ÇAĞDAŞ MUSEVİ EDEBİYATI
Modern Yahudi yazarları , diasporadaki varoluşlarından dolayı tarih boyunca, uluslararası edebiyatlar ve kültürler arasında bir köprü görevi görmüşlerdir.
Yahudi edebiyatı, sadece günümüzün Yahudi dilleri Yidiş ve İbranice ile değil, batı dillerinin –Almanca ve Rusça’dan İngilizce ve Portekizce’ye kadar– farklı dillerle de gelişmiştir. Yazarlar, genellikle iki gelenek-Yahudi geleneği ile bulundukları ülkelerin geleneğini kesiştirmişlerdir. Yahudi modernizmi oldukça yeni bir terimdir. 1869’lardaki Yahudi aydınlanması anlamına gelen Haskala hareketi ile gündeme gelmiş, ancak bu kısa süre içinde bile, Yahudi edebiyatı çok üretken olmuş, sayısız eser vermiştir.
İlk başta, modern Yahudi yazarları ürünleri -romanlar, şiirler, kısa hikayeler, tiyatro oyunları- dinsel edebiyatın karşılığı olarak ortaya çıkmış, esas konuları genelde Avrupa Aydınlanması, on dokuzuncu yüzyılın sonundaki Pale of Settlementlarda yaşanan kanlı pogromlar, Komünizm ve Nazizm, Holocaust, İsrael Devleti’nin kurulması olmuştur.
Yahudi edebiyat geleneğinin, 1881-1882 yıllarında yaşanan Rus pogromlarından hemen önce,Rusya, Polonya, Romanya ve Galiçya’da yaşayan geleneksel Yahudi dünyasının dağılması sonucu, Yidiş dilinde gelişmiştir. Haskala’ya kadar İbranice, sadece din konularında kullanılabilecek kutsal dil olarak sayılmış ve diğer “dünyevi” edebi ürünlerinde kullanılmamıştır. Haskala sonrasında, Yahudiler, tüm Avrupa dillerinde eserler vermeye başlamıştır. Haskala hareketinin genelde Aşkenaz cemaatlere özgü olması, bir çok modern Yahudi edebiyatçının neden Avrupa kökenli olduğunu açıklar.
Yahudi edebi geleneğini her zaman dinamik ve canlı kılan; din ve emansipasyon, İbranice ve Yidiş dili arasındaki diyalektik ilişki olmuştur. Holocaust ve İsrael devletinin kurulması da Yahudi edebiyatında yeni yönler katmıştır.
