenin bulunmasi sartina baglamayan Taraf Devletler talep olunan Devletin kanunu tarafindan öngörülen sartlara bagli olarak aralarinda bu suçlari iade edilir suçlar sayacaklardir. 4. Bu suçlar, Taraf Devletler arasinda, iade amaciyla sadece meydana geldikleri yerde degil, fakat ayni zamanda 5 inci maddenin 1 inci paragrafina göre devletlerin yetkilerini tesis etmeleri istenilen ülkelerinde de islenmis gibi isleme tabi tutulacaktir. Madde- 9 1. 4 üncü maddede zikredilen suçlardan herhangi biri dolayisiyla yürütülen kovusturmalarla ilgili olarak, kovusturma için gerekli tüm delillerin sunulmasi dahil Taraf Devletler birbirine en genis adli yardimi saglayacaklardir. 2. Taraf Devletler, bu maddenin 1 nci paragrafi geregince yükümlülüklerini, aralarinda mevcut olabilecek herhangi bir karsilikli adli yardim Sözlesmesine uygun olarak yerine getireceklerdir. Madde- 10 1. Her Taraf Devlet, iskencenin yasaklanmasina dair egitim ve bilginin kanun uygulayici personel, sivil veya askeri, tibbi personel, kamu görevlileri ve herhangi bir sekilde tutuklanan, nezarete alinan veya hapsedilen (cezaevine konulan) herhangi bir sahsin tutuklanmasi, sorgulanmasi veya muamelesiyle ilgilenebilecek diger sahislarin egitim programina dahil edilmesini saglayacaktir. 2. Her Taraf Devlet, bu gibi kisilerin görev ve yetkilerine dair yayinlanan kurallar veya talimatlara bu yasaklamayi da dahil edecektir. Madde- 11 Her Taraf Devlet, iskence olaylarini önlemek maksadiyla, yetkisi altindaki ülkelerde herhangi bir sekilde tutuklanan, nezarete alinan veya hapsedilen kisilerin tutuklanmasi ve tabi tutulacagi muamele ile ilgili düzenlemeleri ve bunlara ait sorgulama kurallarini, talimatlari, yöntemleri ve uygulamalari sistematik sekilde gözden geçirecektir. Madde- 12 Her Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkede bir iskence eyleminin islendigine inanmak için ciddi sebepler mevcut olan her halde, yetkili mercilerin derhal ve tarafsiz sorusturma yürütmelerini saglayacaktir. Madde- 13 Her Taraf Devlet, kendi yetkisi altindaki ülkelerde iskenceye maruz kaldigini iddia eden herhangi bir sahsin yetkili mercilerin sikayet hakkini ve davasinin bu mercilerle hemen ve tarafsizca incelenmesini saglayacaktir. Sikayetçinin ve taniklarin sikayet veya sahadetin bir sonucu olarak, tüm fena muamele veya tehdide karsi korunmalarini saglamak için önlemler alinacaktir. Madde- 14 1. Her Taraf Devlet kendi hukuk sistemi dahilinde iskence eylemi magdurunun zararinin karsilanmasini ve mümkün olan rehabilitasyon imkanlari dahil uygulanabilir, adil ve yeterli bir tazminat hakkina sahip olmasini temin edecektir. Iskence eylemi sonucu magdurun ölmesi halinde bakmakla yükümlü oldugu muhtaçlari tazminat almaya yetkili olacaklardir. 2. Bu madde, magdurun veya diger sahislarin milli kanuna göre mevcut olabilecek tazminat hakkini hiçbir sekilde etkilemeyecektir. Madde- 15 Her Taraf Devlet iskence yapilarak alindigi tespit olunan herhangi bir ifadenin, iskence yapmakla itham olunan kisi aleyhinde delil olarak kullanilmasi hariç, herhangi bir kovusturmada delil olarak kabul edilmemesini saglayacaktir. Madde- 16 1. Her Taraf Devlet, yetkisi altindaki ülkelerde 1 inci maddede tanimlandigi sekilde iskence derecesine varmayan diger zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya ceza gibi fiillerin, bir kamu görevlisi tarafindan veya onun tesviki veya açik veya gizli muvafakati ile veya resmi sifatiyla hareket eden bir baska sahis tarafindan islenmesini önlemeye üstlenecektir. Özellikle 10, 11, 12 ve 13 üncü maddelerde yer alan yükümlülükler zalimane, gayriinsani veya küçültücü ceza veya muamele seklindeki diger iskence biçimlerine de uygulanacaktir. 2. Bu anlasma hükümleri zalimane, gayriinsani veya küçültücü muamele veya cezayi yasaklayan veya iade veya sinirdasi etmeyi ilgilendiren herhangi bir baska uluslararasi belge veya milli hukuk hükümlerine zarar vermeyecektir. Madde- 17 1. Bundan sonra belirtilecek görevleri yerine getirmek üzere Iskencenin Önlenmesi Komitesi (bundan böyle Komite seklinde atif yapilacaktir) kurulacaktir. Komite, insan haklari alaninda yüksek ahlaki yetenek ve yetkileriyle taninmis, kisisel ehliyetleriyle hizmet edecek on uzmandan olusacaktir. Uzmanlar Taraf Devletler, tarafindan seçilecek ve bu seçimde, hakça cografi dagilim ile hukuki deneyimi olan bazi kisilerin Komiteye katilmasinin faydasi göz önünde tutulacaktir. 2. Komite üyeleri Taraf Devletler Tarafindan tayin edilen kisiler listesinden gizli oyla seçilecektir. Her Taraf Devlet kendi uyruklari arasinda bir kisi tayin edebilecektir. Taraf Devletler, Iskencenin Önlenmesi Komitesinde hizmet vermeye arzulu ve ayni zamanda Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesi geregince tesis olunan Insan Haklari Komitesinin de üyesi olan kisilerin tayinindeki yarari hatirda tutacaklardir. 3. Komite üyeleri seçimi, Birlesmis Milletler Genel Sekreteri tarafindan toplanacak Taraf Devletlerin iki yillik toplantilarinda yapilacaktir. Taraf Devletlerin üçte ikisinin ekseriyet teskil edecegi bu toplantilarda, en fazla sayida oyu elde eden ve hazir bulunan ve oy veren Taraf Devlet temsilcilerinin oylarinin mutlak çogunlugunu alan kisiler Komite üyesi seçilecektir. 4. Ilk seçim, Sözlesmenin yürürlüge girdigi günü takip eden alti aydan daha geç olmayan bir tarihte yapilacaktir. Her bir seçimden en asagi dört ay önce, Birlesmis Milletler Genel Sekreteri kendi adaylarini üç ay içinde sunmalari için Taraf Devletlere bir mektupla çagrida bulunacaktir. Genel Sekreter, bu sekilde tayin olunan tüm sahislarin alfabetik düzende bir listesini, bunlari tayin eden Taraf Devletleri de isaret ederek belirleyecek ve Taraf Devletlere sunacaktir. 5. Komite üyeleri dört yil için seçileceklerdir. Aday gösterildikleri takdirde yeniden seçilebileceklerdir. Bununla birlikte, ilk seçimde göreve atanan bes üyenin görev süresi, iki yilin sonunda sona erecek, ilk seçimden hemen sonra bu bes üyenin isimleri bu maddenin 3 üncü paragrafinda atif yapilan toplantinin baskani tarafindan kura ile seçilecektir. 6. Bir Komite üyesinin ölümü veya baska herhangi bir sebeple artik komite görevlerini yerine getirmemesi halinde kendisini tayin eden Taraf Devlet kendi uyruklari arasinda Taraf Devletlerin çogunlugunun tasvibine bagli olmak kaydiyla kalan süre için bir baska uzman tayin edecektir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri tarafindan teklif olunan tayinin bildirilmesinden itibaren alti hafta içinde Taraf Devletlerden yarisi veya daha fazlasi tarafindan karsi çikilmadikça, yapilan islem kabul edilmis sayilacaktir. 7. Taraf Devletler görevlerini yaptiklari esnada Komite üyelerinin masraflarindan sorumlu olacaklardir. Madde- 18 1. Komite, görevlilerini iki yillik bir süre için seçecektir. Bunlar yeniden seçilebileceklerdir. 2. Komite kendi çalisma kurallarini tesis edecek, ancak bu kurallar, diger hususlar meyaninda asagidaki hususlari ihtiva edecektir. a) Alti üye çogunluk nisabini teskil edecektir. b) Komite kararlari mevcut üyelerin çogunluk oyu ile alinacaktir 3. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, bu Sözlesme geregince Komite görevlerinin etkin sekilde icrasi için gerekli personel ve kolayliklari saglayacaktir. 4. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri Komitenin ilk toplantisi için çagrida bulunacaktir. Ilk toplantisindan sonra, Komite kendi çalisma kurallarinda öngörülen zamanlarda toplanacaktir. 5. Taraf Devletler, Komite ile Taraf Devletlerin yaptiklari toplantilarda dogan masraflardan, bu maddenin 3 üncü paragrafina uygun olarak Birlesmis Milletlerce karsilanan personel masrafi ve kolayliklar gibi Birlesmis Milletlerce ödenenler dahil sorumlu olacaklardir. Madde- 19 1. Taraf Devletler, bu Sözlesmenin ilgili taraf Devlet için yürürlüge girmesinden sonra bir yil içinde Sözlesme geregince üstlendikleri yükümlülüklerini yerine getirmek için aldiklari tedbirler hakkinda her dört senede bir Komiteye tamamlayici raporlar ve Komitenin isteyebilecegi bu gibi raporlari sunacaklardir. 2. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri raporlari tüm Taraf Devletlere gönderecektir. 3. Her rapor, üzerinde uygun görebilecegi genel yorumlari yapabilecek olan Komite tarafindan incelenecek ve bunlar ilgili Taraf Devlete gönderilecektir. Bu Taraf Devlet tercihine göre gözlemleriyle bu rapora karsilik verebilir. 4. Komite, kendi takdiri çerçevesinde 24 üncü maddeye uygun olarak verilen yillik raporuna, ilgili Taraf Devletten rapor hakkinda alinmis görüslerle birlikte, bu maddenin 3 üncü paragrafina göre yaptigi yorumlarinda dahil edilmesine karar verebilir. Ilgili Taraf Devletçe istenmis ise Komite keza bu maddenin 1 inci paragrafi geregince sunulan raporun bir kopyasini da raporuna dahil edebilir. Madde- 20 1. Komitenin, bir Taraf Devletin ülkesinde iskencenin sistematik bir sekilde uygulandigina dair inandirici bilgi almasi halinde Komite, ilgili Taraf Devleti bu bilginin incelenmesinde isbirligi yapmaya ve bu maksatla alinan bilgi dolayisiyla gözlemlerini sunmaya davet edecektir. 2. Komite, ilgili Taraf Devletin sunmus olabilecegi gözlemleri oldugu kadar, temin edilebilecek ilgili baska malumati da dikkate alarak, gerekli olduguna karar verdiginde, üyelerinden birini veya daha fazlasini gizli bir sorusturma yapmak ve acilen Komiteye rapor vermek üzere tayin edebilir. 3. Sorusturma bu maddenin 2 nci paragrafina uygun olarak yapilmis ise, Komite ilgili Taraf Devletin isbirligini isteyecektir. Bu Taraf Devlet ile anlasmaya varilarak, böyle bir sorusturma o devlet ülkesine bir ziyareti de içerebilir. 4. Bu maddenin 2 nci paragrafi ile uyumlu olarak görevli üye veya üyelerin bulgularini inceledikten sonra, Komite, bu bulgulari duruma göre uygun gördügü yorumlari ve önerileriyle birlikte ilgili Taraf Devlete gönderecektir. 5. Bu maddenin 1 inci ve 4 üncü paragraflarinda zikredilen tüm islemler gizli olacaktir ve islemlerin bütün asamalarinda Taraf Devletin isbirligi aranacaktir. 2 nci paragrafa uygun sekilde yapilan sorusturmanin ikmal edilmesinden sonra Komite, ilgili Taraf Devlet ile istisareyi müteakip 24 üncü maddeye uygun olarak düzenledigi yillik raporunda, islemlerin sonuçlarinin bir özetinin yer almasina karar verebilir. Madde- 21 1. Bu Sözlesmeye Taraf olan bir Devlet bu Madde hükmü dairesinde herhangi bir zamanda, bir Taraf Devletin diger bir Taraf Devletin bu Sözlesmeye göre yükümlülüklerini yerine getirmedigi hususunda Komitenin sikayetleri alma ve inceleme yetkisini tanidigini beyan edebilir. Bu gibi sikayetler sadece Komitenin kendisi ile ilgili olarak yetkisini bir beyanla taniyan bir Taraf Devlet tarafindan yapilmasi halinde bu maddede vazedilen usullere uygun olarak kabul edebilir ve inceleyebilir. Komite tarafindan hiçbir sikayet, böyle bir beyani yapmamis bulunan Taraf Devleti ilgilendirdigi takdirde incelenmeyecektir. Bu Madde geregince alinan sikayetler asagidaki usullere göre isleme konulacaktir: a) Bir Taraf Devlet, diger bir Taraf Devletin bu Sözlesme hükümlerini uygulamadigini düsündügü takdirde, yazili bir basvuru ile, meseleyi o Taraf Devletin dikkatine getirebilir. Bu basvurunun alinmasindan itibaren üç ay içerisinde basvuruyu alan Devlet, mümkün ve ilgili oldugu nispette, konu hakkinda uygulanan veya uygulanmasi düsünülen ulusal kurallar ve tazmin yollarina atifla, bunlari ihtiva edecek sekilde, meseleyi izah eden bir açiklamayi veya baska herhangi bir beyanini yazili olarak, basvuruyu gönderen devlete verecektir. b) Ilk basvurunun kabul eden Devlet tarafindan alinmasindan itibaren 6 ay içerisinde her iki ilgili Taraf Devletin tatmin olacagi sekilde halledilmedigi takdirde, bu devletlerden her biri, Komiteye ve öteki devlete yapacagi bir bildiri ile konuyu Komiteye intikal ettirmek hakkina sahip olacaktir. c) Komite, genel olarak kabul edilmis bulunan devletler hukuku prensiplerine uygun sekilde, konuyla ilgili olarak tüm ulusal tazmin yollarina basvuruldugunu ve bunlarin tüketildigini tespit ettikten sonra, sadece bu durumda bu Madde geregince kendisine intikal ettirilen meseleyi inceleyecektir. Bu kural, tazmin yollarinin uygulanmasinin, makul olmayan sekilde, geciktirdigi veya bu Sözlesmenin ihlalinden dolayi magdur olan sahsa etkin bir yardim saglanmasi muhtemel degil ise geçerli olmayacaktir. d) Komite bu Madde geregince sikayetleri incelerken kapali toplantilar yapacaktir. e) Komite, (c) alt-paragrafi hükümlerine bagli olmak kaydiyla, bu Sözlesmede öngörülen yükümlülüklere saygi gösterilmesi esasina dayali olarak, meselenin dostane çözümlenmesi maksadiyla arabuluculugunu ilgili Taraf Devletlere sunacaktir. Komite, bu amaçla, uygun görülen ahvalde, ayri bir uzlastirici komisyon kuracaktir. f) Komite, bu Madde geregince herhangi bir mesele kendisine gönderildiginde, ilgili Taraf Devletlere (b) alt-paragrafinda atif yapilan ilgili malumati tevdi etmeleri için çagrida bulunabilir. g) (b) alt-paragrafinda atif yapilan ilgili Taraf Devletler, konu komite tarafindan incelendigi sirada temsil edilmek ve sözlü veya yazili takdimlerde bulunmak hakkini haiz olacaktir. h) Komite, (b) alt-paragrafi geregince bildirimin alindigi tarihi takiben 12 ay içerisinde bir rapor sunacaktir: (i) Komite (e) alt-paragrafi sartlari dahilinde bir çözüme ulasildigi takdirde raporunu olaylarin kisa bir beyani ve varilan çözüme inhisar ettirecektir. (j) (e) alt-paragrafi dahilinde bir çözüme ulasmamasi halinde Komite raporunu olaylarin kisa bir açiklamasina tahsis edecek, ilgili Taraf Devletler tarafindan yapilan yazili takdimler ve sözlü takdimlerin tutanagi rapora eklenecektir. Her meselede, rapor ilgili Taraf Devletlere teblig edilecektir. 2.Bu Madde hükümleri bu Sözlesmeye taraf bes devletin bu maddenin 1 inci paragrafi dairesinde beyanda bulunmalariyla uygulamaya konulacaktir. Bu beyanlar Taraf Devletler tarafindan bir örnegini diger Taraf Devletlere gönderecek olan Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir. Yapilan bu beyan, Genel Sekretere herhangi bir zamanda yapilacak baska bir beyan ile geri alinabilir. Bu geri alma, bu maddeye göre evvelce gönderilmis bir sikayet konusunun incelenmesine zarar vermeyecektir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri beyanda bulunmadikça herhangi bir Taraf Devlet tarafindan baskaca sikayet alinmayacaktir. Madde- 22 1. Bu Sözlesmeye Taraf bir Devlet, Sözlesme hükümlerinin bir Taraf Devletçe ihlalinden magdur oldugunu iddia eden kendi yetkisi altindaki kisilerden gelen veya onlar adina yapilan sikayetleri almak ve incelemek için Komitenin yetkisini bu Madde geregince tanidigini her zaman beyan edebilir. Yapilan sikayet böyle bir beyani yapmayan Taraf Devleti ilgilendirdigi takdirde, Komite tarafindan alinmayacaktir. 2. Komite, bu Madde geregince yazilmis imzasiz veya bu gibi sikayet gönderme hakkinin suiistimal edildigini veya Sözlesme hükümleriyle bagdasmayan herhangi bir sikayeti kabul edilmez sayacaktir. 3. Komite, 2 nci paragraf hükümlerine bagli olarak, bu Madde geregince kendisine gönderilen herhangi bir sikayeti 1 inci paragraf geregince beyanda bulunan ve Sözlesmenin herhangi bir hükmünü ihlal ettigi ileri sürülen Taraf Devletin dikkatine sunacaktir. Hakkinda sikayet olan devlet, alti ay içerisinde meseleyi aydinlatan yazili izah veya beyanlarini ve var ise yapilan tazminati Komiteye sunacaktir. 4. Komite, bu Madde hükmü dairesinde aldigi sikayetleri kisi ve ilgili Taraf Devletçe veya onlar adina saglanan tüm bilgilerin isiginda inceleyecektir. 5. Komite, bir kisiden aldigi sikayetleri asagidaki hususlari tespit etmedikçe bu Madde geregince tetkik etmeyecektir. a) Ayni konunun baska uluslararasi tahkik veya çözüm usulü çerçevesinde incelenmis ve halen de inceleniyor olmamasi; b) Kisinin tüm ulusal kanun yollarini tüketmis olmasi, kanuni yollarin uygulanmasinin makul olmayan sekilde uzamasi veya bu Sözlesmenin ihlalinden dolayi magdur olan sahsin zararini etkin bir seklide karsilamamasinin muhtemel olmasi halinde bu bir kural sayilmayacaktir. 6. Komite, bu Madde geregince sikayetlerini incelerken kapali toplanti yapacaktir. 7. Komite, görüslerini ilgili Taraf Devlete ve kisiye bildirecektir. 8. Bu Madde hükümleri bu sözlesmeye taraf bes devletin bu maddenin 1 inci paragrafi geregince beyanda bulunmalariyla yürürlüge girecektir. Bu beyanlar Taraf Devletler tarafindan birer örnegi öteki Taraf Devletlere göndermek üzere Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir. Yapilan beyan herhangi bir zamanda Genel Sekretere yapilacak bir bildiri ile geri alinabilecektir. Böyle bir geri alma bu Madde geregince yapilmis herhangi bir sikayetin bir konusunun incelenmesine zarar vermeyecektir. Genel Sekreter tarafindan beyanin geri alindigina dair tebligatin alinmasindan sonra, Taraf Devlet yeni bir beyanda bulunmadikça, kisi veya onun adina bu Madde geregince baskaca sikayet kabul edilmeyecektir. Madde- 23 Komite ve 21 inci maddenin 1/e paragrafi geregince tayin olunan ayri uzlastirma komisyonlarinin üyeleri, Birlesmis Milletler Imtiyaz ve Muafiyetleri Sözlesmesinin ilgili bölümlerinde yer alan Birlesmis Milletler uzmanlarina taninan imtiyaz, muafiyet ve kolayliklarindan yararlanacaklardir. Madde- 24 Komite Sözlesme geregince yaptigi faaliyetler hakkinda Birlesmis Milletler Genel Kuruluna ve Taraf Devletlere yillik bir rapor sunacaktir. Madde- 25 1. Bu sözlesme bütün devletlerin imzasina açiktir. 2. Bu Sözlesme onaylamaya tabidir. Onaylama belgeleri Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir. Madde- 26 Bu Sözlesme tüm devletlerin katilmasina açiktir. Katilma, Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir. Madde- 27 1. Bu Sözlesme Birlesmis Milletler Genel Sekreteri nezdine yirminci onaylama veya katilma belgesinin tevdi edildigi günden sonra otuz gün içinde yürürlüge girecektir. 2. Sözlesmeyi, yirminci onaylama veya katilma belgesinin tevdiinden sonra onaylayan veya katilan her bir devlet için Sözlesme onaylama veya katilma belgesinin tevdiini takip eden otuzuncu gün yürürlüge girecektir. Madde- 28 1. Her devlet bu Sözlesmenin imzalanmasi, onaylanmasi veya ona katilma sirasinda komitenin 20 inci maddede öngörülen yetkisini kabul etmedigini beyan edebilir. 2. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun olarak çekince koyan her Taraf Devlet Birlesmis Milletler Genel Sekreterine hitaben yapacagi bir bildiri ile bu çekinceyi geri alabilir. Madde- 29 1. Bu Sözlesmeye taraf herhangi bir devlet bir degisiklik önerisinde bulunabilir ve bunu Birlesmis Milletler Genel Sekreterine gönderebilir. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, bunun üzerine önerilen degisikligi, öneri üzerinde inceleme ve oylama yapmak maksadiyla bir Taraf Devletler konferansi toplanmasini tercih edip etmediklerini kendisine bildirmeleri ricasiyla Taraf Devletlere intikal ettirecektir. Bu sekilde bir bildirinin yapildigi tarihten sonra dört ay içerisinde Taraf Devletlerin en az üçte birini böyle bir konferansin toplanmasini istemeleri halinde, Genel Sekreter, Birlesmis Milletler himayesinde konferansi toplantiya çagiracaktir. Konferansta hazir bulunan Taraf Devletlerin çogunlugu tarafindan kabul edilen herhangi bir degisiklik ve yapilan oylama Genel Sekreter tarafindan kabul edilmek üzere tüm Taraf Devletlere tevdi olunacaktir. 2. Bu maddenin 1 inci paragrafina uygun sekilde kabul edilen bir degisiklik, bu Sözlesmeye Taraf Devletlerin üçte ikisinin Birlesmis Milletler Genel Sekreterine kendi ilgili anayasal usullerine uygun olarak yapilan degisikligi kabul ettiklerini bildirmeleriyle yürürlüge girecektir. 3. Degisiklik yürürlüge girdiginde bunlari kabul etmis olan Taraf Devletler hakkinda baglayici olacak, diger Taraf Devletler bu Sözlesme hükümleriyle ve daha önce kabul etmis olduklari degisikliklerle bagli olacaklardir. Madde- 30 1. Iki veya daha ziyade Taraf Devletler arasinda bu Sözlesmenin yorumlanmasi ve uygulanmasini ilgilendiren müzakere ile çözümlenemeyen herhangi bir anlasmazlik, bunlardan birinin talebiyle hakeme havale edilecektir. Hakem talebin yapildigi tarihten itibaren alti ay içerisinde taraflar hakem teskili üzerinde anlasmaya varamazlar ise, bu taraflardan herhangi birisi anlasmazligin Divan statüsüne uygun olarak yapilacak bir talep ile Uluslararasi Adalet Divanina intikal ettirebilecektir. 2. Her devlet bu Sözlesmenin imzalanmasi veya onaylanmasi veya buna katilmasi sirasinda bu maddenin 1 inci paragrafi ile bagli olmadigini beyan edebilir. Diger Taraf Devletler, böyle bir çekince koymus olan herhangi bir Taraf Devlet ile ilgili olarak bu maddenin 1 inci paragrafi ile bagli olmayacaktir. 3. Bu maddenin 2 inci paragrafina uygun olarak çekince koyan herhangi bir Taraf Devlet, Birlesmis Milletler Genel Sekreterine yapacagi bir bildirim ile bu çekincesini her zaman geri alabilir. Madde- 31 1. Bir Taraf Devletin bu Sözlesmeyi Birlesmis Milletler Genel Sekreterine yapacagi yazili bildirim ile feshedilebilir. Fesih, bildirimin Genel Sekreter tarafindan alindigi tarihi takip eden bir yil sonra geçerli olur. 2. Böyle bir fesih, hem yürürlüge girdigi tarihten önce meydana gelen bir fiil veya ihmal ile ilgili olarak Taraf Devletin bu Sözlesme geregince yükümlülüklerinden kurtarici etki yapmayacak, hem de fesih islemi, yürürlüge girmesinden önceki bir tarihte Komite tarafindan zaten incelenmeye alinan herhangi bir meselenin tetkikine herhangi bir sekilde zarar vermeyecektir. 3. Bir Taraf Devletin fesih ihbarinin yürürlüge girmesini takip eden tarihte, Komite, o devleti ilgilendiren yeni bir meselenin tetkikine baslamayacaktir. Madde- 32 Birlesmis Milletler Genel Sekreteri, Birlesmis Milletlere üye tüm devletlere ve bu Sözlesmeyi imzalayan veya katilan bütün devletlere asagidaki hususlari bildirecektir: a) 25 ve 26 nci maddeler geregince yapilan imzalama, onaylama ve katilmalar, b) Sözlesmenin 27 inci maddesi geregince yürürlüge girdigi tarih ve 29 uncu Madde geregince yapilan degisikliklerin yürürlülük tarihleri, c) 31 inci maddeye göre yapilan fesihler, Madde- 33 1. Ingilizce, Arapça, Çince, Fransizca ve Rusça esit derecede geçerli olan bu Sözlesme Birlesmis Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacaktir. 2. Birlesmis Milletler Genel Sekreteri bu Sözlesmenin onayli örneklerini tüm devletlere gönderecektir. Beyan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Sözlesmenin 21 inci Madde 1 inci paragrafi uyarinca bir Taraf Devletçe diger bir Taraf Devletin bu Sözlesmeye göre mükellefiyetlerini yerine getirmedigi hususunda yapilacak sikayetleri kabul etmek ve incelemek için Iskencenin Önlenmesi Komitesinin yetkisini tanidigini beyan eder. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Sözlesmenin 22 inci Madde 1 inci paragrafi uyarinca ihlalinden magdur oldugunu iddia eden, kendi yargisina tabi kisilerden gelen veya onlar adina yapilan sikayetleri kabul etmek ve incelemek için, Iskenceyi Önleme Komitesinin yetkisini tanidigini beyan eder. Ihtirazi Kayit Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, Sözlesmenin 30 uncu Madde 2 inci paragrafi uyarinca ayni maddenin 1 inci paragrafi ile kendisini bagli addetmedigini beyan eder. 
