Pelikan (Pelecaniformes)

Pelikan (Pelecaniformes)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Pelikanlar (Pelecaniformes), kuşlar sınıfına ait bir takımdır.
Genellikle denizlede ve tatlısularda değişik şekilde balık avlamaya özelleşmiş iri yapılı su kuşlarıdır. Takım üyelerinin tümünde ayak parmakları arası perdelidir. Gagaları uzundur. Kaya ve ağaçlar üzerine yuva yaparlar. Yumurtadan çıkan yavrular çıplak ve kördür.

260px 2006 12 03 pelican melbourne fl usa

Anadolu'da yaygın biçimde kutan adıyla tanınan, iri gövdeleri ve ilginç gaga yapılarıyla en dikkat çekici kuşlar arasında yer alan pelikanların yeryüzüne dağılmış yedi türü vardır. Bazılarının kanatları, bir uçtan obur uca 3 metre uzunluğa yaklaşabilir.
Pelikanlar çok iri gagalarının altındaki geniş deri torbaları sayesinde kolayca tanınır. Son derece esnek olan bu torba içine çok sayıda balık alabilir.
Pelikanlar kalın gövdeleri, oldukça kısa kuyrukları, geniş ve yuvarlak kanatlarıyla hantal görünüşlü kuşlardır. Bacakları da kısa ve kaim. ayakları perdelidir. Ama uçarken çok güzel görünürler. Genellikle göllerde ve durgun sularda büyük koloniler halinde ürer, kıyılara ve akarsu ağızlarına uğrar, bazen balık yakalamak için suya dalarlar. Bir pelikan boynunu, gagası boynunun önüne değerken, başı omuzlarının oldukça gerisinde duracak biçimde kıvırabilir.
Pelikanlar yere ya da alçak çalılıklara çalı çırpı ve ot saplarından kabaca hazırlanmış bir
yuva yapar. Bazen de yerdeki bir oyuğu kullanırlar. Yumurtaları mavimsi beyaz kabukludur. Yumurtadan çıkan grimsi kahverengi tüylerle kaplı yavruları, erişkinler kısmen sindirdikleri balıklarla beslerler. Yavrular genellikle gagalarını ve sık sık başlarını da erişkinlerin keselerine sokarak beslenirler.

Avrupa'da yaşayan iki pelikan türü vardır. Bunlardan Eskidünya ak pelikanı (Pelecanus onoerotalus) genel olarak pembemsi beyaz tüylüdür. Kanatları açıkken, siyah uçma tüyleri kolayca görülebilir. Benzer bir tür olan tepeli pelikanın (Pelecanus crispus) tüyleri sarımsı değil, grimsi beyazdır. Ayrıca uçma tüyleri yalnız kanat uçlarında siyah, ense tüyleri kıvırcıktır. Türkiye'de tepeli pelikan Manyas Gölü, Kızılırmak deltası ve Konya ilindeki, büyük ölçüde bataklık halinde olan Akgöl'de, ak pelikan Van Gölü ve Akgöl'de ürer. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesinde "sakakuşu" adıyla geçen kuşlar da gerçekte pelikandır. Pelikanların yerel olarak kullanımı süren bu adı, balığın yanı sıra suyla da dolan gagalarındaki torbadan aldıkları anlaşılmaktadır.
Kuzey Amerika'da iki pelikan türü yaşar. Bunlardan Yenidünya ak pelikanı (Pelecanus erythrorhynchos) genellikle Kuzey Amerika' nın batısındaki göl adalarında ürer Daha küçük yapılı olan kahverengi pelikan (Pelecanus occidentalis) ise üremek için kıyıları yeğler. Siyah ve beyaz, tüylü Avustralya pelikanı (Pelecanus conspicillatus) 180 santimetreye ulaşan uzunluğuyla en iri pelikan türüdür.

MsXLabs Üye Girişi