Dil
Karakalpakça Kıpçak grubunun Kıpçak-Nogay As bölümündendir. Ses ve söyleniş özellikleri bakımından şu hususlar ön plana çıkar; Vokal ahengi tamdır. Dudak benzeşmesi tam değildir. Bununla beraber Kırgızca da olduğu gibi ilerleyici yuvarlaklaşmalar görülür. (Sözgö: Söze) Yazı Dilleri bütün Türkistan ahalisinin XIX. yüzyılın sonuna kadar müşterek olarak kullandıkları Türkçe'dir. Konuşma dilleri Kazak-Kırgızca'ya çok yakındır.
Karakalpak yazı dili, Karakalpakistan'ın kurulması (1925) ile başlar. Karakalpak şivesi, Kuzeydoğu ve Güney-batı olmak üzere, başlıca iki ağıza bölünmektedir. Birbirinden pek farklı olmayan bu iki ağızdan başka Karakalpakistan hudutları boyunca, bir de Karakalpak-Kazak, Karakalpak-Türkmen ve Karakalpak-Özbek Karışık ağızları vardır.Karakalpakça Nogayca ve Kazakça'ya çok yakındır. Kuzeydoğu ağzı; Kara-Özbek, tahta Köprü ve Aral sahili bölgelerinde konuşulur. Karışık Karakalpak-Kazak ağzı da bu gruba girer. Memleketin geri kalan kısmında, yani Çimbay, Kökeyli, Kuybişev, Kongrat, Şomana, Hocaeli, Kıpçak, Şahbaz ve Törtkül bölgelerinde güney-batı ağzı konuşulur. Kelime hazinesi esas itibariyle Kıpçakça'dan kaynaklanmaktadır. Bunun yanısıra Arapça ve Farsça kelimer de Lehçede bulunmaktadır. Birkaç kelime Çince'den gelmiş olup son zamanlarda gittikçe artan oranda Rusça'dan yeni kelimeler alınmaktadır. Radyo ve televizyon yayınları Karakalpakça, Rusça, Özbekçe ve Türkmence yapılmaktadır.
Karakalpakça ilk defa Sovyet döneminde yazı dili haline gelmiş ve önce Arap harflerine dayalı bir alfabe geliştirilmiştir. Karakalpak halkının 1991'de istiklallerini elde etmelerinden sonra Rusça ikinci plana itilmiş, Rusça ikinci plana itilmiş, Rusça'nın etkisisinden kurtulmak için Latin harflerine geçiş hızlandırılmaya çalışılmaktadır.

Din
Karakalpaklar sünni Hanefi mezhebindendirler. İslam dinini ne zaman kabul ettikleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak muhtemelen farklı bir etnik grup olarak ortaya çıktıkları 10 ile 13. yüzyıl arasında kabul etmişlerdir. Karakalpaklar dindarlıkları ile ünlüdür. Nitekim Rus araştırmacıları da Karakalpaklar'ın Orta Asya'da yaşayan Türkler arasında dinine en çok bağlı topluluk olduklarını tesbit etmişlerdir. Nakşibendi, Kübrevi, Yesevi ve Kalenderi tarikatları bölgede oldukça etkilidir.
Bölge halkı ile en kuvvetli ilişki kuran tarikat Kübreviliktir. Kurucusu Necmeddin-i Kübra'dır. (M.S. 1145-1221) Kübreviye tarikatında belli bir şii nüfuzu da söz konusudur. Karakalpakistan'da tasavvuf hala etkilidir. 1914 yılında 553 cami bulunmasına rağmen günümüzde bu camilerden fazla birşey kalmamıştır. Nukus, Törtkül, Hocaeli ve Çimbay'da camiler mevcuttur.