Apollo programı

1960 ve 1970’lerde, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nce (NASA) yürütülen Ay’a iniş programı.

Program 1961’de kamuoyuna duyurulduysa da, Ay’a iniş ve dönüş için düşünülen almaşık teknikler arasından hangisinin seçileceği konusundaki karar oldukça uzun incelemelerden sonra oluşturulabildi. Sonunda Ay yörüngesinde buluşma yöntemi seçildi. Bu yöntem, 50 tonluk bir uzay aracının, güçlü bir fırlatıcı araç (“Satürn V”) yardımıyla Ay çevresinde bir yörüngeye yerleştirilmesine dayanıyordu. Birçok fırlatma aracı (özellikle büyük roketler) ve bunlarla birlikte kullanılacak bir uzay aracı yapıldı. “Apollo” adı verilen bu uzay aracı, Ay’a yaklaşıldığında yavaşlamasını ve Ay çevresinde bir yörüngeye oturmasını sağlayacak güçte küçük roketlerle donatılmıştı. Bu roketler Ay modülü adı verilen bölümün uzay aracından ayrılmasını da sağlayacaktı. Ay modülü de, Ay’a inmeyi ve sonra Ay yörüngesindeki “Apollo” aracına dönmeyi sağlayacak roketlere sahipti.

İlk insanlı “Apollo” uçuşu trajik bir kaza yüzünden ertelendi; bir fırlatma denemesi sırasında uzay aracında çıkan yangında üç astronot yaşamlarını yitirdiler. Yer yörüngesinde yapılan birkaç insansız uçuştan sonra, 11 Ekim 1968’de “Apollo-7” üç kişilik mürettebatıyla Yer çevresinde 163 kez dolandı. İnsanlı Ay yolculuğunun ilk adımı “Apollo-8” ile atıldı. Yer çevresindeki yörüngesinden çıkarılarak Ay çevresinde yörüngeye oturtulan “Apollo-8”, bu yörüngede dolandıktan sonra bir sorun çıkmadan Yer’e döndü. “Apollo-9”un Yer yörüngesindeki uzun süreli uçuşu sırasında Ay modülü sınandı. Ay yörüngesine oturtulan “Apollo-10”un uçuşunda, Ay modülü Ay yüzeyinden 15 km yüksekliğe kadar alçaldı. Adım adım geliştirilen bu yöntem, Temmuz 1969’da “Apollo-11”in Ay’a inişiyle son aşamasına ulaştı. Astronot Neil Armstrong Ay’ın yüzeyine ayak basan ilk insan oldu.

Nisan 1970’te fırlatılan “Apollo-13”, oksijen depolarından birinde bir patlama meydana gelmesine karşın Yer’e dönmeyi başardı. Sonraki “Apollo” yolculuklarında Ay yüzeyinde kapsamlı incelemeler yapıldı, çok sayıda taş örneği toplandı; Ay yüzeyine, Güneş rüzgârı deneyi ve Ay yüzeyinin sismografik ölçümleri gibi bilimsel araştırmalarda kullanılan pek çok aygıt yerleştirildi. Programın son aşaması olan “Apollo- 17”nin uçuşu Aralık 1972’de gerçekleştirildi.