DEHB nedir?


Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, benzer bir gelişim düzeyindeki bireylerde gözlenene kıyasla daha sık ve şiddetli seyreden kalıcı ve sürekli bir dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite-dürtüsellik ile tanımlanan tıbbi bir hastalıktır.
DEHB olarak da bilinen Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu milyonlarca çocuk ve erişkini etkilemektedir. En yaygın olarak çocuklarda görülen bu hastalığa ilk tanı genellikle ilkokul yıllarında koyulmaktadır. Günümüzde, okul yaşındaki nüfusun yaklaşık %3 ila %7'sini etkilemekte, erkek çocuklarda kız çocuklara kıyasla 3-4 kat daha fazla tanı koyulmaktadır. Gereken dikkat verilmediğinde, DEHB ergenlik ve erişkinlik döneminde de devam edebilmektedir.
Araştırmalar, erişkinlerin yaklaşık %2 ila %4'ünde görüldüğüne işaret etmektedir. Cinsiyet oranı 2'ye 1 veya daha düşük olup, erkeklerde DEHB bulunma olasılığı kadınlara kıyasla daha yüksektir. Semptomlar ergenlik ve erişkinlik döneminde çoğu zaman daha düşük şiddette seyretmektedir. Profesyoneller arasında, çocukların erişkinlik dönemine kadar DEHB'i 'atlattığı' yönündeki yaygın inanış yanlıştır. Burada en önemli nokta, çocukluk çağında doğru tanı ve etkili tedavidir; bu, benlik saygısını arttırmaya, akademik ve sosyal becerileri geliştirmeye, davranış sorunlarını düzeltmeye ve DEHB'in erişkinlik dönemindeki uzun süreli etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Haberdarlığın artmasına karşın, DEHB hala yeterli ölçüde fark edilmemekte ve etkilenen bireylerin yarıdan azı uygun tanı almaktadır. Tanı konulanların ise çok azı uygun tedavi almaktadır.
Ebeveynler ve bakicilar neler yapabilir?



Ebeveynler ve bakıcılar doğru tanı koyulmasını ve çocuğun uygun bakımı almasını sağlamada yaşamsal bir rol oynamaktadır. Tanı sürecinde ebeveynler hemen sonuçlar çıkarmamaya dikkat etmelidir. Bir çocukta tek başına yüksek bir enerji düzeyi çocuğun DEHB'i olduğu anlamına gelmez.
Eğer ebeveynler DEHB'den kuşkulanıyorlarsa:

• Hangi tip semptomların hangi durumlarda ortaya çıktığının bir kaydını tutmalıdır.
• Öğretmenle temasa geçmelidir, çünkü onun sağlayacağı veriler son derece önemli olabilir.
• DEHB konusunda uzmanlığı olan bir sağlık görevlisinden randevu almalıdır.

Çocuğa DEHB tanısı koyulduğunda, ebeveynler aşağıdakileri yaparak yardımcı olabilirler:

• Bu bozukluk ve tedavileri konusunda doğru bilgiler edinmek.
• Etkili ve uygun bir tedavi planının geliştirilmesi ve uygulanması.
• Hangi ilaç tedavilerinin (doz dahil) alındığının ve çeşitli tedavilerin hangi etkilerinin olduğunun kaydını tutmak.
• Çocuğa düzenli bir ortam sağlamak.
• Çocuğun davranışını ve benlik saygısını iyileştirmek.
• Çocuğa arkadaş edinmede yardımcı olmak.
• Diğer DEHB'li çocuk ebeveynleriyle iletişim kurmak.
• DEHB ile başa çıkmanın etkili yollarını öğrenmek.
• Özellikle eğer yılgınlık hissetmeye başladıklarında, kendileri için destek ve danışmanlık almaya çalışmak.
• Sabırlı olmak, çünkü tedavi uygulansa bile semptomların düzelmesi zaman alabilir.

Bazı ipuçları ebeveynlerin DEHB'li çocukla başa çıkmasına yardımcı olabilir:

• Çocuğun davranışını ve benlik saygısını iyileştirmek için:
  • Eşinizle ve çocukla net ve tutarlı beklentiler, talimatlar ve sınırlar üzerinde önceden anlaşmaya varın.
  • Etkili bir disiplin sistemi kurun. Hatalı davranışa uygun ve tutarlı bir biçimde cevap verin ve olumlu davranışı ödüllendirin. Olumsuz davranışın karşılığını ve olumlu davranışın ödüllerini belirleyin. .
  • En olumsuz davranışları değiştirmekle başlayın.
  • Her gün, ekstra pozitif dikkat harcayabileceğiniz bir 'kaliteli zaman' dilimini çocuğunuzla birlikte geçirin.
  • Güçlü yönlerini açığa çıkararak ya da örneğin ona özel bir görev vererek, benlik saygısını iyileştirmesinde çocuğunuzu destekleyin.
• Arkadaş edinmesinde çocuğa yardımcı olmak için:
  • Çocuğunuzu arkadaşlarıyla etkinliklere sokun.
  • Daha iyi sosyal beceriler geliştirmesine yardımcı olun ve diğer çocuklarla nasıl oynayacağı konusunda ona antrenörlük yapın.
  • Çocuğunuzun sağlayabileceği ilerleme ya da ortaya çıkabilecek sorunlar sorunlar konusunda diğer ebeveynler, spor antrenörleri ve diğer ilgili kişilerle iletişim kurun.
• Ebeveynlerin yardım için düşünebileceği diğer kaynaklar:
  • DEHB'li çocuklarda davranış yönetimi için beceri eğitimi veren kurslar.
  • DEHB ile ilgili deneyimleri paylaşmak için destek grupları.
  • Danışmanlık sağlayabilecek bir sosyal görevli ya da mental sağlık profesyoneli.