Yeşil Çam - Türk Sineması

Türk Sineması Tarihi -9-

Video, Arabesk ve Ödüllü filmler dönemi (1980 – 1987)

1980’lerde sinema pazarı daralmış ve sinema salonları kapanmaya başlamıştır. 1984-1988 arasında film sayısında artış görülmesinin nedeni, videoya yönelik çekilen filmlerdir. Videocuların gerilemeye başladığı 1988 yılından itibaren film sayısı da azalmıştır. Önceki dönemlerde tek finansör olan bölge işletmeleri üzerinden yürüyen üretim-dağıtım-gösterim sisteminin çöküşüyle finans kaynağı bulma zorunluluğu doğmuş, 1989’da yabancı sermaye yasasında yapılan değişiklikle yerli yapımcılığın krizi büyümüştür. Toplam seans sayısı içindeki yerli-yabancı film oranı 1984’te % 61’e % 39 yerli filmler lehine iken, ilk kez 1990’da yabancı filmler lehine dönmüştür. Dağıtım alanındaki dönüşümle de, yerli dağıtım şirketleri arasında konumunu koruyabilen tek şirket, ithalatçı Özen Film olmuş, aralarında bu şirketin de bulunduğu büyük dağıtım firmalarıyla yıllık paket anlaşmaları yapan salon sahipleri, ağırlıklı olarak Amerikan filmleri göstermişlerdir. 80’li yıllar, postmodernizmin de yükselişi demektir. 12 eylül 1980 askeri darbesinin yarattığı yeni ortamda karamsar filmlerin sayısı artmış, olumlu yönde değişime dair umudun gitgide yitirilmesi toplumsal olanla mesafeyi büyütmüş, biçimcilik öne çıkmış, neden-sonuç ilişkileri silikleşmeye başlamış, anlamsız diyebileceğimiz bir edebiyat ve sinema doğmuştur. 80 ortalarından itibaren, büyük sinema salonlarını iki veya daha fazla sayıda salona bölme uygulaması başlamış, aynı anda birden fazla filme gereksinim duyulması, güçlü dağıtım firmalarının ağırlığının daha da artmasına sebep olmuş; yerli filmler, ancak bu büyük dağıtım firmalarının portföylerinde yer alabildikleri ölçüde gösterim olanağı bulmuşlardır. Bu, bir sinema endüstrisi görünümündeki 60’lar Yeşilçam’ının tarihe karışması demektir. 1980’de kapatılan sinema kuruluşları, 1984’ten itibaren yeniden örgütlenme sürecine girer: Fiyap (Film Yapımcıları Derneği-1984), Sesam (Türkiye Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği-1987), Soder (Sinema Oyuncuları Derneği-1988) ve Film Yön (Film Yönetmenleri Derneği-1989) kurulur. 1980’li yılların başında bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de büyüyen video pazarının parasal desteğiyle geçici bir süre için yeniden canlandı. Türkiye’de ve Almanya’da yerleşik, video filmi çeken ve dağıtan şirketler yerli filmlerin pazar açısından önemini keşfetti. Özellikle uydu aracılığıyla yapılan televizyon yayınlarının aygınlaşmasından önce, yerli filmlerin video kasetleri Almanya’da ve başka Avrupa ülkelerinde yaşayan Türkiyeli göçmenler için kültürel bir işleve sahip oldu. Video kaset pazarlayan şirketler yalnızca eski yerli filmlerin dağıtımıyla değil, yeni filmlerin yapımıyla da ilgilendi. 1986’da yürürlüğe giren “Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu”ydu. Korsan videoculuğa son vermeyi amaçlayan kanun bir ölçüde başarılı oldu ve bunun sonucunda video kaset kiralayan çok sayıda dükkan hızla kapanırken, video kaset dağıtımcıları da parasal sorunlar içine girdi. Bu arada, Hollywood filmlerinin 1987’den başlayarak Türkiye video kaset pazarında ve sinemalarda baskın bir konuma geçmesi, video film yapım ve dağıtımcılarının pazar payını azalttı. Ancak asıl darbe, 1990’ların başında, Türkiye’de özel televizyon kanallarının sayılarının hızla artması ve yayınlarının ülke çapında yaygınlaşması ile geldi.

1980
Film sayısı 68'e düştü.Yeni yönetmenler: Sinan Çetin (Bir Günün Hikâyesi) ve Şahin Gök (Kurban Olduğum).
Sinan Çetin'in “Bir Günün Hikâyesi” bir ilk film'in getirdiği acemilikleri taşımasına karşın, filmde sinemacı kişiliğini yer yer ortaya koyduğu da gözden kaçmıyordu. Kartal Tibet; Aziz Nesin uyarlaması “Zübük”'le kendini aşarken, yalnızca güldüren bir film değil, düşündüren bir film yönetmeni olarak da önem kazanıyordu. Sınıf atlayan üç kâğıtçı bir politikacı tipi büyük bir başarıyla yansıtılmıştı. Öte yandan Başar Sabuncu'nun sağlam ve derinlikli senaryosuyla Atıf Yılmaz yılın en başarılı filmini yaptı. Bir reklam yıldızı olarak köşeyi dönen, ama sonunda çarpık sermaye oyunlarına kurban gidip çıldıran bir duvarcı ustasının öyküsü, Atıf Yılmaz'ın “Talihli Amele”'sinde değerini bulurken, toplumsal bir eleştiriyi de beraberinde getiriyordu.
12 Eylül askeri müdahalesi ve ardandan tüm ülkede sıkıyönetim ilan edilmesi nedeniyle 17. Antalya Film Şenliği bu yıl yapılmadı.
Kültür Bakanlığı Sinema Dairesi tarafından düzenlenen Milli Sinema Kongresi'nde meslekte 25 yılını dolduran bazı sanatçılara takdirname verildi.
Türk sineması, bu yıl da dünya sinemasının gündeminden inmedi. Sürekli yeni yeni zaferler tazelendi. Örneğin “Sürü”, Zürih'te (İsviçre) 8, Basel'de 7 hafta oynadı. Londra Film Festivali'nde katılan 93 film arasından sıyrılıp en iyi film seçildi. Ve ardından Rotterdam Şenliği'nde Sinema Eleştirmenlerinin yaptığı soruşturma sonucu en iyi üç film arasına girdi. 10. Uluslararası Antwerp Şenliği'nde (Belçika) en iyi film seçildi. Yine Zeki Ökten'in “Düşman” filmi 30.Berlin Film Şenliği'nde jüri özel senaryo ödülü ile Uluslararası Katolik Film Organizasyonu Büyük Ödülü'nü aldı. Ali Özgentürk'ün “Hazal”'ı, bu yıl Türk sinemasına 5 ödül birden kazandırdı:

Prades Film Şenliği'nde (Fransa) birincilik ödülü;
San Sebastian Film Şenliği'nde (İspanya) büyük ödül.
29. Uluslararası Manheim Film Festivali'nde (Almanya) altın düka ile Katolik Jürisi ve Halk Jürisi olmak üzere üç ödül;
Lahey Film Şenliği'nde (Hollanda) bir ödül. Yurt dışında sözünü ettiren bir film de Erden Kıral'ın yönettiği Bereketli Topraklar Üzerinde oldu;
Uluslararası Nantes Film Şenliği'nde (Fransa) jüri özel ödülü ile Elal-Fransa Sanat ve Deneme Sinemaları Birliği ödülü.
Ömer Kavur'un Yusuf ile Kenan'ı Uluslararası Milano Film Fuarı'nda (İtalya) büyük ödül kazandı.

17. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

12 Eylül askeri müdahalesi sonucu tüm yurtta sıkı yönetim ilan edildi ve bu nedenle şenlik yapılmadı.

1981
72 film çekildi. 100. yıldönümü nedeniyle Atatürk Yılı olan 1981'de Remzi Jöntürk, Cüneyt Arkın'la “Öğretmen Kemal”'i çekti. Ancak bu fırsatı yeteriyle değerlendiremedi.
Büyük bir yatırımla süper prodüksiyon özellikleri taşıyan “Toprağın Teri”, Natuk Baytan'ın en iyi filmi oldu. Ancak çeşitli ülkelere satılan film, konusu açısından Türk sinemasına önemli bir ses getiremedi. Türkan Şoray, Yaşar Kemal'in romanından beyaz perdeye uyarladığı “Yılanı Öldürseler”'le yönetmenliği tekrar denedi.
Ömer Kavur'un Füruzan'dan uyarladığı “Ah Güzel İstanbul” ile “Kırık Bir Aşk Hikayesi”; Atıf Yılmaz'ın “Deli Kan”'ı, Ali Özgentürk'ün “At”'ı ve Sinan Çetin'in “Çirkinler de Sever”'i yılın özgün denemeleri olarak dikkati çektiler.

18. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: Seçilmedi
En İyi 2. Film: "Ah Güzel İstanbul" (Ömer Kavur)
En İyi 3. Film: "Gül Hasan" (Tuncel Kurtiz)
En İyi Yönetmen: Erden Kıral ("Bereketli Topraklar Üzerine")
En İyi Senaryo: Tuncel Kurtiz, Nurettin Sezer ("Gül Hasan")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Salih Dikişçi ("Derya Gülü")
En İyi Özgün Müzik: Nedim Otyam ("Derya Gülü")
En İyi Kadın Oyuncu: Meral Orhonsay ("Derya Gülü")
En İyi Erkek Oyuncu: İhsan Yüce ("Derya Gülü")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Meral Çetinkaya ("Hazal")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Yaman Okay ("Bereketli Topraklar Üzerine")
Jüri Üyeleri: Cihan Çiftçili, Zuhal Çevik, Mehmet Doğan, Osman Üntürk, Nuri Dağtekin, Ahmet Gönen, Burçak Evren, Turgay Ulusan, Nisa Serezli, Kami Suveren.

Strasbourg Avrupa Film Festivali'nde Erden Kıral'ın “Bereketli TopraklarÜzerinde” adlı yapıtı büyük ödülü kazandı.

1982
Film sayısı 72. Halit Refiğ'in yönettiği “Leyla ile Mecnun”, arabesk eğilimli sinemasının baş yapıtı olarak halka indi. Ve "yılın en çok iş yapan filmi" olan “Leyla ile Mecnun”, sinemasal açıdan bazı tartışmalara yol açtı. Zeki Ökten, halk arasında güncel bir olay durumuna gelen "banker ve faiz sorunu"na “Faize Hücum”'la toplumsal bir eleştiri getirip yılın önemli filmlerinden birin ortaya koydu. Atıf Yılmaz; Necati Cumalı uyarlaması ile “Mine”'yle "kadın sorunları"na eğildi. Ve “Mine”'yle bir "kadın filmleri dönemi" açıldı. Bu arada Türkan Şoray, cinsel ağırlıklı, yanı sıra gerçekçi bir kadın tipine yönelip yeni bir oyunculuk aşamasına geçti.
Ömer Kavur'un “Göl”'ü, Feyzi Tuna'nın “Seni Kalbime Gömdüm”'ü kadının iç dünyalarına eğilen "kadın filmleri"ydi. Memduh Ün, “Kaçak”'ta "yalnız bir kadın"ın iç dramına yaklaşırken; Şerif Gören, “Tomruk”'ta doğayı yansıtmaya devam etti.

19. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Çirkinler De Sever" (Sinan Çetin)
En İyi 2. Film: "At" (Ali Özgentürk)
En İyi 3. Film: "Kırık Bir Aşk Hikayesi" (Ömer Kavur)
En İyi Yönetmen: Ömer Kavur ("Kırık Bir Aşk Hikayesi")
En İyi Senaryo: Yavuz Turgul ("Çiçek Abbas")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Salih Dikişçi ("Kırık Bir Aşk Hikayesi")
En İyi Özgün Müzik: Cahit Berkay ("Kırık Bir Aşk Hikayesi")
En İyi Kadın Oyuncu: Nur Sürer ("Bir Günün Hikayesi")
En İyi Erkek Oyuncu: Genco Erkal ("At")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Güler Ökten ("Kırık Bir Aşk Hikayesi")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Orhan Çağman ("Kırık Bir Aşk Hikayesi")
Jüri Üyeleri: Bilgin Adalı, Rekin Teksoy, Füruzan, Cihat Çiftçili, Süreyya Duru, Sami Güner, Ekrem Çatay, Önder Aydınlı, Ayşe İçli, Erman Şener, Ahmet Gönen, Nazan Akgün.

Yurt dışında Türk sineması bir altın çağ yaşadı. Yılmaz Güney'in senaryosunu yazıp Şeref Gören'in yönettiği “Yol”, 35. Cannes Film Şenliği'nde Costa Gavras'ın “Missing/Kayıp” adlı filmiyle birlikte en iyi film seçilerek büyük ödül altın palmiyeyi paylaştı. Metin Erksan'ın “Susuz Yaz”'la Berlin'de kazandığı büyük başarıdan sonra, bir Türk filminin "ikinci büyük zaferi"ydi bu. İnsanoğlunun temel sorunlarını sergileyen “Yol”, bir "sinema baş yapıtı" ve de "Türk sinemasının son yıllarda gerçekleştirdiği en güçlü filmlerinden biri" olarak kabul edildi.
Hyeres Genç Sinema Festivali'nde (Fransa), Sinan Çetin'in “Bir Günün Hikâyesi” halk jürisi büyük ödülünü kazandı. Ve Ali Özgentürk'ün “At” adlı filmi ise 14. Akdeniz Ülkesinin katıldığı Valencia Akdeniz Ülkeleri Şenliği'nde (İspanya) üçüncülük ödülü aldı.

1983
78 film çekildi. Yeni oyuncular: Hülya Avşar “Haram”, Zuhal Olcay “İhtiras Fırtınası”. Yeni yönetmenler: Yusuf Kurçenli “Ve Recep Ve Zehra Ve Ayşe”, Nesli Çölgeçen “Kardeşim Benim”.
Müjde Ar, Ömer Kavur yönetiminde “Ah Güzel İstanbul”'la (1981) başlattığı kadın "kimlik arayışı"nı, bu yıl “Aile Kadını” (Kartal Tibet), “Güneşin Tutulduğu Gün” (Şerif Gören) ve “Şalvar Davası”'yla (Kartal Tibet) sürdürdü. Ve baş kaldıran özgün kadın tipinin kuramcısı olarak Türkan Şoray dahil, birçok oyuncuyu etkiledi. Bu aşamada dibe bastırılmış kadın cinselliği ve iç dünyası da ön plana çıktı. Halit Refiğ, “Beyaz Ölüm”'le uyuşturucu madde ve bu düzenin kurbanları olan gençlik dünyasına ilk kez ciddi olarak bakarken, aynı zamanda gişe hâsılatı açısından Türk sinemasının ilk büyük rekoru kırıldı. Yalnızca İstabul bölgesinde 30 milyon (TL) topladı.
Doğa ile insan ilişkilerini anlatan Şerif Gören'in “Derman”'ı, köylü kadınların erkek egemenliğine başkaldırdığı, Kartal Tibet'in güldürü türündeki “Şalvar Davası” ilgi çeken filmler oldular.
Budapeşte ve Kûveyt'te Türk Filmleri Haftası düzenlendi.

20. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Faize Hücum" (Zeki Ökten )
En İyi 2. Film: "Derman" (Şerif Gören)
En İyi 3. Film: "Tomruk " (Şerif Gören)
En İyi Yönetmen: Zeki Ökten ("Faize Hücum")
En İyi Senaryo: Fehmi Yaşar ("Faize Hücum")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Orhan Oğuz ("Tomruk")
En İyi Özgün Müzik: Yeni Türkü Topluluğu ("Derman")
En İyi Kadın Oyuncu: Hülya Koçyiğit ("Derman")
En İyi Erkek Oyuncu: Genco Erkal ("Faize Hücum")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Asuman Arsan ("Faize Hücum")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Talat Bulut ("Derman")
En İyi Kısa Metrajlı Film: "Kula'da Üç Gün" (Süha Arın)
En İyi Kısa Metrajlı 2. Film: "Çocuklar Çiçektir" (Yalçın Yelence)
En İyi Canlandırma Filmi: "Sentez" (Ateş Benice)
Onur Ödülü: Lütfi Ö. Akad
Jüri Üyeleri: Nazan Akgün, Cihat Çiftçili, Atilla Dorsay , Süreyya Duru, İzzet Günay, Prof. Dr. Özdemir Nutku, Ülkü Tamer, Rekin Teksoy , Hayati Tungar, Gani Turanlı, Ziya Uçkan, Süheyla Uysal, Hurşit Yenigün

Her yıl düzenlenen Sedat Simavi Vakfı Ödülleri'ne ilk kez bu olan “KardeşimBenim”, en iyi film seçildi.
Erden Kıral'ın “Hakkâri de bir Bir Mevsim”'inin yurt dışındaki yankıları olumlu biçimde sürdü.
Ve 33. Uluslararası Berlin Film Şenliği'nde 5 ödül birden getirdi Türk sinemasına:

Jüri özel ödülü (Gümüş Ayı)
Uluslararası Sinema Yazarları Federasyonu (Fıprescı) ödülü (Bu ödülü Fransız yapımı Paluline á la plage ile paylaştı).
Uluslararası Sanat ve Deney Sinemaları Birliği (Cicae) ödülü (Bu ödül de Avusturya yapımı Der Stille Ozean ve Brezilya yapımı Pra Frenta Brazil ile aralarında bölüştürüldü).
İnter film ödülü. - Ayrıca 2. Akdeniz Kültürleri Film Festivali'nde (Korsika) en iyi film ödülü aldı.

Ali Özgentürk'ün “At”'ı 1983 Lecce Uluslararası Film Festivali'nde (İtalya) en iyi film ödülünü kazandı.
Şerif Gören'e “Derman”'la Valencia Film Festivali'nde (İspanya) jüri özel ödülü verildi.

1984
124 film çekildi. Yeni bir yönetmen: Yavuz Turgul. Orhan Elmas'ın “Kayıp Kızlar”'ı "yılın iş filmi" oldu. Video olaylarının Türk sineması için bir tehlike oluşturduğu bu dönemde, ustalar ve gençler birbirinden ilginç filmler ortaya koydular.
Şerif Gören, çaresiz ve ezilen bir kadının öyküsü üzerine koyduğu “Firar”'da cinselliği gerçekçi bir bakış açısı içinde ele aldı. Ve böylece yılın en cesur çıkışlarından birini gerçekleştirdi.
Yusuf Kurçenli'nin “Ölmez Ağacı” bir Türk kızıyla bir Yunanlı gencin aşkını, insani ve evrensel boyutlara ulaştırdı. Yavuz Turgul “Fahriye Abla”'da, Atıf Yılmaz “Bir Yudum Sevgi”'de, başkaldıran "yeni kadın imajı"nı getirdiler beyaz perdeye. Ve "kadının kurtuluşu" açısından, özellikle de “Bir Yudum Sevgi”, Türk sinemasının son yıllarda çevrilen en önemli filmlerinden biri oldu.
“Bekçi” (Ali Özgentürk), “Fidan” (Erdoğan Tokatlı), “Gizli Duygular” (Şerif Gören), “Kaşık Düşmanı” (Bilge Olgaç), “Namuslu” (Ertem Eğilmez), “Pehlivan” (Zeki Ökten) ve Tunç Okan'la “Cumartesi Cumartesi”, Muammer Özer'in yurt dışında çektikleri filmler, yılın üzerinde durulması gereken çalışmalarıydı.
Film Yapımcıları Derneği (FİYAP) kuruldu. Yapımcı Türker İnanoğlu'nun başkanlığındaki kuruluş, Türk sinemasının aleyhinde "video korsanlığı"na dikkat çekmek amacıyla bir rapor hazırlayıp hükümet yetkililerine sundu.

21. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Bir Yudum Sevgi" (Atıf Yılmaz)
En İyi 2. Film: "Kardeşim Benim" (Nesli Çölgeçen)
En İyi 3. Film: "Kaşık Düşmanı" (Bilge Olgaç)
En İyi Yönetmen: Atıf Yılmaz ("Bir Yudum Sevgi")
En İyi Senaryo: Bilge Olgaç ("Kaşık Düşmanı")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Selçuk Taylaner ("Kardeşim Benim")
En İyi Özgün Müzik: Yalçın Tura ("Bir Yudum Sevgi")
En İyi Kadın Oyuncu: Hale Soygazi ("Bir Yudum Sevgi")
En İyi Erkek Oyuncu: Tarık Akan ("Pehlivan")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Zuhal Olcay ("İhtiras Fırtınası")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Macit Koper ("Bir Yudum Sevgi")
En İyi Onur Ödülü: Sezer Sezin
Jüri Üyeleri: Lütfi Ö. Akad, Sadri Alışık, Umur Bugay, Yıldız Kenter, Rekin Teksoy, Cihat Çiftçili, Emin Gerçeker, Necati Onursal, Sema Ece.

Türk sineması bu yıl gene yurt dışında başarılar kazandı. Erden Kıral'ın “Hakkari'de Bir Mevsim”'i 1984 Los Angeles Olimpiyatları'nın "açılış filmi" oldu.
24. Karlovy Vary Festivali'nde (Çekoslavakya) Şerif Gören'in “Derman”'ı iki ödül birden aldı:

Uluslararası Sinema Eleştirmenleri ödülü.
Uluslararası Film Kulüpleri Federasyonu ödülü.

3. Akdeniz Kültürleri Film Festivali'nde Erden Kıral'ın “Ayna”'sı "eleştirmenler ödülü"nü aldı.
1984 Sao Paolo Uluslararası Film Festivali'nde (Brezilya) “At” (Ali Özgentürk), büyük ödülü kazandı.

1985
127 film çekildi. Yeni yönetmenler: Başar Sabuncu “Çıplak Vatandaş” ve Ümit Elçi “Kurşun Ata Ata Biter”; yeni yapımcı: Cengiz Ergun (Estet).
Halit Refiğ'in “Alev Alev” adlı filmi yılın gişe rekorunu kırdı. Şarkıcı Küçük Emrah'la arabesk eğilimli filmler modası sürdü.
Belli düzeyi aşan filmlerin sayısı çoğaldı. Yeni umut ışıkları görüldü. Atıf Yılmaz “Adı Vasfiye” ile "sosyal içerikli fantastik film" türüne ağırlık verdi. Nesli Çölgeçen, Yavuz Turgul'un senaryosundan aktardığı “Züğürt Ağa” ile güldürü sinemasında yeni bir aşamayı gerçekleştirdi. Ve Şener Şen bu filmdeki başarılı oyunuyla "yıldız"lığa ilk adımlarını attı. Sosyal içerikli güldürü sinemasının bir başka başarılı örneğini de Başar Sabuncu “Çıplak Vatandaş”'la verdi. İkinci kez sinemaya uyarlanan “Yılanların Öcü”'ne, Şerif Gören yeni bir yorum getirdi. “Amansız Yol” (Ömer Kavur), “Bir Avuç Cennet” (Muammer Özer), “Dul Bir Kadın” (Atıf Yılmaz), “Gülüşan” (Bilge Olgaç), “Kan” (Şerif Gören), “Kırlangıç Fırtınası” (Atilla Candemir), “Körebe” (Ömer Kavur), “Kurbağalar” (Şerif Gören), “Kurşan Ata Ata Biter” (Ümit Elçi), “Kuyucaklı Yusuf” (Feyzi Tuna) ve “14 Numara” (Sinan Çetin) yılın düzeyli filmleriydiler.
Mimar Sinan Üniversitesi Gençlik İçin Türk Sineması gösterileri düzenlendi.

22. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Dul Bir Kadın" (Atıf Yılmaz)
En İyi 2. Film: "14 Numara" (Sinan Çetin)
En İyi 3. Film: "Bir Avuç Cennet" (Muammer Özer)
En İyi Yönetmen: Sinan Çetin ("14 Numara")
En İyi Senary : Muammer Özer ("Bir Avuç Cennet")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Orhan Oğuz ("Dul Bir Kadın")
En İyi Özgün Müzik: Tarık Öcal ("Bir Avuç Cennet")
En İyi Kadın Oyuncu: Zuhal Olcay ("Amansız Yol")
En İyi Erkek Oyuncu : Hakan Balamir ("14 Numara")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Keriman Ulusoy ("14 Numara")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Engin İnal ("Bir Kadın Bir Hayat")
Jüri Üyeleri: Lütfi Ö. Akad, Rekin Teksoy, Selda Alkor, Müşfik Kenter, Metin Deniz, Süreyya Duru, Halim Horasan, Nejat Gökçe, İhsan Yüceözsoy, Alpaslan Öner, Mevlüde Aydın, Süleyman Akyüz.

Kültür Bakanlığı, "sinema teşvik ödülleri" adıyla dramatik, belgesel ve animasyon olmak üzere 3 dalda, ilk kez bir yarışma düzenledi. Ve dramatik türdeki uzun metrajlı filmlerin yapımcılarına 4'er milyon TL. verildi.
Uzun metrajlı dramatik filmler

Amansız Yol (Ömer Kavur) - Yapımcısı Ömer Kavur
Körebe (Ömer Kavur) - Yapımcısı Atıf Yılmaz
Alev Alev (Halit Refiğ) - Yapımcısı Türker İnanoğlu
Pehlivan (Zeki Ökten) - Yapımcısı Şeref Gür

Bu yıl yurt dışında ilk ödül “Derman” (Şerif Gören) filmiyle geldi. 25. Karlovy Vary Film Şenliği'nde (Çekoslavakya) Talat Bulut'a Prag Üniversitesi Sinema Enstitüsü tarafından "karakter oyunculuğu ödülü" verildi. Ve gene “Derman”, 4. Uluslararası Şam Film Festivali'nde (Suriye) birinci seçilerek altın kılıç ödülünü kazandı. 4. Yeni Alman Sineması Film Şenliği'nde (Lüksemburg) “Hakkari'de Bir Mevsim” (Erden Kıral), seyirci oylarıyla en iyi film seçildi. 35. Uluslararası Berlin Film Şenliği'nde Tarık Akan'a, Pehlivan'daki rolüyle jüri özel mansiyonu verildi. 7. Uluslararası Kadın Filmleri Şenliği'nde (Paris) Kaşık Düşmanı (Bilge Olgaç), en iyi film ödülü ile Fransız gazetecilerinin basın özel ödülünü kazandı. Ve Halil Ergün'de seyirci tarafından en iyi oyuncu seçildi. 1. Uluslararası Tokyo Film Festivali'nde (Japonya) Ali Özgentürk'ün “At” adlı filmi, 250 bin dolarlık ödülü kazandı. New York Amerikan Film Festivali'nde bir Türk-Alman ortak yapımı olan “Gülibik”, Educational Film Library Asociation (Eğitsel Film Kütüphaneleri Birliği) ödülünü aldı. Gene ödüllü bir film olan Erden Kıral'ın “Ayna”'sı Portekiz'den eli boş dönmedi. Figuera da Foz Uluslararası Film Şenliği'nde büyük ödülü kazandı.
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ortaklaşa hazırladıkları Süha Arın'ın Kapalıçarşı'da “Kırkbin Adım” adlı kısa filmi, Turizm Filmleri Festivali'nde (Viyana) Jüri Şeref ödülü aldı.
İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın düzenlediği Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nin Altın Lale Ödülü bölümünde “Ayna”'ya (Erden Kıral) özel mansiyon ödülü verildi. Sinema Günleri'nin 1 milyon liralık Eczacıbaşı Vakfı Ödülü'nü ise “Bir Yudum Sevgi”'nin yapımcısı ve yönetmeni Atıf Yılmaz kazandı. Ayrıca “Pehlivan”'daki başarısı nedeniyle Zeki Ökten, üstün başarı belgesiyle değerlendirildi.

1986
1986’da yürürlüğe giren “Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu”ydu. Korsan videoculuğa son vermeyi amaçlayan kanun bir ölçüde başarılı oldu ve bunun sonucunda video kaset kiralayan çok sayıda dükkan hızla kapanırken, video kaset dağıtımcıları da parasal sorunlar içine girdi.
Film sayısı yeni bir tırmanışa geçti. Ve bu yıl 185 film çekildi. Yeni oyuncular: Şahika Tekand, Sibel Turnagöl Yeni yönetmenler: Erdoğan Kar, Nisan Akman, İsmail Güneş ve Tevfik Beşer Yeni yapımcı: Lokman Kondakçı (Varlık Film). Atıf Yılmaz'ın Müjde Ar'la “Aaahh Belinda”'sı yılın en çok iş yapan (40 milyon TL) filmi olarak yeni bir rekor kırdı.
Sinemaya ilgi yeniden doğdu. Ve seyirci sinemaya döndü. "Sinema, Video ve Müzik Eserleri Yasası" meclisten çıkıp yürürlüğe girdi.
Yeni arayışlara ve çıkışlara yönelen 20'ye yakın nitelikli film, Türk sinemasına bir hareket getirdi. Özellikle de Atıf Yılmaz'ın “Aaahh Belinda”, Ömer Kavur'un “Anayurt Oteli”, Başar Sabuncu'nun “Asılacak Kadın”, Nesli Çölgeçen'in “Züğürt Ağa” ve Yavuz Turgul'un “Muhsin Bey” adlı filmleri yılın en ilginç denemeleri oldular. Ömer Kavur'un kendine özgü sineması ve Macit Koper'in oyunuyla “Anayurt Oteli”, edebiyat-sinema ilişkilerinin en büyük başarılarından birini örnekledi.
Gene Bekir Yıldız'dan bir edebiyat uyarlaması olan “Halkalı Köle”'yle Ümit Efekan, kendini aşan bir çıkış yaptı. Ve Zuhal Olcay'ın "usta işi oyunu" ayrıca dikkati çekti. Sinan Çetin siyasal ağırlıklı filmi “Prenses” ile içerik açısından bazı tartışmalara yol açarken, Gökyüzü ile de biçime dayalı bir "kaçış sineması" örneğini verdi.
Atıf Yılmaz'ın “Asiye Nasıl Kurtulur”'u epik bir deneme, “Değirmen” ise bir "çağ filmi"ydi. “Teyzem” (Halit Refiğ), “Fatma Gül'ün Suçu Ne” (Süreyya Duru), “Gün Doğmadan” (İsmail Güneş), “Kupa Kızı” (Başar Sabuncu), “Beyaz Bisiklet” (Nisan Akman), “40 Metrekare Almanya” (Tevfik Başer), “Merdoğlu Ömer Bey” (Yusuf Kurçenli), “Ses” (Zeki Ökten), “Suda Yanar” (Ali Özgentürk), “Beyoğlu'nun Arka Yakası” (Şerif Gören), “Uzun Bir Gece” (Süreyya Duru), “Suçumuz İnsan Olmak” (Erdoğan Tokatlı) ve “Dilan” (Erden Kıral) çeşitli özellikler taşıyan ilginç filmlerdi.

23. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Aaahh Belinda" (Atıf Yılmaz)
En İyi 2. Film: "Yılanların Öcü" (Şerif Gören)
En İyi 3. Film: "Adı Vasfiye" (Atıf Yılmaz)
En İyi Yönetmen: Atıf Yılmaz ("Aaahh Belinda")
En İyi Senaryo: Yavuz Turgul ("Züğürt Ağa")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Aytekin Çakmakçı
En İyi Özgün Müzik: Atilla Özdemiroğlu ("Kurbağalar", "Züğürt Ağa")
En İyi Kadın Oyuncu: Müjde Ar ("Aaahh Belinda", "Adı Vasfiye")
En İyi Erkek Oyuncu: Kadir İnanır ("Yılanların Öcü")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Füsun Demirel ("Züğürt Ağa")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Erdal Özyağcılar ("Yılanların Öcü")
En İyi Stüdyo: Fono Film Stüdyosu
Jüri Özendirme Ödülü: "Beyaz Bisiklet" (Nisan Akman)
Jüri Üyeleri: Süha Tanık, Prof. Dr. Alim Şerif Onaran, Memduh Ün, Bedri Koraman, Osman Seden, Faruk Bayhan, Atilla Dorsay, Nejat Gökçe, Metin Kasapoğlu, İsa Çelik.

Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nin Eczacıbaşı Vakfı Ödülü için seçici kurul, bir yerine 3 film seçmek zorunda kaldı;

“Adı Vasfiye” (Atıf Yılmaz)
“Züğürt Ağa” (Nesli Çölgeçen)
“Amansız Yol” (Ömer Kavur)

Böylece 2 milyonluk para ödülü üç filmin yönetmenleri arasında paylaştırıldı. Kültür Bakanlığı'nın "sinema teşvik ödülleri"ni kazanan filmler de şunlardı:
Uzun metrajlı dramatik filmler (Ödül tutarları 4'er milyon TL)

Züğürt Ağa (Nesli Çölgeçen), yapımcısı: Kadri Yurdatap
Gün Doğmadan (İsmail Güneş), yapımcısı: Lokman Kondakçı
Merdoğlu Ömer Bey (Yusuf Kurçenli), yapımcısı: Lokman Kondakçı
Beyaz Bisiklet (Nisan Akman), yapımcısı: Kadri Yurdatap
Kurbağalar (Şerif Gören), yapımcısı: Selim Soydan
Kan (Şerif Gören), yapımcısı: İsmet Kazancoğlu 2 milyon kazanan belgeseller:
Ağustos Böceği (Bahattin Alkaç)
Nasreddin Hoca (Tonguç Yaşar)

Bu yıl da Türk sineması yurt dışındaki şenliklerde ilgi toplamaya devam etti. “Amansız Yol” Taşkent Film Şenliği'nde gösterildi. Venedik Film Şenliği'nin çeşitli bölümlerinde ise “Hakkari'de Bir Mevsim”, “Ayna”, “Bekçi”, “Kaşık Düşmanı” ve “Kan” adlı filmlerimiz yarıştı. Rimini Avrupa Sineması Şenliği'nde (İtalya), “Adı Vasfiye” kadın sorunlarına getirdiği bakış açısı nedeniyle hayli ilgi gördü.
14. Strasbourg Film Şenliği'nde (Fransa), “Bekçi”'yle (Ali Özgentürk), “Bir Avuç Cennet” (Muammer Özer) ikincilik ödülünü paylaştılar.32. Oberhausen Kısa Film Festivali'nde (Almanya) Dilek Gökin'in “Yokuş” adlı kısa filmi uluslararası büyük jüri ödülünü aldı.
11. Uluslararası Spor Filmleri Şenliği'nde (Fransa) “Pehlivan” (Zeki Ökten) 31 film arasından sıyrılarak Uluslararası Olimpiyat Komitesi ödülünü kazandı.
Gene “Bir Avuç Cennet”, 7. Kırsal Dünya Sinema Şenliği'nde (Fransa) seçici kurul tarafından mansiyona değer bulunurken, 3. Uluslararası Göçmen Filmleri Festivali'nde (İsveç) büyük ödülü aldı.
Yurt dışından gelen yılın son ödülünü de Hülya Koçyiğit'in başarısıyla gerçekleşti. Ve Koçyiğit, 8. Nantes Üç Kıta Şenliği'nde (Fransa) “Kurbağalar”'daki yorumuyla en iyi kadın oyuncu seçildi.

Türk Sineması

MsXLabs Üye Girişi