Yeşil Çam - Türk Sineması

Türk Sineması Tarihi -10-

Amerikan sineması ve çok kanallı hayat (1987 – 1996)

1987 yılına kadar Türk Sineması düşe kalka gelebildiyse de bu tarihten sonra çözülmeyen sorunların bunalımı ilk sinyallerini vermeye başlamıştır. Bu tarihte, Yabancı Sermaye Kanunu’nunda bir değişiklik yapılmış ve Amerikan şirketleri piyasayı ele geçirirken, Türk Sineması çaresiz kalmıştır. 1989 ‘da Warner Bross ve United International Pictures Türkiye’de ticari faaliyete geçmiştir. 1990’lara başlanırken krizde olan bir sinema söz konusudur. Seyirciyle arasındaki bağlar kopmuştur. Sinema kendini yenileyemediği için genç izleyicisini Batı, özellikle de Amerikan sinemasına kaptırmıştır. 3257 sayılı Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu’nun kabulünün ve yabancı sermaye kanununda yapılan değişikliğin ardından, 1987’de Warner Bros., 1989’da Universal, Paramount, Touchstone Pictures gibi büyük şirketlerin filmlerinin dağıtımcısı United International Pictures (UIP) video kaset ve film pazarına girdi. Amerikan filmlerinin Türkiye’de her zaman önemli bir yeri olmuştu. Yeni Amerikan filmlerinin gelişiyle ortaya çıkan canlanma, Hollywood dağıtım şirketlerinin de talebi ve desteğiyle salon sahiplerinin yeniteknolojilere yatırım yapmalarını, yıllardır bakımsız kalan salonlarını yenilemelerini sağladı. Bu arada, batıda daha önce yaygınlaşmış olan çok salonlu sinema merkezleri açılmaya başlandı. Filmleri kısa süre içinde Türkiye pazarında baskın bir konum kazanan Hollywood dağıtım şirketleri, 1990’da yerli filmlerin de dağıtımını yapmaya başladı. Böylece, dağıtım ve gösterim alanları Amerikan şirketlerinin kontrolüne girmiş oldu. Bu arada, Yeşilçam sisteminin sona ermiş olması, video sektörünün tükenişi, yerli filmlerin seyircisini hızla kaybetmesi, Hollywood filmlerinin rekabeti, sinemanın yapım ayağını giderek daha zor bir durum içine soktu. 1990 sonrasında, kimi yıllar için yapım sayısında farklılıklar söz konusu olsa da, gösterime giren yerli film sayısı yıllık 10 ila 18 arasında kaldı ve bu durum sabit bir konum kazanarak sürdü.Bu dönemde sinemaya girip yeni sinema anlayışlarıyla ürünler veren yönetmenlerin başında, Zeki Demirkubuz, Nuri Bilge Ceylan, Serdar Akar, Kudret Sabancı, Semih Kaplanoğlu, Barış Pirhasan, Derviş Zaim, Ulaş İnaç, Ferzan Özpetek, Yeşim Ustaoğlu, Reha Erdem ve Kutluğ Ataman’ı sayabiliriz.1990'lı yıllarda üretilen filmlerin niteliğini belirleyen faktörlerden biri de yapım şirketleri ve yapım organizasyonundaki çeşitlilik. Yeşilçam'ın sinema salonları sahipleriyle ittifakının ekonomik nedenlerden dolayı çözülmesi ve 1980'lerin ortalarına doğru çöken film üretme ve piyasaya sunum biçiminin yerini, Amerikan menşeli dağıtım ve yapım firmaları doldurarak, sinema salonlarının kontrolünü eline geçirdi.
Bu yıllarda sinemanın iki temel sorunu uzun süre tartışıldı: Birincisi, filmlere para yatıran yapımcıların her gün biraz daha azalması. İkincisi de; olanaksızlıklara rağmen üretilen filmlerin seyircisine ulaşmasını sağlayacak sinema salonlarının bulunamaması. Bu iki olgu özellikle 1990'lı yıllar boyunca üretilen projelerin hayata geçmesinde yapımcıları daha seçkin davranmaya mecbur etti, belli bir kalitenin üzerindeki projelere finansman sağlandı.
Eurimages'ın desteği ve yabancı yapım şirketlerinin ortaklığıyla her yıl bir kaç film yapım olanağı buldu. Ancak bu yeterli değildi, yapımcılar ve yönetmenler projeleri için farklı kanallardan destek aramaya devam etti. Bunun yanında bağımsız yönetmenler diyebileceğimiz, filmlerinin yapım koşullarını zorlukla yürüten, ama her koşulda film üretmenin yollarını zorlayan, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Nuri Bilge Ceylan ve içinde bir çok genç yönetmen barındıran Yeni Sinemacılar varolan sinema anlayışına, seyircinin beklentilerine ve popülizme takılmadan kendi sinema anlayışlarını hayata geçirmeye çalıştı.

1987
185 film çekildi. Yeni yönetmenler: Şahin Kaygun, Zülfü Livaneli, Engin Ayça, Orhan Oğuz, Muzaffer Hiçdurmaz, Ömer Uğur ve Yavuzer Çetinkaya. Kaliteli ve çizgi dışı filmlerin yapımı bu yıl daha arttı. Ve iş yapan film listesinde ağırlık yıldız ya da oyuncu sinemasına değil, yönetmen sinemasına geçti. Yani yıllar önce Lütfi Ö. Akad'la başlayıp Metin Erksan'la, Atıf Yılmaz'la Yılmaz Güney'le devam eden yönetmen sineması (Cinema d' Auteur), günümüzde Erden Kıral'la, Ömer Kavur'la tazelendi. Bu aşamada Zuhal Olcay, Şehika Tekand, Nur Sürer, Şerif Sezer, Fatoş Sezer, Gülsen Tuncer gibi yıldız olmayan, ama olgunluk çağını yaşayan kadın oyuncular yeni bir atağı oluşturdular.
Atıf Yılmaz, “Hayallerim, Aşkım ve Sen”'le "sosyal içerikli fantastik film üçlemesi" 'ni (ilk ikisi: Adı Vasfiye ve Aaahh Belinda) sonuçlandırdı.
Yılın öteki önemli filmleri: “Afife Jale” (Şahin Kaygun), “Av Zamanı” (Erden Kıral), “Bez Bebek” (Engin Ayça), “Bir Avuç Gökyüzü” (Ümit Elçi), “Biri ve Diğerleri” (Tunç Başaran), “Çark” (Muzaffer Hiçdurmaz), “Çil Horoz” (Süreyya Duru), “Dolunay” (Şahin Kaygun), “Dünden Sonra Yarından Önce” (Nisan Akman), “72.Koğuş” (Erdoğan Tokatlı), “Gece Yolculuğu” (Ömer Kavur), “Gramafon Avrat” (Yusuf Kurçenli), “Her Şeye Rağmen” (Orhan Oğuz), “İpekçe” (Bilge Olgaç), “Kaçamak” (Başar Sabuncu), “Kadının Adı Yok” (Atıf Yılmaz), “Kara Sevdalı Bulut” (Muammer Özer), “Katırcılar” (Şerif Gören), “On Kadın” (Şerif Gören), “Zincir” (Korhan Yurtsever), “Yer Demir Gök Bakır” (Zülfü Livaneli), “Yarın Yarın” (Sami Güçlü), “Yağmur Kaçakları” (Yavuz Özkan), “Rumuz Goncagül” (İrfan Tözüm), “Selamsız Bandosu” (Nesli Çölgeçen). Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği (SESAM) kuruldu. Ve başkanlığa Türker İnanoğlu seçildi.

24. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Muhsin Bey" (Yavuz Turgul)
En İyi 2. Film: "Anayurt Oteli" (Ömer Kavur)
En İyi 3. Film: "Hayallerim, Aşkım Ve Sen" (Atıf Yılmaz)
En İyi Yönetmen: Ömer Kavur ("Anayurt Oteli")
En İyi Senaryo: Yavuz Turgul ("Muhsin Bey")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Çetin Tunca ("Hayallerim, Aşkım Ve Sen")
En İyi Özgün Müzik: Atilla Özdemiroğlu ("Muhsin Bey")
En İyi Kadın Oyuncu: Türkan Şoray ("Hayallerim Aşkım Ve Sen")
En İyi Erkek Oyuncu: Şener Şen ("Muhsin Bey")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Hümeyra ("Asiye Nasıl Kurtulur")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Uğur Yücel ("Muhsin Bey")
En İyi Stüdyo: Sinefekt ("Hayallerim, Aşkım Ve Sen")
Onur Ödülü: Metin Erksan
Jüri Üyeleri: Hulki Saner, Feyzi Tuna, Fatma Girik, Sami Şekeroğlu, Turgut Özakman, Hasan Türere, Faruk Bayhan, İbrahim Altınsay, Halim Horasan.

Uluslararası Sinema Günleri'nde Eczacıbaşı Vakfı Ödülü'nü en iyi film seçilen “Anayurt Oteli” kazandı.
Kültür Bakanlığı bu yıl, 'sinema teşvik ödülleri'ni' 8 milyona çıkardı: 8 milyon TL kazanan uzun metrajlı dramatik filmler:

“Muhsin Bey” (Yavuz Turgul)-yapımcısı: Abdurrahman Keskiner.
“Bir Kırık Bebek” (Nisan Akman)-yapımcısı: Kadri Yurdatap.
“Gece Yolculuğu” (Ömer Kavur)-yapımcısı: Ömer Kavur.
“Hafız Yusuf Efendi”-Gönülden Gönüle (Türker İnanoğlu)-yapımcısı: Türker İnanoğlu
“İpekçe” (Bilge Ortaç)-yapımcısı: Lokman Kondakçı.

Türk sineması bu yıl yurt dışında gene parlak bir dönem yaşadı. Ve yeniden keşfedilen Metin Erksan için, Nantes 9. Üç Kıta Film Festivali'nde (Fransa) bir toplu gösteri düzenlendi. Beş filmi gösterildi. Yavuz Özkan'ın “Maden”'i Paris'te dört sinemada birden gösterime girdi. Zülfü Livaneli'nin “Yer Demir Gök Bakır”'ı Cannes Film Festivali'nin Un Certain Regard bölümünde gösterildi. Valencia Film Şenliği'nde (İspanya) Ömer Kavur'un “Anayurt Oteli” ve Zeki Ökten'in “Ses” adlı filmleri yarıştı.
Daha önceki yıllarda çeşitli ödüller toplayan Muammer Özer'in “Bir Avuç Cennet” adlı filmi bu kez 13. Uluslararası Santarem Film Festivali'nde (Portekiz) senaryo dalında birinci seçilip altın buket ödülünü kazanırken, ayrıca en iyi film ödülü olan bronz buketi de alıyordu. 44. Uluslararası Venedik film Şenliği'nde “Anayurt Oteli”, Uluslararası Sinema Yazarları Federasyonu (Fipresci) ödülünü Ermanno Olmi'nin Hanımefendiye Uzun Ömürler adlı filmiyle paylaştı. Ömer Kavur'un bu filmi ayrıca 8. Valencia Akdeniz Film Festivali'nde İtalyan yönetmen Mazzacura'nın “İtalyan Gecesi” adlı filmiyle üçüncülük ödülü bronz madalyayı paylaştı. 9. Nantes 3. Kıta Film Şenliği'nde ise büyük ödülü kazanırken, Macit Koper de aynı filmdeki rolüyle en iyi erkek oyuncu seçildi. Yılın sonuncu ödülü de Zülfü Livaneli'nin “Yer Demir Gök Bakır”'ıyla geldi yurt dışından. Livaneli'nin bu filmi San Sebastian Film Şenliği'nde Hristiyanlar Sinema Örgütü (Ocic) ödülünü kazandı.
1988
Üç yeni kadın yönetmen: Mahinur Ergun ruzan, ressam Gülsün Karamustafa (Benim Sinemalarım).
Atıf Yılmaz'ın Duygu Asena uyarlaması “Kadının Adı Yok”, Türk sinema tarihinin en büyük gişe rekorunu (İstanbul sinemalarında 6 haftada 140 milyon TL) kırdı.
Sovyet yazar Cengiz Aytmatov'un bir eserinden Hocakulu Narlıyev'in sinemaya uyarladığı Türk-Sovyet yapımı “Gün Uzar Yüzyıl Olur” çekildi.
Genç kuşak oyuncuları içinde öne çıkıp dikkati çeken yalnızca Tarık Tarcan oldu. Türk sinemasında "sosyal güvence" girişimleri başladı. Ve devlet sinemayla ilk kez ciddi bir şekilde ilgilenmeye başladı. Özellikle de Devlet Bakanı Adnan Kahveci'yle Dışişleri Bakanı Mesut Yılmaz, Türk sinemasına olumlu yaklaşımlarda bulundular. Adnan Kahveci, 'yabancı sermayeyi' Türkiye'ye çekmeyi amaçlayan "Off-Shore Media projesi" 'ni sundu. SODER (Sinema Oyuncuları Derneği) kuruldu. Ve başkanlığa Türkan Şoray seçildi. Himaye edilmeye muhtaç sinema sanatçıları için yapılacak "huzurevi" 'nin temelini Başbakan Turgut Özal attı. “Zengin mutfağı” (Başer Sabuncu), “Düttürü Dünya” (Zeki Ökten), “Gömlek” (Bilge Olgaç), “Polizei” (Şerif Gören) ve “Benim Sinemalarım” (Füruzan) bu yılın düzeyli çalışmalarıydı.
7.Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nde Eczacıbaşı Vakfı ödülü, en iyi film seçilen Biri ve Diğerleri'ndeki başarısıyla Tunç Başaran'a verildi. Üstün başarı belgesini de Sabahattin Ali uyarlaması Gramafon Avrat'la Yusuf Kurçenli kazandı. Ayrıca Yavuz Turgul'un Muhsin Bey adlı filmi de seçici kurul ödülüyle değerlendirildi. Yeşilçam’ı krizden çıkaran ve seyirciyi yeniden salonlara çeken ilk örnek 1988 yılında gösterilen Arabesk oldu. Şener Şen ile Müjde Ar’ın oynadığı film, eski Yeşilçam filmleriyle dalga geçerek seyirciyi sinema salonlarına çekti.1. Ankara Film Şenliği yapıldı. Genç yönetmenleri desteklemek amacıyla Türkiye'de ilk kez yapılan ilk filmler yarışmasında sonuçlar şöyle saptandı:

En iyi film: Her Şeye Rağmen (Orhan Oğuz)
En iyi 2.film: Bez Bebek (Engin Ayça)
En iyi yönetmen: (Orhan Oğuz)
En iyi kadın oyuncu: Şerif Sezer (Her Şeye Rağmen)
En iyi erkek oyuncu: Talat Bulut (Her Şeye Rağmen)
En iyi yardımcı kadın oyuncu: Derya Yücel (Bir Kırık Bebek)
En iyi yardımcı erkek oyuncu: Orhan Çağman (Bir Kırık Bebek)
En iyi senaryo: Engin Ayça (Bez Bebek)
En iyi görüntü yönetmeni: Salih Dikişçi (Dolunay) . En iyi müzik: Cahit Berkay (Her Şeye Rağmen, Çark, Sızı, Sis)

Türk sineması yurt dışındaki gösterilerde, yarışmalarda ilgi çekmeye devam etti. Örneğin 16. Strasbourg Film Şenliği'nde Sinan Çetin'in “14 Numara” adlı film yarıştı. Ve bir aylık süre içinde (eylül) üç filmimiz peş peşe ödüllendirildi.
Köln'de düzenlenen Foto Kino Fuarı'nda Zülfü Livaneli'nin “Yer Demir Gök Bakır”'daki kameramanı Jugen Jurges'e Alman Kamera Ödülü verildi.
5. Avrupa Sinema Festivali'nde (İtalya) “Her Şeye Rağmen” (Orhan Oğuz) eleştirmenlerin seçtiği Avrupa'nın en iyileri bölümü'nde birincilik ödülüne değer görüldü. Ve daha önce de Cannes Film Şenliği'nde gençlik ödülü almıştı.
36. San Sebastian Film Festivali'nde “Muhsin Bey” de (Yavuz Turgul), jüri özel ödülü kazandı.
37. Uluslararası Mannheim Film Festivali'nde (Almanya), “Her Şeye Rağmen” 20 bin marklık (yaklaşık 19 milyon) büyük ödülü aldı (ekim).
Ankara'da Türk-Amerikan Derneği, Ödüllü Türk Filmleri Gösterisi düzenlendi.
1988 yılı sona ererken Türk sineması, yurt dışında birbiri ardına çeşitli başarılar yeniledi. Örneğin bu başarılardan başlıca sı Hülya Koçyiğit'in Fransa'da düzenlenen 8. Uluslararası Amiens Film Şenliği'nde “Bez Bebek” adlı filmindeki yorumuyla en iyi kadın oyuncu seçilmesi oldu.
Gene Paris'te (Bobiğny) Yılmaz Güney Filmleri Toplu Gösterisi (Umut, Ağıt, Endişe, Zavallılar, Düşman) düzenlendi.
32. Londra Film Festivali'ne “Kaçamak” (Başar Sabuncu), “Bez Bebek” (Engin Ayça) ve “Her Şeye Rağmen” (Orhan Oğuz) adlı filmler katıldı.
Ve bu ara Ontario Film Enstitüsü ve Toronto Türk Derneği'nin Ottowa Büyük Elçiliğimiz desteğiyle Türk Filmleri Toplu Gösterisi düzenlendi. Bu şölene “Pehlivan” (Zeki Ökten), “İpekçe” (Bilge Olgaç), “Beyaz Bisiklet” (Nisan Akman), “Aaahh Belinda” (Atıf Yılmaz), “Aşk-ı Memnu” (Halit Refiğ) ve “Amansız Yol” (Ömer Kavur) adlı filmlerimiz gösterildi.
1988 yılının son ödülünü ise yönetmen Lütfi Ö. Akad aldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, "Kültür ve Sanat Büyük Ödülü" 'nü sinema sanatına katkı ve hizmetleri nedeniyle Akad'a verdi.
25. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Gece Yolculuğu" (Ömer Kavur)
En İyi 2. Film: "Dolunay" (Şahin Kaygun)
En İyi 3. Film: "Zincir" (Metin Kondakçı)
En İyi Yönetmen: Ömer Kavur ("Gece Yolculuğu")
En İyi Senaryo: Seçilmedi
En İyi Görüntü Yönetmeni: Salih Dikişçi ("Gece Yolculuğu", "Dolunay")
En İyi Film Müziği: Atilla Özdemiroğlu ("Gece Yolculuğu", "Kaçamak")
En İyi Kadın Oyuncu: Gülşen Bubikoğlu ("Kurtar Beni")
En İyi Erkek Oyuncu: Aytaç Arman ("Gece Yolculuğu")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Fatoş Sezer ("Kurtar Beni")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Tanju Gürsu ("Kurtar Beni")
En İyi Stüdyo: Filmler Arasında, Türk Sineması üÜrünlerine uluslararası teknik standartlarda yeterince özen göstermedikleri için bu ödüle layık stüdyo bulunamamıştır.
Jüri Üyeleri: Orhan Aksoy, İhsan Yüce Özsoy, Oğuz Makal, Fikret Hakan, Ünal Uzun, Burçak Evren, Tarık Dursun Kakınç, Faruk Bayhan, Abdurrahman Keskiner.

Ayrıca, büyük jüri önerisiyle Türk sinemasına geçmişteki katkıları ile yönetmen Süreyya Duru 'ya ve yine Türk sinemasına son yıllardaki olumlu yaklaşımı nedeniyle de TRT TV Daire Başkanlığı 'na AKSAV özel ödülleri verilmesi uygun görülmüştür.

1989
1989 ‘da Warner Bross ve United International Pictures Türkiye’de ticari faaliyete geçmiştir.105 Film çevrilmiştir.

26. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Uçurtmayı Vurmasınlar" (Tunç Başaran)
En İyi 2. Film: "Sis" (Zülfü Livaneli)
En İyi 3. Film: "Hanım" (Halit Refiğ)
En İyi Yönetmen: Halit Refiğ ("Hanım")
En İyi Senaryo: Feride Çiçekoğlu ("Uçurtmayı Vurmasınlar")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Erdal Kahraman ("Uçurtmayı Vurmasınlar", "Arkadaşım Şeytan", "Ölü Bir Deniz")
En İyi Film Müziği: Selim Atakan ("Ölü Bir Deniz")
En İyi Kadın Oyuncu: Nur Sürer ("Uçurtmayı Vurmasınlar")
En İyi Erkek Oyuncu: Tarık Akan ("Üçüncü Göz")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Meral Oğuz ("Film Bitti")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Menderes Samancılar ("Sis")
En İyi Stüdyo: Şafak Film Stüdyosu ("Film Bitti")
En İyi Kurgu: İsmail Kalkan ("Film Bitti", "Üçüncü Göz")
Jüri Üyeleri: Hürrem Erman, Türker Atakan, Sabah attin Atmaca, Yavuz Bülent Bakiler, Rafet Bintez, Atilla Dorsay, İzzet Günay, Nuri Çetin, Doç. Dr. Faruk Kalkan, Yavuz Turgul, Kadri Yurdatap.

Ayrıca, Türk sinemasına büyük katkılarından ötürü Ertem Eğilmez 'e onur ödülü , sinemamıza uzun yıllar oyuncu olarak katkılarından ötürü Eşref Kolçak 'a jüri özel ödülü, "Uçurtmayı Vurmasınlar" filminin çocuk oyuncusu Ozan Bilen 'e jüri özel ödülü verildi.Büyük jürinin değerlendirmesinden başka, 2-8 Ekim günleri arasında yarışma filmlerini seyreden Antalyalılar'ın oluşturduğu Halk Jürisi oyları, 8 Ekim 1989 günü, festival merkezinde Antalya 1. Noter huzurunda tasnif edilmiş. Sonuçta "Uçurtmayı Vurmasınlar" filmi en iyi film seçilmiştir. Bu filmin yapımcısına Dr. Avni Tolunay Ödülü (altın şilt) verildi.

1990
91 Film çevrilmiştir.

27. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Karılar Koğuşu" (Halit Refiğ)
En İyi 2. Film: "Karartma Geceleri" (Yusuf Kurçenli)
En İyi 3. Film: "Camdan Kalp" (Fehmi Yaşar)
En İyi Yönetmen: Halit Refiğ ("Karılar Koğuşu"), Yusuf Kurçenli ("Karartma Geceleri")
En İyi Senaryo: Süheyla Acar Kalyoncu ("Bütün Kapılar Kapalıydı")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Ertunç Şenkay ("İkili Oyunlar", "Büyük Yalnızlık")
En İyi Özgün Müzik: Atilla Özdemiroğlu ("Aşk Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni")
En İyi Kadın Oyuncu: Hülya Koçyiğit ("Karılar Koğuşu")
En İyi Erkek Oyuncu: Tarık Akan ("Karartma Geceleri")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Ayşegül Ünsal ("Karılar Koğuşu")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Tuncer Necmioğlu ("Karılar Koğuşu")
En İyi Stüdyo: Fono Film Stüdyosu
En İyi Kurgu: Mevlüt Koçak
Jüri Özel Ödülü: Memduh Ün
Jüri Üyeleri: Şerafettin Gür, Engin Ardıç, Erdoğan Tokatlı, Erdoğan Kahya, Ekrem Bora, Enver Özer, Avni Özgürel, Alev Olgun, Faik Cesur, Muzaffer Hiçdurmaz, Yrd.Doç.Cem Odman.

1991
39 Film çevrilmiştir. 28. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Gizli Yüz" (Ömer Kavur)
En İyi 2. Film: "Ateş Üstünde Yürümek" (Yavuz Özkan)
En İyi 3. Film: "Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu" (Engin Ayça)
Mansiyon: "Uzlaşma" (Oğuzhan Tercan), "Devlerin Ölümü" (İrfan Tözüm)
En İyi Yönetmen: Yavuz Özkan ("Ateş Üstünde Yürümek")
En İyi Özgün Senaryo: Orhan Pamuk ("Gizli Yüz")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Ertunç Şenkay ("Ateş Üstünde Yürümek", "Seni Seviyorum Rosa")
En İyi Özgün Müzik: Cahit Berkay ("Gizli Yüz")
En İyi Kadın Oyuncu: Sumru Yavrucuk ("Seni Seviyorum Rosa")
En İyi Erkek Oyuncu: Ekrem Bora ("Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu"), Fikret Kuşkan ("Gizli Yüz")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Gülsen Tuncer ("Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Hayati Hamzaoğlu ("Tatar Ramazan")
En İyi Stüdyo: Fono Film ("Ateş Üstünde Yürümek")
En İyi Kurgu: Mevlüt Koçak ("Ateş Üstünde Yürümek", "Gizli Yüz")
Jüri Üyeleri: Ertem Göreç, Prof. Metin Sözen, Turgut Aslan, Fehmi Yaşar, Doç. Yalçın Tura, Necip Sarıcı, Hülya Koçyiğit, Cengiz Tacer, Canan Arsoy, Tülay Bilginer, Mustafa Uysal.

1992
49 Film çevrilmiştir. 29. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri" (İrfan Tözüm)
En İyi 2. Film: "Fikrimin İnce Gülü" (Tunç Okan)
En İyi 3. Film: "Kapıları Açmak" (Osman Sınav)
En İyi Yönetmen: Tunç Okan ("Fikrimin İnce Gülü")
En İyi Özgün Senaryo: Macit Koper ("Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Uğur İçbak ("Denize Hançer Düştü")
En İyi Özgün Müzik: Münir Nurettin Beken ("Cazibe Hanımın Gündüz Düşleri")
En İyi Kadın Oyuncu: Lale Mansur ("Düş Gezginleri")
En İyi Erkek Oyuncu: Mehmet Aslantuğ ("Kapıları Açmak")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Serap Aksoy ("İki Kadın")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Tuncer Necmioğlu ("Yağmur Beklerken")
En İyi Kurgu: Andre Goultier ("Fikrimin İnce Gülü")
Jüri Üyeleri: Hürrem Erman, Prof. Dr. Sami Şekeroğlu, Duygu Asena, Emin Gerçeker, Abdülkadir Kalender, Cüneyt Arkın, Fevzi Tuna, İsa Çelik, Burçak Evren, Doç. Dr. Zafer Doğan, Şerafettin Gür.

1993
99 Film çevrilmiştir. 1993 yılında Şerif Gören'in "Amerikalı" filmi büyük ilgi gördü, sözde, Hollywood yapımlarını eleştiren, ancak eleştirileri hiç bir yere oturmayan bu film, aynı zamanda Yeşilçam'ın komedisiydi. Dönemin Amerikan filmlerinin göze batan sahnelerinin birebir çekildiği bir kolaj çalışmasının ötesine geçmedi. Zeki demirkubuz ilk filmi C blok ile sinemaya adım atar. 30. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Mavi Sürgün" (Erden Kıral)
En İyi 2. Film: "Gölge Oyunu" (Yavuz Turgul)
En İyi 3. Film: "Yalancı" (Osman Sınav)
En İyi Yönetmen: Erden Kıral ("Mavi Sürgün")
En İyi Özgün Senaryo: Yavuz Turgul ("Gölge Oyunu")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Vilko Filac ("Çıplak")
En İyi Özgün Müzik: Can Hakgüder ("Ay Vakti")
En İyi Kadın Oyuncu: Müjde Ar ("Yolcu")
En İyi Erkek Oyuncu: Mehmet Aslantuğ ("Yalancı")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Demet Akbağ ("Tersine Dünya")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Fikret Hakan ("Yalancı")
En İyi Kurgu: Şevket Uysal ("Amerikalı")
En İyi Seslendirme: Yeni Lale ("Çıplak", "Mavi Sürgün")
En İyi Laboratuvar: Sinefekt ("Amerikalı", "Ay Vakti", "Çıplak")
Jüri Özel Ödülü: Ali Özgentürk ("Çıplak")
Jüri Üyeleri: Tunç Başaran, Orhan Aksoy, Hülya Koçyiğit, İbrahim Karamemet, Engin Cezzar, Müfit Kayacan, Atilla Dorsay, Nedim Otyam, Naci Güçhan.

1994
93 Film çevrilmiştir. Yeşim Ustaoğlu ilk filmi “İz” i yönetti. 31. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi 1. Film: "Yengeç Sepeti" (Yavuz Özkan)
En İyi 2. Film: "Yumuşak Ten" (Orhan Aksoy)
En İyi 3. Film: "Manisa Tarzanı" (Orhan Oğuz)
En İyi Yönetmen: Yavuz Özkan ("Yengeç Sepeti")
En İyi Özgün Senaryo: Nuray Oğuz ("Manisa Tarzanı")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Uğur İçbak ("İz")
En İyi Özgün Müzik: Serdar Kalafatoğlu ("Bir Aşk Uğruna")
En İyi Kadın Oyuncu: Türkan Şoray ("Bir Aşk Uğruna")
En İyi Erkek Oyuncu: Sadri Alışık, Mehmet Aslantuğ ("Yengeç Sepeti")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Derya Alabora ("Yengeç Sepeti", "İz")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Tuncel Kurtiz ("Bir Aşk Uğruna") Oktay Kaynarca ("Yengeç Sepeti")
En İyi Kurgu: Serdar Karadeniz ("Yengeç Sepeti")
En İyi Laboratuvar: Şafak Film Stüdyosu ("Yengeç Sepeti", "Gece, Melek Ve Bizim Çocuklar")
Jüri Üyeleri: Tunç Başaran, Tanju Gürsu, Kenan Ormanlar, Şerif Sezer, Agah Özgüç, Prof. Dr. Zafer Doğan, Yrd. Doç. Alev İdrisoğlu.

1995
44 Film çevrilmiştir. 1995 yılında sinemayı seyircisiyle barıştırmak, yeni Türk filmlerinden uzaklaşan seyirciyi sinemaya çekmek amacıyla yapımcılığını Sinema Vakfı'nın üstlendiği "On Yönetmen İki Film" projesi hayata geçirildi. Yeşilçam'ın gedikli yönetmenleri bir araya gelerek on kısa filmden oluşan iki film üretti. "Aşk Üzerine Söylenmemiş Her Şey" ve "Yerçekimli Aşklar". Bu projenin seyirciyi Türk sinemasıyla ne kadar barıştırdığı tartışılır, ancak bir ilk olması ve yönetmenlere daha önce ürettikleri uzun metraj filmlerden biraz uzaklaşıp, konsantre bir öykü anlatma zorunluluğu getirmesi açısından önemliydi.
İki Film On Yönetmen, projesi farklı eleştirilere neden oldu, ama Türk sinemasında bir yükselişin başlangıcı olmadı.

32. Altın Portakal Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması

En İyi Film: "Böcek" (Ümit Elçi)
En İyi Yönetmen: Canan Gerede ("Aşk Ölümden Soğuktur")
En İyi Senaryo: Aykut Tankuter, Artun Yeres ("Özlem")
En İyi Görüntü Yönetmeni: Jurgen Jurges ("Aşk Ölümden Soğuktur"),Ertunç Şenkay ("Bir Kadının Anatomisi")
En İyi Müzik: Mazlum Çimen ("Soğuk Geceler")
En İyi Kadın Oyuncu: Zuhal Gencer ("Sekizinci Saat")
En İyi Erkek Oyuncu: Halil Ergün ("Böcek")
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Tomris Oğuzalp ("Gerilla")
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu: Mustafa Avkıran ("Sokaktaki Adam")
En İyi Laboratuvar: Şafak Lab. Ve Seslendirme Stüdyosu
T.C. Kültür Bakanlığı Özel Ödülü: "Aşk Ölümden Soğuktur" (Canan Gerede)
Dr. Avni Tolunay Jüri Özel Ödülü: "Özlem, Düne, Bugüne, Yarına"
Belgin Doruk Özel Ödülü: "Bir Kadının Anatomisi" (Yavuz Özkan)
Onat Kutlar Jüri Özel Ödülü: Şebnem Taçal ("Özlem, Düne, Bugüne, Yarına")
Sadri Alışık Ödülü: "Sekizinci Saat" (Cemal Gözütok)
Jüri Üyeleri: Hulki Saner, Müjde Ar, Şerif Gören, Zeynep Avcı, Burç

Türk Sineması

MsXLabs Üye Girişi