Cumhuriyet Dönemi Gelişmeleri:

• 16 Ağustos 1960 tarihinde resmen kurulan Cumhuriyet, Kıbrıslı Rumların ENOSİS hayallerine darbe vuruyordu. Garanti Antlaşması Ada’nın taksimini ya da başka devlet ile birleşmesini önlüyordu. Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’ye Ada’nın bağımsızlığının korunması, bütünlüğünün korunması ve Cumhuriyetin korunması için müdahale hakkı tanıyordu.
• Cumhuriyetin her devlet kademesinde %70-%30 ortaklığa dayanıyor ve böylece Kıbrıs’ta Türk varlığı ve Türklerin hakları güvence altına alınıyordu.
• Rumlar bu ortaklığı içlerine sindirememiş ve bu ortaklığın bozulması için ellerinden geleni yapmaktan kaçınmamışlardır. Cumhuriyetin ömrünün kısa olmasında Rumların ENOSİS hayallerinden vazgeçmemiş olmalarının rolü vardır.
• Türklerin katledilmesi için uğraşan bir toplum için onlarla ortaklık kurmak çok ağır gelmişti. “Ne zaman ateş ile su, Ne zaman Cennet ile Cehennem birleşirse Rumlarda ancak o zaman Türklerle dost olabilir” Grivas’ın bu sözü bunu açıkça ortaya koymaktadır.
• Bu içe sindirememe daha Cumhuriyetin ilk yıllarında kendini göstermiştir.“Lefkoşe, Limasol, Magosa, Larnaka ve Bafta’da kurulması öngörülen Türk Belediyeleri kurulamamıştır. Bu konu Anayasa Yüksek Mahkemesinin verdiği karara uyulmamış ve bunun üzerine söz konusu Mahkemenin Başkanı Prof. Forsthoff görevinden istifa etmiştir .
• Cumhurbaşkanı Makarios, Anayasanın işlenemez halde olduğunu öne sürerek Anayasada 13 Maddelik bir tadil tapılmasını istedi. Bundan güdülen amacın Anayasada arzuladıkları istikamette değişiklik yapmak olduğu hemen anlaşılmıştır. 30 Kasım 1963 ‘te Makarios Meşhur 13 Maddelik değişiklik teklifini masaya getirmiştir .
• Makarios’un bu değişiklik teklifi Türkiye tarafından reddedildi.
• “Makarios, Türk Hükûmeti’nin tekliflerini reddedeceğini bildiği için planını buna göre hazırladı ve bu maksatla Lefkoşe’de Türk’lerin 6 saatte imha etmek üzere hazırlanan “AKRİTAS PLANI” çok iyi eğitim görmüş 20.000 kişilik EOKA tedhiş kuvvetleri ile en modern silahlarla donatılmış olan Yunan Alayı’na mensup askerlerin oluşturduğu “Kıyım Kuvvetleri”, faaliyetlerini tatbik mevkiine koyması için emir verdi.
• 21 Aralık Cumartesi günü Lefkoşe’nin Türk Mahallelerinde Kıbrıslı Rum “özel kolluk görevlileri” bir kadının üstünü aramaya kalkıştıklarında kızgın bir kalabalık toplandı. Bunun üzerine görevliler otomatik silahlarla ateş açtılar ve kadınla yanındaki erkeği neredeyse ikiye biçtiler.
• Bu cinayetler Kıbrıslı Rum Saldırılarının başlangıcı oldu .
• 21 Aralık günü başlayan katliam tarihe “KANLI NOEL” olarak geçti. On günlük süre içerisinde kundaktaki bebekler ve 70 yaşındaki ihtiyarlar dahil olmak üzere onlarca Türk katledildi. Bir kısmı daha canlı iken çukurlara atılmış ve üzerleri buldozerler ile örtülmüştü.
• Türkiye Hükümeti, Garanti Antlaşmasının IV. Maddesine göre tek taraflı olarak müdahale hakkını kullanacağını devletlere bildirmişti. Bu doğrultuda 25 Aralık 1963 tarihinde dört Türk jeti Lefkoşe üzerinde uyarı uçuşu yaptılar .

Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Yıkılışı:

• “Makarios, 1 Ocak 1964 günü Zürich ve Londra Antlaşmaları’nı feshettiğini ilan etmiştir. Böylece Kıbrıs Cumhuriyeti ortadan kalkmış ve Kıbrıs Rum Yönetimi gayrı resmi bir idare şekline girmiştir.
• Temsilciler Meclisi’ne Türk milletvekilleri alınmamıştır.
• Temsilciler Meclisi Başkanı Glafkos Klerides yasaların cumhurbaşkanı ve yardımcısı tarafından yayınlanması, artık söz konusu olmadığından, Türk milletvekillerinin de Temsilciler Meclisi’nde yasal bir yeri yoktur demiştir.
• Türk Bakanlar kabineden atılmış, Türk milletvekilleri meclise sokulmamış, Türk memurları kaba kuvvetle dairelerden atılmış yollardan karılmış böylece Kıbrıs Rum Yönetimi, Türklerin haklarını gasp ederek Kıbrıs Cumhuriyeti’ni ele geçirmiştir” .
• Esasen 1 Ocak 1964 tarihinden itibaren, Kıbrıs Rum Yönetimi Türk tarafına devlet bütçesinden vermek zorunda olduğu %30 ödeneği kesmiş ve Rumlara düşük faizli kredi vererek kalkınmaları sağlanmıştı. Milletlerarası kuruluşlardan aldığı yardımlardan, Türk tarafına pay vermemiş ve Türk kesimine hizmet dahi götürmemiştir.
• Ada’yı terk ediniz diye Türklerin tahdit edilmesi ve ekonomik ambargolar neticesinde Türkler Ada’da yaşayamaz hale getirilmiş ve ya valiz ya tabut olarak iki seçenek bırakılmıştır. Nitekim Kıbrıslı Türklerin bir çoğu İngiltere’ye, Avustralya’ya Türkiye’ye daha doğrusu nerede yaşama imkanı bulmuşsa oraya göç etmek zorunda kalmıştır.