Pazarcık
Pazarcık, kuzey ve batı kesimi Akdeniz Bölgesi’nde, doğu ve güney kesimi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kalan, Kahramanmaraş iline bağlı ilçe ve ilçe merkezi kent. Yüzölçümü 1.938 km2 olan Pazarcık ilçesi doğuda Adıyaman ve Gaziantep, güneyde gene Gaziantep illeri, güneybatıda Türkoğlu ilçesi, batıda ve kuzeybatıda Merkez ilçe, kuzeyde de Çağlıyancerit ilçesiyle çevrilidir.
İlin güneydoğu kesiminde yer alan ilçe toprakları fazla yüksek olmayan dalgalı düzlüklerden oluşur. Doruğu ilçe sınırları dışında kalan Ahır Dağının doğu uzantıları kuzey kesimi engebelendirir. Kahramanmaraş-Hatay Çöküntü 01uğunun kuzeydoğu uzantısı, Aksu Vadisi boyunca orta kesime doğru sokulur. Başlıca düzlükler Narh Ovası ile Araban Ovasının batı uzantısıdır. İlçedeki suların büyük bölümünü toplayan Aksu Ceyhan Irmağına, güneydoğudaki suları toplayan Karasu ise Fırat Irmağına katılır. İlçenin başlıca gölü, Aksu üzerinde kurulan Kartalkaya Barajı’nm ardında suların birikmesiyle oluşan yapay göldür.
İlçe halkı geçimini tarımdan sağlar. Başlıca bitkisel ürünler buğday, üzüm, şeker pancarı, pamuk ve arpadır. Ayrıca az miktarda soya, elma, kayısı ve baklagiller yetiştirilir. 1984’te ilin en çok pamuk yetiştirilen ilçesi Pazarcık’tı. İlçe topraklarında manganez ile tuğla ve kiremit hammaddesi içeren cevher yatakları vardır.
Adana-Malatya demiryolu ilçe topraklarından geçer. Kahramanmaraş kentiyle bağlantı kuran şube hattı Narh’nm batısındaki Köprüağzı istasyonunda, Bağdat Demiryo- lu’nun bir parçası olan ve Gaziantep üzeriden Kargamış’a bağlanan hat Narlı’nın kuzeydoğusunda bu demiryoluyla kesişir. Kahramanmaraş ile Malatya’yı Gaziantep’e bağlayan önemli karayolları da Narlı’da kesişir.
Çok eski bir yerleşim alanı olan ilçe sınırlan içindeki Gani Dağı yamaçlarında Paleolitik Çağın (y. 2 milyon-15 bin yıl önce) ilk evrelerine ait olduğu sanılan buluntulara rastlanmıştır. 16. yüzyıl başlarında Osmanlı topraklarına katılan yöre, 19. yüzyıl sonlannda Halep vilayetinin Maraş sancağına bağlı bir kaza olarak yönetiliyordu. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Maraş yöresindeki işgalci Fransız güçlerine karşı verilen yerel silahlı mücadelede Pazarcık Kuva-yı Milliye’si anılmaya değer başarılar gösterdi.
İlçenin orta kesiminde yer alan Pazarcık kenti yeni bir yerleşmedir. Eskiden bugünkü kentin 3 km kadar kuzeydoğusunda bulunan yerleşmenin demiryolu istasyonu çevresinde de bir mahallesi vardı. Demiryolu ulaşımının önem kazanmasıyla bu mahalle gelişerek asıl kent durumuna geldi. Eski yerleşme ise Eskipazarcık adıyla anılmaya başladı. İlçe merkezi Pazarcık’a 1941’de taşındı. Adana-Malatya demiryolu ile Kahramanmaraş’ı Adıyaman ve Malatya’ya bağlayan karayolu kentten geçer. Kartalkaya Baraj Gölü kıyısı yakınında yer alan kent il merkezi Kahramanmaraş’a 48 km uzaklıktadır.
İlçedeki başlıca tarihsel yapılar Turunçlu ve Ufacıklı köyleri çevresindeki Roma ve Bizans dönemlerine ait mezar şapelleri, konut kalıntıları ve günümüze değin kullanılan sarnıçlardır.
Pazarcık Belediyesi Cumhuriyetten önce kurulmuştur. Nüfus (1990) ilçe, 81.644; kent, 25.154.
Akdeniz Bölgesi’nde kuzey ve batı kesimi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde doğu ve güney kesimi bulunan pazarcık, kuzeyinde Çağlayancerit, doğusunda Gölbaşı, Besni ve Araban ilçeleri, güneyinde Gaziantep ili ile Yavuzeli ve İslahiye ilçeleri, batıda Kahramanmaraş ili ve Türkoğlu ilçesi ile çevrilidir. Kahramanmaraş’ın güneydoğu kesiminde yer alan ilçe toprakları, yükseltisi fazla olmayan dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır. Ahır Dağının doğu uzantıları ilçenin kuzey kesimini engebelendirir.
Kahramanmaraş-Hatay çöküntü alanının kuzeydoğu uzantısı, ilçenin orta kesimine Aksu Çayı boyunca sokulur. İlçenin belli başlı düzlükleri Araban Ovası ile Narlı Ovanın uzantılarıdır. İlçe topraklarını Aksu Çayı ile Karasu Çayı sulamaktadır. Aksu Çayı üzerinde kurulan sulama amaçlı Kartalkaya Barajı ise, ilçenin başlıca yapay gölüdür.
İl merkezine 48 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.938 km2 olup, toplam nüfusu 80.478’dir.
İlçede Akdeniz iklimi hüküm sürmekte olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer.
İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler; buğday, pamuk, arpa, şeker pancarı ve üzümdür. Az miktarda da baklagiller, soya, elma ve kayısı yetiştirilir. İlin en çok pamuk yetiştiren ilçesidir. İlçe topraklarında manganez, tuğla ve kiremit hammaddesi içeren cevher yatakları bulunmaktadır.
Pazarcık çok eski bir yerleşim alanıdır. Gani Dağı yamaçlarında Paleolotik Çağa ait buluntularla karşılaşılmıştır. Prof.Dr.Kılıç Kökten’in 1958-1969 yıllarında Gani dağı ve Sarıl’da yapmış olduğu arkeolojik kazılarda MÖ.3500-3000 yıllarına ait önemli yerleşim merkezleri ortaya çıkmıştır. Bu yöre MÖ.2700 yılları arasında Hititler ile Asurlular arasında bir sınır oluşturuyordu. Nitekim Kahramanmaraş Müzesi’nde bulunan bir sınır taşı da bunun kanıtıdır. Asur tüccarlarının küçük yerleşimler kurduğu bu yere, Persler egemen olmuş, onları Büyük İskender’in Makedonya Krallığı, Roma ve Bizans dönemleri izlemiştir.
Hz.Ömer zamanında (634-644), bölgeye Halid Bin Velid komutansında seferler yapılmış ve yöre Bizanslılar ile Araplar arasında sık sık el değiştirmiştir. Romalılar döneminde Şallıuşağı Köyü sınırları içerisinde bulunan Köroğlu Kalesi de Abbasilere karşı korunma amacı ile yapılmıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Oğuz boylarından bazı topluluklar buraya yerleşmiş ve Türkmen nüfusu çoğalmıştır. XII.yüzyıldan sonra Anadolu Selçukluları yöreye hakim olmuşlardır. İlhanlılarıdan sonra Dulkadiroğulları yöreye egemen olmuştur. Yavuz Sultan Selim zamanında, Çaldıran Savaşı (1514) ile Dulkadiroğulları Beyliği ortadan kaldırılmış yöre 1515’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.
XIX.yüzyıl sonlarında Halep vilayetinin Maraş sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. I.Dünya Savaşı’ndan sonra Fransızların işgaline uğramış, Pazarcık milisleri onlara karşı koymuş ve Kuvayi Milliye Teşkilatı kurulmuştur. Lozan Antlaşmasından sonra Fransızlar bölgeyi terk etmişlerdir. Cumhuriyetin ilanından sonra, 1941 yılına kadar Gaziantep iline bağlı kalmıştır. Ardından Kahramanmaraş’a bağlanmış ve Bağdınısadır ismi ile bilinen Yukarı Pazarcık’ın 3 km. batısında bugünkü yerinde yeniden kurulmuştur.
İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Gani Dağındaki Paleolitik Çağ kalıntıları, Turunçlu ve Ufacıklı köyleri içerisinde Roma ve Bizans dönemine ait Nekropol kalıntıları ve Ardıl Köyü Camisi ile Bulut Deliği Mağarası bulunmaktadır.
PAZARCIK KAYMAKAMLIĞI 
