"Anayasamız...
Demokrasi olarak adlandırılır, çünkü güç azınlığın değil sayısal çoğunluğun elindedir."

Thucydides II, 37

1. Tek bir anayasal anlaşma var olan bütün anlaşmaların yerine geçmektedir.
2. Avrupa Vatandaşı Temel Haklar Bildirgesi Anayasa'ya eklenmektedir.
3. Avrupa Birliği benzersiz bir hukuki kimliğe kavuşmaktadır.
4. AB'nin meşhur üçlü sütunsal yapısı birleştirilmekte ve teke indirilmektedir (tek metot).
5. AB Avrupa İnsan Hakları Konvansiyonuna taraf olmaktadır.
6. AB ve üye ülkeler arasında daha iyi ve şeffaf bir güç/yetki paylaşımına gidilmektedir.
7. Yönetim usul ve araçlarında çok büyük bir sadeleşmeye gidilmektedir.
8. Avrupa Parlamentosunun ve Avrupa Komisyon Başkanının rolleri genişletilmekte ve güçlendirilmektedir.
9. Avrupa Dışişleri Bakanlığı kurulmaktadır ki bu post ayni zamanda Avrupa Komisyonu'nun ikinci başkanlığı ve Diş İlişkiler Konseyi Başkanlığı gibi iki ayrıcalıklı makamı da uhdesinde barındırmaktadır.
10. Konsey Başkanlığı’nın suresi 6 aylık dönüşümlü değil iki bucuk senelik devamlı bir duruma çıkartılmaktadır (ayrıca iki kere üst üste seçilebilme hakki, toplam beş sene).
11. Özellikle finansal suçlar için Avrupa Kamu Savcılığı makamı ihdas edilmektedir.
12. Üye devletler tarafından tam olarak üzerinde anlaşmaya varılamayan Avrupa İstihbarat Teşkilatı’nın kurulabilmektedir.
13. EuroJust örgütünü daha etkin kullanılabilecektir.
14. Ortak Savunma ve Güvenlik Politikası’nda daha fonksiyonel hale getirilmektedir.
15. Avrupa Vatandaşı İnisiyatifi getirilmektedir.

1. Avrupa Vatandaşı Temel Haklar Bildirgesi'ni anayasaya eklenmesinin asıl sebebi vatandaşlara insan hakları konusunda daha fazla koruma sağlamak amacından çok bu hakların daha belirgin bir hale getirilmesidir. Avrupa Birliği artık sadece bir ekonomik proje değil ayni zamanda içerisinde örnek bir toplum özlemini barındıran siyasi bir birliktir. Avrupa’nın her vatandaşının temel haklarını açık olarak görebilmesi için ve ayrıca AB'nin bir özgürlük, adalet, güvenlik projesi olduğunun tescili amacıyla bu bildirgenin anayasa taslağına eklenmesi uygun görülmüştür. Bu durumun doğal sonucu olarak topluluk müktesebatının yargısal koruyucusu olan Avrupa Adalet Divani(Lüksemburg) ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (Strausburg) arasındaki doğması muhtemel yargısal ve içtihadı çatışmaların ne gibi hukuksal sorunlara yol açabileceği ise daha şimdiden akademik çevrelerde yoğun olarak tartışılmaktadır.
2. Yeni kurulacak ve diğer kurumlardan ayrı bir sekretaryaya sahip olacak Avrupa Dışişleri Bakanlığı’nın hem AB Komisyonu İkinci Başkanlığı, hem de Diş İlişkiler Konseyi Başkanlığı gibi iki ayrı posta sahip olması bu makamı bir cazibe merkezi haline getiriyor. (İngiltere Başbakanı Blair ve Belçika Başbakanı Verhofstadt'in bu koltuğa şimdiden göz diktikleri kulağa gelen söylentiler arasında.) Avrupa Birliği’nin özellikle Yugoslavya ve Irak krizlerindeki pasif tavrı ve ayrıca üye devletlerin bu konular karşısında birbirlerinden farklı tutumları dış ilişkiler boyutu ihmal edilmiş bir siyasi birliğin esasen tamamlanmamış olduğu gerçeğini göz önüne sermiştir. Avrupa Dışişleri Bakanlığı gibi bir anayasal post; Avrupa Birliği’nin dünyadaki giderek artan rolünü güçlendirmek pratik amacına yönelik olarak kurulması, uluslararası ilişkiler alanında üye devletlerin politikalarının eşgüdümlü hale getirilmesi ve SSCB'nin yıkılmasından sonra tek kutuplu hale gelmiş bir dünyada daha önemli bir aktör olmak için oldukça akıllıca bir yaklaşımdır.
3. Ortak dış ve Güvenlik Politikasının (CFSP) anayasal olarak güçlendirilmesi iki önemli gelişme ile birlikte okunmalıdır. Bu gelişmelerden İngiltere, Almanya ve Fransa arasında varılan anlaşma gereği savunma ve askeri ilişkilerde işbirliğinin yapısal bir hale getirilmesi ve Konsey'den gecen Avrupa Silahlanma Ajansı (European Armaments Agency- Le Touquet kararı) kurulması kararıdır. Madrid Bombalamaları ile birlikte Petersburg Görevleri olarak bilinen terörizmle savaş, güvenlik, savunma hedefleri bu konunun ve Adalet-İçişleri’nin (Justice and Home Affairs) giderek artan önemine Türkiye'nin de dikkatini çekmelidir.
4. Avrupa Komisyonu'nda yeni üye on ülkenin temsili ve karar alma mekanizmalarına katılım meselesi halen çözülememiş bir sorundur. Su ana kadar uygulanan her üye ülkeye bir Komiser uygulamasında Avrupa Komisyonu'nun karar alma mekanizmasının bazen toplam nüfusa oranı %20'yi bile bulmayacak küçük üye devletler tarafından felç edilmesi mümkündür. Bu temsil sorunu için değişik çalışmalar halen devam etmektedir.
5. Avrupa Kamu Savcılığı zaten embriyo olarak hâlihazırda var olan EuroJust teşkilatının üzerine inşa edilecek yeni bir makamdır. Kısa vadede Avrupa Kamu Savcılığı makamı AB'nin finansal çıkarlarını korumak amacıyla ekonomik suçlar üzerine yoğunlaşırken, finansal suçlar dışındaki diğer suçların şikâyeti-araştırılması-bilgilenilmesi gibi işlemler EuroJust tarafından yapılacaktır.
6. Avrupa Vatandaş İnisiyatifi kavramı katılımcı demokrasi ilkesinin anayasa taslağına yansımasıdır. Katılımcı demokratik araçlar temsili demokratik yapıyı tamamlayıcı bir işlev görürler. Avrupa Vatandaş İnisiyatifi kavramının önemi ilk kez ULUS ÖTESİ KATILIMCI DEMOKRASİ gibi bir kavramın anayasallaşarak yirmi beş farklı üye ulusun sivil toplum mekanizmalarını harekete geçirmek için tasarlanmış olmasıdır. Bu öncelik ile bir milyon AB vatandaşı birliğin yasama surecine istedikleri bir siyasi teklifi sokabilme imkânına kavuşmaktadırlar.
7. Belçika’nın fikri öncülüğünü yaptığı Almanya ve Fransa gibi lokomotif ülkelerce de benimsenen bir Avrupa İstihbarat Ajansı/Teşkilatı kurulması fikrinin özü üye devletlerin istihbarat teşkilatlarının işbirliği içerisinde çalışacakları özellikle uluslararası terörizm-güvenlik gibi konularla mücadele için diğer birlik kurumlarından bağımsız, geniş bütçeli, kuvvetli bir merkezi haber alma mekanizmasının kurulmasıdır. Gelecekte Avrupa Birliği’nin C.I.A.sı olacak bu kurumun anayasallaştırılarak kurulması için birlik içinde çalışmalar halen devam etmektedir.