Permütasyonun özellikleri ve örnekler:
Tanım : n elemanlı bir A kümesinin birbirinden farklı r, (r £ n) elemanının herbir sıralanışına A kümesinin r li bir permütasyonu denir. n = r olması durumunda sıralı n lilerin herbirine A kümesinin bir permütasyonu denir.
n elemanlı bir A kümesinin r li permütasyonlarının sayısı P(n , r) biçiminde gösterilir.
Teorem : P(n,r) = dir. [özel olarak P(n, n) = n! dir.]
Örnek: olur.
Örnek 2: dır.
Örnek 3: A={a, b, c} olduğuna göre, A nın 2 li permütasyonlarının sayısını bulunuz.
A nın 2 li permütasyonlarının sayısı 6 dır.Bunlar:
(a, b), (a, c), (b, a), (b, c), (c, a), (c, b) dir.
Teorem: E örnek uzayında iki olay ve A ve B olsun. A nın E ye göre tümleyeni A' olduğuna göre,
P(Ø) = 0
P Ì ise, P ( A )£ P( B )
P(A') =1-P( A )
P(AÈB) = P( A ) + P( B ) - P(A ÇB) dir.
Örnek :
Örnek: 5 farklı kitap, 5 kitap konabilen bir kaba kaç değişik biçimde dizlir?
5 5! 5!
P(5,5) = = = = 120 dir.
2. Faktöriyel kavramı:
n Î olmak üzere 1den n ye kadar doğal sayıların çapımına n faktöryel denir ve n! ile gösterilir.
n! ise
n! = n(n-1)(n-2)...1 dir.
0! = 1 , 1! = 1 dir n faktöryelini sorularda kullanabilmek için değişik yazılımlarınıda bilmek gerekir.
Örnek : 5! i değişik biçimlerde yazınız.
5! = 5.4.3.2.1 5! = 5.4.3.2!
5! = 5.4.3! 5! = 5.4!
Örnek : (n-1)! i değişik biçimlerde yazınız.
(n-1)! = (n-1)(n-2)(n-3)!
(n-1)! = (n-1)(n-2)! gibi
3. Genel çarpma kuralı:
Bir işlem a yoldan, bununla ilişkili başka bir işlemde b yoldan yapılabiliyorsa bu iki işlem birlikte a.b yoldan yapılabilir.
Örnek : A = {1,2,3,4,5,6,7} kümesinin alt elemanlarıyla kaç tane rakamları birbirinden farklı üç basamaklı 350 den büyük sayı yazılabilir?
İki tablo çizerek çözelim.
4 6 5
4 6 5
+
(4,5,6,7) (3) (5,6,7)
4. Olasılık:
Tanım : İhitmal, raslantı ya da kesin olmayan olaylarla uğraşır.Raslantı; sonucu önceden bilinmeyen, gerçekleşmesi şansa bağlı olan olaydır.Örneğin bir parayı havaya attığımızda yazı mı yoksa tura mı geleceğini deney yapmadan bilemeyiz.
Örnek :
Deney : Bir zarın havaya atılması.
Çıkanlar : 1, 2, 3, 4, 5, 6
Örnek Uzay : E={1,2,3,4,5,6}
A olayı : Zarın üst yüzüne 5 gelmesi.
B olayı : Zarın üst yüzüne 5 gelmemesi.
C olayı : Zarın üst yüzüne 3 gelmesi.
İmkansız Olay : Zarın üst yüzüne 7 gelmesi.
Kesin Olay : Zarın üst yüzüne 7’den küçük bir sayma sayısının gelmesi.
Zıt Olaylar : A ve B olayları
Ayrık Olaylar : A ve C olayları
Bir olayın ihtimali :
Evrensel kümeyi “E”, bir olayı “A” ve A olayının ihtimalinide P( A ) ile gösterirsek :
ile gösterilir.Diğer ihtimal hesaplarıda bu ifadeye dayanır.
Bir olayın ihtimali sıfır ile 1 arasında bir sayıdır. 0 ≤ P( A ) ≤ 1 dir
a. P( A ) = 0 ise A olayının gerçekleşmesi mümkün değil demektir.
b. P ( A ) = 1 ise A olayı kesinlikle gerçekleşecek demektir. (Bir zarın 7’den küçük bir sayma sayısının gelmesi.)
P ( A ) + PA´) = 1, yani bir olay olur veya olmaz demektir.Bu ifadeyi, P ( A ) = 1 - P(A´) şeklindede düşünebiliriz.
Örnek uzayda gerçekleştirilen olayların ihtimalleri toplamı 1 dir.
A1,A2,A3,..., An olayları için
P(A1) + P(A2) + P(A3) + ... + P(An) = 1 olur.
Örnek :
Hilesiz bir zar atıldığında, zarın 3 geme olasılığı nedir?
Çözüm :
Zar artıldığında örnek uzay : E={1,2,3,4,5,6}
Ve olay : A={3} dür.
P ( A ) = = olur.
S ( E ) 6
Örnek :
Hilesiz bir zar atıldığında üst yüze tek sayı gelme ihtimali kaçtır?
Çözüm :
Zarın atılmasındaki tüm durumların sayısı 6 dır.İstenilenler 1 veya 3 veya 5 olduğu için, istenilen durum sayısı 3 dür.
P(tek sayı gelme) = = olur.
2
Örnek : 3 para aynı anda masaya atılıyor.Üste gelen yüzlerinin;
a. en az ikisinin yazı gelmesi,
b. birinci paranın yazı gelmesi,
c. her üç paranın aynı olması ihtimali kaçtır?
Çözüm :
Üç paranın atılması deneyinde tüm çıkanların kümesi ,
E = {YYY,YYT,YTY,YTT,TYY,TTY,TYT,TTT} dir.
a. A olayı en az iki yazı gelme olayı A ise,
A={YYY,YYT,YTY,TYY} olur.
P ( A ) = 4 = 1
b. 1.paranın yazı gelmesi olayı B ise
B={YYY,YYT,YTY,YTT} dir.
P( B ) = 4 = 1 dir.
c. Her üç paranın aynı gelme olayı C ise C={YYY,TTT} olduğundan,
P( C ) = 2 = 1
Geçmiş yıllarda çıkmış sorular :
Soru 1: 1 ifadesi aşağıdakilerden hangisine eşittir? (1995 FL)
4! 1! 4! 3!
A) B) C) D)
Çözüm:
4! 4! 1!
Cevap : A
Soru 2: Bir kutudaki 20 kalemden 11’i sağlam, geri kalanıda kırıktır.Kutuya geri atmamak şartıyla arka arkaya çekilen iki kaleminde kırık olma olasılığı nedir? (1995 FL)
A) 9 B) 7 C) 11 D) 18
Çözüm :
20 kalemden 11’i sağlam 9’u kırıktır.
P ( A ) = s ( A ) ve çekilen kalemler kutuya geri atılmadığından;
Çekilen 1. kalemin kırık olma olasılığı 9 ,
Çekilen 2. kalemin kırık gelme olasılığı 8 dur.Buradan;
P ( A ) = 9 8 18
* = olur.
Cevap : D
Soru 3: Bir rafta 5 tane matematik, 2 tane edebiyat ve 3 tane tarih kitabı vardır.Aynı tür kitaplar birbirinden ayrılmamak üzere, kaç değişik şekilde yanyana sıralanabilir? (1996 FL)
A) 30 B)90 C)1440 D)8640
Çözüm :
Aynı tür kitaplar birbirinden ayrılamayacağından;
5 Matematik kitabı = 5! şeklinde
2 Edebiyat kitabı = 2! şeklinde
3 Tarih kitabı = 3! Şeklinde sıralanır.
MMMM EE TTT
Burada Matematik, Edebiyat ve Tarih kitapları birer kitap gibi düşünülür; böyle olunca; 3! Şeklinde de bunlar sıralanır. Öyleyse;
3! . (5! . 2! . 3!) = 8640 olur. Cevap : D
Soru 4: Bir torbada 6 kırmızı, 4 mavi, 5 yeşil top vardır.Torbadan rastgele çekilen 1 topun yeşil olmaması olasılığı kaçtır? (1997 FL)
A) 1 B) 1 C) 2 D) 3
Çözüm :
P ( A ) = s ( A ) ve P ( A ) + P(A’)
P ( Y ) = 5 = 1
P ( Y ) + P(Y’) = 1 olduğundan;
1
P(Y’) = 1 P(Y’) = 1- 1 = 2 olur. Cevap : C
Soru 5: n bir doğal sayı olmak üzere;
(n-1)! + n! + (n+1)! işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisine eşittir? (1997 FL)
A) n+1 B) 2n C) n+1 D) n-1
Çözüm :
= (n-1)! + n . (n-1)! + (n+1) . n . (n-1)!
= (n-1)! [1 + n + (n + 1)! . n] = 1 + n + n + n
= n + 2n + 1 = (n + 1)
= n + 1 olur. Cevap : A
Soru 6: P(n;4) = 5P(n;3) ise, n’in değeri kaçtır? (1997 FL)
A) 3 B) 4 C) 8 D) 10
Çözüm :
n! = 5. n!
1! = 5 1 = 5
n-3 = 5 n = 8 olur. Cevap : C
Son düzenleyen asla_asla_deme; 30 Mayıs 2012 11:30
Sebep: Sayfa Düzeni
